Catagóir
VERSES FAOI HOPE
Tá an dóchas ríthábhachtach inár saol. Coinnigh do dhóchas daingean i nDia, bí muiníneach go bhfeicfidh tú mianta do chroí ag teacht i gcrích. Coinnigh an spiorad sin i gcónaí, an fuinneamh sin chun leanúint ar aghaidh go dtí go mbainfidh tú amach do spriocanna. Lean ort i gcónaí, agus cuir gach rud atá uait i lámha ár nAthair Naofa.
Mar Chríostaí, coinnigh an dóchas beo go bhfeicfimid ár dTiarna aghaidh ar aghaidh, agus go bhfuil muid slán trí ghrásta a bhuíochas leis an íobairt a rinne an Tiarna Íosa Críost, agus go mbeimid leis san tsíoraíocht.
Saorann an dóchas i nDia thú ón eagla roimh an toisc agus ón neamhchinnteacht. Bíodh muinín agat i gcónaí as Dia, go dtabharfaidh sé an neart duit aon deacracht a shárú. Mar a deir an Tiarna i leagáir Ieremiah 29:11, “Óir is eol domsa na pleananna atá agam daoibh,” a deir an Tiarna, “pleananna le haghaidh síochána agus ní le haghaidh tubaiste, chun todhchaí agus dóchas a thabhairt daoibh.”
¶ Is do thrócaire an TIGHEARNA nach bhfuilmíd aidhmhillte, do bhrígh nach bhfáillighid a ghrása. Atáid núadh gach aon mhaidin: is mór thfíreantachtsa.
Ní cuireann an Tíghearna muill ar a gheallamhuin, (mar mheasuid dream áirighe muill;) achd atá sé foighideach rinne, do bhrígh nach mían ris einneach dhul amúgha, achd na huile dháoine theachd chum aithrighe.
Fíréochaid mé agus rachaidh médionnsuighe mathar, agus déaruidh mé ris, A athair, do pheacaigh mé a naghaidh neimhe agus ad fhíadhnuisisi, Agus ní fíu mé feasda do mhacsa do ghairm dhióm: déana mé mar áon dod luchd thúarasduil. Agus do rinneadar na Phairisínigh agus na sgríobuidhe munmhar, ag rádh, Gabhuidh an feporso peachtaigh chuige, agus ithidh sé bíadh na bhfochair. Agus deirigh sé, agus do chuáidh sé dionnsuighe a athaar. Agus ar mbeith fós a gcíanúadh dhó do chonnaire a athair é, agus do ghabh truáighe mhór dhó é, agus ag rith dhó, do chrom sé fá na bhrághuid, agus do phóg sé é. Agus a dubhairt an mac ris, A athair, do pheacaigh méa naghuidh neimhe, agus ad fhiadhnuisisi, agus ní fiu mé feasda do mhacsa do ghairim dhiom.
Agus réabuidh bhur ccroidhthe, agus narab íad bhur néuduighe, agus fillidh chum an TIGHEARNA bhur Ndía: óir atá sé grásamhuil agus trócaireach, mall chum feirge, agus lán do chíneul, agus atá aithreachus air um a nolc.
¶ Nach cumhain libh na neithe roimhe, nach meastaói na neithe a nallúd. Féuch, do dhéana misi ní núadh; a nois fásfuidh sé amach; nach aitheona sibhse é? eadhon do dhéana mé slighe annsa bhfásach, agus aibhne annsa díothramh.
¶ Cía an Día atá cosmhuil riotsa, mhaitheas éigceart, agus léigios thairis sárughadh íarsma a oighreachda? ná chongmhann sé a fhearg choidhche, do bhrígh go ndúilighionn sé a ttrócaire. Fillfidh sé a rís, biáidh truáighe aige dhúinn; cláoidhfidh sé ar neigceart; agus teilgfidh tú a ccionta uile a ndubhaigéan na fairge.
Tigidh anois, agus déanum réusún re chéile: a deir an TIGHEARNA: mátá go bhfuilid bhur bpeacaidhe amhuil scáirléad, béidh síad coimhgheal ré sneachda; mátá go bhfuilid dearg mar chrimson, béidh síad amhuil olann.
Ar a nadhbharsin má atá éunduine a Gcríosd, is créutúr núadh é: do imthigheadar na seinneithe thoruinn; feuch, do rinneadh na huile neithe núadh.
Dá nadmham ar bpeacuidh, atá seision fírinneach agus ceart re ar bpeacuigh do mhaitheamh dhúinn, agus ré ar nglanadh ó anuile neamhfhiréuntachd.
Ata Spiorad an Tighearna DIA orumsa; do bhrígh gur ung an TIGHEARNA mé do sheanmóir sgéula maithe do na ceannsuighibh; do chuir sé mé do cheangal súas na ccroidhthe mbriste, dfúagra saóirse do na braighdibh, agus oscuilte an phríusúin don druing atá ceangailte;
Oír as tré ghrás atá sibh ar bhur slánughadh tré ghrás atá sibh ar bhur slánughadh tré chreideamh; agus ní uáibh féin so: achd tioglacadh Dé: Ní ó oibrighthibh, deagla go ndéanadh áonduine uáill as féin.
Má umhluighid mo phobal, noch ghoirthear am ainmsi, iad féin, agus guidhe, agus maghaidhsi díarruidh, agus filleadh ó na ndroichshlighthibh; annsin cluinfe misi ó fhlaitheamhnus, agus maithfe mé a bpeacadh, agus leigheosuidh mé a bhfearann.
Oír ní bhfuil sólás ar bith dhamhsa a mbás an tí éugus, a deir an Tighearna DIA: ar a nadhbharsin iompoighidh sibh féin, agus mairidh.
Agus aiseoga mé dhíbh na blíadhna a duáigh an lócust, an phéist chancair, agus an caterpiler, agus an phéist palmer, mo shlúagh mór noch do chuir mé bhur measc.
Ar mbeith dhamh dearbhtha as an ní céudnasa, eadhon an tí do thionnsguin obair mhaith ionnuibh go gcuirfe sé críoch uirrthe go lá Iósa Críosd:
Do chonnairc mé a shlighthe, agus leigheosuidh mé é: tréorochuidh mé é fós, agus aiseoga mé comhfhurtachda dhó féin agus dá chaóinteachaibh.
Oír smachduighe an Tíghearna an tí ghrádhuigheas sé, agus sgíurfuidh sé gach mac ré ngabhann sé.
A chlann bheag, sgríobhuim na neithese chuguibh, ionnus nach déunadh sibh peacadh. Agus má rinne éinneach peacadh, atá abhcóidigh aguinn a bhfochair a Nathar, Iósa Críosd an firéún.
Ní bhrisfidh sé giolcach brúite, agus ni mhúchaidh sé lion do ní deatach, nó go dtuguidh sé breitheamhnus chum búadha.
Agus do bhéara mé croidhe dhóibh dom aithniughadh, gur mé an TIGHEARNA: agus béid na bpobal agamsa, agus biáidh misi am Dhía acasan: óir fillfid síad chugam maille re na nuile chroídhe.
Ná cuimhnigh peacadh móige, ná mo sháruighthe: do réir do thrócaire cuimhnigh mé ar son do mhaitheasa, a THIGHEARNA.
Do bheir sé cumhachda do nanbhfann; agus don droing ag nach bí neart méuduighidh sé neart.
As mar na gcéudna fuáir Críosd a iodhbhairt éunuáir amháin chum peacuidh mhóráin do sgríos dó; agus búdh léir é an dara huáir gan pheacadh don druing atá ag fuireach ris chum slánuighthe.
Agus ar seasamh don phuíbliocán, a bhfád úadh, nior bháill leis fiú a shúl do thogháil suás chum neimhe, achd do bhuaileadh sé a uchd, ag rádh, A Dhía déana trócaire oramsa an peachthacht. A deirim ribh, go dtáinic an tési a núas dá thigh féin na fhiréanach ni is mó na fear úd: óir gidh bé ísligheas é féin áirdeochthar é.
Agus atá a fhios aguinn go gcomhoibrigheann gach uile ní chum maitheasa do na daóinibh ghráduigheas Día, noch atá ar na ngairm do reir a órduighesion.
Do níd na fáidhe uile fíadhnuise dhó so, go bhfaghann gach áon chreideas ann maitheamhnus na bpeacadh tré na ainm.
Agus mar so do bhí cuid agaibhse: achd atá sibh ar bhur nionnladh, achd atá sibh ar bhur náomhadh, achd atá sibh ar bhur sáoradh a nainm an Tighearna Iósa, agus tré Spioraid ar Ndéinne.
Uimesin abairsi riú, Is marso a deir TIGHEARNA na slógh; Fillidhsi chugamsa a deir TIGHEARNA na slógh, agus fillfe misi chugaibhsi, a déir TIGHEARNA na slógh.
Glóir agus moladh do Dhía, eadhon Dathair ar Dtíghearna Iósa Críosd, noch do aithghin sinn do réir a mhórthrócaire chum béomhuinighne tré eiséirghe Iósa Críosd ó mharbhuibh.
Oír do shoillsigh gras Dé go deallruigheach do bheir slánughadh ris, chum na nuile dháoineadh,
Achd foillsighidh Día a ghrádh féin dúinne ann so, do bhrigh ag mbeith dhúinn fós ar bpeacthachuibh, gur fhuiling Críosd bás air ar son.
A dhearbhraithre, má ghreamuighthear neach a gcóir ar bith go hobann, tuguidhse a dhream spioradálta, a shamhuil sin do dhuine ar a ais ré sbiorad ceannsachda; ag tabhairt aire leachd féin a dhuine, nach ccuirfidhe cáthughadh ortsa mar an gcéudha.
Oír is marso a déaruidh an Táon árd úachdarach noch áitreabhus a siorruigheachd, darab ainm Náomtha; áitreabhad ann sa náit áird agus náomhtha, agus maille ris an té atá do spioruid chomhmbrúighte agus umhail, daithbhéoghadh spioraide na numhal, agus daithbhéoghadh croidhe na druinge bhios comhmbrúighte.
Ann sin ar ngabhail trúaighe moiré tighearna a nógláoich úd, do léig sé úadh é, agus do mhaith sé na fíacha dhó.
Agus a dubhairt Dáibhi re Nátan, Do pheacaidh mé a naghaidh an TIGHEARNA. Agus a dubhairt Nátan ré Dáibhi, Do chuir an TIGHEARNA mar an gcéadna do pheacadhsa ar gcúl; ní bhfuighe tú bás.
Abair ríu, Mar mhairim, a deir an Tighearna DIA, ní bhfuil sólas ar bith agamsa a mbás an chiontuigh; acht go bhfilleadh an ciontach ó na shlighe agus go mairidh sé: fillidhse, fillidhse ó bhur ndroichshlighthibh; óir cred as a néugfadh sibh, a thigh Israel?
Ann sin ar nithe a ndinéir dhóibh, a dubhairt Iósa ré Síomon Peadar, A Shíomoin, mhic Ióna, a nans leachd misi ná léo so? A dubhairt seision ris, A seadh, a Thighearna; atáa fhios agadsa gur ab ionnmhuin liom thu. A dubhairt seision ris, Beathuidh muáin. A dubhairt Iósa ris a rís an dara huáir, A Shíomóin, mhic Ióna, a nionmhuin leachd misi? A dubhairt seision ris, A seadh, a Thighearna, atá a fhios agadsa gur abionmhuin liom thú. A dubhairt Iósa ris, Beathuidh mo cháoirigh. A dubhairt sé ris an treas uáir, A Shíomóin, mhic Ióna, a nionmhuin leachd misí? Do ghabh doilgheas Peadar do bhrígh go ndubhairt sé ris, A Thighearna, atáfios na nuile neither agadsa; atá a fhios agad gur ab ionmhuin leam thú. A dubhairt Iósa ris, Beathuidh mo cháoirigh.
Uime sin ar léigean aimseara a nainbhfisi thairis do Dhía; do bheir sé a mois fúagra do nuile dhuine ann gach áonáit aithreachus do dhéunamh:
¶ Gidheadh fuirfheithmhigh an TIGHEARNA, ré bheith grásamhuil daóibh, agus áirdeochthar uimesin é, chor go ndéana sé trócaire oruibh: óir is Día breitheamhnuis an TIGHEARNA: is beannuigh an mhéid fhuirfheithfios air.
Atá an TIGHEARNA grásamhuil, agus lán do thruáighe; fadfhuilingtheach, agus mórthrócaireach. Is maith an TIGHEARNA do nuile: agus atá a thrócaire chinealta ós cionn a oibreach uile.
Agus déigheadar chum an TIGHEARNA íona mbuáidhreadh, do sháor sé íad ó na gcumhgach. Agus thug sé amach íad as dorchadus agus scáile an bháis, agus do bhris a ccuibhrighthe o cheile.
Noch mhaithios do chionnta uile; noch leighisíos huile easláintighe; Noch fhúasglas hanam ó scrios; noch chuirios coróin mhaitheasa agus thrócaireadha chinéulta ort;
Oír is íad mo lámha féin do rinne gach aoin ní dhiobhsin, agus do bhádar na neithesin uile, a deir an TIGHEARNA: acht is don tí so fhéuchfus misi, eadhon don tí atá bocht agus brúighte a spioraid, agus chriothnuighios rem bhreíthir.
A dubhairt sisim A Thighearna, níor dhamnuighe áonduine. Agus a dubhairt Iósa riá, Ní mó dhamhnuighimsi thú: imthidh romhad, agus na peacuidh feasda.
Ní thárla cathughadh ar bith dhíbh achd an cathughadh leanus gach áon: agus atá Día fírinneach, nách bhfuileóngaidh cathúghadh do chur oraibh ós cionn bhur neirt; achd do dhéuna sé slighe imtheachd dhíbh ann sa gcathúghadh, ionnus go madh éidir libh a iomchar.
Thug sé súas mé mar an gcéadna as an bpoll úathbhásach, as criáidh lathaidh, agus do chuir mo chosa ar charruic, agus do dhaingnidh mo choiscéime.
¶ Agus a dubhairt Samuel ris an bpobal, Ná bíodh eagla oruibh: (do rinneabhair na cionta sa uile: gidheadh ná héirghidhe do leaththaóibh ó leanmhuin an TIGHEARNA, achd adhraidh an TIGHEARNA maille re bhur nuile chroidhe;
Agus tháinic briathar an TIGHEARNA go Iónah an dara huáir, ag rádh, ¶ Agus do chonnaire Día a noibreacha, gur impoigheadar ó na ndroich shlighe; agus do ghabh aithreachus Día fan nolc, a dubhairt sé do dhéanadh dhóibh; agus ní déarnuigh sé é.
Gidh bé cheilios a pheacuighe ní bhía biseach air: acht gidh bé admhas agus thréigios íad do gheabha sé trócaire.
Tigidh chugamsa, uile a bhfuiltí tuirseach agus fá anúalach trom, agus do bhéaraidh mé fúaradh dháoibh. Tógbhuidh mo chuingsi oraibh, agus foghlamuigh úaim; óir a táim ceannsaighe agus úmhal a gcroidhe: agus do gheabhtháoi súaimhneas dá bhur nanmaibh. A dubhair sé ris, An tusa an té ús do bhí réd atharrach? Oir a tá mo chuingsi sóiomchuir, agus a tá múalach éadtrom.
A dhearbhráithre, ní mheasuim gur rug mé fós uirrthe: achd do ním éinní amháín, ar mbeith dhamh ag dearmad na neitheann atá arm o chúl, agus ag déunamh mo dhíthchill chum na neitheann atá romham, Riothuim go díán chum an chomhartha do mhían luáídhéachda árdghárma Dé a Níosa Críosd.
Iona bhfuil fuásgladh aguinn tré na fhuil, (maithmheachas na boeacadh,) do réir sháidhbhris a ghrássan:
Ar a nadhbharsin atámuid adhlaice maráon risean tré bhaisdeadh chum báis: ionnus do réir mar do tógbhadh súas Críosd ó mharbhaibh chum glóire a Náthar, gur mar sin mar an gcéudna do dhéunmais siubhal a núaidheachd beatha.
Ní do réir na noibrightheadh bhfiréunnda do rinneamairne, achd do réir a thrócaire féin do sháor sé sinn, tré ionnladh na haithghineamhna, agus tré athnúadhughadh an Spiorad Náoimh;
Oir íona fheirg ní bhfuil acht móiment; iona fhabhar atá beatha: annsa tráthnóna bíodh go mbí gul, tig gáirdeachus air maidin.
Agus na cumaidh sibh féin ris an tsáoghalsa: achd cuiridh sibh féin a natharrach crotha ré hathnúadhughadh bhur ninntinne, ionnus go mbíadh a dhearbh aguibh créud í toil mhaith, gheanamhuil, dhiongmhála Dé.
Agus do fhreagair Peadar iád, Déanuidh aithrighe, agus baisdear gach áonduine agaibh a nainm Iósa Críosd chum maitheamhnuis na bpeacadh, agus géubhtháoi chugaibh tiodhlacadh a Spioruid Naoimh.
Agus a dubhairt Iósa ris, A deirim riot go firinneach, Go mbia tú am fhochair a niu a bpárrthas.
Agus Día na nuile ghrás, noch do ghoir sinn chum a ghlóire síorruidhe a Níosa Críosd, tár éis beagáin buáidheartha dfulang dhíbh, go ndéuna sé féin sibh íomlán, go neartuighe, go láidrighe, agus go ndaingnighe sé sibh.
Agus ní mhúinfid síad ní sa mhó gach áonduine a chomharsa, agus gach aonduine a dhearbhráthair, gha rádh, Bíodh fios an TIGHEARNA agaibh: óir biáidh mfios aca uile, ón té is lugha dhíobh gus an té is mó dhíobh, a deir an TIGHEARNA: óir maithfidh mé a négceart, agus ní chuimhneocha mé a bpeacaidh ni is mó.
Ar a nadhbharsin ní bhfuil damnughadh ar bith a nois don dreim atá a Niósa Críosd, nach siobhlann do réir na féola achd do réir na Spioruide.
Bighidh sochroidhtheach, trócaireach dhá chéile, ag tabhairt maitheamhnuis uáibh, amhuil tug Día mar an gcéudna maitheamhnus dáoibhse a Gcríosd.
Oír tusa, a THIGHEARNA, atáoi maith agus maithfeach; agus ro thrócaireach don luchd ghairios ort.
Tréigeadh an drochduine a shlighe, agus an duine neimhfhíréanta a smuaintighthe: agus filleadh sé chum an TIGHEARNA, agus do dhéana sé trócaire air; agus chum ar Ndénne, óir maithfidh sé go líonmhar.
Oir ma mhaithi a gcionnta do dháonibh, maithfidh bhur Nathair neámhdha dáoibhsi mar an gcéadna: Achd muna maithtisi a gcionta do na dáoinibh, ni mhaithfidh bhur Nathair féin dáoibhsi bhur gcionta.
Ar a nadhbharsin déunaidh aithrighe, agus fillidh, ionnus go sgriosfuidhe bhur bpeacaidh, a núair thiocfus aimsir a nfúaraidh ó fhíadnuise an Tighearna;
Oír biáidh mé trócaireach da néugcóruibh, agus cuirfe mé a bpeacuidhe agus a naindhlighthe as mo choimhne feasda.
Acht an drong fheithios air an TTIGHEARNA athnúadhuighid síad a neart; éreochuid súas le sciathánuibh amhuil iolair; riothfaid siad, agus ní bhéid coirthe; agus siubholuid, agus ní bhéid síad anbhfann.
Ar son bhur náire do gheabhthaói dúbalta; agus ar son aidhmhillte gáirdeochuid ann a ccuid ronna: uimesin iona ndúthaigh sealbhochuid roinn dhúbalta: biáidh lúathghair shíorruidhe aca.
Ar a nadhbharsin déunam maill ré dothchas go hárdchatháoir na ngrás, chum trócaire do ghnodhúghadh, agus ghrás dfagháil dúinn chum furtachda a nám ríachdanais.
Ar a nadhbharsin a deirim riot, Go bhfuilid a hiomad peacaidh, ar na maitheamh dhi; air sin as mór a grádheas sí. Achd gidh bé dá maithtear beagan as beag grádhuigheas sé.
Do bhéara mé fós croidhe núadh dhibh, cuirfidh mé spiorad núadh a stigh ionnuibh: agus beanfa mé an croidhe clochamhail amach as bhur bhfeóil, agus do bhéara mé croidhe féola dhibh.
Agus sábhálfuidh urnuighe an chreidimh an teaslán, agus tóigéabhuidh an Tíghearna súas é; agus má rinne sé peacuigh, do gheabhuidh sé maitheamhnas ionnta.
Congmhaidh an TIGHEARNA súas gach a mbí ag tuitim, agus tógbhuidh súas a núile chlaonas síos.
Gach ní bheir an Tathair dhamh tiocfaidh sé chugam; agus an té thig chugam ní theilgfe mé amach é.
Dadmhaidh me mo pheacadh dhuitse, agus níor fholuigh mé mo chionta. A dubhairt mé, Aideomhad maindlighthe don TIGHEARNA; agus do mhaith tú urchóid mo pheacaidh. Selah.
Do scrios mé, do chionta amach, amhuil néull thiugh, agus, do pheácuidh, amhuil néull: fill chugamsa; óir dfúascuil mé thú.
As fírinneach an rádh, agus as fíu é ar gach éunchor gabháíl ris, go dtáinic Iósa Criosd ar an tsáoghal chum peacthach do shlánughadh; agá bhfuilimse um cheann orrtha.
Achd tháinic an dligheadh, ionnus go méidéochthaói an choir. Achd sa bhall ar mhéuduigh an peacadh is ann rug an grás bárr:
Achd a dubhairt sé riom, Is lór dhuit mo ghrássa: óir iomlánuighthear mo chúmhachdasa a néugcrúas. Uime sin budh ró mhóide mfonn mórdháil do dhéunamh as méugcrúasuibh, ionnus go ndéanadh cúmhachd Chríosd cómhnuidhe ionnam.
Noch do sháor sinn ó chúmhachduibh an dorchaduis, agus do atharruigh sinn go rioghachd a Mhic ionmhuin féin: Ion a bhfuil an fúasgladh aguinn tré na fhuil, eadhon maithmheachas na bpeacadh:
Ar ndul do Pheadar na ionnsaidh an tráth sin, a dubhairt sé, A Thighearna, gá a mhioncachd do dheana mo dhearbhráthair coir a maghaidh, agus mhaithfeas mé dhó? an go nuige an seachdmhadh húair? A deir Iósa ris, Ni abruim riot, Gus an seachdmhadh húair a mháin: achd, Go soithe seachdmhoghad seachd nuáire.
Deuna trócaire orum, a Dhé, do réir do thrócaire móire: do réir ro iomaid do thruáighe scrios amach maindlighthe. Cruthaigh ionnam croidhe glan, a Dhé; agus athnúaghaidh ann mo mheadhón spiorad iomlán. Ná teilg mé seachad od fhiaghnuise; agus ná beír do spiorad náomhtha uáim. Aisig dhamh gáirdeachus do shlánuighthe; agus connuimh súas mé le spiorad shaóir. Ann sin múinfidh mé do shlighe do chiontachaibh; agus iompóchthair peacacha chugadsa. Sáor mé ó fhuil, a Dhé, Día mo shlánuighthe: agus foillseochaidh mo theanga thfíréantacht ós áird. A THIGHEARNA, foisgeola tú mo phuisíne; agus foillseochuidh mo bhéul do mholadh. Oír ní íarrann tú íodhbairt; agus go ttiubhruinn sin uáim: ní bhfuil dúil agad a nofráil loisge. Is íad íodhbartha Dé spiorad briste: ar chroidhe bhriste chomhbrúighte, a Dhé, ní dhéanair tarcuisne. Déan maith do Shion ó do dheaghthoil féin: cuir súas balladha Ierusalem. Annsin biáidh fonn agad a níodhbairt na fíréuntachda, a nofráil loisge agus a nofráil chnaóite go hiomlán: annsin do dhéanaid bulóga óga do thoirbhirt air haltóir. Nigh mé ó mo chiontaibh go hiomlán, agus glan mé ó mo pheacaidh.
Oir do pheacaigh a nuile dhuine, agus atáid a négmhuis ghlóire Dé; Agus atáid ar na sáoradh a naisgidh ré na ghrásuibhsean trés an bhfúasgladh do rinneadh lé Híosa Críosd:
Oír is mar so do ghrádhuigh Día an domhan, go dtug sé a éighein Meic fein, ionnus gidh bé chreideas ann, nachd rachadh sé a mugha, achd go mbeith an bheatha shiorruidhe aige.
Oír atá fios na smuáintigheadh smuáinim dá bhur ttáobh agum, a deir an TIGHEARNA, smuaintighthe síothchána, agus ní uile, do thabhairt críche agus dothchus díbh.
Oír tuitidh an duine ionnruic seacht nuáire, agus éirghidh sé a rís: acht tuitfid na ciontuigh a nolc.