Amsal 28 - Eipomek1 Ninye ton teleb ubuka una kumce malye winin ninguk talibuka ulamice nang ara, yu nang arye sikti, kum dobolyanganmakibuk, sikcuk ilil upliba, bikbik abuka bai tam sakuka banyake. Bukni, ninye ton diksukumuk ubuka ululnye elda, kanye imun ning auple bukni, ilil una kumce, kanye lamapdongobuka ulule. Winipmanto ara, bai tam singa kus mandipna arye tiklamle tonun, ubuka unyake. 2 Yata mutuku do nirya, ninye mutuku-mutuku nirya malye unyak nang aryuk amutuku ap, aninye ap talibikirye, ninye deiyok nang ubicopura, amutuku nirya talibuka, yupu nyana deiyok nang ap, ninye deiyok nang kibuka unyak nang ap ara, minopce punuldanyake. Bukni ninye ton diksukumuk ubuka ulamice nang arye, amutuku ap, amutuku unyak ninye ap talibikirye, ninye deiyok nang ubicopura, amutuku unyak nang ap, amutuku noutamak unamle ning nirya ara, telebuk unamle. Deiyok ara, sikce weik kel kiamik ning ap, moubuka tenena deice arye, sik unyak mutuku ap, sik amu tam unyak ninye ap, teleb ubuka talinyakba, aning nirya telebuk ulule. Ati ara, ninye deiyok nang una ati akunum ubikcopura, minopce kum punulanamake. 3 Pia bona utotoa talina kum nang bukni, yuk ninye arye anang erepdeipnikiba, bona utoto talina kum nang arye, ninye deiyok nang kibikirye, amutuku nirya talinyak bukni, sikce sik amu tam ulamice, bona utotoa talina kum ninye ati, weik ikin ning sik nong deice deibikcopura, ara pia malye weik ulule. Winipmanto ara, mok ceplirye, ninye arye koulamak ning deice saklyopura, aning ayala-yala nirya ara teleb ubuka palule. Bukni, mikip weik mok celamlirye, weik arye saklyopura, ninye arye koulamak ning ayala-yala nirya ara, nirya oplobuka atu kilule. Bona utotoa talina kum ninye bukni, ninye deiyok ning talibikirye, sik amu tam bona utotoa talina kum ninye ati, ikin ning weik sik nong deice delilamak nang ara, aning atonun unyake. Sikda pia malyeuk ubuka unyake. 4 Yatanye do nirya, sik ninye deiyok nang arye, “Aning ara wininamlulume, aning ara kum wininamlulume,” nyalice yupu ati, ‘Ayupu ara nun like’ tenen, yaniltalamak nang ara, winilamice deice arye, dipkoprob pia malye winin nang ati erenyake. Ara, talye ati kume. Ninye neika teleb ubuka una ati, “Wininamlulume, aning ara ton pia unamlume,” nyabuka delinyak yupu ati, yaniltana uk unyak ninye ara, pia malye ninguk, talibuka unyak nang arye, wininyaka ati nyapne. Bukni yata ninye do nirya, ninye neika teleb ubuka una ati, “Wininamlulume, aning ara ton wininamlume,” nyabuka delinyak yupu ati kekebikirye, ayupu uk talibuka diksukumuk unyak ninye ara, wininyaka deice arye, wenena yupu yaniltana uk unyak nang ap, malye ning talibuka unyak nang ap ati, yupu sekenyake. 5 Ninye ton diksukum una kumce, malye winin ninguk talibuka ululnye bira, elce teleb diksukum uning nirya ati ara walwal uk ulule. Diksukum uning ap, ninye yupu kekebuka teleb lipsisikuka bokolina ap ara, ‘Deiyok ara ani. Teleb uning ani, malye un ning ara ani’ tenen, pia kum tenepmanto ulule. Bukni yatanye do nirya, tuba-tuba Allah el si Yahweh arye nyalul yupu kekeplirye, Allah el siuk erelulnye bira, diksukum uning nirya dipkoprob kel kiplirye, ‘Deiyok ani,’ tenelirye, pia moubuka bikilule. 6 Teleb ning ara, el pia bona utotoa talina kumnye ulul bukni, el talima pia diksukumuk ulule. Ninye ton bona weik talinyak bukni, tilila yupu nyapmaca deice arye, pia malye-malyeuk upnin banyake. Talye daunyak ninye arye, ‘Se, bona weik talinyaka ara, pia telebe,’ tenenyak bukni, Allah el kanye ara, ‘Kume, bona utotoa talina kum ulamle bukni, talima diksukum ululnye bira, pia telebe,’ tenelule. 7 Kam nang ap, kabunye kilapu ap unyak bukni, ninye deiyok nang arye, “Wininamlulume, aning ara pia kum wininamlulume,” nyapdeipmace yupu moubuka kekebikirye, aninguk talibuka dobolbanyak kam ninye ara, dipkoprob weik kel ninye unyake. Bukni, ninye deiyok nang arye nyanyak yupu yaniplobikirye, talye-talye daunyak mapu ap neika ukirye, teleb una kumce, malye ninguk talibuka dobolbanyak kam nang ara, dipkoprob pia walwal aryuk unyake. Aning atonun unyak mapu ara, sik malye unyaka deice arye, sik ni yapu ap, sik nin yapu ap ara, alye weik dakalinyake. 8 Yatanye do nirya, ‘Bona talina ninguk taliptinye,’ tenebuka ulamlinye bira, malye winin ninguk ulule. Anye birye, yuk nang ati, ‘Yo bok arepkiniba, tia talak noutamak taleamniminye ani, aminyan talak ayo bok tamubuka arepnamnilame,’ nyanyak bukni, ayo bok tamubuka arepnamak talak ara, “Uang yo bok weik tonap tabakuka arepnululume,” nyabuka, ikin weik ning anang nong deice delinyake. Wininyak ninye ara, ‘Weik arye tabakuka doproptinye,’ tenenyak bukni, aminyan talak ara sikce dopropnamaka yo bok ap, yuk bona weik talin ning ap nirya ara, kum danin banamle. Allah arye, ikin ning sik nong deice deipliba, ‘Bona weik talinye uptinye,’ tenelulnye bira, aminyan saknamle. Bukni, Allah arye melipliba, ninye bona utotoa talina kum ninye ap, mikip pia kum ulamice ninye ap ati, bico tenebikirye, teleb ubuka melinyak ninye ara, Allah arye erepdeipnamle. Aminyan sirya talak ara, sikcuk bona weik talin ning dopdopnamake. 9 Allah ap, ninye deiyok nang ap arye, “Aning ara wininamlulume, aning ara pia kum wininamlulume,” nyapdeipmace yupu, yaniltana uk unyak ninye ara, Allah ati moroptinga babye, Allah arye ato ninye arye moronyak yupu pia kum kekenamle. Ato ninye arye Allah ati morolamak yupu kekeplirye, ‘Sikce moroniyak yupu ara, na like,’ tenelule. 10 Yata ninye do nirya, teleb ubuka diksukum ulamlanye biti, “Nun ap malye un ning neika wininamabe,” nyabuka, inina yupu deice arye iniprobikirye, malye kilinyake. Sikce winibikce deice arye, sikce sik bidamnye ati, malye ulilanyake. Allah arye aninye wenepnamle. Bukni, yata ninye do nirya, sik talima diksukumuk ulirye, tilila yupu nyana kum aryuk, teleb winin ninguk talibuka unyak nang ara, aminyan talak dekna ara, teleb ninguk dopdopnamake. 11 Bona weik talibuka unyak ninye ara, sikce sik bidamnye ati, ‘Nunda weik kel nang unyabe’ tenen, sik talima ereldanyake. Bukni, sik aning-aning nirya talina kum ninye ati, sik bona utotoa talina kum ninye arye, sik bona weik talin nang arye ulamak ning, urasin nirya kel bikirye, ‘Kume, bona weik talinyak bukni, dipkoprob sikda weik kel nang kum unyake.’ Allah arye, ‘Aning ara mambul weik ning,’ tenelul ning ara, pia kum wininyaka anya arye, Allah el kanye ara, ‘Sikda bona utotoa talina kum ninye atonun unyake,’ tenelule. Dipkoprop talima teleb ninye bukni, bona utotoa talina kum ninye arye, bona weik talinyak bukni, kanye talima malye ninye ati, akunum kel bikinyake. 12 Ninye ton teleb ubuka diksukumuk unyak nang ara, Allah arye, “Aning ara wininamlulume, aning ara pia kum wininamlulume,” nyapdeiamsuk yupu moubuka talibikirye, ninye deiyok ning talibuka, sik unyak mutuku talibikirye, deiyok nang unamak talak ara, yuk talye daunyak ninye nirya arye, ‘E, anang ara pia telebe,’ tenebikirye, kanye deibuka unamake. Bukni, malye winin ninguk talibuka ulamlinye bira, erepdeibikiba, elce ninye deiyok talibuka, el unamle mutuku uk taliplirye, ninye deiyoknye uplyopura, yuk talye daunyak ninye nirya arye, ‘Se, kanye imun ning nun dam yanuka upsilyak,’ tenebikirye, ninye kum unyakak bikbik abuka duknulbinamake. 13 Yata ninye do nirya, ‘Nun malye ulamupu ning, yuk nang arye kel biksicak’ tenen, sik malye winilamice ning kum batakikirye, tuba malye winin ninguk dungnubuka ulamice ninye ara, aminyan talak teleb kum upnin banamake. Bukni yata ninye do nirya, sik malye ulamice ning nirya ati, ‘Na malye winipse ning ara ani,’ nyabuka, laka arye laka nyabikirye, amalye un ning bataklamaka ninye ara, Allah arye sik malye unyak ning ati, aninye adiparyuk wenebuka oplomtu bukni, bico teneplirye, sik malye unyak ning nirya kum kipdeiplirye, aninye ati melibuka teleb ulinamle. 14 Aning atonun, yata ninye do nirya, malye upmace talak ara, adiparyuk sik kanye talima noutamak arye, ‘Se, nun malye upmabe,’ tenebikirye, adiparyuk amalye un ning bataklamaka ninye ara, Allah arye aninye ati melibuka teleb ulinamle. Bukni, yuk nang ara malye ubikiba, deiyok nang arye, “Nun kayapu, anggunda malye upmalume,” nyabuka wenebicopura, aninye ara, pia talima kat ninye unyaka anya arye, ‘Awenen yupu nun like, kum kekenamabe,’ tenekirye, awenen yupu ara yaninauk unyake. Aninguk wininyak ninye ara, aminyan talak weik ikin ning dopdopnamake. 15 Ninye ton malye winin ninguk talibuka ulamlanye biti, ‘Nun ninye deiyoknye upnamsil’ tenen, wibuka erepdeibikiba, elce amutuku ninye nirya taliplyopura, aning ara pia malye weik ulule. Ayupu ara talye ati kum nyapne. Winipmanto ara, bai tam ulamle yu singa kus do, bai tam ulamlarye ninye olamle ning, kam ning el si beruang do, ninye ati talye lukparabuka obikirye dinyake. Aning atonun, sik malye ninguk talibuka unyak nang arye, ninye deiyok nang bikikirye, talibuka ubicopura, sik amu tam bona utotoa talina kum ninye ara, pia ikin weik ning dobuka, sik nong deice delinyake. Ati, bai tam kam ulamlirye ninye olamle ning arye, ninye malye unyak nang arye, deiyok nang ubikirye, sik amu tam unyak ninye deice, ikin ning delinyaka ara neiktoto uka. Abitinye ning ara, kanye imun usulule. 16 Ninye deiyoknye, el mapu arye do, yuk ninye deiyok talibuka ulamice nang arye do, sik amu tam ulamice ninye ati, yaniltalamaka deiyok nang ara, dipkoprob pia walwal aryuk unyake. Bukni, yata weik deiyok Raja nang do, sik tenepce yupu nyana ap, tilila yupu nyana ap, uang yo bok ubula dolona ap, pia kum ubikirye, diksukumuk ubicopura, sik talinamak mutuku ap, sik ap telebuk upnin banamake. Sik diksukumuk unyaka deiyok nang arye, ‘Kume, malye una ap, tilila ninguk winina ap nirya ara, nun like,’ tenenyaka anya arye, yuk nang arye, ‘Nun deiyoknye duknubuka melinamsil’ tenen, yo bok dungnubuka arepdetinga babye, teleb ubuka unyaka deiyok nang arye, “Kume, aning ara kum dopropnamabe,” nyabuka, amalye winin nang ati wenenyake. Wininyaka ati ara, sik ninye deiyok nang talibuka unamak talak ara, lo pia weik arye unamake. Yuk deiyok nang arye minopce kum punupnamake. 17 Ninye ton yuk nang oplopliba, el ining ara, el deice uk uplinye bira, yuk nang arye elti, ‘Doplamipya ani, tomopnamapa ara, anye bira wenebuka oplopnamabe’ tenen, dobona uk unamake. Anye bira, yuk nang arye pia kum melinamake. Tonda, ‘Ninye deiyok nang arye anye bira wenepnamak’ tenen, ninye onanye biti, kalikuka melipmunce, duknuna pia kume. Ninye olulnye biti, melina meme. 18 Diksukumuk ulirye, tilila yupu pia kum nyalulnye bira, Allah arye anye biti lyeplirye, teleb kipdeipnamle. Bukni, yata ninye do nirya, sik kam unyak talak noutamak arye kwalin bisikuk banyak ninye ara, aminyan talak Allah arye aninye ati, wenebuka oploplirye, sirya daknamle. 19 Ninye ton asum-asum nirya wa mikip arye wilamlanye bira, nong upliba libuka dilule. El din ning ara, kum kum danalule. Bukni, asum-asum nirya wa moubuka wina kumce, tonda pil teleb ubuka dona kumce, talye-talye ulamlinye bira, aminyan talak el patapnamle ning nirya kum danin balamlya ani, aminyan talak ara, din dina kumce din bulanguk unamle. Elda, pia ikin weik unamle. Deiyok ara, elce pil teleb kibuka dona kum ati, ‘E, aning winipnamne do, aning winipnamne do?’ tenen, kum winipmanto ning, talye ning atibuk tenelula atia. 20 Diksukum kanye bobuka, teleb winin ninguk talibuka ulamice nang ara, “Winipnamabe,” nyabikirye, aning batakana kumce, dipkoprob nyapmace touk wininyak nang ap, aminyan talak Allah arye sikti, dekne ning melibuka arenamle. Bukni, ‘Kume, nara minopce bona weik talinanye uptinye’ tenen, minopce pirilulnye bira, malyeuk ulula anya arye, aminyan talak ikin ning weik, el damak yanganamle. 21 Ninye arye, sik kayapu nang ati, “Anggunda telebuk ululuma anya arye, melinamabe,” nyanyak yupu ap, tonda deiyok kum upmale bukni, yuk daunyake ninye ati, “Anggunda nun kayapu nang koprop kum ululuma anya arye, wenena uk unamsiyabe,” nyabuka, nyanyak yupu ap ara, pia malyeuk ulule. ‘Nun kwit bira ani, talinye bira ani’ tenen, talima wilildabirye, malye yupu kum nyapdatibye. Aning ara pia malye uning bukni, ton nang ara, “Kume, roti mitik anun do, mitik ning nirya babye, arepsumunyopura, anggun patan ning dungnubuka arenamsiyabe,” nyanyake. Winibuka nyanyak ara, pia malye weik unyake. 22 Ninye ton, ‘Nunda aning-aning nirya weik arye dopropbibirye, minopce bona weik talin nang unamabe,’ tenekirye, sik kayapu nang pataple ning kum melipmanto unyakce, malye un ning ap, tilila un ning anyuk winipnin banyake. ‘Nunda minopce bona weik talin nang unamabe,’ tenenyak bukni, sik malye-malye unyaka deice arye, aminyan talak sik talinyak ning nirya kum danin baliba, pia bona talina kum ninye uk unamake. Ati, ‘Minop bona weik talin nang kiptinye,’ tenena kume. 23 Ninye arye malye upmace talak ara, sik kayapu nang arye, sikti, wenena yupu nyalinyak nang ara, sirya daknamle talak, anang nirya arye, wenena yupu nyanyak nang ati, “Wenelamsika deice arye, meilyamsika ati, sikda pia teleb nang unyake,” nyabuka, sikti, kanye delinamake. Allah arye, anang ati, menenga ning arepnamlarya. Bukni, ninye arye malye ubikiba, tonoknye birye, ‘Anang kum wenepnun’ tenen, teleb yupu uk nyapliba, kekebikirye kanye deilinamak bukni, sirya talak ara, anye biti, kanye kum delinamake. Atonye birye utenelule. ‘Yuk nang nirya arye, nun kwit bira pia telebnye, tenepnamniak’ tenen, teleb yupu uk nyaliba, kekebikirye kanye delinyake. Winibuka atalak ara, kanye delinyak bukni, sirya talak ara ninye nirya arye, anye biti kanye kum delinamake. Anye bira bataknamake. Tonda, Allah arye, ato nang ati, weik arye wenepnamle. Bukni, diksukum yupu uk nyalinye ati, pia weik arye kanye delinamake. Weik teleb ning ara, ninye yupu bokolina ati, lipsisikuka dipkoprob yupu uk bokolinamlulume. ‘Yuk nang arye nati kanye deipnamniyake,’ tenena ara, pia kume. 24 Yatanye do nirya, el li ap, el lin ap, sik ning ubula dopdoplirye, minin yupu deice arye, “Aning ara, na deipnirik nang bitinya, sik ninguk dopropmana anya arye, aning ara malye kum wininune,” tenebuka pililamlanye bira, dipkoprob pia weik malye ulule. El li ap, el lin ap talilamdeice ning, talye lukparabuka ubula dololula anya arye, yuk nang arye, aning-aning talye lukparabuka ulultaklamak nang atonun ulule. 25 Ninye ton, ‘Nunda aning-aning nirya weik arye dopropbibirye, minopce bona talin nang unamap bukni, yuk nang nirya ara mitika aryuk dolonamake,’ tenekirye, aning-aning nirya ati, ‘Nun ninguk’ tenen, malye kanye bobikirye, aning nirya minopce dolonyak ninye ara, pia malye unyake. Sikce yuk ninye nirya ati, malye ulinyake. Wininyaka deice arye, ninye nirya yu upliba, walanmaca ani, olana deiyok kounyake. Bukni, anggunda aning pia kum wininamlulume. Yatanye do nirya, anggun ni koprop Allah Yahweh ati, ‘Elcuk melinamsil’ tenen, dib tenebuka ulamunyopura, aminyan talak dipkoprob pia teleb ning arepsilyopura, dopropmunce, telebuk unamlume. 26 Aning atonun, yata nang do nirya, sik bidamang kanye tenina deice aryuk, ‘Nunda weik kel nang unyaba anya arye, yuk nang arye nyasikce yupu ara dauplye,’ tenekirye, sik bidamang kanye talima dib tenebikcopura, ara walwal nang atonun unyake. Bukni yata ninye do, sikce, ‘Kume, weik kel nang arye nyasikce yupu kekenamabe,’ tenebikirye, weik kel nang arye nyanyak yupu ara, moubuka kekebibirye, aning talibuka dobolbanyak ninye ara, dipkoprob telebuk unamake. Ati, anggun damang kanye talima noutamak arye tenelulum ning ati, ‘Akunuma,’ tenena meme. 27 Yata ninye do nirya, sikce bona utotoa talina kum ninye patanmalye ning ati melibuka arelamak ninye ara, sik bona utoto talina kum ninye melinamaka deice arye, sik bidamang patanamle ning nirya, pia kum danin banamle. Bukni, yata ninye do nirya, bona utoto talina kum ninye sik patanmalye ning ati, ‘Nunce kum melinamabe’ tenen, asing kulongonyak ninye ara, ikin upnamle. Ara, yuk nang arye sikti, ‘Sik anang ara malyeuk unyake. Yuk ninye ati bico kum tenesinyaka anya arye, sikti, supnamabe,’ tenenamake. Ati, aminyan talak ninye melina kum ninye ara, ikin kanye bobuka unamake. 28 Malye winin ninguk talibuka ulamice nang arye, tonok mutuku nirya talibikirye, ninye deiyok nang kibuka ulamice talak ara, sik amu tam unamak ninye nirya arye, ‘Se, ikin ning nun dam yasilyak’ tenen, duknulbanyake. Bukni, amalye ning talibuka unyak ninye dibicopura, teleb aryuk kanye talima lamapdongobuka, pia diksukumuk ulamice ninye, sik yupa weik tonap tabakuka upnin banamake. Winibikirye, ninye deiyok ning talibuka, unyak mutuku talibuka ukirye, diksukumuk ubuka, ninye yupu lipsisikuka bokolinamake. Winipnamak talak noutamak nirya ara, sik amu tam unyak ninye nirya arye, pia kanye deibuka unamake. |
© 2023, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
Wycliffe Bible Translators, Inc.