Amsal 25 - EipomekRaja Salomo weik kel deice arye, ayupu ton sekuk 1 Ayupu ara, Raja Salomo weik kel deice arye nyabuk. Ayupu nyabuk ning ara, Yehuda mutuku ninye deiyok kibuka, taleamuknye Sisinanye Raja Hizkia, el amu tam pil dona nang arye sekdeiamik. Ara, ‘Israel ninye arye, ayupu moubuka kel bikikirye, teleb ubuka unamak’ tenen, sekdeiamik. 2 Allah ara, weik deiyoknye ulula ati, elce, ‘Aning lakak arye, laka kum nyanamne. Aning ara dungnupnamne,’ teneplyopura, el deiyok aulula anya arye, teleb uka. Winilula ati ara, ninye tukwak ninye nirya arye, elti, ‘Se, elda dipkoprob aning-aning nirya talibuka deice tam Weik Deiyoknye ulule,’ tenekirye, el siuk erenyake. Bukni, ninye tukwak ninye talibuka, ninye deiyok kibuka unyak nang ara, Allah arye duknyamuk ning ati, ‘Se, aning ara moubuka kel biktibye’ tenen, moubuka dipdekirye, ‘Deiyok ani’ tenen, mitik anun arye kel biknin banyake. Wininyaka ati ara, sik amu tam unyak ninye arye aRaja nang ati, kibuka si erenyake. 3 Im alip tam pia erepdobuka ati, yatanye birye ei binuka eipturye, kel biktu do? Tonda tukwak mutuku noutamak ap, tuku amu tam ap, pia karu weik ulula ati, yatanye birye ou binuka eipturye kel biktu do? Kume, aning kum winipmanto. Aning atonun, sik ninye deiyok kibuka talinyak Raja-Raja nang arye tenenyak ning ara, talye daunyake ninye nirya arye, kum teniptinge. Sik ninye deiyok nang, sik kanye talima noutamak arye, tenenyak kanye ara, yuk nang arye kum kel kipmanto unyake. 4 Ninye arye tuku palibikirye, tuku pum tam arye, keil ap, tuku ap dobuka deibikiba, ‘Teleb ning ani, malye ning ani’ tenen, wibicopura, uku pum tam dongobikiba, uku arye malye ning nirya diproplyopura, dekna weik ning, el si ara, perak uk laka upnamle. Yuk malye ning ap tabakuka kum upnamle. Perak ara, doprobikirye, aperak teleb kina weik kel nang arye, urasin pia teleb ning memebuka delinyake. Malye ning tabakuka tuba uplye talak ara, teleb ning kum memeptinge. 5 Ayupu nyapmasin touk, ninye deiyoknye Raja damak malye winin ninguk talinyakce, malye piluk donyak nang nirya ara, Raja damak arye minopce kum kipdeipniba, aminyan talak ara, asisinye arye talinamle mutuku noutamak unamle ning nirya ara, pia diksukumuk unamle. Raja diksukumuk unamle deice arye, elce talinamle ninye ap, elce pil donamle ning ap, el amutuku-amutuku nirya talinamle ning ap ara, pia telebuk unamle. Winibuka ulyeura, yuk mutuku ninye arye, elti, kum obuka sirya daknamake. Diksukumuk unamle deice arye, aninye ap, amutuku ap pia talinamle. 6 Sik ninye deiyok talibuka unyak Raja nang damak unamlum ninye ara, talima erebuka, kwalibuka kum wininamlulume. Tonda, ‘Nunda weik kel nang unyaba ati, ninye deiyoknye birye kekepsilirye, melipnamsile,’ kum tenenamlulume. 7 Deiyok ara ani. Teleb ning ara, ninye deiyoknye Raja arye, anggun wininamlum ning moubuka dipdelirye, el babye kanye aryuk, ‘Anggunda, na damak, yanululume. Anggun ti erepdeipsinirye, telebak deipnamsine,’ nyaptue. Anggun bidamnye aryuk, ‘Nunda teleb nang unyabe’ tenen, ereipdamunce, Rajanye damak binuka bukmumnyopura, aRaja arye, el amu tam mambul pil donyak nang sik kekena ak arye, ‘Kume, anggunda talye nang anya arye, yukak bindoplulume,’ nyabuka wenepsilyopura, weik malye upnamlume. Nyaplyopura, dipkoprob alye dakaldanamlume. Ati, teleb ning ara, weik deiyoknye aryuk ereipsutue. 8 Tonda, anggun bidamnye asing arye dilulum ning ati, moubuka tenena kum bukni, kweldana adiparyuk, ‘Kume, atalak aryuk minopce ninye yupu lipsisikuka bokolina deiyok nang damak, laka nyalbanamabe,’ tenena kume. Minopce, sik yuk nang ati, ‘Anang arye malye wininmak,’ nyaplopmunce, bobuka yupu bokolin aik minopce kum dongolbanamlulume. Deiyok ton kum upmale bukni, anggun neika ulamlum nang ati, wenepmunba yuk nang arye, anggun nyanmamunye yupu kekepsicopura, dipkoprob anggunda alye dakaldanamlume. Yuk kel nang arye, dipkoprob yupu nyabikiba, anggunce nyanmamunye yupu kekepsicopura, aminyan talak yata winipnamlum do? Pia alye dakdanuka binamlume. 9 Anggun ap, anggun damak unyak nang ap, yupu ton auplyopura, anang sik damuk, yupu talilbinamlulume. ‘Ninye yupu bokolina deiyok nang arye, yupu lipsisikuka bokipnamsiyake,’ tenena kume. Tonda, yuk nang ap yupu talinamlum talak ara, yuk nang arye duknubuka nyasikce yupu, lakak anyuk kum nyaplopnamlulume. Anggun kayapu nang arye, ‘Se, na ikin unulul ning ara, ani. Na talima noutamak tenenun ning ara ani,’ nyabuka nyasikce yupu ara, yuk talye daunyake ninye kekenak ara, lakak arye laka kum nyanamlulume. 10 Yuk nang arye, sik tenenyak ning dungnubuka nyapsicebuk, anggunti ayupu lakak aryuk, yuk nang kekenak talye nyaplopmunba, yuk daunyake ninye arye ayupu kekebiceura, anggunti, ‘Kume, anang ati ara, mambul yupu kum nyanamabe. Sik kanye bona kum diparyuk, yuk talye daunyak ninye nirya ati, talye lukparabuka lakak uk nyalbinamake. Sikda, malyeuk unyake,’ nyabuka, anggun nong deice ikin yupu deilinamsiake. Adeice arye alye weik dakaldanamlume. Winipsikcopura, aning kum kum danamle. Tuba-tuba anggun si deice malye yupu nyanamsiyake anya arye, yuk ninye nirya arye, aning kum luba kinamake. Tuba tenena uk unamake. Ati ara, anggun kayapu nang arye, duknuna yupu nyapsikcopura, yuk ninye kekenak ara, pia laka kum nyanamlulume. 11 Winipmanto ara, kat ning dobuka, puturubuka delina kel nang arye, dekna weik ning emas dobuka tapu duk bum urasin atonun kibuka deibikirye, lokiyamik pala ning, perak arye memepdeiamica deice deibikiba, urasin pia teleb upliba, ninye nirya arye, kanye delilamak touk, yuk ninye ikin upliba, sik melina ati, anggunce aninye ati teleb yupu nyapmunce, melipmunyopura, yuk ninye nirya arye, ‘Se, ayupu ara pia telebe,’ tenebikirye, kanye delinamake. 12 Ninye deiyok nang arye nyanyak yupu kekepmantonye, mangkau arye malye uplyopura, weik kel nang arye, “Malye unmalam ning ara, ani. Teleb uk unamlam ning ara, ani,” nyabuka wenebicopura, ayupu kekepmantonye bira, kekeplirye teleb unamle. Winina ara, pia teleb uka. Aning atonun, weik kel nang arye, dekna weik ning emas dobuka, amul dongona ning memebicopura, urasin pia teleb ulule. 13 ‘Mambul weik yupu dobuka, laka nyalbanamak’ tenen, deiyok nang arye, yupu laka nyana nang wibuka deibikirye, dopkwetebikiba, ikin uptu babye, dipkoprob ayupu dobuka, teleb ubuka binuka laka nyanyak nang ara, sik deiyok nang arye, alaka teleb yupu laka nyalbanyak nang ati, weik arye kanye deibuka unamake. Aning atonun, ninye arye wa wibikirye, yala ning koubuka daulamica ani, owala noutamak arye kouamice ning, awa lin talak akunum uplyopura, yangalule. Ara, ninye arye awa wibuka kouamica ani, im deice arye mok ceplirye, kouamice ning deice saklyopura, buppu ulamlye ning nirya, namin upliba, awa deiyok nang arye kanye delinyake. Winiplyopura, sik pia weik kanye delinyake. 14 Aning atonun, dou mamlya ani, mok cepnulye talak ara, dua ap kumanya ap unmalya deice arye mok bobuka yangaliba, ninye nirya arye, ‘Mok cepnule,’ tenenyap bukni, amok ara kum yangalule. Aning winilamla atouk, ton ninye arye tuba-tuba, “Aning ara arepnamkine,” nyabuka nyaltakanyake. “Ateleb ning arepnamkine,” nyaltakanyak bukni, nyaplomice ning ara, dipkoprob kum arinyake. Winilamak touk anang sik damak kum yangalule. “Se, mok cepsetue,” nyabuka morolulnye ap, “Se, ateleb ning arepnutue,” nyabuka morolulnye babye, atonun ururake. Sik morolenyak ning ara, pia kum yangaliba, urdemuk ururake. Aning nirya nong kum uplyopura, sik bitinya malye kanye boprikirye, teleb kanye bobuka kum ururake. 15 Tonda, ninye tonok kanye talima erebuka deice tam ulul weik deiyok tonoknye, anggun moromunye ning nirya ara, pia kum kekenamsile. Bukni, anggun kanye talima nimalye arye, lamapdongobuka umunce, aning nirya moubuka tenyeipdemunce, teleb yupu deice arye pia tuba-tuba moronamlume. ‘Minop arepnamsile,’ tenena kumce, nimalye aryuk teleb ubuka nyabuka moropmunyopura, talima erenanye birye, el kanye namin upliba, aminyan sirya talak amorolamunye ning arenamsile. Teleb yupu deice arye, pia tuba-tuba nimalye arye, moropmunyopura, sik kat talima unyak nang ap, ‘Anang sikce nyanyak yupu nun like’ tenen, batakasinyak nang ara, sik talima namin upnamle. 16 Ara, anggunda, ‘Mong mek dipnuyap,’ tenepmunyeura, among mek dobuka, mitik anun dem aryuk dinamlume. Ayupu ara, talye ati kum nyapsine. Deiyok ara, among mek like tonok talak aryuk, weik arye dimunyopura, dipkoprob anggun mun uk disilyeba, dukna duknamlume. 17 Aning atonun, anggun kayapu nang, aik uk tuba-tuba binuka kum unamlume. Deiyok ara, anggun kwit aik uk pia binuka umunyeopura, el lik upliba, anggunti kanye kum delinamsile. El kanye lik uplyopura, ‘Se, anye bira, asum-asum nirya, na aik uk yanganyak nang ara, na like,’ tenenamsile. 18 Ninye arye, ‘Oldanuyap,’ tenebice talak ara, ya ap, yin ap, kat yo tace ap, aning nirya bobica deice arye, yuk ninye ati olbanyake. Aning atonun, sik kayapu nang koprop, sik ap mining damak ulamice ninye ati, ninye yupu bokolin talak noutamak ara, deiyok ton kum upmale bukni, ‘Atalak aniryuk wenebuka yupu bokibikirye, wenena aik bobinamak’ tenen, anggunce anang ati tilila yupu nyapmunyopura, dipkoprob pia malye winilulume. Ara, ninye oltakana atonun ululume. 19 Ara, anggun kele, anggun yan do, si do, uk weik arye dipsilyeura, aning arye tuba-tuba sekeldongon uk upsiliba, uk dinauk unamsile. Aning ara, min kum danmanto kum ning anya arye, aning ara kum batakdatume. Aning atonun, Aning atonun, anggun damak weik kanye imun ning usilye talak ara, tonoknye birye, “Kume, anggun patapsilye ning nirya ara, narye melipnamsine,” nyabuka, nyalina yupu nyalul bukni, dipkoprob anye birye, pia kum melipsilyopura, anggun talima uk dinamsile. Anye birye, tonok ning babye, kum melipsilyopura, anggunce, ‘Se’ tenen, malye kanye bobuka unamlume. Aning atonun ubuka uplyopura, el pia malye upmale. Ato un ning ara, kanam aniryuk kum namin kiptume, malye kanye bobuka teninauk unamlume. 20 Winipmanto ara, ninye tonok weik suse dilamliba, tonoknye birye, yu weik ulamle mek, el si cuka arye asuse deice dikdongopliba, uk weik dinamle. Anye birye asuse dilamlinye biti, pia malye ulule. Aning atonun, ninye ton weik kanye imun upliba, teniltona uk ulya deice arye el talima uk dilule. Winilamle bukni, yuk nang el damak yacopura, aning kum winilamnanye ato ubikirye, kanye delina ap, mot sebuka ulina ap, winibicopura, anang arye pia malye upnamake. Anang arye, uk dilamlinye biti, mot senamkirye, kanye deibuka winilinyaka deice arye, elti, malyeukiba, el talima uk weik arye dinamle. Winibuka wininyak ninye ara, pia malye unyake. 21 Ara, anggunti, ‘Anang nun lik, anya arye opnamtibye,’ tenelamsikce nang, din ning pataplye talak ara, anggunce anang ati, adiparyuk din ning arepmunba dinamake. Aning atonun, anggun oldan nang mek pataplye talak ara, anggunce anang ati teleb mek kwebuka arepmunba dinamake. 22 Aning ara talye ati kum nyapsine. Deiyok ara, ani. Anggunce anggun oldan nang ati, sik pataplye ning ati melibuka arepmunyeura, winipnamlum deice arye, anggun oldan nang alye dakaldanamake. Anggunce anggun oldan nang ati, melibuka arepmunyopura, Allah Yahweh arye, anggun teleb winipmamunye nang ati, menenga dekna ning arenamsile. Bukni, Allah el si Yahweh arye, anggun oldan nang ati, weik ikin ning sik nong deice delinamle. Winipmanto ara, ninye arye uku tuba dinmalye yo sirika dobuka, yuk nang kisok deice paklamak touk, Allah arye sik oldan nang ati, weik ikin ning, sik nong deice delinamle. 23 Winipmanto ara, outam arye weik kumanya mikip yangalye talak ara, adiparyuk weik mok ap bobuka yangalule. Aning atonun, deiyok ton kum upmale bukni, ton nang arye yuk nang ati, minina yupu deice arye, ‘Sik malye wininyake,’ nyabuka, talye yupu nyalonyake ati ara, wininyaka deice arye, yu weik upliba, ton tam nang arye, ton tam nang ati dereldana uk ubikirye, oldana uk unyake. 24 Sik anang bitinye ara, tonok weik teleb pala lo weik aik pum tam noutamak ulamtiringa babye, atalak nirya ara, akil ara kanye deibuka kum ulirye, malye kanye boplirye, yu uliba el akanye biti, pia derena uk upyopura, el akanye bira, pia ikin kanye bobuka unamle. Bukni, teleb ning ara, aweik teleb aik, alip tam aruma dubak bukni, derelana kumce, pia lamapdongobuka utopura, kanye deibuka uptue. Ara, ayu weik kil ap neika una kum atia. 25 Winipmanto ara, ninye ton weik pil donmaca ani, mek patapliba, yuk nang arye ikip mek kwebuka arepmakibuk, dibikirye kanye delilamak. Aning atonun, nun kayapu nang, yuk pera mutuku daulamice talak ara, yuk nang arye anang ati, teleb yupu boyanuka nyapsikiba kekebibirye, kanye deilinyabe. 26 Winipmanto ara, teleb mirin mek pu balamlyak bukni, amek pu damak malye weik upliba, ninye arye, ‘Se, wini talak ara, amek ara pia malye upmala anya arye, nunce kum diptibye’ tenen, batakanyake. Ateleb mirin mek malye upliba, ninye arye kum dipmanto ubicopura, ara pia malye. Aning atonun, Allah arye, “Aning ara wininamlume, aning ara pia kum wininamlulume,” nyalisilye yupu kekebuka, pia diksukumuk ulamice ninye bukni, yuk malye ulamlinye birye, “Winiplulume,” nyapliba, malye winibicopura, adeice arye diksukum ulamlye ninye malye ulilule. Aning ara weik malye ulule. 27 Winipmanto ning ton nyapnusine. Mong mek ara, pia dina teleb ning anya arye, teleb lelule. Bukni, ‘Among mek tonok dinamne’ tenen, weik arye dimunyopura, dipkoprob mun uk dinamsile. Aning atonun, yuk ninye arye anggunti, ‘Se, anang ara teleb unyak nang,’ tenepsikirye, tuba-tuba kibuka kanye deipsikiba kekemunce, ‘E, anyapmasiyak yupu ara kekena telebe. Tuba nyapsitinge,’ tenenamlume. Bukni, anggunce, ‘Se, ninye nirya arye, nunti kibuka kanye deipsitinge’ tenen, patapliba, aning tuba-tuba tenena uk umunyopura, pia malye unamlume. Winibuka tenena uk umunyopura, anggunce anggun bidamnye atibuk, malye ulildalamlume. 28 Winipmanto ara, tonok mutuku ninye arye weik asikak domtingce, sik weik cang keil poka domting bukni, sik oldan nang, amutuku yatingce, ‘Amutuku unyak ninye opnuyap’ tenen, akeil poka paklobuka, talye lukparabuka wektingce, amutuku ninye nirya opnamtinge. Winiptingopura, amutuku noutamak ulul ning nirya ara, atu kiploptingce, kum daneiptinge. Amutuku ulamting ninye ap, sik talilamting ning ap nirya ara, kum daneiptinge. Aning atonun, ninye ton elcuk, el bidamnye ati, moubuka kalikildana kum kiamukce, ‘Na malye upnyak’ tenen, kalikdalirye, moubuka kum tenelulnye bira, atonye bira, elcuk el bidamnye atibuk, malye kilil danamle. Elda pia walwalnye ulule. |
© 2023, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
Wycliffe Bible Translators, Inc.