Amsal 24 - Eipomek1 Tonda malye ulamlanye biti, ‘Se, el winilul ning ap, elce talilye ning ap ati, na babye talibuka uptinye’ tenen, kanye kum delinamlume. Aning atonun, ‘Anye ap neika utinimnye,’ kum tenenamlulume. 2 “Malye ulamice nang ap neika kum unamlulume,” nyapmasina ara, talye ati kume. Deiyok ara ani. Amalye winilamice nang arye, weik arye malye kanye bobikirye, ‘Malye winin ninguk winibibirye, yuk nang ati opnamabe,’ tenenyake. Aning atonun, sik si pum bisik arye pia malye yupu uk nyanamake. Anang sik ap neika umunyopura, ‘Sik malye ninguk talibuka ulamak touk, na mapu anggun babye atonun malye upmunyak’ tenen, nyapsine. Ati amalyeuk wininyak ninye ap neika una kume. 3 Teleb ubuka diksukumuk unyak ninye arye, sik weik kel bikinyak deice arye, ‘E, dipkoprop, anyaik ara, teleb ubuka doptibye,’ tenebikirye, weik kel bikamikca deice arye, moubuka donyake. 4 Tonda, sik weik kel bikamikca deice arye, pil teleb ubuka, dopnin balamica ani, aminyan talak, sik aik wilibuka domikce aik nirya ara, teleb ninguk dekicopura, delinyake. Dengna weik ning ap, kanye delin ning ap, ayala-yala nirya dekicopura, sik aik pum tam wilibuka domikce aik nirya, delinyake. Malye ning dobuka, sik aik pum tam kum delinyake. 5 Ninye yuk nang arye, ton nang ati tenenyaka ara, ‘Se, anye bira el nong nirya mikip weik ulula anya arye, elda pia telebnye ulule,’ tenenyake. Utenenyak bukni, narye anggunti nyapnusine. Sik weik kel bikamikce nang ara, pia telebe. Weik kel bikna ara mambul weik ati nyapsine. Bukni, nong mikip weik unyak nang ara, mitik teleb uka. Aning atonun, yin talin nang arye nong mikip kibuka unyak nang babye, ara mitik teleb tenenyap bukni, yin talin nang do, talye nang do, weik arye kel bikamikce nang ara, weik mambule. Weik kel bikna deice arye, yin talibuka unyak nang ara, pia dipkoprob teleb unyake. Bukni, yuk yin talin nang ton, sik nong mikip weik uptu babye, sikce kel kinyak ning, mitik anun uk uplyopura, sikda weik teleb kume. Deiyok ara, nong mikip una ara, mitik mambul bukni, weik kel bikna ara, weik mambule. 6 Anyapmasina ara, talye ati kume. Deiyok ara, yin talin nang babye, weik kel bikikirye, moubuka tenenyaka deice aryuk, yuk yu ninye ati olbisinyake. Walwal ubuka unyaka deice arye, kum bisinyake. Tonda, yata un ning do nirya ati, weik kel nang arye, “Teleb ubuka una ara ani. Winibuka, winibuka unamlulume,” nyabikiba, moubuka kekepmunya deice aryuk, teleb ubuka unamlume. 7 Bukni, sik walwal ninye ati ara, weik kel bikna deiyok ning ara, pia weik arye arelula anya arye, sikce moubuka kum kel biktinge. ‘Deiyok ani’ tenen, moubuka kum tenepmanto ninye unyake. Weik kel nang bulubikirye, yupu talinamak sukum ara, sik walwal nang arye, yupu nyapmanto kum unyake. ‘Teleb ubuka unamap ning ara ani,’ tenebuka kum kel kiamica ati, deiyok nang arye yupu talipmace talak ara, talye tunim abuka bunyake. Sikce, mambul yupu kum nyanamake. 8 Yatanye do nirya, ‘Tuba-tuba malyeuk winiptinye,’ tenebuka ululnye bira, yuk ninye arye, elti, “Elda tilila yupu nyalulnye. El upnamle ning nirya ara, malye ninguk talibuka unamle,” nyabuka elti, lik upliba, batakalongonyake. 9 Yata ninye do nirya, ‘Malye ninguk talibuka ulamtibye,’ tenekirye, malye winin ninguk tenebuka upnin bacopura, ara pia malye una ati nyapsine. Wininyaka ati ara, Allah arye, ‘Aning ara, malye winin ninguk winina ara, na like,’ tenelule. Aning atonun, yata ninye do nirya, teleb un ning ati, ‘Kume, aning ara na like’ tenen, teleb un ning nirya ati, yep-yep alamak ninye ara, yuk teleb un ning talibuka unyak ninye arye, amalye unyak ninye ati, ‘Kume, sik anang ap, neika pia kum unamabe,’ tenebikirye, aninye ati batakalongonyake. 10 Yata malye un ning do nirya ati, anggun ni koprop Allah ara, dilula anya arye, elce amalye un ning ati wenepnamle. Winipmanto ara, ikin ning weik, sik damak yalyopura, ‘Se, na ikin unmana anya arye, adiparyuk bataknune,’ tenebikirye, ‘Pia pi deibuka piripdenirye, teleb unamne,’ tenebuka una kumce, adiparyuk batakmunyopura, anggunda dipkoprob mikip kum ninye ululume. Winibuka umunyopura, ara malye ululume. 11 Aning atonun, deiyok ton kum upmalibuk, yu nang arye, ‘Ninye ton wenebuka opnuyap’ tenen, tapu koubuka deibikirye, wenenak bobice talak eipmunye bukni, ‘Aninye ati lyepropnuyap do, kum do?’ tenen, ilil-ilil upmunyopura, malye ululume. Ara, pia winina meme. Deiyok kum upmalibuk, ‘Anang talye lukparabuka opnuyabe,’ tenebikirye, tapu koubuka bobanamak talak ara, anggunce lyelonamlulume. Mangkau kina kume. 12 ‘Aninye daopnyake’ tenen, namin kipmunyeura, anggunce nyalulume. “Aning ara, nun deiyok kume, aninye opnuyak ning ara, moubuka kum kel kepmapa anya arye, yata wiriptibye do, kume. Dauplye,” nyalulume. Winibuka anyuk nyamunye bukni, anggun ni koprop Allah arye, ninye kanye talima nirya dilirye, yupu lipsisikuka bokolisulule anya arye, dipkoprob anggun kanye talima noutamak tenelulum ning babye, elce kum kel biktu do? El bidamnye aryuk anggun talima noutamak usilye ning nirya kel kipsilirye, melibuka kalikisulule anya arye, dipkoprob el kele. Anggun tenelulum ning ap, anggunce winilulum ning ap nirya ara, kum dungnuptume. Allah arye aning nirya dilulnye anya arye, elcuk ninye nirya yuk-yuk winilamice ning ati, tamubuka wenenamsile. Aning ara, luba kina meme. 13 Na mi anda akunum kel kiamlume. Mong arye mong mek dobuka delinyak ara, to ning ati, kanye deibuka dilulume. Ara, mong el aik dobuka purubikirye, among mekwen teleb ninguk, dobuka dipmunyopura, kanye delilulume. 14 Aning atonun, weik kel bikna deiyok ning ton dopropmunyopura, an kanye talima telebuk upnamkilarya. Weik kel bikna deiyok ning ton kekepmunce, aninguk talibuka umunyopura, aminyan talak anggun unamlume nirya ara, pia telebuk kipnin banamsile. Anggunce, ‘Se, aning winiptibye, aning ton winiptibye’ tenen, pia patapsilye ning ara, nong upnin banamlarya. Ton kum kum dananamsile. Bukni, weik kel bikna deiyok ning batakmunyopura, aminyan talak ikin ninguk, anggun damak yanganamlarya. 15 Anyapmasin malye un ning nirya ara, pia kum wininamlulume. Tonok ning ara, pia malye unyak nang arye, teleb ubuka unyak ninye ati, ‘Sik aik wekuka, sik delilamak ning nirya, ubula dalubuka doproptibye,’ tenelamak touk, kum wininamlulume. Diksukumuk unyak ninye, unyak mutuku noutamak nirya ara, malye kum wininamlulume. Diksukum unyak ninye ati, malye kilildana pia meme. 16 Aning ara, talye ati kum nyapsine. Deiyok ara ani. Diksukumuk wininyak ninye ara, yuk nang arye, sikti, malye kipdeibikiba, ikin upmatu babye, aminyan talak, tuba tamubuka tonap, teleb upnamake. Aning atonun, yu nang arye, like tekbarye ubuka, sik teleb unyak ninye ati, malye winibicopura, mambul kanye bobuka ikin upmatu babye, aminyan talak tuba tamubuka dukdongobikirye, telebuk upnin banamake. Diksukum wininyak ninye ara, teleb wininyak bukni, malye wininanye bira, weik kanye imun ning, el damak yalyopura, atalak aryuk, malye kanye bobuka batakalule. 17 Tonda, anggunti yu tenesinyak nang ara, yuk nang arye, obicopura, ‘E merekuka opmake. Aning ara telebe’ tenen, aning ati kanye delina pia meme. Aning atonun, anggunti yu tenesinyak nang, anang imun kanye bobuka ucopura, anggunce anang ati, ‘E merekuka ikin kanye bobuka unyake,’ tenebuka kanye kum delinamlume. 18 Aning ara, talye ati kum nyapsine. Anggun mal olan nang ikin weik upliba, eipmunce kanye deipmunyopura, anggun ni koprop Allah el si Yahweh arye, eibuka kel kipnamsile. Kel kipsilyopura, ‘Aning ara malye,’ teneplirye, anggun oldan nang ati weneplirye, ikin ning sik nong deice deipmalye ning ara, tuba tamubuka dopropliba, anggun oldan nang ara, telebuk unamake. 19 Sik pia malye winin ninguk talibuka malye weik unyak ninye ati ara, ‘Se, sik anang ati, yata winipnamap do?’ tenen, mambul kanye bona kume. Aning atonun, sik malye unyak ninye arye talinyak ning ap, wininyak ning ap ati, ‘Se, na babye ateleb ning talibuka uptinye. Winipnirye, sik wininyak touk winiptinye’ tenen, patana pia meme. 20 Ayupu ara, talye ati kum nyapsine. Deiyok ara ani. Sik malye winin ninguk, talibuka unyak ninye ara, aminyan talak pia kum upnin banamake. Sikda pia kam pia kum unamake. Winipmanto ara, wini talak ara, weik weisa lapmalirye, dirina weik upmalye bukni, aminyan talak tangapnin banmalya ani, tangaldolamle tonun, sik malye unyak ninye ara, aminyan talak kum danin banamle. 21 Se, na mapu, anggunti weik mambul yupu nyapnusine. Anggunda, anggun ni koprop Allah Yahweh ap, anggun mutuku talibuka unyak ninye deiyok nang ap ati, ilil tenebuka umunce, kinamlume. Allah arye nyasilye yupu ap, anggun mutuku noutamak talibuka unyak ninye deiyok nang ap arye, nyasikce yupu ati, yanibuka kum batakanamlulume. Allah arye nyasilye yupu ap, ninye deiyok nang arye nyasikce yupu ap, moubuka kekenamlulume. 22 Ayupu ara talye ati kum nyapsine. Allah ap, ninye deiyok Raja nang ap ati, sik yupu yaninyak ninye ati ara, minopce wenebikirye, talye karin arye, weik kanye imun ning, sik amalye ninye nong deice delinyake. Yatanye do nirya, Allah ap, ninye deiyok nang ap arye, malye unyak ninye wenena ati, sik damak weik kanye imun pirilen ning yanuka delinamle ning ara, laka nyapsiting do? Kume, Allah ap, ninye deiyok nang, Raja nang ap arye, sik yupu yanibicopura, amalye winin ninye wenena ati, arenamak ikin ning ara, laka kum nyapmantoe. Bukni, weik ikin weik upnamle. Mitik anun kume. Weik kel bikamik nang arye, dukdongobuka nyabik yupu, tonap tabakuka nyabuk yupu 23 Aning atonun, weik kel bikna deiyok ning, akunum moubuka kel bikamik nang arye, nyalamkik yupu ton ani. Ninye yupu lipsisikuka bokolina talak ara, sik malye winipmace nang ati, ‘E, anye bira, malye upmal bukni, na kwit koprop ulula anya arye, kum wenepnamne,’ tenena kume. Aning atonun, ‘E, anye bira, na ka koprop pia kum ululnye anya arye, elce malye upmal ning ati, weik ikin ning deibuka wenepnamne,’ tenena kume. 24 Yatanye do nirya, sik malye winin ninguk talibuka, malye weik ulamice ninye ati, “Kume, sikce malye kum unyake,” nyalamak nang ati, yuk ninye nirya arye, ayupu bokolina deiyok nang ati, ‘Se, sikda nun like,’ tenenamake. Ayupu bokolina deiyok nang ati, yuk-yuk mutuku ninye nirya arye, “Kume, amalye unyaka deiyok nang ara, nun like. Sikda, pia malyeuk unyaka anya arye, anang ap neika kum unamabe,” nyanamake. Anang ati batakanamake. 25 Bukni yupu bokolina deiyok nang arye, malye ubuka unyak ninye ati, wenebikirye, ikin ning sik nong deice delinyak ninye deiyok nang ati, yuk-yuk mutuku ninye nirya arye, anang ati, teleb yupu nyabikirye, kinamake. Winibuka, ayupu aninye yupu bokolina deiyok nang arye, dipkoprob malye wininyak ninye, sik wenena ati, ikin ning sik nong deice deibikcopura, Allah arye adeiyok nang ati, teleb kilinamle. 26 Yatanye do nirya, yuk nang arye asipdekiba, ‘Tenepce arye kum nyaplopnune,’ teneplirye, ‘Dipkoprop ninguk nyapnamne,’ teneplirye tamubuka nyalamlanye bira, pia telebuk ulule. Anye birye, sik asipdece nang ati, dipkoprob pia teleb ninguk, akunum nyabikirye, sikda telebuk unyake. 27 An wa wibuka kum kintinip deiamincuk, minopce an ap, neika ulamunye ninye ati, ‘Sik aik minopce dopnamne,’ tenena meme. Sik wa tuku ap, sik bai tam unamak ning nirya ap, akunum kintinibuka upminyopura, sik aik dona telebe. 28 Tonda, anggun ap neika ulamunye ninye ati, deiyok ton kum upmalibuk, ninye yupu lipsisikuka bokolin talak ara, “Sik wininmace ning eipmunya ara, ani-ani,” nyabuka laka kum nyanamlulume. Atonun anggunce ton, anggun kayapu nang kum winipamce ning ati, talye minina yupu pia kum nyanamlulume. Tonda, yata yupu do nirya, anggun si bam bol deice arye, talye yupu pia kum nyanamlulume. 29 Tonda, “Yuk nang arye, na nong deice ikin ning deipnike. Ati, kwang dakana ati, narye tamubuka ikin ning dobuka, sik nong deice deipnamne,” nyana kume. Aning atonun, “Yuk ninye nirya arye, nati winipmaniyak touk, narye tamubuka sikti, kwang daknamne,” nyabuka kum unamlulume. 30 Na wa win damak ap, anggur tapu duk wa winak ap, diprongobuka banmanu talak ara, awa tuku nirya ara, urasin pia malye ubuka anya arye, narye, ‘Kume awa winak ara, ninye tonok pil dona liknye birye nyabuk. Akumopura, dipkoprob anggur tapu duk wa wibuknye bira, pia walwalnye birye wibuke,’ tenepse. 31 Ara, talye ati kum tenepse bukni, awa win damak nirya binuka dipdesiba, awa win dam noutamak ara, tace ning ap, kamuma ap uk pabuke. Tonda, awa winak ati, domik keil poka nirya ara, daksakuka, akunum eipse. 32 Aning nirya akunum eipse ning ara, moubuka tenipdesirye, kel kipse. Kel kepsopura, ‘Aning ara ani,’ moubuka bikse. 33 Ara, yata ninye do nirya, sikce, ‘Kume, atalak ara, wi unmanile ati, mapmanya ani, tuba bukropnirye, otalak arye apil donamne,’ tenenmalirye, taruk mungguruk dakuka, bukaplya ani, tuba wi talipliba, tuba tamubuka mapmalya uk, wininyak nang ara, aminyan talak ara, pia bona utotoa talina kum ninye uk unamake. Sikce talinyak ning nirya kum danin banamle. 34 Winipmanto ara, ubula don nang arye, talye karin yangalamak touk, sikce talinyak ning nirya ara, minopce kum danamle. Tonda, aning atonun yin talin nang arye, ‘Yuk nang talinyak ning ati, ubula dopropnuyap’ tenen, yin dobuka sik anang damak minopce yangalamak touk, sik pil ati lik tenenyak ninye ara, adiparyuk bona utotoa talina kum ninye uk unamake. Sik talinyak ning nirya ara, kum danamlarya. |
© 2023, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
Wycliffe Bible Translators, Inc.