1 SAMƲƐL 17 - WƖA TENIŊDevit arɩ Golɩaf 1 Fɩlɩsɩtɩa tɩŋŋaa laalɩyuoroo sii kʋ hilimi Juda tinteeŋ taŋ-la ba sɩɩ yɩrɛ Soko lɛ, dɩ ba mʋ yuo laalɩŋ a ŋmoo ba buguŋ Ɛfɩs Damɩm sɩ hɛ Soko arɩ lee-la ba sɩɩ yɩrɛ Azɩka pɛgɛ. 2 Ka Sɔɔl arɩ Iziral tɩŋŋaa laalɩyuoroo ma ŋmoo ba buguŋ Ɛla fuonaaŋ lɛ, a gbɛrɛ dɩ ba yuo Fɩlɩsɩtɩa tɩmma-la. 3 Fɩlɩsɩtɩa tɩŋŋaa chɩŋ dundolo nyuŋ, Iziral tɩŋŋaa ma chɩŋ dɔŋɔ nyuŋ, ka fuonaaŋ hɛ ba pɛgɛ. 4 Baal kʋbala nɛ fa hɛ Fɩlɩsɩtɩa tɩŋŋaa tʋɔŋ a ŋaa laalɩyuori babiibal, baa yɩrɛ Golɩaf, ʋ lɩɩ Gaf nɛ. Ŋɩɩ nɛ ʋ kʋ lɩɩ a mɩmagɩsɛ Iziral tɩŋŋaa. Ʋ duomuŋ ka mʋa ʋ yi naakieliŋ butori. 5 Ʋ fa chu kɔlɩɩŋ nyunchu-gbaŋkogo nɛ, aŋ laalɛ laalɩyuori-gɛrɩŋ ba sɩ kɛŋ kɔlɩɩŋ ŋaa. Ʋ yuŋuŋ ŋaa kilo mahɩŋ balɩa arɩ fii arɩ balɩpɛ nɛ. 6 Ʋ joŋ kɔlɩɩŋ patuosiba a bɛ tɔ ʋ naasɩŋ, aŋ joŋ tokobiiŋ ba sɩ kɛŋ kɔlɩɩŋ libi a laalɛ. 7 Ʋ timiŋ chaasa barɩmɛ nɛ woruŋ ʋ kori. Tiŋ-la niipiniŋ hɔɔŋ dʋndʋŋa yuŋuŋ ŋaa kilo balɩpɛ nɛ. Nɩɩ-la sɩ kori hɔɔtaala-la Golɩaf sɩ kaa kɛrɛɛ laa bayuori-hɛŋŋɛɛ laa ʋ sɩpaaŋ. 8 Golɩaf lɩɩ chɩŋ aŋ kpɩa goŋ Iziral laalɩyuoroo teeŋ a bʋl, “Bɛɛ nɛ tɩɩ ma kʋ lɩɩ chɩŋ dɩ ma yuo laalɩŋ? Mɩ ŋaa Fɩlɩsɩtɩa tɩɩna nɛ, ka ma ma ŋaa Sɔɔl tɩntɩnnaa. Má lɩɩsɛ baal ma tʋɔŋ dɩ ʋ kʋ tuu chemmi dɩ la yuo dɔŋɔ. 9 Dɩ ʋ nɛ wuo yuo a kpʋmɛ, la jaŋ ŋaa ma yosi a tɩma pɩpɩma, ama dɩ mɩ ma nɛ wuo yuo a kpʋʋ, ma ma jaŋ ŋaa la yosi a tɩma pɩpɩla.” 10 Ŋɩɩ nɛ Fɩlɩsɩtɩa tɩɩna-la bɩra bʋl, “Jɩnɩŋ mɩɩ tʋʋsɛ Iziral tɩŋŋaa laalɩyuoroo kala joŋŋoo nɛ. Má lɩɩsɛ baal dɩ ʋ kɔ dɩ la yuo dɔŋɔ.” 11 Sɔɔl arɩ Iziral tɩŋŋaa kala sɩ nɩɩ wɩalɩŋ Fɩlɩsɩtɩa tɩɩna-la sɩ bʋla, fawʋllʋŋ faasa kɛmba, ba kala kpaŋ. 12 Devit nyɩmma nɛ fa Jesi. Jesi ŋaa Yufireti tɩɩna nɛ, a lɩɩ Bɛtɩlɛhɛm sɩ hɛ Juda tinteeŋ lɛ. Ʋ kɛŋ hambolibiisiŋ chori nɛ. Bʋa-la lɛ Sɔɔl sɩ dii kuoruŋ, dɩ Jesi hɩɛsa woruŋ. 13 Jesi hambolibii-hɩasɩŋ batori nɛ to Sɔɔl harɩŋ a mʋ laal-la. Kʋhɩaŋ yɩrɩŋ nɛ Ɛlɩab, lɩamɩŋ tɩɩna yɩrɩŋ nɛ Abɩnadab, tori tɩɩna ma yɩrɩŋ nɛ Sama. 14 Devit nɛ ŋaa ba tʋɔŋ kʋbie. Nɩhɩasɩ-la batori nɩɩ to Sɔɔl harɩŋ, 15 ka Devit yie lɩɩ Sɔɔl teeŋ bʋa dɔŋɔ a mʋ Bɛtɩlɛhɛm dɩ ʋ beŋ ʋ nyɩmma piesee. 16 Fɩlɩsɩtɩa tɩɩna-la yie kʋ lɩɩ a magɩsɛ Iziral tɩŋŋaa chʋchʋɔŋ arɩ dɩdaanɩŋ kala ŋɩɩ tapʋlaa mahɩŋ balɩa. 17 Tapʋlɩɩ kʋbala, Jesi bʋla pɩ ʋ nanʋala Devit, “Laa mɩɩ-halaa gbansɩŋ banɔŋ arɩ boroboroba fii, a ŋaa lɩma a kaa mʋ ŋ naambiiriŋ buguŋ a pɩba. 18 Laa na-yɩl-nʋʋ-gulimoo fii a pɛ a kaa mʋ pɩ laalɩyuoru-hɩaŋ-la sɩɩ bemba, aŋ pɛ na wɩalɩŋ ŋ naambiiriŋ sɩɩ ŋaa, a laa kʋŋ ba teeŋ kaa kɔ sɩ jaŋ dagɛ arɩ ba kɛŋ yarɩfɩɛlaa nɛ. 19 Ŋ naambiiri-la arɩ Iziral tɩŋŋaa kala nɛ hɛ Sɔɔl teeŋ Ɛla fuonaa-la lɛ a yuyuo Fɩlɩsɩtɩa tɩŋŋaa.” 20 Taŋ sɩ pʋla chʋchʋɔ-fɩɛla, Devit sii a leŋ piesee pɩ pie-daarʋ dɔŋ, aŋ paa kʋdiile-la lɩɩ mʋ, arɩ Jesi sɩ dagʋ ŋɩɩ. Ʋ mʋʋ yi ba buguŋ, dɩ laalɩyuoro-la lɩɩ chɩchɩŋ ba dɩchɩnaa, aŋ ŋɩŋaa laalɩyuori-goŋ. 21 Iziral tɩŋŋaa arɩ Fɩlɩsɩtɩa tɩŋŋaa kala kʋ lɩɩ chɩŋ a chaasɛ dɔŋɔ dɩ ba yuo laalɩŋ. 22 Devit leŋ kɩalɩŋ ʋ sɩ kaa mʋ, a pɩ nɩɩ-la sɩɩ beŋ ba laalɩyuoro-la kɩaa, aŋ fá mʋ laal-la leriŋ a chʋɔlɛ ʋ malɩmaba. 23 Bʋa-la lɛ ʋ sɩɩ bʋl wɩaa ba teeŋ ŋɩɩ, dɩ Fɩlɩsɩtɩa tɩŋŋaa laalɩyuori babiibal-la ba sɩɩ yɩrɛ Golɩaf, a lɩɩ Gaf, dɩ ʋ bɩra tʋɔra lɩɩ chɩŋ sɩpaaŋ aŋ kpɩa goŋ a mɩmagɩsɛ arɩ ʋ sɩ vɛnɛɛ ŋaa ŋɩɩ, Devit nɩɩ. 24 Iziral tɩŋŋaa sɩ na baal-la, fawʋllʋŋ chaasa kɛmba, ba fá. 25 Iziral tɩŋŋaa laalɩyuoro-la lɛɛlɛ bʋbʋl, “Ŋ-na baala deeŋ sɩ kʋ lɩɩ chɩŋ nɛɛ? Ʋʋ tʋʋsɛ Iziral tɩŋŋaa joŋŋoo nɛ. Nɩɩ-la kala sɩ wuo kpʋʋ, kuoro jaŋ pɩ tɩɩna dʋa a yʋgɛ. Ʋ jaŋ joŋ ʋ tolo ma pʋ dɩ ʋ jaa, aŋ leŋ dɩ tɩɩna arɩ ʋ dɩa nɩaa kala bɩra sɩ́ lampoo tiŋ Iziral tinteeŋ lɛ.” 26 Devit pɩɛsɛ laalɩyuoro-la dɔnsʋŋ sɩ chɩna kpagʋ, “Ma sɩ bɛɛ nɛ ba jaŋ ŋaa pɩ nɩɩ-la sɩ jaŋ kpʋ Fɩlɩsɩtɩa tɩŋŋaa baala deeŋ a lɩɩsɛ Iziral tɩŋŋaa hɩɩsɩŋ lɛ? Kʋbɛɛ nɛ ka Fɩlɩsɩtɩa tɩɩna deeŋ sɩ bɩ Wɩa ka to, aa tʋʋsɛ Wɩa-la sɩ weye laalɩyuoroo joŋŋoo?” 27 Ba bɩra bʋl wɩalɩŋ tɩtɩa ba sɩ jaŋ ŋaa pɩ nɩɩ-la sɩ jaŋ wuo kpʋ Golɩaf a pɩ Devit. 28 Devit malɩma Ɛlɩab sɩ nɩa dɩ Devit ka bʋl wɩaa laalɩyuoro-la teeŋ, ʋ baanɩŋ faasa sii ʋ nyuŋ kɩŋkɛŋ ʋ pɩɛsʋ, “Bɛɛ nɛ tɩɩ ŋ kɔ daha? Kʋbɛɛ nɛ ŋ joŋ piese-la baŋmɛnɛ pa pɔkɔŋ nyuŋ? Mɩ jɩŋ ŋ nyuduoŋ arɩ ŋ tʋɔhɛɛŋ wɩaa nɛ, ŋ kɔ dɩ ŋ na ŋɩɩ la sɩɩ yuo laalɩŋ nɛ.” 29 Ŋɩɩ nɛ Devit pɩɛsɛ, “Bɛɛ nɛ mɩ ŋaa? Ʋ bɩ maga dɩ mɩ bʋl wɩaa?” 30 Devit bɩra mʋ laalɩyuoro-la dɔŋɔ ma teeŋ a pɩɛsʋ wɩalɩŋ tɩtɩa ʋ sɩ laa sɩpaaŋ pɩɛsɛ laalɩyuoroo dɔnsʋŋ. Ŋɩɩ nɛ ʋ ma bɩra bʋl wɩalɩŋ tɩtɩa ba sɩ laa sɩpaaŋ bʋla pʋ. 31 Ba sɩ nɩɩ wɩalɩŋ kala Devit sɩ bʋla, ba mʋ bʋl wɩalɩŋ kala a pɩ Sɔɔl. Ŋɩɩ nɛ Sɔɔl tɩma yɩrʋ. 32 Devit bʋla pɩ Sɔɔl, “Mɩ nɩhɩaŋ, nʋʋkala sɩ́ leŋe dɩ ŋ bɔyɛ joŋ a tɩŋ Fɩlɩsɩtɩa tɩɩna-la wɩaa, mɩ-na ŋ tɩntɩnna jaŋ mʋ yuou.” 33 Sɔɔl ma bʋla pɩ Devit, “Ŋ ŋaa bii-bie nɛ, ŋ bɩ jaŋ wuo mʋ yuo Fɩlɩsɩtɩa tɩɩna-la, bɛɛ wɩaa ʋ ŋaa laalɩyuoru nɛ ʋ hambiiriŋ kala lɛ.” 34 Devit bɩra bʋla pɩ Sɔɔl, “Mɩ-na ŋ tɩntɩnna nɩɩ beŋ mɩ nyɩmma piesee. Bʋa na-kala dɩ naachigiŋ koo lʋgʋmʋŋ nɛ kʋ kɛŋ piese-la kʋŋ, 35 mɩ yie kire ŋmobu nɛ a laa piesu-la ʋ niiŋ lɛ. Dɩ ʋ nɛ sii hosi mɩ nyuŋ, mɩ yie kɛŋ ʋ yikori-ŋmʋlʋŋ lɛ nɛ, aŋ ŋmobu kpʋ. 36 Mɩ kpʋ naachigee arɩ lʋgʋmaa nɛ woruŋ, Fɩlɩsɩtɩa tɩŋŋaa baala deeŋ sɩ bɩ Wɩa ka to ma jaŋ nagɛ ba dɔŋɔ mɩ teeŋ, bɛɛ wɩaa ʋ tʋʋsɛ Wɩa-la sɩ weye laalɩyuoroo joŋoo nɛ. 37 La TƖƖNA sɩ lɩɩsɛmɛ naachigee arɩ lʋgʋmaa niiŋ lɛ, ʋ jaŋ lɩɩsɛmɛ Fɩlɩsɩtɩa tɩɩna deeŋ ma nɩsɩŋ lɛ.” Ŋɩɩ nɛ Sɔɔl bʋla pɩ Devit, “Mʋ, La TƖƖNA jaŋ chɩŋ ŋ harɩŋ.” 38 Ŋɩɩ nɛ Sɔɔl paa ʋ laalɩyuori gɛnnɩŋ ba sɩ kɛŋ kɔlɩɩŋ ŋaa, a nyɩgɩlɛ Devit. Ʋ joŋ nyunchu-gbaŋkogo ma ba sɩ kɛŋ kɔlɩɩŋ ŋaa, a pʋ ʋ chu. 39 Devit joŋ ʋ tokobiiŋ a vɔɔ mɛrɛ laalɩyuori-gɛrɩ-la lɛ a kaa gʋgɔllɛ dɩ ʋ na, bɛɛ wɩaa ʋ bɩ ba laala mal. Devit bʋla pɩ Sɔɔl, “Mɩ bɩ jaŋ wuo kɛŋ kɩaa deemba mʋ.” Ŋɩɩ nɛ ʋ wuri gɛnnɩ-la bil. 40 Ŋɩɩ nɛ aŋ joŋ ʋ dantɩga, a tʋɔsɛ tabɩaa sɩ ŋaa mʋla mʋla kɩaa banɔŋ fuoŋ sɩɩ pɛllʋ lɛ, a joŋo hɛ ʋ pie-daarɩ-lʋaga lɛ, aŋ kori kpalɩŋ ma ʋ nɩsɩŋ lɛ, a mʋ kpagɛ Golɩaf Fɩlɩsɩtɩa tɩɩna-la. 41 Dɩ Golɩaf arɩ ʋ laalɩyuoru-la sɩɩ kori hɔɔtaala-la ʋ sɩ kaa kɛrɛɛ laa bayuori-hɛŋŋɛɛ ma kʋ kpagɛ Devit. 42 Fɩlɩsɩtɩa tɩɩna-la sɩ na Devit dɩ ʋ ŋaa bapʋɔsɩ-fɩaŋ zɔŋ-bie, ʋ bee gʋʋnʋ. 43 Ŋɩɩ nɛ ʋ pɩɛsɛ Devit, “Vaha nɛ mɩ ŋaa, ŋ kori daaŋ kʋkɔ mɩ lɛɛ?” Ŋɩɩ nɛ ʋ kalɩbɛ ʋ vesiŋ a hɛ Devit lɛ, 44 aŋ bʋl, “Kɔ daha dɩ mɩ kɛnɩŋ pʋɔsa pɩ zaaraa arɩ baga kɩaa dɩ ba dii.” 45 Ŋɩɩ nɛ Devit ma bʋla pʋ, “Ŋŋ kɔ mɩ lɛ arɩ tokobiiŋ arɩ timiŋ nɛ, ama mɩ-naa kɔ ŋ lɛ La TƖƖNA doluŋ kala Tɩɩna sɩ ŋaa Iziral laalɩyuoroo Wɩa yɩrɩŋ lɛ nɛ. Ʋ joŋŋoo nɛ ŋ tʋʋsɛ ŋɩɩ. 46 Jɩnɩŋ La TƖƖNA jaŋ joŋuŋ hɛ mɩ nɩsɩŋ lɛ, mɩ jaŋ kpʋŋ a keri ŋ nyuŋ. Jɩnɩŋ mɩ jaŋ joŋ Fɩlɩsɩtɩa tɩŋŋaa laalɩyuoroo deemba kʋsʋʋnʋŋ a pɩ zaaraa arɩ baga kɩaa dɩ ba dii. Ŋɩɩ nɛ dʋnɩa nɩaa kala jaŋ jɩŋ dɩ Iziral Wɩa nɛ kɛŋ doluŋ. 47 Nɩalɩŋ kala sɩ hɛ daha jaŋ jɩŋ arɩ tokobiiŋ koo timiŋ dee La TƖƖNA kaa laa nɩaa tɩta. La TƖƖNA nɛ yie yuo didii ʋ dʋndɔŋŋɔɔ, ʋ jaŋ joŋ ma kala a hɛ la nɩsɩŋ lɛ.” 48 Golɩaf sɩ kʋ kpagɛ dɩ ʋ yuo Devit, Devit guu fá mʋ dɩ ʋ chemu. 49 Devit tʋʋ ʋ lʋaga tʋɔŋ a lɩɩsɛ tabɩɩŋ hɛ kpalɩŋ lɛ a kaa viisi viisi, aŋ yagɛ Golɩaf tile lɛ. Tabɩɩ-la mʋʋra jʋʋ ʋ tile, ʋ tuu tele chu. 50 Ŋɩɩ nɛ Devit yuo dii Fɩlɩsɩtɩa tɩɩna-la arɩ kpalɩŋ. Ʋ bɩ tokobiiŋ ma koro, aŋ yuo dii Golɩaf a kpʋʋ. 51 Ŋɩɩ nɛ Devit fá mʋ chugili Golɩaf lɛ, a kɛŋ Golɩaf tokobiiŋ lɛrɛ tʋʋrɛ ʋ pɛɛŋ lɛ, a keri Golɩaf nyuŋ arɩ tokobii-la. Fɩlɩsɩtɩa tɩŋŋaa sɩ na dɩ ba ba-nyantʋɔrɛ sʋba, ba mɩɩra fá. 52 Ŋɩɩ nɛ Iziral tɩŋŋaa arɩ Juda tɩŋŋaa laalɩyuoroo ŋaa goŋ aŋ kire to ba harɩŋ a mʋ yi tasɩ-la ba sɩɩ yɩrɛ Gaf arɩ Ɛkʋrɔŋ boi-baalaa. Fɩlɩsɩtɩa tɩŋŋaa kʋsʋʋnʋŋ fa pɩŋ taŋ-la ba sɩɩ yɩrɛ Saarem wombiiŋ lɛ ŋɩɩ nɛ a mʋ yi Gaf arɩ Ɛkʋrɔŋ. 53 Iziral tɩŋŋaa sɩ kiri Fɩlɩsɩtɩa tɩmma-la a mʋ, ba mɩɩra jʋʋ Fɩlɩsɩtɩa tɩŋŋaa buguŋ a paa ba kɩaa kala. 54 Ŋɩɩ nɛ Devit joŋ Golɩaf nyuŋ a kaa mʋ Jerusalɛm, aŋ paa Golɩaf laalɩyuori kɩaa a bil ʋ-na tɩtɩa Devit lɛbɩŋ lɛ. 55 Sɔɔl fa sɩ na dɩ Devit mʋa dɩ ʋ yuo Golɩaf, ʋ pɩɛsɛ ʋ laalɩyuoroo nɩhɩaŋ ba sɩɩ yɩrɛ Abɩna, “Abɩna, kʋbɛɛ bie nɛ bapʋɔsɛ bie deeŋ?” Ŋɩɩ nɛ ʋ bʋl, “Tɛŋɛ, kuoro, mɩ bɩ jɩŋ.” 56 Kuoro bɩra bʋl, “Pɩɛsɛ a na nɩɩ-la sɩ lʋl bapʋɔsɛ bie deeŋ.” 57 Devit sɩ kpʋ Golɩaf Fɩlɩsɩtɩa tɩɩna-la bʋa-la lɛ aŋ mɩɩra kɔ, Abɩna pʋʋra kɛnʋ mʋ Sɔɔl sɩpaaŋ, dɩ Golɩaf nyuŋ ha paala hɛ Devit nɩsɩŋ lɛ. 58 Sɔɔl pɩɛsɛ Devit, “Bapʋɔsɩ-bie, kʋbɛɛ bii nɛ ŋ ŋaa?” Devit sɩ, “Ŋ tɩntɩnna Jesi, Bɛtɩlɛhɛm tɩɩna-la nɛ lʋlmɛ.” |
©Ghana Institute of Linguistics Literacy and Bible Translation 1984, 2014
Wycliffe Bible Translators, Inc.