1 Sam 17 - BAEBOLO ANZƐƐ BULUKU NWUANZANWUANZAGolayate fa konle adoa Yizilayɛma 1 Filisitiama boɔboale bɛ ɛlɔnema ne anloa wɔ Soko mɔɔ wɔ Dwuda la. Bɛyɛle azokoɛleɛ wɔ Yifɛse Damem wɔ Soko nee Azika avinli. 2 Sɔɔlo nee Yizilayɛma noko boɔboale bɛ nloa na bɛyɛle bɛ azokoɛleɛ wɔ Yila Bɔnza, na bɛboɔboale bɛ nwo kɛ bɛ nee Filisitiama ko. 3 Filisitiama gyinlanle boka ko azo yɛɛ Yizilayɛma noko gyinlanle boka ko noko azo, yɛɛ bɔnza ne la bɛ avinli. 4 Nrenya bie, bɛfɛlɛ ye Golayate, ɔvi Gate, na yemɔ yɛɛ ɔgyi Filisitia ɛlɔnema ne ati a. Ɔvi Filisitiama avinli ɔvindele. Ye tendenle kɛyɛ mita nsa. 5 Ɔzo kɔbele kyɛlɛ, ɔwula kɔbele konle tɛladeɛ mɔɔ ye ɛnlomboɛ kɛyɛ kilo abulanlu nee ko; 6 ɔ gyakɛ enyinlike ne le kɔbele, yɛɛ kɔbele atwɛ gyela ɔ bati. 7 Ye atwɛ ne baka ne kpole le kɛ ndanlɛnwolɛ melahyinli mgbunla, ɔ ti le bulalɛ, yɛɛ ye ɛnlomboɛ kɛyɛ tone nu kilo nsuu. Ye sonvolɛ ne mɔɔ soa ye enyinlike ne la lumua ɔ nyunlu. 8 Golayate vindele radeanle nu zele Yizilayɛma kɛ, “Duzu ati yɛɛ bɛra bɛ nee yɛ baho a? Mame, mele Filisitianli, na bɛmɛ, bɛle Sɔɔlo ahanra! Bɛdabɛ bɛye bɛ sonla mɔɔ le katakyie la bɛmaa ɔ nee me yɛva konle ne yɛbɔ zolɛ. 9 Saa ɔkola ɔ nee me gyinla ko, ɔdi konim, na ɔku me a yɛkɛyɛ yɛ nwo ahanra yɛkɛmaa bɛ; na saa medame noko medi ɔ nwo zo konim, na meku ye a, bɛdabɛ noko bɛkɛyɛ yɛ ahanra.” 10 Filisitianli ne zɔle zolɛ kɛ, “Yizilayɛ ɛlɔnema, saa bɛle mrenya a ɛnee bɛye katakyie bɛmaa ɔvinde me nyunlu ɛke na me nee ye ɛbɔ ye zolɛ.” 11 Mɔɔ Sɔɔlo nee Yizilayɛma kɔsɔɔti dele Filisitianli ne adubɛnloanu ne la, bɛ ahonle dule na bɛ rɛle bɔle. Devidi wɔ Sɔɔlo azokoɛleɛ ne 12 Devidi ɔ ze a le Gyɛsi. Gyɛsi bɔ Yifelaem abusua ekpunli ne bie yɛɛ ɔvi Bɛtelɛhɛm mɔɔ wɔ Dwuda la. Ɔlɛ mralɛ mrenya mɔtwɛ. Mekɛ mɔɔ Sɔɔlo di ye belemgbunli ne la, ɛnee Gyɛsi akee ɛyɛ kpanyinli. 13 Gyɛsi amra mrenya mgbanyinli nsa ne wɔ Sɔɔlo ɛlɔnema ne anu. Ɔ mra mrenya nsa ne mɔɔ hɔle konle ne bie la aluma ɛne: Yilayabe, ɔ nzi ralɛ Abenadabe, yɛɛ Abenadabe anzi ralɛ Hyama. 14 Devidi a le kazima a. Mgbanyinli nsa ne nee Sɔɔlo hɔle konle ne anloa la 15 ɛnee ɔyɛ a Devidi sia kɔ Bɛtelɛhɛm kɔnea ɔ ze mboane ne mɔ. 16 Golayate ragyinlanle ɛleka ko ne ala nwonlomɔ nee nɔsolɛ biala toonwo kenle abulanla zele Yizilayɛma kɛ bɛye sonla bɛmaa ɔ nee ye ɛho. 17 Kenle ko Gyɛsi zele Devidi kɛ, “Fa ma ngyehye ye kilo bulu nee kpanwo ahunguma bulu ye ka ɛ nwo fa kɔmaa ɛ mediema mrenya ne mɔ wɔ konle azokoɛleɛ nehane; 18 eza fa ‘kyiisi’ bulu ye kɔmaa sonla ne mɔɔ nea ɛlɔnema ne anwo zo la. Nea kɛ ɛ mediema ne mɔ anwo si de la na fa debie fi bɛ nwo lɔ bahile me kɛ amgba ɛnwunle bɛ na bɛte kpɔkɛ. 19 Belemgbunli Sɔɔlo nee ɛ mediema ne mɔ nee Yizilayɛma kɔsɔɔti wɔ Yila Bɔnza bɛ nee Filisitiama ɛlɛko.” 20 Aleɛbahye ne ala Devidi vale mboane ne mɔ wulale awie asa anu, na ɔvale aleɛ ne ɔzile nu ɔhɔle, kɛmɔ ɔ ze Gyɛsi zele ye la. Ɔdwule azokoɛleɛ ne la ɛnee ɛlɔnema ne ɛdu ɛdenrɛ ɛlɛto konle edwɛne ahɔ konle ne anloa. 21 Yizilayɛ ɛlɔnema ne nee Filisitia ɛlɔnema ne gyinlanle ye ekpunli ekpunli, bɛ nye bɔ zolɛ. 22 Devidi vale ninyɛne ne wulale safohyenle ne mɔɔ nea ninyɛne zo la asa anu, na ɔnriandile ɔhɔle ɛlɔnema ne anu ɔhɔbizale ɔ mediema ne mɔ ahye na ɔbizale bɛ agbɔkɛ nu. 23 Mɔɔ ɔ nee bɛ ɛlɛtendɛ la, Golayate vi Filisitiama avinli ragyinlanle ɔ bo zo ne na ɔdeanle nu kɛ ɔkpondɛ nrenya aye ɔ nyunlu nee ye araho. Ɔhehanle edwɛkɛ mɔɔ ɔkeha ye dɛba la. Na Devidi dele. 24 Mɔɔ Yizilayɛma ne nwunle Golayate la, bɛ ahonle dule na bɛnwenwenle. 25 Yizilayɛma ne zele kɛ, “Bɛnwu nrenya ɛhye mɔɔ ɛvinde la? Nɔhalɛ, yera ɔbagolo Yizilayɛma anwo. Belemgbunli Sɔɔlo ɛbɔ ɛwɔkɛ kɛ awie biala mɔɔ kɛhu ye la, ɔkɛmaa ye anwonyia kpole kpalɛ; eza ɔkɛva ɔ ra raalɛ ne ɔkɛmaa ye agyalɛ na eza ɔkɛmaa ɔ ze awuke nu amra fanwodi wɔ Yizilayɛ maanle ne anu.” 26 Devidi bizale menli mɔɔ gyigyi ɔ nwo ɛkɛ ne la kɛ, “Duzu ahyɛlɛdeɛ a sonla mɔɔ kɛhu Filisitianli ye na ɔkɛlie Yizilayɛma ɔkɛvi anyiemgba ɛhye anu la banyia a? Ɔluakɛ, Filisitianli ɛhye mɔɔ ɛnze Nyamenle la a le nwane, mɔɔ ɔdaye bɔbɔ ɔwɔ kɛ ɔko ɔtia tease Nyamenle ne ɛlɔnema a?” 27 Na menli ne hanle ɛwɔkɛ mɔɔ bɛbɔ bɛdo ɛkɛ ne kɛ sonla mɔɔ kɛhu ye la kɛnyia la hilele ye. 28 Mɔɔ Devidi ka edwɛkɛ ɛhye ahile menli ne la, ɔ diema kpanyinli Yilayabe dele; ɔvale Devidi anwo ɛya kpole na ɔzele ye kɛ, “Duzu ati a wɔra ɛke a? Nwane asa anu a wɔva mboane ne mɔ wɔwula wɔ fienemgbole ne anu a? Ɛle kakula wuwimɔ. Wɔra kɛ ɛbanlea konle ne sinlinyunlu ɔ?” 29 Na Devidi bizale ye kɛ, “Duzu a meyɛ a? Tɛ edwɛkɛ mgbane a membizale a?” 30 Ɔhakyile ɔ nye sonla fofolɛ nwo na ɔbizale ye edwɛkɛ ko ne ala, na mualɛ ko ne ala a bɛvale bɛmanle ye a. 31 Mɔɔ bɛdele Devidi ngehanleɛ ne la, bɛbɔle Sɔɔlo amaneɛ, na Sɔɔlo zoanle manle bɛhɔvale ye. 32 Devidi hanle hilele Sɔɔlo kɛ, “Awie biala mmasulo Golayate; medame, wɔ sonvolɛ, me nee Filisitianli ne baho ye mrenyazo.” 33 Sɔɔlo zele Devidi kɛ “Kyɛkyɛ, ɛ nee Filisitianli ne ɛnrɛhola ko, ɔluakɛ sumunli ye mbɛda nu yeho toonwo a yeradwu ɛnɛ a, na wɔmɔ, ɛle konle nu adɔma.” 34 Na Devidi zele Sɔɔlo kɛ, “Wɔ sonvolɛ, menea egya mboane; mekɛ biala mɔɔ awenade anzɛɛ bedi kɛhye bie la, 35 mefoa ye toonwo mekye ye, meboda ye, na mesa ye medie. Na saa yeamkponle na ɔba me nwo zo a mesɔ ɔ kɔmenza, memia ye toonwo meku ye. 36 Wɔ sonvolɛ ɛhu awenade nee bedi mɔ, na Filisitianli ɛhye mɔɔ ɛnze Nyamenle la bawu kɛ awenade anzɛɛ bedi ne mɔ ko ala la, ɔluakɛ yeanli tease Nyamenle ne ɛlɔnema ne eni. 37 Ɛdɛnkɛma mɔɔ liele me vile awenade nee bedi ne mɔ asa anu la balie me avi Filisitianli ɛhye asa anu.” Sɔɔlo zele Devidi kɛ, “Kɔ, Ɛdɛnkɛma nee wɔ ɛhɔ.” 38 Akee Sɔɔlo vale ɔdaye mumua ne ye konle tɛladeɛ wulale Devidi, ɔvale ye konle kɔbele kyɛlɛ ne ɔzoale ye, na ɔvale ye mbulalɛ tɛladeɛ ne ɔwulale Devidi. 39 Devidi vale Sɔɔlo konle dadeɛ ne zianle ɔ nwo. Ɔhyehyɛle ɔ nwo bɔkɔɔ ɔwiele la, yeangola ɔ gyakɛ ko bɔbɔ tu. Na ɔzele Sɔɔlo kɛ, “Metɛfale konle ninyɛne ɛhye mɔ bie metɛsieziele me nwo ɛlɛ, yemɔti mefa mekɔ konle ne a, ɔnrɛyɛ boɛ.” Na Devidi kpolokpolole bɛ guale. 40 Ɔvale ye kpɔma ne mɔɔ ɔfa ɔka ye mboane ne la na ɔsesale awolɛ (awozane) nnu wɔ azudenle ne anu ɔguale ye mboaneneavolɛ kodoku ne anu; ɔvale ye totoabɔ ne, na akee ɔhɔle kɛ ɔkayia Golayate. Devidi di Golayate anwo zo konim 41 Golayate dudule agyakɛ bikyele Devidi; ye sonla ne mɔɔ zo ye konle ninyɛne ne la li ɔ nyunlu. Ɔrale ɔ nyunlu kpalɛ, 42 na ɔnwunle Devidi la, ɛnee ɔnnwu debie mɔɔ Devidi zɔho a; ɔnwunle ye ala kɛ ɔle kpavolɛ na ɔ nwo yɛ fɛ. 43 Ɔzele Devidi kɛ, “Ɛdwenle kɛ mele twea mɔɔ yemɔti ɛ nee me baho a ɛnee ɛfa baka a?” Na Golayate vale ye nyamenle ne wale Devidi amonle. 44 Ɔzele Devidi kɛ, “Bɛla maa menva wɔ nwonane memaa anwomanyunlu nloma nee ɛbɔkunlu nanemgbole ɛli.” 45 Devidi buale Filisitianli ne kɛ, “Wɔmɔ, ɛ nee konle dadeɛ, atwɛ yɛɛ akuma a ɛra a, na mame, me nee Tumivolɛ Ɛdɛnkɛma, Yizilayɛ ɛlɔnema Nyamenle ne mɔɔ ɛmbu ye la a rale a. 46 Ɛnɛ kenle ye, Ɛdɛnkɛma baye wɔ awula me sa nu, mebabɔ wɔ meado aze na meapɛ ɛ ti. Mebava Filisitia ɛlɔnema ne avunli meamaa anwomanyunlu nloma nee ɛbɔkunlu nanemgbole ali, amaa aleɛabo amra kɔsɔɔti anwu kɛ Yizilayɛma lɛ Nyamenle, 47 na menli mɔɔ ɛyia ɛke la kɔsɔɔti anwu kɛ Ɛdɛnkɛma ɛnva dadeɛ nee atwɛ a die ye menli a, ɔluakɛ konle ne le ye ɛdeɛ, na Ɛdɛnkɛma baye bɛ kɔsɔɔti amaa yɛ.” 48 Golayate dule ɔ bo bieko kɛ ɔkayia Devidi, na Devidi nriandile waa hɔle Filisitiama ɛlɔne ne anyunlu hɔyiale ye. 49 Devidi yele bozane ko ye kodoku ne anu, ɔvale ɔwulale ye totoabɔ ne anu, ɔdole ɔbɔle Golayate. Bolɛ ne yiale ɔ nwoma azo na ɔminle ɔhɔle nu. Golayate dule dɔle aze mutule nu. 50 Yemɔti, Devidi vale totoabɔ mgbane hunle Golayate na ɔlile ɔ nwo zo konim. Devidi anva dadeɛ, ɔvale ɔ sa mgbane. 51 Akee Devidi nriandile hɔvole gyinlanle Golayate anwo zo, ɔhwenle Golayate mumua ne dadeɛ ne wɔ ye boa ne anu, na ɔvale ɔpɛle Golayate ati. Mɔɔ Filisitiama nwunle kɛ bɛhu bɛ sonla anwo ɛzulolɛ ne mɔɔ li bɛ ti la, bɛguale ɛbɔ nu. 52 Na Yizilayɛma nee Dwudama vale fɛlɛkolilɛ nee ɛwudolɛ voanle Filisitiama ndinlizo toonwo bɛhɔdwule Gate yɛɛ Ɛkelɔn nlenkɛ mgbole ne mɔ anloa. Adenle ne mɔɔ vi Gate kɔ Ɛkelɔn nee Hyeeyaleeyem la anu yɛle avunli ngome. 53 Akee Yizilayɛma gyakyile bɛ ɛvoanlɛ na bɛziale bɛrale Filisitiama azokoɛleɛ ne, bɛravulovulale bɛ ninyɛne ne mɔ kɔsɔɔti bɛhɔle. 54 Na Devidi vale Golayate ati ne hɔle Gyɛlusalɛm, na ɔgyakyile Golayate konle ninyɛne ne mɔ wɔ ɔdaye ye ɛdanlɛ sua ne anu. Bɛva Devidi bɛhɔ Sɔɔlo anyunlu 55 Mɔɔ Sɔɔlo nwunle kɛ Devidi ɛlɛkɔ ɔ nee Filisitianli ne ahɔho la, ɔbizale Abenɛɛ mɔɔ nea ye ɛlɔnema ne mɔ anwo zo la kɛ, “Nwane ara a le kpavolɛ ɛhye?” Abenɛɛ buale ye kɛ, “Nana, metane wɔ kɛ menze.” 56 Na belemgbunli ne zele kɛ, “Ɛnee kɔ kɔbiza.” 57 Yemɔti mɔɔ Devidi hunle Filisitianli ne wiele na ɔziale ɔrale la, Abenɛɛ vale ye hɔle Sɔɔlo ɛkɛ ne. Ɛnee Devidi lɛ Filisitianli ne ati ne ɔ sa nu. 58 Na Sɔɔlo bizale ye kɛ, “Kpavolɛ, ɛ ze a le nwane?” Devidi buale ye kɛ, “Wɔ sonvolɛ nrenya Gyɛsi mɔɔ vi Bɛtelɛhɛm la ara nrenya a le me.” |
Bible in Nzema © Bible Society of Ghana, 1998.
Bible Society of Ghana