Luki 1 - Jɔ Biibili ki

Luki i awɔ sɛbɛ ki tan ŋuŋ ki bi-a Tewofili tɛ

^1-3 Jɛntɔnŋ Tewofili, bi wɔ̀ri ma-i yibɛɛ tɛ kwumaŋ, míŋ i nini sɛbɛ wɔri ta-a miŋ tɛ. Koŋ mwɔɔnna niŋ bi kiri sɛbɛ-i kɔ. Nwɔ̀ri Yesu ja-i arì ɲaninaŋ na kabi bi kiri cɛtu waari ki ru, Kirinŋ wɔ wulu ki birama ki cinŋ ki i wɔri kí tɛ, nini bi kiri rakali-i yibɛɛ tɛ ɲaan wɔ̀ tɛ, yìrì sɛbɛtɔnŋ kiri yìrì sɛbɛ-i, ŋì i kɛɲɛ nini wɔ bimaan ki wu. Niŋ ki ra, míŋ yɛri ki nanɔri tan-i niŋ bi kiri sun, kabi yìrì cɛtu waari ki ru, ŋí i yìrì rufɔɔ, ŋí i ǹʼja tu míŋ yɛri ki yìrì sɛbɛ gban arìmaŋ na, ŋí i yìrì wɔri ta miŋ tɛ, ńʼtu niŋ a ji bi shɔɔrinŋ i,

⁴ nwɔma ŋi i ǹʼtɔ, tu miŋ bi wɔ̀ri kali Yesu bi ki sun, tu nini sɛli fɔ ki yɛrima ki i.

Mɛlɛkɛn ki Wutɔnŋ Yuhana ji wulu ki bi-i

⁵ Ɛrɔdi wuru Yude kɛniŋ ki masa ki i waarinŋ wɔ̀ ru, Kirinŋ tɛ sarakawɔrɔtɔnŋ bɛɛ wuru nmaŋ, niŋ tɔ ki wuru tu Jakaliya. Abiya Kirinŋ tɛ sarakawɔrɔtɔnŋ kwuru wɔ̀ sɔɔ wuru-i, Jakaliya wuru niŋ nu. Ntiŋ wɔ mari ki tɔ ki wuru Elisabɛti. Nmari wuru Aruna nupo o, Aruna wɔ̀ wuru Kirinŋ tɛ sarakawɔrɔtɔnŋ kiri ŋununtiŋ i.

⁶ Jakaliya fa awɔ mari Elisabɛti telimaan wuru-i Kirinŋ ɲaanfɛ. Kí kulumaan wuru Ŋuntiŋ Kirinŋ wɔ cinŋ bimaan kiri fa ǹʼwɔ sariya kiri bataa tɛ fɔɔbi wu.

⁷ Daŋ wuru kí gbɛ kì, niŋ i kila, Elisabɛti wuru daŋ jibali, niŋ fa kí koŋ fuuli ki bwuubi so wuru sɛbɛ.

⁸ Jibi bɛɛ, Jakaliya ta wuru Kirinŋ tɛ saraka wɔri baara ki ra, niŋ i fa ǹʼtɔnŋ so wuru ntiŋ wɔ kwuru ki sun.

⁹ Ŋì i kɛɲɛ Kirinŋ tɛ sarakawɔrɔtɔnŋ kiri wɔ ladaŋ kiri wu, kí koŋ ɲaannashi wuru-i, tu ntiŋ de Kirinfusinaŋ ki Maniwɔlinŋ ki ru, tu ntiŋ i wusunaŋ saraka ki ŋɔni. Niŋ shikaŋ koŋ ɲaannashimaan ki fu wuru Jakaliya.

¹⁰ Ntiŋ wuru wusunaŋ ki ŋɔni-na waarinŋ wɔ̀ ru, jama ki bataa wuru Kirinŋ nafɛ-a tanŋ ki ra.

¹¹ Niŋ waarinŋ ki ru, Ŋuntiŋ Kirinŋ wɔ mɛlɛkɛn bɛɛ i a yɛri ji ntiŋ wu. Niŋ mɛlɛkɛn ki tu wuru wusunaŋ sarakaŋɔnɔmaŋ ki pantɛ.

¹² Jakaliya niŋ mɛlɛkɛn ki ja-i waarinŋ wɔ̀ ru, ntiŋ tɔnŋ i cɛn, kɛmi i de ntiŋ nu.

¹³ Mɛlɛkɛn ki tu ntiŋ tɛ : « Jakaliya, fa kɛni kì, Ŋuntiŋ Kirinŋ mɔɔn nafɛ ki mwu-i. Mɔɔn mari Elisabɛti ki a na danshuru ji wɔri miŋ tɛ, ŋi i na ǹʼtɔ ki ye tu Yuhana.

¹⁴ Niŋ daŋ ki bi ki a na ji yoori miŋ gbɛ, ǹʼjimaan ki a koŋ mwɔɔnna ciirudi sɛbɛ.

¹⁵ Ŋì i kila nwɔ̀ fan, daŋ ki a na ji Ŋuntiŋ Kirinŋ wɔ koŋ sinaŋ i. Ŋì a na dunfɛnŋ walima mwunufinŋ juumaan tɔri ri mwunu kì, ǹʼfaamaan a na ji Ɲiniwɔlinŋ ki ra kabi a ɲiŋ ki ciiru.

¹⁶ Ŋì a na ji Isirayɛlitɔnŋ ki mwɔɔnna pwulu ŋuŋ u, kí i ǹʼpa arì Ŋuntiŋ Kirinŋ cɛfan.

¹⁷ Ŋì a na tiri Ŋuntiŋ ki jɛŋ Ɲiniwɔlinŋ ki wɔ so wu, miŋ tu cintɔnŋ Eli, ŋì i ǹʼwɔ saa ki ramɔni. Nwɔma, tiŋ fa daŋ wulu i fu, koŋ kaanmaan kiri ɲakili kiri i rapwulu, fɔ ŋì i koŋ telimaan ɲakili wɔri kí tɛ, kí i ji koŋ kulumaan ni i Kirinŋ wɔ saa ki fan. Niŋ ɲaan ki tɛ, ŋì a konanbi ki bɛɛ ramɔni bo Ŋuntiŋ ki jɛŋ, nwɔ̀ a ji ǹʼwɔ konanbi i. »

¹⁸ Jakaliya tu mɛlɛkɛn ki tɛ : « Míŋ a bili niŋ na dɔɔkunŋ? Míŋ fa ńʼwɔ mari ki bwuubi so-i kɔ! »

¹⁹ Mɛlɛkɛn ki i Jakaliya dariwulu lupwulu, ŋì i ǹʼbi : « Mínki i Jibirili ki i. Mínki i Kirinŋ tɔntɛ, ŋí i ǹʼwɔ cinŋ kiri ma-ni. Mìnki míŋ cin-i tu míŋ na ka wulu jii ka sunjo miŋ tɛ.

²⁰ Ǹʼshɛɛli, miŋ a ji bubu u. Ŋi a so wulubi-i kì, fɔ ŋì i ta so bi kari ma jibi ki sun. Niŋ i kila mɔɔn bilibalibi ki fan mɔ́ɔ́n wulu kiri ra, nka niŋ bi kiri dumiŋ i ji-a ma arì ma waari ru. »

²¹ Jama ki tu wuru faa-a tanŋ ki ra, kí i Jakaliya suu-ri. Ntiŋ cinka jɛ ki Kirinfusinaŋ ki Maniwɔlinŋ ki ru, niŋ i bo konaŋ ki bataa tɔnŋ sun.

²² Ntiŋ na-i po tanŋ ki ra waarinŋ wɔ̀ ru, ntiŋ so wulubi-i konaŋ ki tɛ kì. Niŋ ki ra, kí i ǹʼtɔ tu Kirinŋ finŋ bɛɛ ji ntiŋ wu Maniwɔlinŋ ki ru. Ntiŋ so wulubi-i kì, ntiŋ i tu a gbɛ ruti-a kí tɛ.

²³ Ntiŋ wɔ Kirinŋ tɛ baara ma jibi kiri na-i nafaa waarinŋ wɔ̀ ru, ntiŋ i a pwulu tiri awɔ mani nu.

²⁴ Niŋ kɔɔtɛ, Jakaliya wɔ mari Elisabɛti i na ciishi. Nmari i a radu cii ki wu, fɔ ɲɛ taanŋ. Nmari tu :

²⁵ « Ŋuntiŋ Kirinŋ bi wɔ̀ ma-i míŋ tɛ, niŋ i kaa : Ŋì míŋ ja-i, daŋ jibalibi ɲaankwunŋ wɔ̀ wuru míŋ pa-a konaŋ kiri ɲaanna, ŋì niŋ ɲaankwunŋ ki san-i míŋ sun. »

Mɛlɛkɛn ki Yesu ji wulu ki bi-i

^26-27 Elisabɛti wɔ cii ki ɲɛ taanmanitɔnŋ ki, Kirinŋ mɛlɛkɛn Jibirili cin ta-i maannaanŋ bɛɛ tɛ, kili bɛɛ ra, nwɔ̀ i Galile sɔɔta ki ru, niŋ kili ki tɔ ki wuru tu Nansarɛti. Maannaanŋ shurubitɔbali wuru-i, nwɔ̀ sunpamaan wuru shuru bɛɛ tɛ. Niŋ shuru ki tɔ ki wuru tu Yusufu. Yusufu wuru masa Dawuda nupo o. Maannaanŋ ki tɔ ki i ji tu Mariyamu.

²⁸ Mɛlɛkɛn ki de-i nmari fan, ńʼtu nmari tɛ : « Coolinŋ ki mwu, Mariyamu, Ŋuntiŋ Kirinŋ i miŋ fan, ŋì shɔɔrinŋ sinaŋ ma-i miŋ tɛ. »

²⁹ Niŋ wulu kiri i Mariyamu ciirufɔni, nmari i tu a miiri-ra : « Ka wulu ka kwuru ki daŋ ki ǹʼdanwɔ? »

³⁰ Niŋ na, mɛlɛkɛn ki tu nmari tɛ : « Mariyamu, fa kɛni kì, sabu Kirinŋ shɔ-i miŋ sun.

³¹ Ǹʼshɛɛli, miŋ a na ciishi, ŋi i danshuru ji, ŋi i ǹʼtɔ ki ye tu Yesu.

³² Ŋì a na ji koŋ sinaŋ i, kí a na ǹʼdɔri-ri tu Kirinsinaŋ Danshuru. Ŋuntiŋ Kirinŋ a na ǹʼsɔɔ a tiŋ cɛɛnni Dawuda wɔ masabi waalinŋ ki sun.

³³ Ŋì a na ji masabi ki sun Yakuba nupo kiri ŋununu waarinŋ bataa ru. Daŋ a na ji ǹʼwɔ masabi ki ra kì. »

³⁴ Mariyamu tu mɛlɛkɛn ki tɛ : « Niŋ a so ma-i dɔɔkunŋ? Míŋ shurubi tɔ-a kì. »

³⁵ Mɛlɛkɛn ki i ǹʼnupwulu tu : « Ɲiniwɔlinŋ ki a na jɛri miŋ sun, Kirinsinaŋ a na awɔ so ki la miŋ sun miŋ tu shiifɛ. Niŋ ki ra, miŋ a na danshuru wɔlinŋ wɔ̀ ji, niŋ a na dɔri tu Kirinŋ Danshuru.

³⁶ Ǹʼshɛɛli, miŋ kontiŋ Elisabɛti fa awɔ bwuubi ki sun, nmari danshuru ciishi-i. Konaŋ kiri wuru ǹʼbi-a tu mìŋ mari wɔ̀ daŋ jibali, nmari wɔ cii ki ɲɛ taanmanitɔnŋ ki i kaa.

³⁷ Sɛli ki ra, Kirinŋ waa-ra bi tɔri ra kì. »

³⁸ Niŋ ki ra, Mariyamu i ǹʼbi tu : « Míŋ i Ŋuntiŋ Kirinŋ ki wɔ jonmari i, míŋ i ǹʼwɔ sɔɔ ru. Ŋì ǹʼma míŋ tɛ, miŋ tu miŋ ǹʼbi-i ɲaan wɔ̀ tɛ. » Niŋ kɔɔtɛ, mɛlɛkɛn ki i a san Mariyamu ɲaanfɛ.

Mariyamu ta-i po Elisabɛti tɛ

³⁹ Niŋ ki ra, mìŋ sunŋ fuulaaŋ ki ru, Mariyamu i jɔrɔkɔ, nmari i a rukwulu tiri Yude tɔnŋ maŋ ki ru, kili bɛɛ ra.

⁴⁰ Nmari ta-i so niŋ kili ki ra, nmari i ta Jakaliya wɔ mani nu, nmari i ta Elisabɛti co.

⁴¹ Elisabɛti Mariyamu wɔ coolinŋ tan wulu ki rama-i mani wɔ̀ ru, nmari wɔ daŋ ki i a ruti nmari ciiru. Elisabɛti i faa Ɲiniwɔlinŋ ki ra,

⁴² nmari i fali faanna, nmari i ǹʼbi Mariyamu tɛ tu : « Kirinŋ baraka de-i miŋ nu, ŋì i fwuu mari ri bataa sun, ŋì i baraka de miŋ ciiru daŋ ki ru sɛbɛ.

⁴³ Míŋ nkɛnŋ sa? Fɔ míŋ Ŋuntiŋ ki ɲiŋ ki i na po míŋ tɛ!

⁴⁴ Ǹʼshɛɛli, míŋ mɔɔn coolinŋ tan wulu ki rama-i waarinŋ wɔ̀ ru, míŋ daŋ ki ciirudika jɛ ki a ruti-i míŋ cii ki ru.

⁴⁵ Mariyamu, Ŋuntiŋ Kirinŋ shɔɔrinŋ ma-i miŋ tɛ, minwɔ̀ bili-i ǹʼwɔ wulu kiri ra nʼtɛ, tu yìrì bataa ra ma. »

Mariyamu wɔ Kirinŋ gbɛ shu ki

⁴⁶ Niŋ ki ra, Mariyamu i ǹʼbi : « Míŋ i Ŋuntiŋ ki gbɛ-a ńʼtɔnŋ na.

⁴⁷ Míŋ ciirudi-i fɔ ŋì i so a daŋ na ńʼMwutɔnŋ Kirinŋ tɛ.

⁴⁸ Sabu, ŋì a tu-i, ŋì i awɔ jonmaraaŋ ki ɲaanfɛ shɛɛli. Niŋ ki ra, ŋì i shi jiŋ sun, waarinŋ bataa ru konaŋ ni a na ǹʼbi-ri tu Kirinŋ shɔɔrinŋ ma míŋ tɛ.

⁴⁹ Niŋ i kila, Sotiŋ Kirinŋ ki bi sinaŋ ni ma-i míŋ tɛ, wɔlɔnbi tɔ i ǹʼna.

⁵⁰ Ǹʼyɔ a jɛŋ kɛnitɔnŋ kiri fa arì daŋ kiri fa arì nupo kiri sunmakwulupa-a waarinŋ bataa ru.

⁵¹ Ŋì a gbɛ barakamaan ki sɔɔ-ɔ, ŋì i kabakobi ri ma, ŋì i nagbɛbi ɲakilitiŋ kiri jeɲe.

⁵² Ŋì i masa kiri jɛri san arɔɔ masabi sɔɔfinŋ kiri sun. Ŋì i koŋ tɔnsunfilimaan kiri fɛshi.

⁵³ Bɛɛkɔni kiri, ŋì i nini gbɛ faa-a finŋ bataa shɔɔrinŋ na, fintiŋ kiri, ŋì i nini gbɛwɔ bo.

⁵⁴ Kirinŋ ye-i Isirayɛlidaŋ kiri tɛ, awɔ baara matɔnŋ kiri, ŋì a ɲakili tu-i awɔ konanbi ki sunmakwulupamaanna ki ra waarinŋ bataa ru,

⁵⁵ miŋ tu ŋì a tɔnŋ wɔri wuru yibɛɛ tiŋ cɛɛnni, Aburahamu fa a nupo kiri tɛ ɲaan wɔ̀ tɛ. »

⁵⁶ Mariyamu ɲɛ byaŋ bishi ma-i Elisabɛti fan. Niŋ kɔɔtɛ, nmari i a pwulu awɔ mani nu.

Wutɔnŋ Yuhana ji bi ki

⁵⁷ Niŋ ɲaan ki tɛ, Elisabɛti jɛri waari na-i so, nmari i danshuru ji.

⁵⁸ Nmari sɔɔshi kiri fa nmari koŋ kiri ǹʼnama-i tu Ŋuntiŋ Kirinŋ nmari sunmakwulupa, kí bataa ciiru i di, ŋì i bo nmari sun.

⁵⁹ Daŋ ki ji ki sunŋ fulupɔnɔtɔnŋ ki, kí i na ǹʼsɔɔpeefɛmaŋ ki ru. Kí i ji ǹʼtɛ arì i ǹʼtiŋ ki tɔ ki ye ǹʼna, nwɔ̀ i Jakaliya.

⁶⁰ Nka daŋ ki ɲiŋ ki i ǹʼbi : « Aayi, ǹʼtɔ ki a ye tu Yuhana. »

⁶¹ Kí tu nmari tɛ : « Mɔɔn koŋ tɔri tenŋ dɔri-ra ka tɔ ka ra kì dɛ! »

⁶² Kí i arì gbɛ ruti tiŋ ki tɛ, tu niŋ i ǹʼtɛ tu tɔ danwɔ i ye a daŋ ki ra.

⁶³ Niŋ ki ra, Jakaliya i buaŋ ceeli kí gbɛ. Ntiŋ i sɛbɛ tan ǹʼsun tu : « Ǹʼtɔ ki i Yuhana. » Niŋ i bo kí bataa tɔnŋ sun.

⁶⁴ Mìŋ manaanŋ tenŋ ki ru, Jakaliya tɔnŋ ki fa ntiŋ nɛninɛŋ ki i rapili, ntiŋ i so wulubi-i, ntiŋ i baraka bi-ri Kirinŋ tɛ.

⁶⁵ Kɛmi i de kí sɔɔshi kiri fa kí tonfantɔnŋ kiri bataa ru Yude tɔnŋ maŋ ki ru. Kí bataa i niŋ bi mamaan kiri rakali de-ri arìmaŋ tɛ.

⁶⁶ Koŋ finŋ woo finŋ niŋ wulu ki rama-ni, nini wuru ǹʼbo-a arì ciiru, kí i ǹʼbi-ri kɔɔn : « Ka daŋ ka a na ji nfɛnŋ koŋ i sa? » Sɛli ki ra, Ŋuntiŋ Kirinŋ wɔ sotinbi gbɛ ki wuru ǹʼfan.

Jakaliya wɔ cintɔnbi wulu kiri

⁶⁷ Jakaliya, daŋ ki tiŋ ki, niŋ faamaan ki Ɲiniwɔlinŋ ki ra, Kirinŋ i awɔ wulu ki de ntiŋ daru, ntiŋ i ǹʼbi :

⁶⁸ « Yi baraka bi Ŋuntiŋ Kirinŋ tɛ, nwɔ̀ i Isirayɛli wɔ Kirinŋ i. Sabu, ǹʼna-i ye awɔ konanbi ki tɛ, ŋì i kí ŋunsan.

⁶⁹ Ŋì i Mwutɔnŋ barakamaan wɔri yibɛɛ tɛ, ŋì i po masa Dawuda nupo kiri ru, ninwɔ̀ wuru ǹʼwɔ baara matɔnŋ i,

⁷⁰ miŋ tu ŋì ǹʼbi wuru awɔ fɔlɔfɔlɔ cintɔnŋ wɔlinŋ kiri tɔnŋ na ɲaan wɔ̀ tɛ,

⁷¹ tu afinŋ a na yibɛɛ mwu yi ɲa kiri wu, a i yi po san yi bijuuntɛtɔnŋ kiri bataa gbɛfɛ.

⁷² Kirinŋ yibɛɛ tiŋ cɛɛnni kiri sunmakwulupa wuru ka ɲaan ka tɛ, ŋì i a ɲakili tu awɔ tɔnwɔri wɔlinŋ ki ra.

⁷³ Sɛli yɛ, ŋì a tɔnŋ wɔri wuru yibɛɛ tiŋ cɛɛnni Aburahamu tɛ,

⁷⁴ tu afinŋ a na yibɛɛ mwu san yi ɲa kiri gbɛfɛ, nwɔma, yibɛɛ ɲakili sɔɔmaan i so afinŋ gbɛ-i,

⁷⁵ fɔɔbi niŋ fa telibi wu, yɔɔ ɲaninkulutɔnbi ki bataa ciiru afinŋ ɲaanfɛ. »

⁷⁶ Niŋ kɔɔtɛ, Jakaliya tu a daŋ ki tɛ : « Miŋ kɔniŋ, míŋ daŋ, miŋ a na dɔri-ri tu Kirinsinaŋ wɔ cintɔnŋ i, sabu miŋ a na tiri de Ŋuntiŋ ki jɛŋ, ŋi i ǹʼwɔ saa ki ramɔni,

⁷⁷ mɔɔn cinŋ ki a na ji kaa, ŋi i Ŋuntiŋ ki wɔ konanbi ki ɲaan ji-ri, arì mwuka ɲaan ki sun ǹʼgbɛ arɔɔ bijɛ kiri tu ǹʼtɛmaan ki ra.

⁷⁸ Sɛli ki ra, yibɔɔ Kirinŋ ki i sunmakwulupatɔnŋ sinaŋ i, daŋ nwɔ̀ ra kì. Niŋ ki ra, ŋì a na manisarinŋ po yibɛɛ tɛ, ŋì i yiri cuunŋ, miŋ tu siira suntɔnŋ sarinŋ,

⁷⁹ nwɔma, nwɔ̀ri sɔɔ mancinŋ ki fa beŋ ki jɛŋ kɛmi ki ru, nini i maannaja. Ŋì i yi ŋununapwulu bo ɲaanfɛfili saa fan. »

⁸⁰ Yuhana wuru gbɛ-a, Ɲiniwɔlinŋ ki i baraka wɔri-ri ntiŋ tɛ. Ntiŋ wuru jaŋ fan, ŋì i na so ntiŋ yɛri ji jibi ki sun Isirayɛlitɔnŋ kiri wu.