Rasul 7 - EipomekStefanus arye, Sandeheren nang ati, nyabuk yupu 1 Sandeheren nang nirya arye Stefanus ati dipngiriklopmekura, Yahudi yala nang sik Allah arena deiyok nang, sik weik deiyoknye birye Stefanus ati nyabuk. “Sik anang arye anyanmakiak yupu ara, dib do, telil do?” nyabuka asipdeyuk. 2 Asipdeyukura, Stefanus arye tamubuka nyabuk. Na ni yapu ap, na kayapu ap, na yupu kekepnuse! Nun apu Abraham ara, Haran mutuku kum yanamukce Provinsi Mesopotamia mutuku tuba ulamuk talak ara, pia dirina teleb koprop ulul Allah ara, Abraham dam yayuke. 3 Tikilyayukce ayupu nyabuk. ‘An mutuku koprop ap, an mutuku nang ap, nirya batakmince, narye nyapnamkin mutuku benalyame,’ nyabuk. (Kejadian 12:1) 4 Allah arye Abraham nyabuka ati, Abraham arye Kaldea ninye ulamik mutuku, Mesir tam batakuka bisik mapdanin balamuka ani, Haran mutuku binuka ulamuk. Anyuk ulamuka ani, el li dibukopura, Allah arye ‘Abraham amutuku unamle’ tenen, dopkwetebukura, anggun aunmalum mutuku ayanuka ulamuk. 5 Amutuku akunum yayukopura, Allah el talyamuk ning bokuka, Abraham el unamuk mutuku ati, tonok babye, pia ton kum aribuk. Tuku mitik anun kum aribuk bukni, Allah arye Abraham ati, ayupu nyabuk talak ara, Abraham el mi tonok babye, kum deiamuk bukni, Allah arye Abraham ati nyabuk. “Ance amutuku talyaminya ani, dipminyopura, ance deipnamlam mapu ap, dadeipdanin binamak mapu ap, amutuku talipnamake,” Allah arye Abraham ati nyabuk. 6 Tonda Allah arye Abraham ati ayupu tonap, nyabuk. ‘Ance deipminbuk, dadeipdanin balamikca ani, deipnamak mapu ara, yuk mutuku nang arye talyamice mutuku bicopura, sikda ninye asik nang atonun unamake. Ara, amutuku talyamice nang arye, an mapu talibikirye, “Nun pil talye dopsululume,” nyabuka pil dibikirye, keting tamun yupa weik, 400 tahun deice arye ikin ning weik sik nong deice delinamak. 7 “Nun pil dopsululume,” nyabuka pil deipnamaka deiyok nang ara, narye wenebuka opnamne. Winipnyopura, Abraham an mapu ara, omutuku arye dobuka, abukmanam mutuku tamubuka yakirye, na si erepnamake, Allah arye Abraham ati nyabuk.’ (Kejadian 15:13-14; Keluaran 3:12) “Allah arye Abraham biti nyabuk yupu ara, na Stefanus arye nyapsine,” Stefanus arye nyabuk. 8 Stefanus nyabukopura, ayupu ton nyabuk. Ara, Allah arye Abraham ati nyabuk. “An ap ance deipnamlam mapu ap, dadeipdanin binamak mapu ap ati, pia teleb kibuka melipsinirye teleb ning delinamsine. Winipnamne ati, ‘Anda wininamlame’ tenen, bata delilamak touk, Na mapu ati, den bam bol mouse ning sekenamlulume,” nyabuk. Nyabuka, den bam bola mouse ning sekna pil, Allah arye Abraham ati aribuk. Amenyan talak Abraham arye Isak deibukba like pin barye sum mabukopura, el mi den bol mouse ning sekuk. Sekukopura, ulamuka ani, amenyan talak, Isak birye el mi Yakup deibukce, el den bol mouse ning sekuk. Tonda, Yakup birye Israel ninye nun apu yapu, weik mambul nang 12 nang deibukce, sik den bol mouse ning babye sekamuk. 9 Ura, nun apu yapu weik mambul nang sik obarye nang arye sik weit kopropa Yusuf ati, yu ulamuk ati, sik talima wilibuka delilamikce, ‘Nun weit ara, Mesir mutuku nang arye anye biti dekikce sik piluk talye dem donamle’ tenen, yuk nang dam yo bok dekikura, anang arye Yusuf dobuka Mesir mutuku bobiyik. Bobiyikura, Yusuf el ikin ning pia ulamuk bukni, Allah arye Yusuf pia meilyamuka deice arye, Allah arye lyepdeibuke. 10 Allah arye Yusuf ati yupu teleb nyan ninguk areamuk arye, weik kel kopropnye ulamukce, el yupu nyalamuk ning ap, pil dolamuk ning ap, teleb-teleb kibuka ulamuk. Allah meilyamuk arye, Yusuf teleb kibuka ulamuka deice arye, Mesir mutuku weik ninye deiyoknye Firaun Yusuf ati kanye weik delilamuk. Kanye deilalamukce Firaun el talyamuk ning nirya ap, mesir mutuku ulamuk ning nirya ap, el aik pum pil dolamik ninye nirya ap, ‘El weik ninye deiyoknye kiplirye, elcuk talipnamle’ tenen, Firaun arye Yusuf dobuka erepdeibukura, aning-aning nirya el amutamuk ulamuk. 11 Ura, winilamika ani, aminyan talak Mesir mutuku ap, Kanaan mutuku ap, noutamak nirya, dina kum dayukura, kwaning pia weik patalamuka ati, amutuku ulamik ninye nirya ikin kanye bobuka ulamik. Winilamik talak ara, nun apu yapu arye pia kalikdibuka ulamik bukni, kwaning dobuka kum dipmanto ulamik. 12 Winilamika ani, yuk nang arye “Mesir mutuku dina aupmale,” nyabikura, Yakup kekebukce, el mapu, ‘Nun apu yapu ara, Mesir mutuku dekel binamak’ tenen, dopkwetebukura, dekelbiyik ning ara, minyuma ning dekelbiyik. 13 Bitinye dekelbiyik talak ara, Yusuf el du yapu arye, ‘Nun weit Yusuf aulule,’ kum tenyamikce talye mangkau arye ulamik bukni, Yusuf birye el du yapu ati, “Nara, Yusuf unune,” nyabuka laka nyapdayuk. Nyabuka laka nyabuka ati, Firaun birye Yusuf el du yapu ap, el li koprop ap, sik tam nang nirya ap ati bikuk. 14 Anirya akunum winibukopura, Yusuf arye, el li ap, el tam nang nirya ap ara, yupa weik 75 nang, ‘Orabce amutuku yanuka unamak’ tenen, yupu nyapdeibukura, inilbiyik. 15 Inilbiyikura, Yakup kekebukce Mesir mutuku kolukuk akarye, amutuku uk ulamika ani, aminyan talak ara, el ap, nun apu yapu nirya ap diamik. 16 Nirya akunum dibuka dakaldongoyikura, yuk nang arye, sik yok dobuka Kanaan tam noutamak, Sikem mutuku tamubuka welebik akarye, Hamor yala nang talyamik keil deiya ara, Abraham el yo bok deice arye dekamuk keil deiyauk delilbiyik. 17 Allah arye Abraham ati, “Dipkoprop winipnamsine. Mapu weik arepnamkine,” nyalilamuk touk, winipnamuka dam akunum kibukopura, nun Israel yala ninye, Mesir mutuku ulamik ninye ara, weik tabaknin balamukce akunum pia weik kibik. 18 Winilamikopura, Mesir mutuku noutamak ara, yuk weik ninye deiyoknye, Yusuf ati aning-aning nirya kum kel kiyamuknye bira, Mesir mutuku sik weik ninye deiyoknye tikuknye birye, talyamuk. 19 Nun apu yapu sik winiryuk delilamik mapu ‘Dipnamak’ tenyamukce, “Anggun mapu bura tam deibloplulume,” nyalamuka deice arye, elce nun apu yapu ati winililamukce yukulamuk akarye sik nong deice ikin ning weik deililamuk. 20 El ayupu nyalamuk talak noutamak arye Musa deibikura, sal mi urasin teleb ulamuk. Allah arye ami kanye deiyamuk anya arye, wala winilye talak arye el lin ap, El li ap pia melilamrikce, kwangnalamrik. 21 Wala winilye deice arye, winilamrika ani, Musa buru tam deiprikopura, Firaun el kilmu arye, Musa dobuka el mi kipdeibuk akarye kwangnalamuk. 22 Kwangnalamuk talak nirya ara, Mesir mutuku ninye weik kel kiyamik ning nirya Musa ati peterelamikura, weik kel kipnin balamukce, el yupu nyalamuk ning ap, el pil dolamuk ning nirya ap, weik mikip deice arye winilamuk akarye pil teleb ubuka dolamuk. 23 Winilamuka ani, Musa keting tamun yupa weik 40 tahun akunum kanye wisibuka nebukura, ‘Na tam nang Israel ninye yatato wiribuka unyak do?’ tenen, dilbiyuk. 24 Dilbiyukce, binuka dinmokura, Mesirnye birye Israelnye onmokbuk eibukce, ‘Na kwit nun Israel nang yata ati onmal do?’ tenen, el melina ati, Musa arye Mesirnye melibuka oplobuk. 25 Musa el tenebuk ning ara, winibuk. Allah arye Israel ninye lobuka lyena ati, ‘Musa el deice arye pil donmasil, akarye Mesir mutuku noutamak arye lyebuka bobinamsile tenepnamake,’ tenebuk bukni, sik Israel nang aning kum tenebik. 26 Aning kum tenebika ati asum mapmeka berekukopura, Musa talye mankau banmokce, dinmokbuk, Israel nang bitinye sik mamun olanmarikbuk, eibuk. Eibukce, ‘Sik bitinye nang oldana kum arye, teleb arye kanye lamabuka unamdak’ tenen, ayupu nyabuk. “Anggun yala tonok nang ululuma ati, yata patapmasila ati olanmarum do?” Musa arye nyabuk. 27 Nyabuk bukni, anang opdanurika ati, deiyok koubuka deiyoknye birye, Musa pikipdonokuk arye, Musa ati nyabuk. ‘Nun yupu lipsisikuka bokolina deiyoknye ap, nun talina ap ati, yatanye birye erepdeipmakil ati yanuka, anyanmasilam do? 28 Tonda, ambusum Mesirnye opmom touk, ‘El babye opnun’ tenen, patapmakil ati nyanmanilam do, nyabuk.’ Nyabuka, anye birye Musa ati wenebuk. (Keluaran 2:14) 29 Nyabukura, Musa anyabuk yupu kekebukopura, ‘Na tam nang arye opnicak’ tenen, ilil weik ubuk ati amutuku batakuka, Midian mutuku bik-bik abuka biyuk. Midian mutuku biyukopura, ninye asiknye atonun ulamuka ani, mi bitinye deibuk. 30 Ura, mi bitinye deibukce, apia ulamuka ani, keting tamun yupa weik 40 tahun akunum ubukopura, mutuku si Sinai mutuku dam, ara, mek pia kum arye ninye kum ulamikak unmokbuk, tonok takce bok kan-kan ning tikamukak noutamak arye, uku buk dinmokbuk, Allah el im deice pil donanye malaikat auku buk kan-kan noutamak wele tikilyayuk. 31 Aninguku buk dinmokbuk, eibukopura, aeibuk ning ati lukdayuk. Lukdayuk akarye, ‘Aning ara, yata arye winiple do?’ tenebukce, ‘Mening dam binuka bita dam dipdenune’ tenen, binuka dinmokbuk, nun ni Allah el yupu nyanmok anyak kekebuke. 32 El nyabuk yupu ara, ani. ‘An apu yapu talyamik akarye si erelamik Allah ara, na unune. Abraham ap, Isak ap, Yakup ap, sik talyamik akarye si erelamik Allah ara, na unune, nyabuk.’ (Keluaran 3:6) Nyabukura, Musa kekebukce ilil weik ubukura, ‘Tonap aning kum dipdenune,’ tenebukce yok sirim talibuk. 33 Winibukura, nun ni Allah arye Musa ati nyabuk. ‘An yan ongona kwiribuka bataklyame. An tikmalamak ara, na aunmana ati, pia teleb ak atia. 34 Na mapu Israel ninye Mesir mutuku unyakbuk, sik nong deice ikin ning delinyakce daraldongonyaka ara, na dipkoprop elinune. Tonda, sik ikin kanye bobikce malye nyanyak ning ara, na kekepsirye, ‘Sik lyepnamne’ tenen, kolukuka yanmane. Ati, wini talak ara, narye tamubuka Mesir mutuku dopkwetepnamakine, nyabuk.’ (Keluaran 3:5-10) Allah arye Musa ati nyabuk yupu ara, Stefanus arye dobuka aSandeheren nang ati nyabuk. 35 Nyabukce Stefanus arye ayupu tonap nyabuk. Ura Musa ara, yuknye kume. Sik Israel nang arye, “Nun yupu lipsisikuka bokolina ap, nun talina ap ati, yatanye birye erepdeipkuk do?” nyabikce yanibuka batakik Musa ara, el uka. Allah elcuk Musa ati, Israel ninye, ‘Sik ninye deiyoknye ap, sik loldongona deiyoknye ap unamle’ tenen, Israel ninye dam dopdeibuk. Ara, Allah el im deice pil donanye, malaikat tace bok kan-kan ning deice uku buk dinmoka noutamak yupu nyabuka deice, Allah arye Musa dopkwetebuk. 36 Dopkwetebukura, Musa arye Mesir mutuku noutamak ninye winipmanto kum pil dolamuka deice arye, Israel ninye arye, ‘Se, dipkoprop Allah arye anye biti deice pil donmasile,’ tenebik. Musa birye aninye nirya lopdeibuka lyepdobukce, Mesir mutuku noutamak arye menekuka balamukura, dobolbalamik. Balamikce, tonda Ining Bi Laut Mekwen dam ap, mek kum ati ninye kum ulamik mutuku noutamak ap, keting tamun yupa weik 40 tahun deice arye, Musa birye ninye kum winipmanto ning, mambul pil dolamukce, Israel ninye Musa menekuka balamukba aminyan melibuka balamik. 37 Anyapmasin Musa ara, elcuk Israel ninye ati ayupu ton nyabuk. ‘Nara, Allah el yupu laka nyananye nabinye ulamse touk, Allah el yupu laka nyanamsilnye, anggun yala nang kan-kan arye anggunti arepdeipnamsile,’ Musa arye nyabuk. (Ulangan 18:15) 38 Ura, nun apu yapu ap, ton yuk Israel ninye nirya ap, mek kum ati ninye kum ulamikak balamik talak ara, Musauk el ap, sik neika ulamik. Tonda, Allah el im deice melinanye malaikat, Sinai mutuku deice yupu nyabukura, kekebukce, nun apu yapu ati sik yupu wililamuknye bira, Musa el uka. Tonda, Allah arye, ‘Aning kam una deiyok ning arepnamne’ tenen, el kam yupu, pia unamle yupu ara, Musa arye nun arepnamsuka ati, Allah arye nyapdeibukura, el im deice pil donanye birye, Musa aribukura, doprobuk. 39 Winilamuk bukni, nun apu yapu ara, ‘Musa el nyasulul yupu ara, pia kum kekepnamabe’ tenen, lik ubukura, el nyalamuk yupu pia kum kekelamik. Sik kekepmanto bukni, Musa yupu pia yanilamikce, sik tenelamik ning ara, ani. Sik talima noutamak arye, ‘Se, nunda Mesir mutuku tamubuka bitibirye, Mesir mutuku ulamubu touk, anyuk ulamtibye,’ tenelamik. 40 Winilamikce Harun ati ayupu nyabik. ‘Ance isa urasin atonun ning puturubuka deipsiminyeura, nun bisik menekuka bana ati, sikce menekuka bakcebuk, nun aminyan dobolbanamabe. Mesir mutuku arye boyangalamsuknye, Musa ara, atalye tunimapsuka ara, yata arye ubuk do? danak ulul do? Nun walwale.’ (Keluaran 32:1) 41 Ayupu nyabikopura, atalak ara, ninye taruk arye puturupdeipnarye, el si erena ati delilamak touk, nun apu yapu arye sapi mi urasin atonun puturubuka deibik. ‘Aning el si erebuka kisal donamap’ tenen, sik kam ulamuk ning obuka arilamikce, sik taruk deice aryuk puturubuka deiamik ning ati, weik kwalya yubik akarye, aning si erelamik. 42 Sik winilamikura, Allah arye, ‘Sik yuk daunyake,’ tenebukce, im deice ulamle ning, keting ap, wala ap, kurya, ‘Aninguk ara, si erepnamake’ tenen, batakal dongolamukce, mangkau kilongolamuk. Aulamuk ning nirya, Allah el yupu laka nyalamik nabi-nabi nang sekdeibikce, nyalilamik touk aupmale. Sik sekamik yupu ara, ani. ‘Anggun Israel nango, mek kum ati, ninye kum ulamikak, keting tamun yupa weik, 40 tahun deice arye balamlum talak ara, na si erebuka kina ati, kam ulamuk ning ololalum ning ap, teleb ning talye arilamlum ning ap, nati boyangalamnulum do? Kum do? Na kanye ara, natibuk kum boyangalamnulume. 43 Kume. Nati, kuma. Isa el si Molok el mem aik teleb kambing bola arye, tenda aik dolalum ning ap, anggun isa si Erepan el ulye urasin atonun puturubuka deiplum ning ap, aning bitinya erebuka deipnin balalumce, el si erepnin balalume. Ara anggunce memebuka, ‘Si erepnamap’ tenen, deipnin balalum ning ati nyapne. Winibuka talye ning si erepra balalum ati, narye nyapnyopura, yuk ninye arye, aunmalum mutuku noutamak arye opyaksikirye, anggun nong dobuka, tapu kupsikirye, sik mutuku, Babel mutuku ortam bobinamsiake.’ (Amos 5:25-57) “Allah arye sik Israel nang ati, nyabuk yupu akunum nyapsine.” Stefanus arye, Sandeheren nang ati, Amos sekuk yupu dobuka, lak nyabuka, akekenmek nang ati nyabuk. 44 Nyabukce, ayupu tonap nyabuk. Ura, nun apu yapu mek kum ati, ninye kum ulamikak balamik talak nirya ara, Musa arye, mem yupu keil pala deice sekamuk keil ara, akeil dobuka, tenda aik pum tam deiamik tenda aik ara, awamuk. Anyaik ara, Allah arye Musa ati, “Na si eren aik ara, winibuka, winibuka dopnalyame,” nyabuka peterebukce, “Anyaik el urasin ara, winipnalame,” nyabuka lak peterebukura, Musa arye, aning eibuk atonun, sik anyaik cang kain atonun bukni, kambing bola arye tenda aik domik. 45 Anyaik ara, nun ni yapu, sik apu yapu arye, domik aik ara, nun ni yapu arebikura, doprobik. Akunum doprobikopura, Yosua el talyamuk talak ara, Allah el mikip meilyamuka deice arye, yuk-yuk mutuku ulamik ninye obuka sirya dakal bisilamikce, amutuku-amutuku nirya sik dololamik. Atalak nirya Allah el cang kain bola tenda aik, bobuka deipnin balamik. Anyak bukni, winilamika ani, Daud tikuk talak babye, anyaik amutuku tuba uamuk. 46 Daud ara, pia teleb kibuka ulamuka ati, Allah arye Daud ati, kanye deililamuk. Daud arye, Yakup el talyamuk akarye, el erelamuk Allah ara, ‘Narye el si erenamna ati, el aik teleb kibuka dopdeipnamne’ tenen, Allah ati morobuk. 47 Daud nyabuka morobuk bukni, Allah el si eren aik domuknye bira, Daud el mi Salomo arye, domuk. 48 Bukni, Allah elda pia kwelinanye mikip weiknye ulula anya arye, aning nirya deice tam ulula ati ara, ninye arye donyak aik pum tam kum ulule. Aning ati, Allah arye nyapdeibukura, Allah el yupu laka nyalamuknye, nabi Yesaya arye, ayupu nyabuka sekamuk. 49-50 ‘Nara, Allah unune. Tuku ak, raja nang arye, weik buna deice bukikirye, sik tam nang talinyak atonun, nara im deice buknirye, aning-aning nirya talinune. Nara, pia weik kopropnye binya arye, tukwak mutuku, mutuk sirya, im sirya nirya ara, na yan dikdik sena ati, na yan tonokak deipman touk, ubuk. Ati, anggunce yatato aik nati dopnamnulum do? Allah narye nyapsine. Tonda, na taruk deice aryuk, aning-aning nirya kum kwepdeipse do? Ati, na dikdik senak ara, danto aik dopnutumba, na dikdik sepnamne do? Ara kum winipmanto nyapsine.’ (Yesaya 66:1-2) Allah arye nyapdeibukura, Yesaya sekamuk yupu nyapmasine. Stefanus arye, nyabuk. 51 Stefanus arye, Yesaya sekamuk yupu nyabukopura, ayupu tonap nyabuk. Anggun mandipna weik ninye ululume. Anggun talima ap, anggun amul ap, Allah arye nyasilye yupu pia kum kekelulum ninye ululumade! Anggun apu yapu ulamik touk anggun babye, winilulume. Ara, Allah Dib Kanye arye nyasulul bukni, anggun kum kekebuka dolomunyak arye yanilulume. 52 Allah el yupu laka nyalamik nang, nabi-nabi nang ulamik talak ara, anggun apu yapu arye tonok babye ton, sik nong deice ikin ning kum delilamik do? Kume nabi-nabi nang ati ara, ikin weik ning sik nong deice delilamlume. Tonda, Allah el yupu laka nyalamik nang arye, “Diksukum ululnye yanamle,” nyabuka, laka nyalilamik nang ababye, anggun apu yapu arye onauk ulamik. Ara, wini talak ara, anye binyuk Diksukumuk Ululnye Yesus ati, minyuma akunum oplume. 53 Tonda, anggun Yahudi deiyok nang ara, Allah arye, “Aning winipnamlulume, aning kum winipnamlulume,” nyapdeiyamuk yupu, mem yupu ara, el im deice melina nang, malaikat arye dobuka areamsik yupu ara, talye dopdoplum bukni, kekebuka kum talilulume. Stefanus arye, sik Yahudi yala nang, yupu bokolin nang awekmekce kekenmek ati, ayupu nirya nyabuk. Yu nang arye keil dobuka, Stefanus obik yupu 54 Stefanus birye ayupu nirya nyabukopura, anang kekebik. Kekebikopura, yu pia weik ubukba, ‘Se anye optibye’ tenen, elti, yu asa arye derenmekce, si amubuka yu pirinmek. 55 Bukni, Allah El Dib Kanye, Stefanus el talima wekamuka arye, atalak langdibukura, Stefanus arye im deice tam erebuka dinmokbuk, Allah el weik dirina upmok ning ap, Yesus ara, Allah el sirik tam tikmok ning ap eibuk. 56 Eibukopura, ayupu nyabuk. “Eidipdelulume! Im deice kikipdopmalbuk, Allah el Mi Koprop ara, Ninye Mi Koprop Atonunye Allah el sirik tam tikmalabuk na dinmane,” Stefanus arye nyabuk. 57 Nyabukura, sik Sandeheren nang kekebikopura, sik taruk arye amul lipdongobuka, weik yupu ngarakuka, adiparyuk, sik nirya arye bik-bik abuka, Stefanus binuka talipdongobik. 58 Talipdongobikce, sik anyasik dolamikak, Yerusalem noutamak arye, Stefanus talibuka, lipdakuka bai tam bobiyikce, keil dobukabikce, el nong bol deice donmek. Donmik talak ara, ton tam nang, asing aniryuk dinmek nang ara, ‘Keil dobuka mikip asa arye dopnuyap’ tenen, sik nong deice ongolamik baju kwiribukabikce, welnye tonok, el si ara Saulus, el yan dam deibik. 59 Sik Stefanus keil donokuka, tuba onmek talak ara, Stefanus arye Allah ati morobuk. “Na ni Yesus anda na ni koprop ulyama ati ance na kanya talima dopropnilyame,” nyabukopura, sakukabukce gutam tuku dipdongobukce, weik yupu arye ayupu nyabuk. “Naio, sik amalye unmak ning ati ara, ‘Ance kum wenepnamlyame’ tenen, moropkine,” nyabuk. Stefanus ayupu nyabukopura, adiparyuk dibuk. 60 Anang arye Stefanus onmekbuk dibuk talak ara, Saulus mening dam tikuka dinmokce, ‘E ara, merekuka obake,’ tenebuk. |
© 2023, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
Wycliffe Bible Translators, Inc.