Amsal 22 - Eipomek1 An bon-bona ning pia weika arye deiaminba, bona weik talinanye ulaminyopura, aning ara mitik teleb bukni, teleb ubuka diksukumuk ulaminye bukni, yuk nang eibikirye anti, “Anye bira pia diksukum ubuka ulula ati, telebnye ulule,” nyabuka anti kipkicopura, ara pia weik telebe. Aning atouk, yuk ninye nirya arye, anti, ‘Elda teleb ululnye’ tenen, anti erepkikcopura, ara pia telebe. Urasin teleb ap, dekna weik ap ulul ning el si ara emas ap, perak ap aupmatua babye, ara mitik teleb uka. Weik teleb ning ara, yuk nang arye, anti kisal donyake. 2 Bona talina weik kili sal ap, bon-bona ning nirya kum talikirye, talye bona utotoa talina kum ninye ap ara, sik bitinye ara atonunuka. Deiyok ara, sik ni koproba Allah Yahweh aniryuk sik bitinye ara, kwepdeibuke. 3 Pia moubuka tenena kanye teleb tenelinye bira, malye un ning el binmalyak aupmalebuk, moubuka eiplirye kel biklyopura, adiparyuk leilolule. ‘Amalye un ning dam kum unamne’ tenen, memebuka yukak balule. Bukni, walwal ninye ara, moubuka kum tenebikirye, ‘Abisik ara talye parapkabuka banamane’ tenen, balamak kili sal ara, pia weik ikin ning dolonyake. 4 Allah Yahweh atibuk, ‘Elda pia weik mambule’ tenen, Allah ati ilil ululba, kanye talima darabuka, Allah ap, yuk kili sal ap, kanye lamapdongobuka arye, sik amu tam ululnye bira, pia kanye weik deipnamle. Aminyan talak ara, Allah arye meliliba, kam una deiyok ning ap, dengna ning ap arenamle. Tonda, yuk ninye arye, sik teleb wininyak nang ati, ‘Sikda teleb kibuka unyake’ nyabuka, sikti, kanye delinamake. 5 Wena wiamica pum bisik mangkau arye weklirye youlamla atonun ap, tonda yo tingkul deice yan yanibikiba, olamla atonun ap ara, sik malye winin ning talibuka malyeuk winipre banyak ninye ara, aminyan talak, pia ikin ninguk talibuka unamake. Bukni, yatanye do nirya, ‘Na malye upnyeba, na talima ap, tenen ning ap, dib kanye ap malye winipdeipdanyak’ tenen, pia moubuka kalikilalulnye bira, amalye winin ning nirya dam kum balule. ‘Malye ning arye na talima ap, na dib kanye ap ati, lipropniliba, malye kipdeipnilyak’ tenen, yuk teleb un bisikuk balule. 6 Anggun mapu nirya ati ara, ‘Teleb un ninguk talibikirye, teleb bisikuk banamak’ tenen, moubuka peterenamlume. Winipmunce, sik mapu nirya ati wenebuka, teleb kibuka peteremunce, anggun mapu teleb un bisikuk banamake. Sik mitik mapu unyak talak noutamak, teleb kibuka peterepmunyopura, aminyan talak anggun mapu akunum nebicopura, diksukum un bisik kum batakanamake. Sik mangkau arye tia talak ati, yuk malye bisik badikiba, malye winipmakca babye, aminyan talak ila tuba tonap, moubuka tenebikirye, malye winin ning batakikcopura, tamubuka teleb un bisikuk yanamake. 7 Sik bona utotoa talin nang arye, bona utotoa talina kum ninye ati talinyakce, sik nong deice ikin ning delinyake. Tonda ninye talinyak ning ati, ‘Aminyan tamubuka punupnamkin’ tenen, tia dopropnamne ati, ‘Bon dopropnun,’ tenebuka morolulnye bira, elti, arelul deiyoknye birye, el deice tam unamle. Ninye arye sik patan ning ati, “Se, ance aning tia talak ati arepniminyopura, aminyan talak tamubuka arepnamkine,” nyabuka morobikceba, aning talina deiyoknye birye, sik morobice ning bokuka arelulnye birye, sik morona ninye deice tam ulirye, “Wininamlulume, wininamlulume,” nyabuka unamle. Sikda, el amu tamuk unyakce, talye pil melina ninye atonun unamake. Bokuka arena deiyoknye birye, sik ninye deiyoknye atonun unamle. ‘Abon ning tia dopropnamne ati, aminyan punupnamkine,’ tenebuka morolulnye, el amu tam unamle. 8 Winipmanto ara, ninye arye malye yala ninguk koululnye bira, nong lin talak nirya ara malye ninguk kinamle. Aning atonun, yata nang do nirya, sik malye winin ninguk talibuka upra balamica ani, aminyan talak ara, ikin ning weik sik nong deice yanamle. Tia talak ati, amalye unyak ninye arye, yuk kili sal ati, yu kanye bobuka, sik nong deice ikin ning weik delinamak bukni, aminyan talak ara, Allah arye amalye unyak kili sal wenebuka oplopnamle. Winipnamle talak ara, aninye nirya kum daneipnamle. 9 Ninye ton, el kanye teleb asa arye ulamlinye birye, sik talye bona talina kum ninye ati, bico teneplirye, el talilul din ning noutam arye bokuka, bona talina kum kili sal ati areplirye, teleb kibuka melilula ati ara, Allah Yahweh arye el dam yalirye pia melinamle. Ateleb kanye bonanye birye, bona talina kum ninye ati melilul touk, Allah arye anye biti weika arye melinamle. 10 Ninye ton malye winin ninguk tenebuka winibikirye, yuk ninye ati, ‘Nun like,’ tenena ati, malye yupu ap, yep-yep an yupu ap, minilan yupu ap nyanyakce, yuk kili sal sik nong deice delinyak kili sal wenepmunce, ‘Anggunda nun neika una kume. Yukak bindoplulume,’ nyapmunba, anggun kan-kan arye akunum yukak bindobikcopura, anggun tuba aunamlum kili sal nirya ara, kanye teleb bobuka, telebuk unamlume. Malye una ap, malye yupu nyana ap, unyak kili sal batakmumce, yukak yakuka dopkwetepmunyopura, anggun yuk ninye nirya ara, kanye deibuka unamlume. Ninye olana ap, yupu deice arye walana ap, kum upliba, telebuk unamlume. Bukni, sik malye unyak kili sal ap ansinibuka tuba umunyopura, ikin ninguk anggun deice unamsile. 11 Ninye ton el kanye diksukum ulirye, teleb un ninguk patalibuk, kanye delilulnye bira, elda amutuku pia ninye deiyoknye Raja el kwit koproba unamle. Aning atouk, amutuku ninye deiyoknye ateleb yupu uk nyalulnye biti, kanye deiplirye, ‘E, anye bira teleb yupu uk nyalulnye bira, na kwit koproba unamle,’ tenenamle. Amutuku talina pia ninye deiyoknye Raja birye, ateleb yupu nyalinye biti, kanye deibuka unamle. 12 Yata kili sal do nirya, sikce kel weik bikna yupu uk nyanyak kili sal ati, akilisal ap, sikce nyanyak yupu ap ati, Allah Yahweh arye, ‘Aninye melinamne’ tenen, pia moubuka dilirye, kalikilule. Bukni, ninye ton talye minina yupu ap, tilila yupu ap uk nyapra balulnye biti ara, Allah arye anye biti, ‘El tenelye ning ap, el wininamle ning ap ati, kum danamle’ tenen, anye deice ikin ning delilula deice arye, kum danalule. 13 Pil aning-aning nirya dona ati, ‘Na like, urdemuk unamne,’ tenebuka ululnye bira, aik pum uk ulirye, talye nyalul yupu ara ani. Dipkoprop kum upmalibuk, ‘Pil kum donamne’ tenen, talye yupu nyalul ning ara, “Se, bai binyopura, bai mutuku tam pia yu weik ulul kuse atonun ning, el si ara singa kus arye, bai tam tikmalya arye bai tam banibuk, bisik noutam arye opnamnile,” nyabuka talye yupu uk nyalule. Aning atouk, “Se, ninye asik weik dolamikce, noutam bisik binyopura, malye nang arye, yu upliba opnikcak,” abuka, talye yupu uk nyalule. 14 Tonda, talye-talye yolamak kilapu arye nyanyak yupu, sik walwal nang arye kekebicopura, olilanyake. Winipmanto ara, ninye arye tuku pum tam lukuka, batakamikiba, yuk nang talye mangkau kanye bobuka balirye, apum bisik sakuka olamla atonun, sik talye yolalamak kilapu arye nyabikce yupu kekenyak nang ati ara, Allah Yahweh arye amalye unyak nang ati, el yu sik nong deice deiplirye, wenebuka oplopnamle. Allah arye wenebuka oplopnamle nanguk, talye yoltanyak kilapu arye nyanyak yupu kekenyake. 15 Aning atouk, sik mitik mapu arye, ‘Kume nunda malye un ning atibuk winiptibye,’ tenebuka unyak ning ara, sik talima pum tam palibuka ulule. Bukni, sik ni yapu ap, sik nin yapu ap arye, ‘Kume, nun mapu sik malye ulamak ning batakikirye, teleb asa arye unamak’ tenen, kama deice arye debuka wenepmunce, lipsisikuka peterepmunyopura, amapu, sik malye winilamikce ning batakuka tamubikirye, ila tamubuka teleb winin ninguk talibuka unamake. 16 Yata nang do nirya, ‘Bon-bona weik talibuka unyak ninye ati, teleb ning arebibya deice arye, kanye deipsikirye, aminyan talak melibuka teleb kinamsiak’ tenen, arinyak kili sal ara, aminyan talak bona utotoa weik talin nang kum unamak bukni, talye bona talina kum ninye uk upre banamake. Aning atouk, dan kili sal do nirya, talye bona talina kum ninye ati, ‘Aninye ara nun like’ tenen, malye kinyak kili sal ara, Allah arye wenepliba, aminyan talak sik talinyak ning nirya kum upliba, sik babye talye bona talina kum ninye uk ubikirye, ikin asa uk unamake. Bona talina weik ninye ati, arinyak ninye ap, tonda, bona talina kum kili sal ati, ikin ning sik nong deice delinyak kili sal ap ara, sik bidamnye atibuk ititilalinyake. “Kel pia weik bikamik nang arye nyanyake,” nyabuk yupu 17 Na nyapnusin yupu, moubuka amul kukeipmunce, kekenamlulume. Sik kel weik bikamik nang arye nyanyak yupu, pia moubuka kekenamlulume. Tonda, narye lipsisikuka peteresinye yupu nirya ara, moubuka kekepmunce, ‘Nun babye aninguk talibuka unamap’ tenen, pia pi dobuka pirinamlulume. Diksukum teleb kibuka una ati, peteresunun yupu moubuka kekepmunce, ayupu uk talibuka unamlulume. 18 Aning winipmunyopura, na nyasinye yupu nirya moubuka talima pum tam deipmunce, kanye deibuka unamlulume. Aning atouk, narye peteresinye yupu nirya ara, akunum kel kipmunce, ninye ulamak touk urasin dipdemunce, teleb yupu uk nyanamlulume. Ati narye peteresinye yupu moubuka kel bikmunce, anggun si bam bol deice arye kintinip deibuka umunce, yuk kili sal ati tamubuka peterenamlulume. 19 Anggunce winipmunyopura, Allah Yahweh arye dib tenen ning anggun deice deipnamsile. Narye anggunti peteresinya deiyok ara, ani. Ara, na peteresinye yupu moubuka kekepmunce kel bikra bamunyopura, nun ni koproba Allah Yahweh ati, mikip arye diba tenebuka unamlume. Adeiyok ati peteresunune. 20 Diksukum una ati, weik kel bikna deiyok yupu, 30 ning ara, minop talak arye dipdongobuka wini talak noutamak, narye sekuka anggun dam kum deiamsise do? Ara, anggun ikin unamsil talak ap, anggunce, ‘Yata wininamap do?’ tenen, kanye teniltona unamlum talak ap, anggunce, ‘E, nun wininamap ning ati, teleb ning ara ani, malye ning ara ani’ tenen, moubuka tenepmunce, ‘Teleb uk wininamak’ tenen, peterelamsise. 21 Aning atonun, narye anggunti peterelamsise deiyok ton ani. Ara, ninye deiyok nang arye, ‘Pil donamak’ tenen, anggun dobuka dolkwetenamsiak talak ara, narye peterelamse ninye nirya, ‘Teleb yupu nyanamak’ tenen, peterelamsise. Tonda, ninye deiyok nang arye, anggunti, “Yata deiyok ning ati, apil donmalum do?” nyabuka asipdenamsiak talak ara, anggunce moubuka tenepmunce, adeiyok nang ati tamubuka, teleb kibuka laka nyapnamlulume. Ara, ‘Narye peterelamsise ninye nirya, teleb yupu uk nyanamak’ tenen, peterelamsise. 22 Tonda, sik mitang kibuka unyak ninye, aning-aning nirya kum talinyakce, talye urdemuk unyak ninye ati ara, anggun nirya arye, aninye ati, ikin ning sik nong deice pia kum delinamlulume. Winipmunyopura, ara pia malye unamluma ati nyapsine. Tonda, anggunce, ‘Kume, aninye ara, talye bona utotoa talina kum kili sal ati ara, sik mikip kum ninye ati, sik talinyak ning ati, talye alabuka doproptibye,’ pia kum tenenamlulume. Aning atonun, ninye yupu lipsisikuka bokolina ati, yupu lipsisikuka bokolina deiyok nang dam bimunyopura, sik mitang unyakce, talye bona utotoa talina kum ninye ati, yaniptapmunce, ikin ning bobuka sik nong deice kum delinamlulume. Aning nirya ara, pia malye una ati nyapsine. 23 Ayupu ara, talye ati kum nyapsine. Deiyok ara ani. Anggunce, urdem bona utotoa talina kum ninye ati, ikin ning bobuka sik nong deice deipmumnyopda, Allah Yahweh arye, anggun malye winipmalum nang ati, wenepsilirye, anggun talilulum ning nirya dopropliba, kum danamsile. Allah Yahweh arye, sik talye kankan ninye ati bico teneplirye, sik ikin ulul ning nirya moubuka elilulce, kalikuka melilule. 24 Tonda, ninye tonok ining arye mikip upliba, yu weleplirye minopce ninye derepmantonye ap neika ansinibuka una meme. Ara, ‘Anang ap neika ulamepya ani, sik malye ulamak touk, aminyan talak nun babye, winibibyak’ tenen, anang ap neika pia kum unamlume. 25 Anyapmasin touk minopce yu upliba, yuk ninye ati derena uk ululnye ap neika ansinibuka umunyopura, yuk talak anggun babye, el ululnye atonun upnamlume. Winipmunyopura, anggun bidamang aryuk, wena pum bisik dongobuka youlilalume. 26 Tonda, anggunce yuk nang melina ati, kum nyanamlum yupu ara ani. Ara, ‘Kume anggunce yuk nang talinyak ning, tia talak ati dopropmunce awamliba, yuk talak sikce aning ila tamubuka kum arepmanto upsilyopura, naryuk punupnamsine,’ nyabuka, nyalin yupu pia kum nyanamlulume. Tonda aning atonun, yuk nang arye tia talak ati dopronamak ning pununa ati ara, ‘Kume, na kwit capu nang arye, tamubuka kum arepmanto ubicopura, naryuk tamubuka arepnamsine,’ nyabuka, nyaltakna yupu pia kum nyanamlume. 27 Ara, talye ati kum nyapsine. Deiyok ara ani. “Anggunce, Nuncuk aminyan talak punupnamsiabe,” nyaplopmunye touk punubuka kum arepmanto upsilyopura, yata winipnamlum do? Sik yuk nang arye tia dopromik ning tuba tamubuka kum arepmanto upsilyopura, aning pununa ati, aminyan talak anggun talilulum ning nirya, doprobikirye, anggun umunce malulum aik noutamak babye, anggun amsuna ap, anggun manak delilulum ning ap, talye lukparabuka dopropnamsiaka ati nyapsine. Ati ara, “Narye tamubuka arepnirye, punupnamsine,” nyabuka nyalin yupu pia kum nyanamlume. 28 Aning atonun, minop talak noutamak arye anggun apu yapu arye, ‘E, anye el talilul tuku ani. Yuknye bira, el talinamle tuku ani,’ tenena ati delilamik bikilina ati, delilamik keil ara, anggunce, ‘Atuku nuncuk dopropnamap’ tenen, sikce deiamik keil dobuka yukak pia kum delinamlume. Ara, ‘Yuk ninye arye talilamik tuku ara, bikilina ati delilamik keil dobuka, yukak deipnyopura, narye uk atuku talinamne’ tenen, ubula dolona ara pia meme, nyapsine. 29 Anggun ton elilulum do? Ninye ton el pil aning-aning nirya pia teleb kibuka pil dolulnye eipmunyopura, moubuka dinamlulume. Anye bira, aminyan talak, ninye deiyok nang, sik Raja nang melilana ati, weik mambul pil dobuka unamle. El pil ara, pia teleb kibuka pil dolula anya arye, talye daunyak ninye ati, sik amu tam ulirye, sikti, pil kum donamle. Aning kum bukni, sik ninye deiyok Raja nang ati, sik aik pil talibuka donamle. |
© 2023, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
Wycliffe Bible Translators, Inc.