Amsal 14 - EipomekTeleb ubuka diksukumuk wininyak ninye ap, malyeuk ubuka wininyak ninye ap ati, nyabuk yupu 1 Pia kel weik kilapu arye, sik unyak ning ara, sik aik noutamak unyak ninye nirya ati, melilamikiba, sik talibuka pil donyak ning nirya ara, telebuk ulule. Bukni, walwal uk unyak kilapu nirya, pil teleb ubuka kum donyak kilapu ara, malye winin ninguk talibuka ukirye, sik kam unyak talak noutamak nirya ara, sik neika unyak ninye nirya ap, sik mapu nirya ap, sik ap nirya ati, sik malye unyaka deice arye, aninye nirya ati malye ulinyake. 2 Ninye nirya ara, Allah arye nyalye yupu moubuka kekenyakce, teleb ubuka diksukumuk unyak ninye ara, sik ni koprop Allah Yahweh ati ilil tenekirye, el tibuk si erenyakce, el siuk kinyake. Bukni, ninye ton diksukum ubuka kum ulirye, talye tilila yupu ap, tenepce nyana yupu ap, talye mangkau kibuka nyaltakalulnye bira, dipkoprob Allah ati, ‘Na like,’ tenelirye, Allah el si ati yanilirye, Allah ati alye dakalilule. 3 Ninye ton walwal kanye bobuka unyak ninye arye, sik talima erelanyake. Winikirye, kwalina uk ukirye, malye winin ninguk tenebuka, nyanyak yupu deice arye, yuk ninye kekebikirye, yu upliba, malye kanye bobuka dereldana uk unyake. Yu upliba sik malye yupu nyanyak nang wenena ati onyake. Bukni, anang opmaca deiyok ara, sik deice uk ulule. Bukni, yata nang do nirya, sikce nyanyak yupu nirya ara, moubuka tenipdekirye, teleb yupu uk nyanyak nang ara, wininyaka deice arye, dipkoprob sikce sik bidamang atibuk, melibuka kalikildanyake. 4 Dan mutuku do nirya, ninye arye basam aik domikce bukni, basam dobuka, anyaik pum tam kum dongobicopura, abasam aik urasin telebuk unamle. Bukni, basam kum ulamlyopura, abasam oplirye, yo bok ton dekuka kum dolonamle. Yo bok dolona kum ati, el patalye ning kum dekelonamle. Talyeuk unamle. Bukni, basam weik weilulnye bira, el basam aik nirya ara, urasin malye unamle bukni, abasam dobuka dekelonamle talak ara, el pataplye ning nirya dekroplirye, telebuk unamle. Ninye ton sapi basam awamlinye bira, asapi basam mikip arye melibuka weik wa wipliba, aminyan talak ara, el din ning nong weik upliba, libuka denamle. El weik wa wibuka kouamlya noutamak arye, paplirye nong uplyopura, el patalye ning ayala-yala nirya ara, dekroplirye telebuk unamle. 5 Ninye diksukum ululnye bira, dipkoprob uk ulirye, ninye yupu lipsisikuka bokolina talak ara, el asing arye eipmalye touk, dipkoprob yupu uk laka nyalule. Bukni, yuknye ton, yuk nang arye wininmace ning, el asing arye kum eipmalya babye, talye minina yupu ap, tilila yupu ap, nyalulnye bira, ninye yupu lipsisikuka bokolin talak ara, pia talye yupu uk nyaltakalule. 6 Ninye ton kwalina deice aryuk unyak nang ara, ‘Se, weik kel bikna deiyok ning ton kel kiptinirye, weik kelnye uptinye’ tenen, pataptu babye, weik kelnye dipkoprob kum unamle. Kwalina deice aryuk ulula anya arye, kel kum kipnamle. Bukni, ninye ton aning-aning nirya ati, ‘Deiyok dan do?’ tenen, moubuka tenipdelirye, moubuka tenelulnye bira, weik kel bikna deiyok ning weik arye tonap tabakuka, weik arye kel kipnin banamle. 7 Ninye ton malye winin ninguk talibuka, walwal kanye bobuka ululnye ati, ‘Na kwit, na ap neika unaname,’ tenebuka una meme. Tonda, sik kilapu nirya arye, ato nang ati, ‘E, anye bira dopnutuba, neika utinimnye,’ tenena pia meme. Ara, talye ati kume. Deiyok ara, walwal kanye bobuka, malyeuk ululnye birye, dipkoprob weik kel bikna ning ton kum peterenamsile. Tonda, el ulul ning eipmunce, ‘Aning ara, na ton wininamne,’ tenepmunce, kel bikmunyopura, pia malyeuk unamlume. Ati, sik pia walwal kanye bobuka malyeuk unyak ninye ap, neika pia kum unamlume. Sikce nyanyak yupu babye, pia kum kekenamlulume. 8 Ninye ton dipkoprob weik kel bikamik nang ara, sik winipnamak ning nirya ati, kabul talak arye moubuka tenipdekirye, namin asa arye unyak ning ara, dipkoprob telebuk unyake. Bukni, walwal kanye bobuka malyeuk unyak nang ara, sik upnamak ning nirya kabul talak arye, moubuka kum tenildenyake. ‘Aning ara teleb do, aning ara malye do?’ tenena kumce, talye lukparabuka winipnin bakirye, teleb kum wininyaka anya arye, sik malye unyak ning nirya deice arye, sikce sik bidamang atibuk, tilila nyalildakirye, malyeuk ulilanyake. Walwal kanye bobuka, malye ninguk ululnye bira, tilila ninguk talibuka unamle. 9 Yata nang do nirya, Allah arye, “Wininamlulume, aning ara pia kum wininamlulume,” nyapdeiamsuk yupu ati, ‘Nun like,’ tenebikirye, walwal kanye bobuka unyak nang ara, malyeuk unyake. Sikce malye unyak ning nirya ati ara, tuba tamubuka moubuka kum tenenyake. Anang ara, malye ubikirye, ‘Akunum malyeuk unyap bukni, yuk nang sik kekena ak, ‘Nun malye unmabe,’ nyabuka lakak arye nyabibirye, pia kum bataknamabe. Tonda, nunce yuk nang ati, malye winibupu ning ara, aning babye auplule. Lipsisikuka dobibirye, tuba tamubuka teleb kum kipdeipnamabe. Aning babye dauplye,’ nyabuka talye batakalongonyake. Bukni, teleb ubuka unyakce, Allah el yupu moubuka kekebikirye, telebuk unyak nang ara, moubuka tenipdekirye, ‘Yata wiribuka unamap do? Yata uptibya deice arye, yuk nang ap neika teleb ubuka uptibirye, kanye deibuka unamap do?’ tenen, tuba-tuba teleb ninguk unyake. Aning atonun, unyak nang arye, yuk ninye nirya ati, teleb winin ninguk sikti, winilinamake. 10 Yata nang do nirya, sik kanye imun un ning upmaliba, sik kanye talima teniltona uk unmace nang ara, sik diamuk sik kanye talima noutamak ulul ning ati, kel bikilanyake. Yuk nang nirya arye ton, aning pia kum kel bikinyake. Aning atonun, yata nang do nirya, kanye talima teleb deice arye, kanye deibuka unyak nang ara, sik diamuk sik kanye talima noutamak ulul ning ati, kel bikilanyake. Dipkoprop yuk nang ton kum kel bikinyake. Ikin kanye bobuka unyak nang babye, kanye deibuka, telebuk unyak nang babye, sik teninmace ning nirya ara, sik kanye talima noutamakuk ulule. Yuk nang ton kum teniptinge. 11 Ton nang ara, teleb ubuka una kumce, malye winin ninguk talibuka winipnin bakirye, bona weik talin nang akunum unyakce, urasin pia teleb aik dobikirye, anyaik pum tam unamak bukni, aminyan talak anyaik ap, anang arye unyak malye ning nirya ara, dipkoprob kum upnamle. Bukni, ton nang ara, pia diksukumuk winipnin bakirye, talye cang kain bol arye, tia doltakne tenda aik pum tamuk unyak bukni, sik ap, sik kilapu ap, sikce deilinamak mapu nirya ap ara, pia telebuk upnin banamake. Aninye ara, talye noutamak ninye unyak bukni, sik min kum winipnamake. 12 Ara, sik ninye nirya arye utenenyake. ‘Kume, nun wininyap ning ap, banyap bisik ap ara, diksukum bisikuk banyabe,’ tenebuka banyake. Bukni, tukwak ninye arye, malye ninguk talibuka unyak ninye ara, dipna damak bisikuk banyake. Kwalin bisikuk ulula anya arye, sik abisikuk banyaka deice arye, sirya talak ara, sik dibikcopura, uku dilamle bisikuk banyake. 13 Ninye ton teleb ubuka unmace talak ara, kanye deibuka akutubuka unmake bukni, aminyan talak ikin ning ton, sik damak yalyopura, tuba tamubuka engena uk unamake. Aning atonun, unyak nang ara, weik ikin ning ton, sik dam aupmatu babye, sik kanye talima noutamak teleb ning ton tenebiceura, kanye deibuka unyake. 14 Ninye nirya arye, Allah ati ilil tenebuka kum unyak ninye ara, Allah ati batakikirye, malye ninguk talibuka unyak bukni, aminyan sirya talak ara, Allah arye aninye nirya ati, weik arye wenebuka oplopnamle. Sik malye winilamak touk, wenen ning arepnamle. Aning atonun, Allah arye, “Wininamlulume, aning ara pia kum wininamlulume,” nyapdeiamsuk yupu, moubuka talibikirye, diksukum winin ninguk talibuka, ulamice ninye ara, aminyan talak ara, Allah arye aninye ati, dekna ning weik tabakuka arenamle. Teleb ning weik arye doprobicopura, teleb ubuka pia kam uk unamake. 15 Walwal ninguk tenebuka unyak ninye nirya ara, yuk nang arye talye yupu nyaltakakiba, moubuka tenena kumce, anyapmace yupu nirya talye lukparabuka, dib tenebuka kekena uk unyake. Bukni, diksukumuk unyak nang ara, kanye pia moubuka tenebikirye, ‘Aning winipnamne do, kum do? Aning akunum winipnyopura, aminyan talak, yata ning na dam yanganamnil do?’ tenen, moubuka unyake. Aninye ara, moubuka tenina kumce, talye lukparabuka malye un ning, pia kum unyake. 16 Weik arye kel kinyak nang ara, Allah atibuk ilil tenebuka ukirye, tuba-tuba el siuk erebikirye, malye winin ning ap, malye wininyak nang ap unyakak nirya batakuka, teleb winin ninguk unamake. Sikce, ‘Malye ubipyak’ tenen, malye un ning ap, malye unyak nang ap unyakak nirya, pia leilonyake. Bukni, ninye ton walwal uk ululnye bira, moubuka tenipdelirye, yupu kum nyalula anya arye, ‘Yuk talak ara, yata wiripnamnil do?’ kum tenelule. Lik uk ulula ati, el kanye talima noutamak minopce yu welepliba, yuk nang ati, weik arye derelirye, sikti, malye ulilule. 17 Ninye ton minopce yu kanye bobice talak ara, tuba-tuba yuk nang ati, derena uk ululnye bira, malye winin ninguk taliplirye, dipkoprob malye un ning ap, walwal un ning ap uk, unamle. Aning atonun, elce yuk nang ati, tenepce arye tilila yupu nyaltakalulnye ulula ati, yuk nang nirya arye, ‘Anye bira, nun like,’ tenenyake. 18 Ninye ton, aning nirya moubuka tenekirye, kum unyak nang ara, sik un ning nirya ara walwal aryuk upnin banamake. Bukni, pia diksukum ubuka winin ninguk talibuka ulamlinye bira, weik kel bikna deiyok ning nirya, weik arye tabakuka kel kipnin banamle. Winipnamle ati, aminyan talak ara, yuk nang eibikirye, ‘E, anye bira dipkoprob weik kelnye ulule,’ tenebikirye, elti, kanye delilanamake. 19 Aminyan sirya talak ara, malye wininanye birye, teleb ubuka diksukum ululnye, el dam yalyopura, el kisok kanupdongoplirye, anye biti kinamle. Aning atonun, ninye yuk nang nirya ati, tuba-tuba derebuka, malye ulilulnye bira, teleb ubuka unyak ninye, sik aik bublan dam binuka buklirye, kisok kanupdongobuka bulbilirye, anang ati kinamake. Aning nirya ara, Allah el yupu noutamak arye nyalamsuk touk upnamle. 20 Bona utotoa talina kum unyak ninye nirya ati ara, sik kayapu neika mining damak unyak ninye nirya arye, ‘Aninye ara na kayapu koprop’ tenen, “Nun aik weklulume. Neika dina dibibirye, yupu talinamabe,” nyabuka kum yukulonyake. Aning kum bukni, bona utotoa talina kum ninye, sik mining damak unyak ninye arye, “Sikda nun like ati, nun damak arye bindoplulume. Nun damak una kume,” nyabuka batakanyake. Bukni, bona weik talin nang ati ara, aning-aning nirya weik weinyaka anya arye, yuk nang nirya arye, ‘Se, anang ap eipdabirye, neika yupu sisikinmabiba, nun kayapu nang kekepsitinge’ tenen, kanye deibuka sik aik damak yanganyake. 21 Yata ninye do nirya, sik mining damak unyak ninye ati, ‘Nun like,’ tenebuka batakanyak ninye ara, dipkoprob pia malye unyake. Utenenyak deice arye, malye kililanyake. Bukni, yata nang do nirya, sik kanye talima nirya, talye bona utotoa talina kum ninye ati, bico tenebuka, kanye deibikirye, teleb ubuka melinyak nang ara, Allah arye aninye ati, weik arye meliplirye, teleb ulinamle. Winiplyopura, aninye sik unamak ning nirya ara, telebuk unamle. 22 Yatanye do nirya, teleb un ning nirya ara batakalirye, ‘Malye winin ninguk talibuka uptinye,’ tenelirye ululnye bira, Allah arye anye biti pia bataknamle. Bukni, yata nang do nirya, sikce, ‘Se, yata teleb winin ninguk taliptibirye, telebuk unamap do?’ tenen, unyak ninye ara, yuk ninye nirya arye sikti, ‘E, anang ara, pia teleb nang unyake,’ tenebikirye, anang ati kanye deibikirye, bico tenenamake. Bico tenebikirye, anang ati pia melinauk unamake. Aning atonun, Allah elce aninye ati, pia kanye deiplirye, teleb ubuka melinauk unamle. Atalak noutamak babye, aminyan sirya talak babye, Allah arye sik teleb unyak ninye ati, pia kum bataknamle. 23 Yata ninye do nirya, pil mikip arye pi dobuka, dolamak ninye ara, dipkoprob yuk talak din ning nong weik upliba, libuka weik arye libuka dinamake. Sikda telebuk upnin banamake. Bukni, yata ninye do nirya, pil mikip arye kum dolamikirye, yupu uk talye-talye nyaltakanyak ninye ara, dipkoprob sikda talye urdemuk unamake. Deiyok ara, pil tonok ning babye mikip arye kum donyaka atia. 24 Weik kel bikamik nang sikce weik kel bikna deice arye, pil teleb ubuka dopra balamica ani, aminyan dolonamak ning ara pia weik unamle ati, yuk nang nirya arye sikti, kanye delilanamake. Bukni, walwal arye malyeuk unyak nang ara, ‘Se, pia piribuka teleb utibya deice arye, nun bona ning weik upsutu,’ tenenyak bukni, dipkoprob nong kum unamle. Walwal kanye bobuka unyaka anya arye, talyeuk unamake. Ati ara, ninye nirya arye, awal-wal unyak ninye unamak ning ati, moubuka kel bikamikca arye, ‘Nun babye atonun upsilyak’ tenen, leilonamake. 25 Ninye yupu lipsisikuka bokolin talak ara, ninye tonoknye birye, pia teleb diksukum yupu dobuka nyalula deice arye, yuk nang ati lyelilule. Bukni, ninye yupu lipsisikuka bokolin talak ara, yatanye do, diksukum una kumce, tilila yupu uk nyalulnye bira, elce atilila yupu ap, minina yupu ap, nyalula deice arye, el kayapu nang koprop nirya ati, malye ulilule. Aning ara pia malye ulule. 26 Yata nang do nirya, sik ni koprop Allah Yahweh ati, ilil tenebuka ukirye, el siuk erenyak ninye ara, kanye lamapdongobuka telebuk unamake. Tonda, Allah Yahweh arye, aninye ati, pia melibuka kalikinamle. Aning atonun, anang sik mapu silip nirya ara, Allah arye melibuka kalikilirye, aning-aning weik tabakuka sikti, arenamle. 27 Yata ninye do nirya, sikce Allah Yahweh ati ilil tenebuka, kanye deibuka, el siuk erebikirye, elti, kibuka si erenyak ninye nirya ara, sikda pia kam una deiyok ninguk talibuka unamake. Winipmanto ning ara, pia teleb mirin mek pu dipmakiba teleb ulamle touk unyake. Sik nirya ara, telebuk upnin banamake. Allah Yahweh atibuk, tuba ilil tenebuka winipnin bakirye, el siuk pia ati erelamicopura, Allah elcuk sikti, kanye deibuka melinamla anya arye, aninye sik dam ara, kanye imun ning ap, dipna deiyok ning ap, tonok babye kum unamle. Allah arye sikti, melibuka pia kalikinamle atia. 28 Ninye deiyoknye Raja arye, el talilye ninye nirya ara, mapu weik deipdanin bakirye, sik wininyak ning nirya, weik wininyaka deice arye, pil teleb ubuka dopnin bakiba, yuk mutuku ninye nirya eibikirye, “Se, amutuku talibuka ninye deiyoknye bira, pia telebe. Elce talilye ninye ap, el talilye mutuku nirya ara, pia telebe,” nyabuka, elti, kanye delinamake. Bukni, yuk ninye deiyoknye Sisinanye, elce talilye ninye nirya dibuka, kum danana ap, yuk mutuku bai tam sakuka balona ap, upnamake. Winibikiba, yuk mutuku ninye eibikirye, “Se, aninye deiyoknye Raja ara, el mikip ap, el un ning nirya ap, kum ulula anya arye, el amu tam unyak ninye nirya ara, malyeuk upnin banyake. Deiyok ara elcuka,” nyanamake. Tonda, “Aninye deiyoknye Sisinanye, elce talilul ning ap, ninye ap, kum kipnin banamak touk, el babye kum upnamle,” nyanamake. 29 Weik kel bikamik nang arye, sik yupu nyapnuceura, ‘Nun kayapu nang ati, weik yupu arye talye nyanmapirye, derepnyap’ tenen, kabul nyapnuce talak ara, sik sitang moubuka kalikildakirye, yupu nimalye aryuk nyanyake. Bukni, walwal kanye bobuka malyeuk unyak nang ara, aning atonun kum unyake. Sikda, yupu kabul nyapnuce talak, moubuka tenena kumce, yupu talye-talye uk nyaltakanyak deice arye, minopce yu upliba, sik kayapu nang ati, wana ap, malye ulina ap, unyake. 30 Ninye ton, kanye teleb ubuka ukirye, kanye lamapdongobuka unyak nang ara, sik nong nirya babye, telebuk ukirye kanye deibuka, kam unamak talak ara, lo weik upnamle. Bukni, ninye ton tuba-tuba kanye talima yu uliba, sik kayapu nang ati, ‘Se, sik talinyak ning ara, naryuk taliptinye’ tenen, derenyak nang ara, sikcuk olilanyaka anya arye, minopce dibinamake. Winipmanto ara, ninye arye din ning talye ak deipmakibuk, minopce lyulamle touk, anang sik kanye talima malye upnin baliba, minopce dibinamake. 31 Yatanye do, talye bona utotoa talina kum ninye ati, sik nong deice ikin ning weik arye delilulnye bira, bona utoto talina kum ninye kwepdeiamuka deiyoknye, Allah ati, ‘Na like,’ tenena atonun ulirye, Allah ati yanilule. Bukni, yatanye do nirya, mitang ati imun kanye bobuka ukirye, talye bona utotoa talina kum unyak ninye ati, bico tenelirye, teleb ubuka melilulnye bira, bona utoto talina kum ninye kwepdeiamuka deiyoknye Allah atibuk, kibuka si erelule. Allah arye anye biti, kanye delinamle. 32 Malye un ning ayala-yala nirya talibuka unyak ninye ara, sik mining malye unyak ning deice aryuk, talibuka deiplirye olilule. Allah arye anye bira, el malye ulul ning dekna ati, weik arye wenebuka oploplirye, sirya daknamle. Bukni, ninye ton tuba-tuba malye un ning kum unyakce, Allah el nyalye yupu kekebuka, talinyakce, aninguk moubuka dobolbanyak ninye ara, dipnamak bukni, Allah sik damak ulirye, tuba-tuba melipliba, telebuk unamake. Deiyok ara, sikce teleb winin ninguk unyak ninye atia. 33 Ninye nirya arye, weik kel bikna deiyok ninguk akunum kel bikamik nang ara, sik kanye talima noutamak weik kel bikna ning ap, teleb un ning ap, aninguk tenenyaka ati, sik telebuk unamake. Bukni, ninye nirya arye, pia walwal kanye bobuka unyak ninye noutamak arye, sik unyak ning kabul winipmace talak arye, ‘Aning ara teleb do, aning ara malye ning do?’ tenena kumce, talye lukparabuka malye ninguk unyake. Sikda moubuka pia kum tenenyake. Ati, sik malye winin ninguk, tuba-tuba wininyak nang noutamak arye, tonoknye babye weik kel bikna deiyok ning kum kel bikinyake. Tonda, teleb un ning ton, pia kum tenildekirye, ‘Weik mambul ning, el deiyoknye bira dan do?’ tenen, pia kum tenilenyake. Walwal kanye uk, bobuka unyake. 34 Yata mutuku do nirya, weik pala mutuku negara talibuka, uca ak nirya ara, amutuku noutamak unyak ninye nirya arye, tuba-tuba Allah el yupu nyalye touk kekenyakce, ayupu uk talibuka, teleb ubuka ucopura, yuk pala mutuku negara talibuka unyak ninye nirya eibikirye, nyanamake. “Se, amutuku ninye ara, pia telebuk unyake,” nyabuka kanye delinamake. Bukni, yata pala mutuku do, negara-negara nirya ara, amutuku noutamak ulul ninye deiyoknye, sik sisinanye ap, el amu tam unyak ninye nirya ap arye, pia malyeuk upnin bacopura, yuk pala mutuku negara ninye nirya eibikirye, nyanamake. “Se, amutuku negara ninye ara, teleb ubuka kum ukirye, tuba malyeuk unyake,” nyabuka, malye yupu nyanamaka deice arye, amalye unyak mutuku ninye nirya, sik si malye nyapdeibikiba, sikda alye weik daknamake. 35 Ninye deiyoknye Raja arye, el amu tam teleb kanye bomikirye, el pil dolamak nang ati, kanye deiplirye, ‘Anang ara telebe,’ tenelule. Bukni, el amu tam pil melin nang ati, “Apil donamnulume,” nyabuka, pil aruklamlye ning, kum dolamicopura, adeice arye, sik ninye deiyoknye, Sisinanye biti, alye dakalinyake. Winibicopura, aRaja arye, el amu tam nang nirya ati, pia yu upliba, weik arye wenelule. |
© 2023, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
Wycliffe Bible Translators, Inc.