Matio Gane 25 - Naaŋmen Nɔpaalaa Gane

Pɔgzeŋguribo Pie Sekpɔgre

¹ “A tenvelaa naaloŋ na manne seŋ ŋa, pɔgzeŋguribo pie naŋ da de ba fentelɛ yi ka ba gaa te tuori a pɔgpaalaa serɛ.

² Ba banuu da waa la dambolo, ka ba banuu meŋ da waa yɛmbaŋnema.

³ A dambolo naŋ da de a ba fentelɛ, ba da ba la de kãã poɔ gɛrɛ ne;

⁴ kyɛ a yɛmbaŋnema da de la kãã eŋ kolee poɔ gɛrɛ ne.

⁵ A pɔgpaalaa serɛ naŋ da kɔɔrɔ waabo zuiŋ, ba zaa nimie da kyuuro la ka ba faa gbiri.

⁶ Kyɛ tensogpozentaa saŋ, kpɛlle da ŋmɛɛ la, ‘Nyɛ! A pɔgpaalaa serɛ waana la, yɛ yi wa tuori o.’

⁷ Lɛ la ka a pɔgzeŋguribo pie na zaa vaa-iri a de ba fentelɛ, a maale a eŋ ka a nyɛrɛ.

⁸ Ka a pɔgzeŋguribo banaŋ naŋ da waa dambolo da yeli ko a yɛmbaŋnema, ‘Yɛ ŋmaa yɛ kãã belaa ko te, a te fentele kpiire la.’

⁹ Kyɛ ka a yɛmbaŋnema na leɛ yeli, ‘Ai! a kãã koŋ seŋ te ne yɛ zaa. Yɛ gaa a kãã koɔrebɔ zie a te da a mine.’

¹⁰ Kyɛ ba naŋ da yi gaa ka ba te da a kãã la ka a pɔgpaalaa serɛ wa, ka banaŋ zaa naŋ da nare bamenne da tu o ka ba te kpɛ a pɔgebeɛle tigri die kyɛ ka ba page a dendɔre.

¹¹ A lɛ puoriŋ, a pɔgzeŋguribo banaŋ naŋ da waa dambolo meŋ da waɛ la, a wa yele, ‘Daana, daana, yuo a dendɔre ko te.’

¹² Kyɛ ka o leɛ yeli, ‘Serɛzaa ka N yele korɔ yɛ, N ba baŋ yɛ.’

¹³ Azuiŋ yɛ gu yɛmenne velaa, bonso, yɛ ba baŋ a daare bee a saŋ.”

A Tontonema Bata Sekpɔgre

¹⁴ “A manne seŋ ŋa dɔɔ kaŋ naŋ boɔrɔ ka o tu sori, a boɔle o gbaŋgbaare a de o boma ko ba ka ba kaara;

¹⁵ o da ko la ba kaŋ warbie anuu, a ko kaŋ warbie ayi, kyɛ ko kaŋ na meŋ warbi-yeni. O da ko la a gbaŋgbaa kanzaa a seŋ ne o faŋ kyɛ pãã tu a sori.

¹⁶ A onaŋ naŋ da de a warbie anuu, da de la a libiri a piili ne yɛroŋ daadaalɛ, a nyɛ warbie anuu tɔnɔ dɔgle a libiri zu.

¹⁷ A lɛ ne o zu la ka a onaŋ naŋ da de a warbie ayi na meŋ nyɛ warbie ayi tɔnɔ dɔgle o libiri zu.

¹⁸ Kyɛ ka a onaŋ naŋ da de a warbi-yeni na da yi te tu bogi teŋɛŋ a de a o daana libiri ũũ.

¹⁹ A naŋ da wa kɔɔre yaga la, ka a gbaŋgbaare bama daana da leɛ yi a o sori wa, ka o ne ba sɛgre a o libi-yɛlɛ.

²⁰ Lɛ la ka a onaŋ naŋ da de a warbie anuu, da de a warbie anuu tɔnɔ o naŋ nyɛ dɔgle a libi-zu, a wa yele, ‘N daana, fo da ko ma la warbie anuu; nyɛ N meŋ toŋ nyɛ la warbie anuu tɔnɔ a dɔgle a libiri zu.’

²¹ Ka a o daana yeli ko o, garebanyɛ! gbaŋgba-soŋ, fo seŋ ne la dɛloo. Fo naŋ moɔ nimiri kaa bonfee zu velaa N na e la ka fo kaara bon-yaga zu. Kpɛ wa laŋne ma a wono noɔ.

²² Ka a onaŋ meŋ naŋ da de warbie ayi meŋ wa yi a yele, ‘N daana, fo da ko ma la warbie ayi, N meŋ nyɛ la warbie ayi tɔnɔ a dɔgle a zu.’

²³ Ka a o daana yeli ko o, garebanyɛ! gbaŋgba-soŋ, fo e la neɛ naŋ seŋ ne dɛloo. Fo moɔ la nimiri kaa bonfee zu velaa, N na e la ka fo kaara bon-yaga zu. Kpɛ wa laŋne ma a wono noɔ.

²⁴ Lɛ la ka a onaŋ meŋ naŋ da de a warbi-yeni na tage ta, a yele, ‘N daana, N baŋ ka fo waa la potuo soba. Fo maŋ kyɛ la boma zie na fo naŋ ba bore, a kaale wuo boma zie na fo naŋ ba yaare bombie.

²⁵ Azuiŋ, N da zoro la dabeɛ̃, a gaa te tu bogi ũũ a fo libiri. Nyɛ a fo bon.’

²⁶ Ka a o daana leɛ yeli sɔge, ‘Fõõ gbaŋgba-faa, ane entuo soba! Fo yeli ka fo baŋ ka N maŋ kyɛ la boma zie na N naŋ ba bore, a kaale wuo boma, zie na N naŋ ba yaare?

²⁷ Ka lɛ a da seŋ ka fo taa a N libiri te biŋ baŋgye poɔ, ka maa wa leɛ wa, ka N wa de n libiri, ane tɔnɔ.

²⁸ Azuiŋ, yɛ de a libiri o zie ko a onaŋ naŋ taa a warbie pie na.

²⁹ Bonso, banaŋ zaa naŋ taa, ba na la ko ba la amine poɔ, ka ba taa ka a gore ba, kyɛ banaŋ naŋ ba taa, haali a fẽẽ na meŋ ba naŋ taa ba na de a la yi ba zie.

³⁰ A gbaŋgbaa ŋa naŋ ba taa tɔnɔ, yɛ de o lɔɔ eŋ yeŋ lige poɔ, be konni ane nyemɛ nyeroo naŋ na be.’ ”

A Tenne Sɛrɛɛdiibu Yɛlɛ

³¹ “Ka a Nensaala Bie wa wa a O veɛloŋ poɔ, a laŋ ne a malekere zaa, O pãã na wa zeŋ la O veɛloŋ nakogi zu.

³² A nemboorɔ zaa na laŋ la taa O niŋesogɔ, ka O wɛle ba taa, aŋa pekyeenɛ naŋ maŋ wɛle o peere ne a boore lɛ.

³³ O na e la ka a peere be O nuduluŋ seŋ, kyɛ ka a boore meŋ be o nugɔɔ seŋ.

³⁴ A naa pãã na yeli ko la banaŋ naŋ be o nuduluŋ seŋ, ‘Yɛ wa, yɛnee N Saa naŋ maale, yɛ wa di a naaloŋ gbandiruŋ ba naŋ nare bare yɛ, a yi a tendaa piiluu saŋ.

³⁵ Bonso, kɔŋ da kpɛ ma la ka yɛ ko ma diibu, ka kɔŋnyuuri da kpɛ ma ka yɛ ko ma koɔ̃ ka N nyu. N da waa la saana ka yɛ da tuori de ma saanoŋ.

³⁶ N da taa la eŋkpoŋkpoli ka yɛ ko ma bonsuuri, N da beɛrɛ la ka yɛ kaa N zie. N da be la nempagdie poɔ, ka yɛ wa nyɛ ma.’

³⁷ A nemmenne pãã na leɛ soore O la, ‘Daana, boŋ saŋ la ka te nyɛ fo ka kɔŋ kpɛ fo ka te ko fo diibu, bee ka kɔŋnyuuri kpɛ fo ka te ko fo koɔ̃ ka fo nyu?

³⁸ Dabori la ka fo da waa saana ka te taa fo kpɛ ne die, bee ka fo da taa eŋkpoŋkpoli ka te ko fo bonsuuri?

³⁹ Boŋ saŋ la ka fo da beɛrɛ ka te wa nyɛ fo, bee a be nempagdie poɔ ka te wa nyɛ fo?’

⁴⁰ A naa na leɛ yeli ko ba la, ‘Yelmeŋɛ ka N yele korɔ yɛ, saŋ na zaa yɛ naŋ e a yeli ŋa kaŋ tɔ ko a N yɔɔmine ane n yɔɔpuuli bama kanzaa, maa la ka yɛ e a lɛ tere.’

⁴¹ Kyɛ O pãã na yeli ko la a O nugɔɔ deme meŋ, ‘Yɛ sɛre yi be N zie, yɛnee neŋkaa-enne. Yɛ gaa te kpɛ a vũũ na poɔ ba naŋ nare bare a Setaana ne o malekefaare ka a ba kpiire;

⁴² bonso, kɔŋ da kpɛ ma la, ka yɛ ba ko ma bondirii, ka kɔŋnyuuri da kpɛ ma, ka yɛ ba ko ma koɔ̃ ka N nyu.

⁴³ N da waa la saana, ka yɛ ba tuori de ma. N da taa la eŋkpoŋkpoli, ka yɛ ba ko ma bonsuuri. Ka N da beɛrɛ ka yɛ ba wa nyɛ ma, ka N da be nempagdie poɔ, ka yɛ ba wa nyɛ ma.’

⁴⁴ Lɛ la ka a nenfaare ŋa meŋ na yeli sɔge O, ‘Daana, boŋ saŋ la ka te da nyɛ fo ka fo taa kɔŋ, bee kɔŋnyuuri, bee a waa saana, bee a taa eŋkpoŋkpoli, bee a beɛrɛ, bee a be nempagdie poɔ kyɛ ka te ba kaa fo zie?’

⁴⁵ O pãã na yeli sɔge ba la, ‘Yelmeŋɛ ka N yele korɔ yɛ, saŋ na yɛ naŋ zagre ka yɛ e soŋ a ko a N yɔɔmine bama kanzaa, maa meŋɛ la ka yɛ zagre ka yɛ soŋ a lɛ.’

⁴⁶ A bama pãã na kpɛ la tuo naŋ babaara poɔ, kyɛ ka a nemmenne kpɛ nyɔvore naŋ ba taa baaroo poɔ.”