1 Makabe mɩnɛ 2 - A SƐB-SÕW

A bàwr-maalɛ Matatɩasɩ lãw-mʋɔlɛ

¹ A ʋlɩ daar nɛ a, Yowarib yir bàwr-maalɛ kãw, Matatɩasɩ, Zã bidɛb nɩ Sɩmɩ̃ɔ yãw, tɩ yi n a Zerizalɛm cen tɩ kpɩɛr Modin.

² Ʋ tɩ tɛr'ɩ bidɛbr anũu: Zã, bɛ mɩ̀ na bʋɔlɛ Gadi a,

³ Sɩmɩ̃ɔ, bɛ mɩ̀ na bʋɔlɛ Tasɩ a,

⁴ Zuda, bɛ mɩ̀ na bʋɔlɛ Makabe a,

⁵ Eleazaar, bɛ mɩ̀ na bʋɔlɛ Awaran a, de nɩ Zonatã, bɛ mɩ̀ na bʋɔlɛ Afusɩ a.

⁶ Ʋ na tɩ nyɛ̃ a ɩ-faar na bɛ maal'ɩ wob na ɩ a Zuda tẽw tẽ-bɛrɛ pʋɔ nɩ a Zerizalɛm a,

⁷ ʋ yel'a: «'Woi, mãa baw-bi-nɩr! Ɩ̃ dɔw na k'ɩ̃ɩ nyɛ̃ a ɩ̃ nɩ-bʋʋrɛ nɩ a tẽ-sõw loba bɩɩ? Ɩ̃ dɔw na k'ɩ̃ɩ be a ka, zɩ̃, ɛ́ a tẽ-kpɛ̃ɛ be a ʋ dɔ̃ dem nuru pʋɔ, ɛ́ sãanbɛ so a Ŋmɩn-yir-kpɛ̃ɛ bɩɩ?

⁸ A Ŋmɩn-yir-kpɛ̃ɛ ɩ na mɛ̃ nɩr na bɛ cãà nyɛrɛ ƴãwfʋ a.

⁹ A bome al na tɩ ɩ a ʋ dɛpaalʋ a, bɛ wob a na cen nɩ, mɛ̃ zɛbr bome bɛ na zɛb de a. Bɛ kʋ n a tɩ bi-pʋrpʋr a nɩbɛ tuor-taa ziir, a dɔ̃ sob zɛbr-sɔ-kpɛ̃ɛ kʋ n a tɩ pɔlbili.

¹⁰ A nɩ-bʋʋr-yoru zɛb'a de a tẽ-kpɛ̃ɛ lɩɛrɩ taa, ɛ́ tuo a ʋ na-bome cen nɩ.

¹¹ Bɛ ír'ɩ a ʋ pɩ̃ɛmɛ za. Ʋ tɩ so nɩ ʋ tʋɔra a koro za, ʋ ɩ n gbãgbaa ƴɛrɛŋa.

¹² A tɩ zi-sõw vɩɛlʋ n'a tɩ so a tɩ nyʋ̀ʋ́r, ʋlɛ n'ɩ ŋan gã ɩ zie bɛ na bɛ cãà kpɩɛr a. A nɩ-bʋʋr-yoru dɛw ʋ na bɛr.

¹³ A nyɔ-vʋʋrʋ pãa cãà na tɛr pɛr bɩɩ?»

¹⁴ A Matatɩasɩ nɩ a ʋ bidɛbr tɩ taw nɩ a bɛ bʋ̃-suuri cɩɛrɩ, a bɛ kpɩɛrʋ pʋɔ. Bɛ tɩ su n vʋɔrɩ kparɩ, ɛ́ kõ yaga za.

A bàwr-maalɛ Matatɩasɩ ìr'ɩ nɩ a zɛbr a Modin tẽw

¹⁵ A nãà tõ-tõ-biir, na tɩ fɛrɛ a nɩbɛ kɛ́ bɛ zawrɩ a Moyiir wulu bɛr a, tɩ wa n a Modin kɛ́ bɛ wa fɛr a nɩbɛ ƴãw bɛ maalɩ bagɛ kʋ̀ a Gɩrɛkɩ mɩnɛ ŋmɩmɛ.

¹⁶ Ɩsɩrayɛl nɩbɛ yaga tɩ wa na wa páw bɛ, ɛcɛ Matatɩasɩ nɩ a ʋ bidɛbr tɩ lãw na àr bɛ tʋɔra zie.

¹⁷ A nãà tõ-tõ-biir tɩ de nɩ a ƴɛ̀rʋ yel a Matatɩasɩ: «Fʋ ɩ n nɩ-kpɛ̃ɛ na tɛr yúor ɛ́ nyɛrɛ ƴãwfʋ a tẽ-kpɛ̃ɛ ŋa pʋɔ a, a fʋ bidɛbr nɩ a fʋ yir dem tɩɛ fʋ na.

¹⁸ A na ɩ à ŋá a, de niwn taw ta tu a lɛ a nãà na yel a, mɛ̃ a lɛ a nɩ-bʋʋr-yoru za nɩbɛ, a Zuda tẽw dem nɩ a nɩbɛ na cãà be a Zerizalɛm a na ɩ a. A lɛ pʋɔ a, fʋ̃ʋ nɩ a fʋ bidɛbr na pʋɔ nɩ a “Nãà bárɩ” pʋɔ. Bɛ na ƴãw nyɩ na, kʋ̀ nyɩ salm-pla, salm-zɩɛ nɩ bʋ̃-kʋ̀rɩ yaga.»

¹⁹ A Matatɩasɩ tɩ ƴɛ̀r'ɩ nɩ kɔkɔr-kpɛ̃w sɔw: «A naalʋ-tẽw nɩ-bʋʋr-yoru za na tʋ̃ɔ́ na bɛrɛ wone a nãà ƴɛ̀rʋ, ɛ́ mɩ́ kaa ír tuur a lɛ ʋ na yel a, ɛ́ ŋa mɩ́ zawrɩ a ʋ sãàkʋm-kore puoru sɔ́r bɛr.

²⁰ Ɛcɛ mãa nɩ a ɩ̃ bidɛbr nɩ a ɩ̃ yir dem a, tɩ na cãà na tɛr a wõ-taa a Naaŋmɩn na maal'ɩ a tɩ sãàkʋm-kore a.

²¹ A Naaŋmɩn, ʋ kʋ̀ tɩ a ʋ maalʋ, tɩ taa zawrɛ a Moyiir wulu nɩ a ʋ nɛ-ƴãwnɩ bɛrɛ ɩ!

²² Tɩ kʋ̃ sàw a lɛ a nãà na yel a ɩ, tɩ bɛ bɩ̀ɛrɛ a tɩ puoru sɔ́r pʋɔ dʋrʋ bɩɩ gʋba ɩ.»

²³ A Matatɩasɩ na dɛ tɩ ƴɛ̀r baar'a, Zifʋ nɩr kãw tɩ taw na ta a nɩbɛ za niŋé, k'ʋʋ maalɩ bàwr a Modin bàwr-maal-kuur zu, mɛ̃ a lɛ a nãà na tɩ yel a.

²⁴ A Matatɩasɩ na tɩ nyɛ̃ ʋ a, a tɩ dɩrɛ ʋ nɩ mɩrmɩrmɩr, ɛ́ ƴãw za kárɛ ʋ. Suur na sɛw a tɩ kpɛ ʋ na, ʋ zɔ cen tɩ ŋmaarɩ a nɩr nɛ kɔkɛɛ a bàwr-maal-kuur zu.

²⁵ Ʋ mɩ̀ tɩ kʋ n a nãà tõ-tõ-bie na tɩ fɛrɛ a nɩbɛ kɛ́ bɛ maalɩ a bagɛ a, a ʋlɩ pɛr nɛ pʋɔ, ɛ́ dáa a bàwr-maal-kuur lɔb.

²⁶ A tʋlʋ ʋ na tɩ tʋlɛ a Moyiir wulu ƴãw a, tɩ ɩ na mɛ̃ Pɩnasɩ dem a, a lɛ ʋ na tɩ kʋ a Salu bidɛb Zimiri a.

A Zifʋ bɛl na bɛ lɛb pùor a zɔ na kpɛ a wɛja-kpalɛ pʋɔ.

²⁷ Al pùorí, a Matatɩasɩ tɩ cɔlɛ nɩ a tẽ-kpɛ̃ɛ cɩɩrɛ yere nɩ: «A bɛlɩ dem za na tʋlɛ a Moyiir wulu ƴãw ɛ́ maal tɛr a wõ-taa a, bɛ tuur mɛ̃!»

²⁸ Ʋl mɩŋa nɩ a ʋ bidɛbr tɩ zɔ na kpɛ a tan pʋɔ, ɛ́ bɛr bom za bɛ na tɛr a tẽ-kpɛ̃ɛ pʋɔ a.

²⁹ Lɛ n'a nɩ-yaga, na tɩ bɔbr kɛ́ bɛ vʋʋrɛ nyɔ-vʋʋrʋ na tori mɛ̃ a lɛ a Moyiir wulu na ƴãw a, tɩ cen a wɛja-kpalɛ pʋɔ kɛ́ bɛ tɩ kpɩɛr a be,

³⁰ a bɛl, a bɛ bidɛbr, a bɛ pɔwbɛ nɩ a bɛ dʋn, a kpɩɛrʋ na tɩ páw bɛ a ƴãw.

³¹ A nãà sojarɩ nɩ-bɛrɛ nɩ a sojarɩ na tɩ be a Zerizalɛm, a Daviir Tẽ-kpɛ̃ɛ pʋɔ a, tɩ wõ na kɛ́ nɩbɛ zawr'ɩ a lɛ a nãà na yel a, ɛ́ cen a wɛja-kpalɛ pʋɔ kɛ́ bɛ tɩ sɔwlɩ.

³² Lɛ n'a soja-yaga tɩ ìr ta tu bɛ tɩ páw bɛ, maalɩ a bɛ laɩ tori bɛ, ɛ́ cɔbrɩ kɛ́ bɛ zɛb'ɩ bɛ a pɩ̃ɛnʋ-bibir.

³³ A sojarɩ tɩ yel'ɩ a Zifʋ mɩnɛ: «A pãa sɛw nɩ lɛ! Nyɩ wa yi a nyɩ sɔwlʋ zie, nyɩ sàw a lɛ a nãà na yel a, ɛ́ nyɩ na faa nɩ a nyɩ nyɔ-vʋʋrʋ!»

³⁴ A Zifʋ mɩnɛ tɩ sɔw na: «Tɩ bɛ yire ɩ, ɛ́ tɩ bɛ sàwr a lɛ a nãà na yel a ɩ. Tɩ bɛ sãwnɛ a pɩ̃ɛnʋ-bibir ciiru ɛ.»

³⁵ A Sojarɩ tɩ ŋmãa nɩ bɛ nɩ a zɛbr a daadaalɛ.

³⁶ Ɛcɛ a Zifʋ mɩnɛ bɛ tɩ ɩ ɩb kãw za sɔw ɛ. Bɛ bɛ tɩ lɔb'ɩ a sojarɩ kʋsɛ-been ɛ, ɛ́ bɛ tɩ piw a sɔwlʋ ziir tɛr ɛ.

³⁷ Bɛ tɩ yere na: «Nyɩ ɩ tɩ kpi n a tɩ mɩnʋ tɩ za. A salom nɩ a tẽw dɩrɛ nɩ a dãsɩɛ nyɩ na kʋrɛ tɩ ɛ́ a bɛ tu sɔ́r a.»

³⁸ À ŋá n'a a bɛ dɔ̃ dem tɩ zɛb'ɩ bɛ a pɩ̃ɛnʋ-bibir. Bɛ tɩ kpi na, bɛlɛ nɩ a bɛ pɔwbɛ, a bɛ bibiir nɩ a bɛ dʋn. Bɛ za tɩ ta n nɩbɛ túr (1 000).

³⁹ A Matatɩasɩ nɩ a ʋ bárɩ na tɩ wõ a bɛ kũu a, bɛ kõ bɛ nɩ mʋta-zɩ̃ɩ.

⁴⁰ Al pùorí, bɛ tɩ yel'a kʋ̀ taa: «Tɩ za wa ɩrɛ mɛ̃ a tɩ yɛbr a, tɩmɛ bɛ wa zɛbr'ɩ a nɩ-bʋʋr-yoru tʋ̃ɔ́ faa a tɩ nyɔ-vʋʋrʋ nɩ a tɩ bʋʋrɛ ɩ-ɩrɩ a, bɛ na kʋ tɩ na pàw pɛr fɔ̃wlɛ a tẽw zu.»

⁴¹ A ʋlɩ bibir nɛ a, bɛ tɩ ƴɛ̀r'a bin à ŋá: «Tɩ na zɛb'ɩ nɩ nɩr za na na wa wa ŋmãa nɩ tɩ zɛbr a pɩ̃ɛnʋ-bibir a. Lɛ n'a tɩ kʋ̃ kpi tɩ za mɛ̃ a tɩ yɛbr na kpi a bɛ sɔwlʋ ziir a ɩ.»

⁴² Lɛ n'a Asɩdeyɛ̃ bɛ mɩnɛ kãw tɩ wa lãw nɩ bɛ. Nɩbɛ bɛ na bãw bɛ kpɛ socir a Ɩsɩrayɛl tẽw pʋɔ a nɩ nɩbɛ na bɛ tɩ sàwr a Moyiir wulu ƴãw a tɩ nɛbɛ.

⁴³ Lɛb waar, a bɛlɩ dem za na tɩ bɔbr kɛ́ bɛ nɩɩrɩ a kpɩɛrʋ á ŋá bɛr a, tɩ waar'a wa ɩrɛ a bɛ nʋɔr nɩ a bɛ fãw a kɛ̀rɛ.

⁴⁴ Bɛ tɩ lãw nɩ taa ɩ zɛbr-nɩbɛ. A bɛ su-tʋlʋ-kpãkpã tɩ ƴãw bɛ na bɛ kʋ a Zifʋ nɩbɛ bɛl na bɛ tu a wulu pùor a. A bɛl bɛ na bɛ tɩ páw a tɩ zɔ na kpɛ a nɩ-bʋʋr-yoru pʋɔ.

⁴⁵ A Matatɩasɩ nɩ a ʋ bárɩ tɩ cɔlɩ nɩ ziir, dá a ŋmɩn-sãanbɛ bàwr-maal-kube lɔb.

⁴⁶ A dɛbli bɛl yɛɛ na bɛ tɩ ŋma a Ɩsɩrayɛl tẽw pʋɔ a, bɛ tɩ ŋma a na nɩ fãw.

⁴⁷ Bɛ tɩ ìr'a diwr a dɔ̃ dem, ɛ́ tɩ tʋ̃ɔ́ diw bɛ mɔlɛ lɛ.

⁴⁸ Bɛ tɩ faa nɩ a Moyiir wulu a nɩ-bʋʋr-yoru nɩ a bɛ na-mɩnɛ nuru pʋɔ, ɛ́ bɛ sàw a yel-bier sob tʋ̃ɔ́ ɩ.

A Matatɩasɩ kũu daar ƴɛ̀rʋ nɩ a ʋ kũu

⁴⁹ A Matatɩasɩ kũu tɩ pɩɛlɛ na. Ʋ tɩ yel'ɩ a ʋ bidɛbr: «Pɔ̀lʋ nɩ zʋmɛ vuo n'ɩ a tɩ vuo ŋa, damnʋ nɩ po-to-fãw-ɩb daar'a.

⁵⁰ Ƴɛrɛŋa a, ɩ̃ bibiir i, nyɩmɛ so na zɛb kpɛ̃w kpɛ̃w za faa a Moyiir wulu, ɛ́ de a nyɩ nyɔ-vʋʋrʋ tɩr a wõ-taa a Naaŋmɩn na maal'ɩ a tɩ sãàkʋm-kore a ƴãw.

⁵¹ Nyɩ mɩ́ lɛb tɩɛrɩ a yele a tɩ sãàkʋm-kore na tɩ ɩ a bɛ daar a, nyɩ na nyɛ̃ nɩ ƴãwfʋ yaga za, ɛ́ páw yúor na be kʋralɛ a.

⁵² A Abraham bɛ tɩ cãà tu a Naaŋmɩn a kpɩɛrʋ daar ɛ? Alɛ so a Naaŋmɩn tɩ nyɛ̃ ʋ k'ʋ ɩ nɩ-mɩŋa.

⁵³ Lɛ mɩ̀ n'a a Zuzɛb tɩ tu a Naaŋmɩn wulu a ʋ kpɩɛrʋ pʋɔ, ɛ́ lɩɛbɩ a Eziptɩ tẽw zu-sob.

⁵⁴ A tɩ sãàkʋm-kʋra Pɩnasɩ tɩ tʋlɛ nɩ bʋ̃-zaalɛ, lɛ n'a a Naaŋmɩn tɩ ƴãw nʋɔr kʋ̀ ʋ k'aa ʋ bʋʋrɛ na ɩrɛ nɩ Naaŋmɩn bàwr-maalbɛ kʋralɛ.

⁵⁵ A Zozue tɩ lɩɛb'ɩ ƴɛ̀r-dɩrɛ a Ɩsɩrayɛl tẽw pʋɔ, ʋ na tɩ tõ a ʋ tõ-nʋɔr a ƴãw.

⁵⁶ Kalɛb tɩ páw nɩ tẽsɔw, ʋ na tɩ ɩ dãsɩ-dɩrɛ na kpɛ socir a Ɩsɩrayɛl nɩbɛ lãw niŋé a ƴãw.

⁵⁷ Daviir tɩ tu n a Naaŋmɩn páw naalʋ-dà-kɔw, ʋlɛ nɩ a ʋ bʋʋrɛ ƴãw kʋralɛ.

⁵⁸ Eli tɩ tʋlɛ nɩ yaga za a Naaŋmɩn wulu ƴãw, bɛ ír ʋ do n a salom zu.

⁵⁹ Ananɩasɩ, Azarɩasɩ, Mɩkayɛl bɛ tɩ tʋ̃ɔ́ kpi a vũu-zɛlɛ pʋɔ ɩ, bɛ na tɩ ƴãw a bɛ tɩɛrʋ a Naaŋmɩn ƴãw a zũú.

⁶⁰ Danɩɛl na tɩ ɩ nɩ-dẽdẽ a, a gbẽw bɛ tɩ tʋ̃ɔ́ 'wɔb ʋ ɛ.

⁶¹ A na ɩ à ŋá a, nyɩ bãwnɩ a vla: a nɩbɛ na dɔwr lɩɛrɛ taa cere a pʋɔ a, bɛlɩ dem za na mɩ́ ƴãw a bɛ tɩɛrʋ a Naaŋmɩn ƴãw a, a bɛ fãw bɛ siwre ɩ.

⁶² Nyɩ ta zɔrɛ a yel-bier sob ŋa ɩ, bʋ̃ʋ n'ʋ vɛ̃, a ʋ yúor-vɩɛlʋ-danʋ na lɩɛb'ɩ pʋɔrʋ, ɛ́ zãzule dɩ ʋ.

⁶³ Dɩ̃a a, ʋ nyɛrɛ nɩ ƴãwfʋ, ɛcɛ bio a, ʋ na bɔr'a, bʋ̃ʋ n'ʋ vɛ̃, ʋ na lɛb lɩɛb'ɩ tanɛ, ɛ́ a ʋ pʋ-tɩɛrʋ wɛ.

⁶⁴ Ɩ̃ bibiir i, nyɩ kpɛmɛ ɛ́ tɛr a Moyiir wulu kpɛ̃w za, a wulu ŋa n'ʋ na kʋ̀ nyɩ a yúor-vɩɛlʋ-danʋ.

⁶⁵ A nyɩ yɛb Sɩmɩ̃ɔ n'ɩ ŋan, yã-wule vla n'ʋ, nyɩ bɛrɛ wone ʋ kʋralɛ: ʋ na ɩ n sãà a nyɩ zie.

⁶⁶ Zuda Makabe na kpɛ socir a ʋ bibile daarɩ́ za a, na ɩ n a nyɩ zɛbr-nɩbɛ nɩ-kpɛ̃ɛ, zɛbr'ɩ a nɩ-bʋʋrɛ, a nyɩ dɔ̃ dem.

⁶⁷ Nyɩɩm ƴãw a, nyɩ bʋɔlɩ a bɛlɩ dem za na sàwr a wulu a a nyɩ zie, ɛ́ yáa a nyɩ nɩ-bʋʋrɛ san.

⁶⁸ A faa a nɩ-bʋʋr-yoru na ɩ a nyɩ zie a, nyɩ mɩ̀ ɩ bɛ a faa yáa a san, ɛ́ sàwr a wulu nɛ-ƴãwnɩ kʋralɛ.»

⁶⁹ Al pùorí, a Matatɩasɩ tɩ ƴɛ̀r'ɩ nɔ-vla kʋ̀ a ʋ bidɛbr, ɛ́ kpi cen tɩ páw a ʋ sãà mɩnɛ.

⁷⁰ Ʋ tɩ kpi n yome lɩz'a ayopõi nɩ ayʋɔb (146) sob daar, a ʋ bidɛbr ũù ʋ a ʋ sãàkʋm-kore yaa pʋɔ, a Modin. A Ɩsɩrayɛl nɩbɛ za tɩ kõ ʋ nɩ yaga.