1 Makabe mɩnɛ 13 - A SƐB-SÕW

Sɩmʋ̃ lɩɛr'ɩ a Zonatã

¹ A Sɩmʋ̃ tɩ wõ na k'aa Tɩrɩfɔ̃ ɓã n zɛbr-nɩbɛ taa yaga za, k'ʋʋ cen nɩ a Zude tɩ sãw nɩ a tẽw bɛr.

² Ʋ na tɩ nyɛ̃ dɛ̃bɩ̃ɛ ɩrɛ a nɩbɛ bɛ màwr a, ʋ do n a Zerizalɛm tɩ bʋɔlɩ a Zifʋ mɩnɛ ɓã taa.

³ Ʋ tɩ bɔbr'a k'ʋʋ ɩ bɛ bɛr dɛ̃bɩ̃ɛ, ɛ́ tɩ ƴɛ̀r a bɛ zie á ŋá: «Nyɩ bãw nɩ a alɩ bome nɛ za mãa nɩ a ɩ̃ yɛbr, lãwnɩ a ɩ̃ yir dem za, na ɩ a tɩ wulu nɩ a Ŋmɩn-yir-kpɛ̃ɛ ƴãw a. Nyɩ bãw nɩ a zɛbr tɩ na zɛb a, nɩ a kpɩɛrʋ tɩ na nyɛ̃ a.

⁴ A Ɩsɩrayɛl ƴãw n'a a ɩ̃ yɛbr za kpi, ɛ́ ɩ̃ cɛ ɩ̃ yõ.

⁵ Ƴɛrɛŋa a, ɩ̃ kʋ̃ tʋ̃ɔ́ yel k'ɩ̃ɩ faa a ɩ̃ nyɔ-vʋʋrʋ a kpɩɛrʋ daar ŋa ɩ. Ɩ̃ bɛ sa a ɩ̃ yɛbr ɛ.

⁶ Ɩ̃ na nɩ̃ɛ na yáa a san a ɩ̃ nɩ-bʋʋrɛ ƴãw, a Ŋmɩn-yir-kpɛ̃ɛ, a nyɩ pɔwbɛ nɩ a nyɩ bibiir ƴãw, a nɩ-bʋʋr-yoru na wõ taa kɛ́ bɛ kʋ tɩ pàw pɛr a ƴãw, a bɛ na hɩ̃ɛn tɩ a zũú.»

⁷ A Zifʋ mɩnɛ na tɩ wõ a ƴɛ̀rʋ á ŋá a, a lɛb'a kʋ̀ bɛ fãw,

⁸ ɛ̀ bɛ sɔw ʋ kpɛ̃w kpɛ̃w za yel: «Ƴɛrɛŋa a, fʋ̃ʋ n'ɩ a tɩ nɩ-kpɛ̃ɛ lɩɛrɩ a fʋ yɛbr Zuda nɩ Zonatã.

⁹ De tɩ niwn a tɩ zɛbr pʋɔ, ɛ́ tɩ na mɩ́ ɩ n a lɛ za fʋ na na yel a.»

¹⁰ Lɛ n'a a Sɩmʋ̃ tɩ bʋɔlɩ a bɛlɩ dem za na na tʋ̃ɔ́ zɛb a, ɓã taa, paw fɔ̃w baa lɛb mɛ a Zerizalɛm dacine, ɛ́ cɔbrɩ ʋ viiri koli ʋ kpɛmɛ.

¹¹ Ʋ tɩ tõ n Abɩsalɔm bidɛb, Zonatã, Zafa tẽw nɩ zɛbr-nɩbɛ na yãwmɛ yaga a. A Zonatã tɩ diw nɩ a tẽw dem bɛr, ɛ́ kpɩɛr a be.

A Tɩrɩfɔ̃ bɛlɩ nɩ a Sɩmʋ̃, ɛ́ kʋ a Zonatã

¹² A Tɩrɩfɔ̃ tɩ yi n a Pitolemayisɩ nɩ zɛbr-nɩbɛ na yãwmɛ yaga a, k'ʋʋ tɩ kpɛ n a Zude tẽw pʋɔ. Ʋ tɩ tɛr'ɩ a Sɩmʋ̃ yɛb Zonatã cere nɩ, ʋ ɩ gaso nɩr.

¹³ A Sɩmʋ̃ tɩ wa na wa maalɩ a ʋ laɩ Adida, tori a zi-tɩ̃tal.

¹⁴ A Tɩrɩfɔ̃ na tɩ wõ k'aa Sɩmʋ̃ lɩɛr'ɩ a ʋ yɛb Zonatã, ɛ́ cɔbrɛ k'ʋʋ zɛb'ɩ ʋ a, ʋ tõ n nɩbɛ kɛ́ bɛ tɩ yel ʋ à ŋá:

¹⁵ «A tɩ fɛrɛ nɩ a fʋ yɛb Zonatã, a ʋ tõ-nʋɔr zũú, k'ʋʋ mɩ́ tɩr libie bɛ ƴãw a nãà daga pʋɔ. Ʋ na bɛ ɩ a lɛ a n'a so ɩ̃ tɛr ʋ, ʋ ɩ gaso nɩr.

¹⁶ Ƴɛrɛŋa a, tɩr salm-pla kilo túr-ayi dɔwlɩ kɔbr ayopõi (2 700) nɩ a ʋ bidɛbr ayi bɛ ɩ nɩ-tɛwrɩ, bɛ taa wa mab lɛb bɛr ʋ ʋ gaarɩ a tɩ zie ɩ, ɩ̃ɩ na lɛb'a bɛr ʋ ʋ so ʋ tʋɔra.»

¹⁷ A Sɩmʋ̃ na saa tɩ bãwnɩ a ƴɛ̀rʋ á ŋá bɛ ɩ sɩza a, ʋ cãà na tõ bɛ tɩ wa n a salm-pla nɩ a bibiir. Bʋ̃ʋ n'ʋ vɛ̃, ʋ tɩ zɔrɛ nɩ dɛ̃bɩ̃ɛ a nɩbɛ na na lɩɛbɩ a ʋ ƴãw,

¹⁸ ɛ́ yere: «A Sɩmʋ̃ na bɛ tɩr a salm-pla nɩ a bibiir kʋ̀ a Tɩrɩfɔ̃ a n'a so a Zonatã kpi.»

¹⁹ A lɛ n'a ʋ tɩ tɩr a bibiir nɩ a salm-pla túr-ayi dɔwlɩ kɔbr ayopõi (2 700). Ɛcɛ a Tɩrɩfɔ̃ tɩ bɛlɩ ʋ na, bɛ lɛb bɛr a Zonatã ɩ.

²⁰ À á ŋá pùorí, a Tɩrɩfɔ̃ tɩ ìr'a lo a sɔ́r, k'ʋʋ tɩ kpɛ so a Zude tẽw, sãw ʋ bɛr. Ʋlɛ nɩ a ʋ sojarɩ tɩ de nɩ a sɔr-wogo na cere Adora a. Ɛcɛ a Sɩmʋ̃ nɩ a ʋ zɛbr-nɩbɛ mɩ́ tɩ piw ʋ nɩ sɔ́r, zie nɛ za ʋ na mɩ́ tɩ bɔbr k'ʋʋ tɔl a.

²¹ Zɩ̃ k'aa nɩbɛ na tɩ be a Zerizalɛm zɛbr-yir-kpɛ̃w pʋɔ a, tɩ tõ n nɩbɛ a Tɩrɩfɔ̃ zie, zɛlɛ ʋ k'ʋʋ tu a wɛja-kpalɛ sɔ́r wa fɔ̃w wa páw bɛ, ɛ́ tɩr bʋ̃-dɩrɩ bɛ wa kʋ̀ bɛ.

²² Lɛ n'a a Tɩrɩfɔ̃ tɩ cɔbrɩ a wi-zɔmnbɛ za k'ʋʋ cen nɩ a be, ɛcɛ a ʋlɩ tɩ̃ɩsɔw nɛ a, sa-pupure tɩ lo n yaga za, ʋ bɛ tʋ̃ɔ́ cen ɛ. Lɛ n'a ʋ tɩ tu Galaadɩ tẽw lowr.

²³ Ʋ na tɩ ta pɩɛlɩ Basɩkama a, ʋ ƴãw na bɛ kʋ a Zonatã, ũù ʋ a be.

²⁴ Al pùorí, a Tɩrɩfɔ̃ tɩ lɛb'a kul a ʋ tẽw.

²⁵ A Sɩmʋ̃ tɩ tõ n nɩbɛ, bɛ tɩ de a ʋ yɛb Zonatã kũu wa n, ʋ wa ũù a Modin, a bɛ sãàkʋm-kore tẽ-kpɛ̃ɛ pʋɔ.

²⁶ A Ɩsɩrayɛl nɩbɛ za tɩ maal'ɩ ko-kpɛ̃ɛ a ʋ ƴãw, ɛ́ kõ ʋ bibi-yaga.

²⁷ A Sɩmʋ̃ tɩ mɛ n bom na kɛrɩ a, a ʋ sãà nɩ a ʋ yɛbr yaa zu, k'ʋʋ mɩ́ sãá a zi-zãána. A bom ŋa niwn nɩ a pùor tɩ ɩ n kʋsɛ-saalɩ.

²⁸ A Sɩmʋ̃ mɩ̀ tɩ ƴãw na bɛ mɛ pɩramɩdɩrɩ ayopõi kɔwlɩ taa cen nɩ, a ʋ sãà, a ʋ mã, nɩ a ʋ yɛbr anaar ƴãw.

²⁹ Ʋ tɩ ƴãw na bɛ bà kpul-bɛrɛ viiri koli a pɩramɩdɩrɩ. Ʋ tɩ maal'a na ƴãw a sojarɩ zɛbr bome za a vɩɛl, k'aa nɩbɛ tʋ̃ɔ́ tɛr a Makabe mɩnɛ tɩɛrʋ kʋralɛ. Bɛ tɩ wi n a gbee kɔwlɩ a zɛbr bome, k'aa bɛlɩ dem za na duwre a kʋ̃ɔ-kpɛ̃ɛ zu a tʋ̃ɔ́ mɩ́ nyɛ̃ a.

³⁰ A yaa ŋa a Sɩmʋ̃ na tɩ ƴãw bɛ mɛ a, cãà nɩ be a dɩ̃a.

A Demetiriyisi 2 sob cãà na sàw a wõ-taa nɩ a Zifʋ mɩnɛ

³¹ Zɩ̃ k'aa Tɩrɩfɔ̃ tɩ ɩ n mɩlmɩlɛ ɩb a pɔlbil-nãà Ãtiokisi zie, kʋ ʋ.

³² Ʋ tɩ lɩɛr'ʋ na dɩ a naalʋ, ɩ a Siiri-Kpɛ̃ɛ nãà, ɛ́ ɩ yel-fa-bɛrɛ páw a tẽw.

³³ A Sɩmʋ̃ ʋl tɩ lɛb'a mɛ a Zude tẽw zɛbr-yir-kpɛn. Ʋ tɩ mɛ n yir-cõcowli na kɛrɩ a, nɩ dacĩ-bɛrɛ, viiri koli a. A pamɛ tɩ tɛr'ɩ dà-jɩ̀rɩ́ na kpɛmɛ a. Ʋ tɩ maal'a bin bʋ̃-dɩrɩ a zɛbr-yir-kpɛn á ŋá pʋɔ.

³⁴ Al pùorí, a Sɩmʋ̃ tɩ kaa na ír nɩbɛ tõ a nãà Demetiriyisi 2 sob zie, kɛ́ bɛ tɩ zɛlɩ ʋ ʋ ír a Zude tẽw bɛr a zuru-yar yab pʋɔ, a Tɩrɩfɔ̃ na bɛ tɩ ɩ bom za, a bɛ ɩ a tẽw na-bome wobru tɛwr a ƴãw.

³⁵ A nãà Demetiriyisi tɩ sɔw nɩ a Sɩmʋ̃ zɛlʋ ŋa, sɛb ʋ a sɛb-tʋɔla ŋa:

³⁶ «A nãà Demetiriyisi puore nɩ a bàwr-maal-kara nɩ na-mɩnɛ bá Sɩmʋ̃, lãwnɩ a nɩbɛ nɩ-kore nɩ a Zifʋ nɩ-bʋʋrɛ.

³⁷ Tɩ páw nɩ a salm-zɩɛ nãà-kpawʋɔ nɩ a kpãkparmɛ váar nyɩ na tɩr kʋ̀ tɩ a. Tɩ cɔbr'a gù kɛ́ tɩ maal'ɩ nyɩ ƴã-ɓaarʋ wõ-taa a yele za pʋɔ, ɛ́ sɛb a tõ-tõ-bi-bɛrɛ kɛ́ bɛ sàw ír nyɩ bɛr a zuru-yar yab pʋɔ.

³⁸ A alɩ yele nɛ za tɩ na tɩ dãw yel a nyɩ ƴãw a, a cãà nɩ be, ɛ́ a zɛbr-yir-kpɛn nyɩ na mɛ a, nyɩmɛ so a.

³⁹ A yel-tulme nyɩ na ɩ a, nɩ a sãwna nyɩ na sãw wa tɔ a dɩ̃a a, tɩ dɩ n a suur kʋ̀ nyɩ. A zu-yar a na fɛr kɛ́ bɛ mɩ́ kʋ̀ a nãà a, nyɩ bɛ cãà yarɛ ʋ ɛ, ɛ́ yar kãw za wa cãà yarɛ a Zerizalɛm a, dɩ̃a na ta a, bɛ bɛ lɛb fɛrɛ a ʋ yab ɛ.

⁴⁰ Nɩbɛ wa be a nyɩ pʋɔ na tʋ̃ɔ́ ɩ a nãà gùrbɛ a, tɩ na sàw na de bɛ. A ƴã-ɓaarʋ, ʋ lɛb be a tɩ cara pʋɔ!»

⁴¹ A yome lɩz'a ani nɩ pie (170) sob daar, a nɩ-bʋʋr-yoru bɛ tɩ cãà dɩ naalʋ a Ɩsɩrayɛl nɩbɛ zu ɛ.

⁴² A nɩbɛ tɩ tĩ na sɛbr à ŋá a sɛbr na mɩ́ maalɩ tu n a nɛ́ɛ na ƴãw a zu, nɩ a wõ-taa na mɩ́ maalɩ a sɛbr zu: «A bàwr-maal-kara, a zɛbr-nɩbɛ nɩ-kpɛ̃ɛ za, nɩ a Zifʋ mɩnɛ nɩ-kpɛ̃ɛ Sɩmʋ̃ naalʋ-dɩb yũon-dãw-niwn sob.»

A Sɩmʋ̃ zɛb'a de a Gazara nɩ a Zerizalɛm zɛbr-yir-kpɛ̃w

⁴³ A ʋlɩ daar nɛ, a Sɩmʋ̃ tɩ wa na wa zɛb'ɩ a Gazara tẽ-kpɛ̃ɛ. Ʋ tɩ ŋmãa na jil ʋ nɩ a ʋ zɛbr-nɩbɛ, ƴãw bɛ maalɩ yir-cõcowla na tɛr gbɛ́ɛ bɛ mɩ́ da a, ɛ́ ƴãw bɛ da ʋ cen tɩ ɓɛrɩ nɩ a tẽ-kpɛ̃ɛ dacine. Ʋ tɩ zɛb'ɩ nɩ a tẽ-kpɛ̃ɛ yir-cõcowla kãw, zɛb de ʋ.

⁴⁴ A sojarɩ na tɩ be a yir-cõcowla bɛ na mɩ́ darɛ a pʋɔ a, tɩ ƴawrɩ na lo a tẽ-kpɛ̃ɛ pʋɔ, ƴãw a nɩbɛ pʋl-vʋ̃ɔ.

⁴⁵ A tẽw dem tɩ do n a dacine zu, lãwnɩ a bɛ pɔwbɛ nɩ a bɛ bibiir. Bɛ tɩ tawr'ɩ a bɛ kparɩ cɩɛrɛ, ŋmɩɛr cɛlsɩ lawlawlaw, zɛlɛ nɩ a Sɩmʋ̃ k'ʋʋ sàw bɛ maalɩ ƴã-ɓaarʋ wõ-taa.

⁴⁶ Bɛ tɩ yere na: «Ta dɔwrɩ tɩ yáa a faa tɩ na maalɩ a san ɛ, ɛcɛ zɔ tɩ nɩbaalʋ!»

⁴⁷ A Sɩmʋ̃ tɩ wõ na taa nɩ bɛ, ɛ́ bɛr a zɛbr. Ɛcɛ ʋ tɩ diw bɛ na bɛr a tẽ-kpɛ̃ɛ pʋɔ, ɛ́ ír a tɩbɛ bɛr a yie pʋɔ, ɩ a lɛb vɩɛl. Lɛ n'a ʋlɛ nɩ a ʋ sojarɩ tɩ kpɛ a tẽw pʋɔ, yiele a Sore yúor-vɩɛlʋ-danʋ nɩ danʋ yielu.

⁴⁸ Ʋ tɩ ír'ɩ a alɩ bome nɛ za na dɛwr a tẽ-kpɛ̃ɛ a bɛr, ɛ́ ƴãw nɩbɛ na tuur a Naaŋmɩn wulu pùor a bɛ kpɩɛr a be. Ʋ tɩ cɔbrɩ nɩ a Gazara tẽw ʋ kpɛmɛ dɔwlɩ, ɛ́ ʋ ŋmãa yir a ʋ ƴãw a be.

⁴⁹ A nɩbɛ na tɩ kpɩɛr a zɛbr-yir-kpɛ̃w pʋɔ a Zerizalɛm a, cãà bɛ tɩ tʋɔr yire cere zie tɩ daar bom bɩɩ kʋɔrɛ bom ɛ. Kɔ̃ tɩ kpɛ bɛ nɩ faa faa, yaga tɩ kpi a bɛ pʋɔ.

⁵⁰ Bɛ tɩ zɛlɩ nɩ a Sɩmʋ̃ yãayãa, k'ʋʋ sàw maal'ɩ bɛ ƴã-ɓaarʋ wõ-taa, ʋ sàw. Ʋ tɩ diw bɛ na bɛ yi a zɛbr-yir-kpɛ̃w pʋɔ, ʋʋ ír a ʋ dɛwr bɛr ʋ.

⁵¹ A Zifʋ mɩnɛ tɩ cáarɩ na kpɛ n a zɛbr-yir-kpɛ̃w pʋɔ, a yome lɩz'a ani nɩ pie nɩ been (171) sob, a cuwr ayi sob bibie lɩzɛr'ɩ ata daar. Bɛ tɩ tɛr'ɩ kpãkparmɛ váar, ɛ́ yiele a Sore yúor-vɩɛlʋ-danʋ nɩ yiel-yoru, ŋmɩɛr'ɩ korijom, sɛ̃sɛgɛ nɩ pɛ̀nɛ́ ƴãwn. Bʋ̃ʋ n'ʋ vɛ̃, bɛ tɩ tʋ̃ɔ́ nɩ dɔ̃ sob kpɛ̃ɛ, ɛ́ diw ʋ bɛr a Ɩsɩrayɛl tẽw pʋɔ.

⁵² A Sɩmʋ̃ tɩ ƴãw na kɛ́ bɛ mɩ́ maalɩ a bibir ŋa cuw nɩ nʋ̃ɔ̀, yũon za. Ʋ tɩ cɔbr'ɩ a Ŋmɩn-yir-kpɛ̃ɛ tãw, a zɛbr-yir-kpɛ̃w lowr, ʋ lɛb bãw kpɛmɛ, ɛ́ ʋlɛ nɩ a ʋ sojarɩ kpɩɛr a be.

⁵³ A Sɩmʋ̃ tɩ nyɛ̃ na k'aa ʋ bidɛb Zã ɩ n nɩ-kpɛ̃ɛ baarɩ. Ʋ tɩ ƴãw ʋ na ʋ ɩ a zɛbr-nɩbɛ za nɩ-kpɛ̃ɛ. A Zã tɩ kpɩɛr'ɩ Gazara.