1 Makabe mɩnɛ 1 - A SƐB-SÕW

A nãà Alɛsãdɩr-Kpɛ̃ɛ

¹ A nãà Filib bidɛb, Alɛsãdɩr-Kpɛ̃ɛ, tɩ yi n a ʋ tẽw Masedʋan k'ʋʋ tɩ zɛb zɛbr. Lɛ n'a ʋ tɩ zɛb tʋ̃ɔ́ a Pɛrsɩ mɩnɛ nɩ a Mɛdɩ mɩnɛ nãà Dariyisɩ, ɛ́ de niwn faa a naalʋ ʋ na tɩ dɩrɛ a gɩrɛkɩ naalʋ-tẽw zu a, a ʋ zie.

² Ʋ tɩ zɛb'ɩ zɛbr yaga, de tẽ-bɛrɛ dacine na viiri koli a, ɛ́ ƴãw bɛ kʋ a ziir al na-mɩnɛ.

³ Ʋ tɩ cen na tɩ ta a tẽw baarʋ zie, ɛ́ de tẽ-yaga na-bome. A tẽw na wa tɩ tɛr ƴã-ɓaarʋ a ʋ zũú a, ʋ ɩ n pɔ̀l-ɩb nɩ nyɔka-ɩb.

⁴ Ʋ tɩ ɓã n zɛbr-nɩbɛ taa, bɛ yãwmɛ yaga, ɛ́ tɛr fãw, ʋ tʋ̃ɔ́ nɩ tẽ-ŋma-kʋ̀rɩ, nɩ-bʋʋrɛ nɩ a bɛ nɩ-bɛrɛ, ɛ́ fɛr bɛ ƴãw bɛ yarɛ zuru-yar kʋ̀rɛ ʋ.

⁵ Al pùorí, ʋ tɩ lo n bàalʋ ɛ́ nyɛ̃ bãw k'ʋʋ na kpi na.

⁶ Lɛ n'a ʋ tɩ bʋɔlɩ a ʋ zɛbr-nɩbɛ nɩ-bɛrɛ bɛrɛ, nɩ-yée bɛ na tɩ guoli lãw nɩ ʋ a ʋ bibile daarɩ́ za a, wa ŋma a ʋ naalʋ-tẽw põ bɛ ɛ́ bãw kpi.

⁷ A Alɛsãdɩr tɩ dɩ n a naalʋ yome pie nɩ ayi ɛ́ bãw kpi.

⁸ A ʋ sojarɩ nɩ-bɛrɛ bɛrɛ tɩ dɩ n a nɩ-kpɛ̃ɛnʋ, ŋa za a zie ʋl bɛ na kʋ̀ ʋ a pʋɔ.

⁹ Bɛ za tɩ vɔbl'ɩ a nãà-kpawʋɔ a ʋ kũu pùorí. A bɛ bidɛbr mɩ̀ tɩ ɩ n a lɛ a bɛ pùorí yome yaga ƴãw, a tɩ ɩ kpɩɛrʋ-kpɛ̃ɛ a tẽw za ƴãw.

Zifʋ nɩbɛ bɛ mɩnɛ tuur'ɩ a Gɩrɛkɩ mɩnɛ ɩ-ɩrɩ

¹⁰ A bɛ bʋ̃-dɔwra kãw tɩ yi n a bɛ bʋʋrɛ pʋɔ, kpɛ faa: a nãà Ãtiokisi bidɛb, Ãtiokisi Epifan, tɩ n'ʋ. Ʋ tɩ de nɩ niwn ɩ wõ-taa bom be a Ʋrɔm, al pùorí, ʋ wa lɩɛbɩ a Gɩrɛkɩ mɩnɛ naalʋ-tẽw nãà, a yome lɩz'a ayʋɔb nɩ pie nɩ ayopõi (137) sob daar.

¹¹ A ʋlɩ daar nɛ, nɩsaal-faar tɩ yi n a Ɩsɩrayɛl tẽw pʋɔ yel: «Nyɩ ɩ tɩ wõ taa nɩ a nɩ-bʋʋr-yoru na jil koli tɩ a. Bʋ̃ʋ n'ʋ vɛ̃, yel-faar yaga páw tɩ na, a lɛn daar za tɩ na zawrɩ, bɛ cãà vʋʋrɛ mɛ̃ a bɛl a.»

¹² A nɩbɛ tɩ nɔnɛ nɩ a ƴɛ̀rʋ á ŋá taabɛ.

¹³ Nɩbɛ bɛ mɩnɛ, a nɩbɛ pʋɔ, tɩ cen nɩ fɔ̃wlɛ tɩ páw a nãà: ʋ kʋ̀ bɛ sɔ́r kɛ́ bɛ tuur a nɩ-bʋʋr-yoru ɩ-ɩrɩ.

¹⁴ Lɛ n'a bɛ tɩ mɛ dɩ̃ɛnʋ-yir a Zerizalɛm, mɛ̃ a lɛ a nɩ-bʋʋr-yoru bɛ ŋa na ɩrɛ a.

¹⁵ Bɛ tɩ ɩ na a bɛ yʋɔr-ŋmãafʋ bɛ cãà sãá ɩ. À ŋá n'a bɛ tɩ zawrɩ a wõ-ta-sõw bɛr, ɛ́ lãw nɩ a nɩbɛ bɛl na bɛ ɩ Zifʋ a. Bɛ tɩ de nɩ bɛ tʋɔra tɩr a yel-faa maalʋ ƴãw.

A nãà Ãtiokisi zɛbr'ɩ nɩ a Eziptɩ tẽw

¹⁶ A Ãtiokisi na wa nyɛ̃ a ʋ naalʋ-tẽw k'ʋ tɛr fãw a sɛw a, ʋ tɩ bɔbr'a k'ʋʋ mɩ̀ ɩ a Eziptɩ tẽw nãà, dɩrɛ naalʋ a ten a za ayi zu.

¹⁷ Ʋ tɩ kpɛ n a Eziptɩ tẽw nɩ zɛbr-nɩbɛ na ta zɛbr-nɩbɛ a, zɛbr-torkori, wɔ́br nɩ gbee yaga.

¹⁸ Ʋ tɩ ŋmãa nɩ nɩ a Eziptɩ tẽw nãà, Pitoleme, a zɛbr, ʋ lɩɛbɩ zɔ a ʋ niŋé, ɛ́ bɛ kʋ sojarɩ yaga.

¹⁹ A Ãtiokisi tɩ zɛb'a de a Eziptɩ tẽw tẽ-bɛrɛ a dacine na viiri koli a, ɛ́ de a tẽw na-bome.

²⁰ Ʋ na tɩ zɛb tʋ̃ɔ́ a Eziptɩ tẽw baarɩ a yome lɩz'a ayopõi nɩ ata (143) sob a, ʋ lɩɛb'ɩ pùor wa, wa lo a Ɩsɩrayɛl tẽw sɔ́r, cere a Zerizalɛm ƴãw nɩ zɛbr-nɩbɛ na ta zɛbr-nɩbɛ a.

A nãà Ãtiokisi de nɩ a Ŋmɩn-yir-kpɛ̃ɛ na-bome

²¹ A Ãtiokisi tɩ kpɛ n a Ŋmɩn-yir-kpɛ̃ɛ pʋɔ, ɛ́ bɛ tɛr ƴãwfʋ ɩb kãw za ɩ. Ʋ tɩ ƴãw na bɛ ír a salm-zɩɛ bàwr-maal-kuur, a fɩ̃tɩlɩ dɔwlʋ zie nɩ a ʋ bʋ̃-kpɛ̃kpɛrsɩ,

²² a dipɛ̃ bɛ na mɩ́ de kʋ̀ a Naaŋmɩn a tabal, a koli-nyúuri a divɛ̃ de-kʋ̀b ƴãw, a zɩ̃ɩ lali, a salm-zɩɛ koli a tɩ-suur-zɔ̃-na-nyùur-vla-vla-a nyɩwfʋ ƴãw, a pɛn-yawla, a nãà-kpawʋʋr, a salm-zɩɛ vɩɛlʋ bome al na tɩ ƴãw a ŋmɩn-yir-kpɛ̃ɛ niŋé a, ʋ tɩ ƴãw na bɛ ír a za.

²³ Ʋ mɩ̀ tɩ de nɩ a salm-pla, a salm-zɩɛ nɩ a bʋ̃-vɩɛlɩ vɩɛlɩ. Ʋ tɩ nyɛ̃ nɩ a na-bome bɛ na sɔwlɩ a, mɩ̀ de a cen nɩ.

²⁴ Ʋ na tɩ de a bome za a, ʋ lɛb'a kul a ʋ tẽw. Ʋ tɩ kʋ n nɩ-yaga, ɛ́ ƴɛ̀r ƴɛ̀rʋ na ɩ pɔ̀l-ƴɛ̀rʋ tɛwr a.

²⁵ A tẽw za pʋɔ a, a tɩ ɩ n wahala kpɛ̃ɛ a nɩbɛ zie, a Ɩsɩrayɛl ƴãw.

²⁶ A nɩ-bɛrɛ nɩ a nɩ-kore tɩ kõ na, a pɔlbili nɩ a pɔwsɩrali bɛ tɩ cãà tɛr fãw ɛ, a pɔwbɛ vɩɛlʋ tɩ baar'a.

²⁷ A dɛ-sãanbɛ tɩ ŋmãa nɩ lãw-mʋɔlɛ, ɛ́ a bɛ pɔwbɛ zɩ̃ a dirú tɛr pʋ-sãwna.

²⁸ A Ɩsɩrayɛl tẽw dem kpɩɛrʋ tɩ ɩ na a tẽsɔw-kɔbr dam, vĩ tɩ nyɔw nɩ a nɩbɛ za.

Zɛbr-yir-kpɛ̃w mɛ n a Zerizalɛm

²⁹ Yome ayi pùorí, a nãà tɩ tõ n tõ-tõ-bie a zuru-yar ƴãw, a Zuda tẽw tẽ-bɛrɛ pʋɔ. A sob nɛ tɩ ta n a Zerizalɛm nɩ zɛbr-nɩbɛ na ta zɛbr-nɩbɛ a.

³⁰ Ʋ tɩ bɛlɩ na ƴɛ̀r ƴã-ɓaarʋ ƴɛ̀rʋ kʋ̀ a nɩbɛ, bɛ sàw kɛ́ sɩza n'a. Al pùorí ʋ ur zɛb'ɩ a tẽw, ŋmɛ ʋ faa faa, ɛ́ kʋ Ɩsɩrayɛl nɩbɛ yaga.

³¹ Ʋ tɩ de nɩ a tẽw na-bome, nyɩw ʋ bɛr, sãw a ʋ yie nɩ a ʋ dacine bɛr.

³² A ʋ sojarɩ tɩ nyɔw nɩ a pɔwbɛ nɩ a bibiir cen nɩ, bɛ tɩ ɩ gbãgbaar, ɛ́ de a dʋn so a.

³³ Al pùorí, bɛ tɩ lɛb'a mɛ a Daviir Tẽ-kpɛ̃ɛ, ɛ́ mɛ dacin na kɛrɩ ɛ́ kpɛmɛ a viiri koli, dacin na tɛr zɛbr-yir-cõcowli kpɛn kpɛn a. Ʋ tɩ lɩɛb'ɩ a bɛ zɛbr-yir-kpɛ̃w.

³⁴ Bɛ tɩ ƴãw nɩ nɩ-faar bʋʋrɛ kãw a be, nɩbɛ na bɛ bãw bʋ̃ʋ n'ɩ Naaŋmɩn puoru nɩ bʋ̃ʋ n'ɩ nʋɔr na ƴãw a ɩ, ɛ́ a bɛ fãw tɩ kɛrɛ a be.

³⁵ Bɛ tɩ bin nɩ zɛbr bome nɩ bʋ̃-dɩrɩ a be. A Zerizalɛm tẽw na-bome bɛ na tɩ de a, bɛ tɩ ɓã a nɩ taa a be, ɛ́ tɩ ɩ ʋ ɩ bʋ̃-faa kpɛ̃ɛ na jɩɛrɛ a Ɩsɩrayɛl tẽw a.

³⁶ A zɛbr-yir-kpɛ̃w ŋa tɩ ɩ n bɛra a Ŋmɩn-yir-kpɛ̃ɛ ƴãw, ɛ́ ɩ yel-faa a Ɩsɩrayɛl ƴãw kʋralɛ.

³⁷ Bɛ tɩ ɩ na nɩbɛ na bɛ tɛr sãwna a zɩ̃ɩ cir viiri koli a zi-sõw, dɛw ʋ bɛr a lɛ.

³⁸ A tɩ fɛr'ɩ a Zerizalɛm tẽw dem bɛ zɔ a bɛl ƴãw. A tẽ-kpɛ̃ɛ tɩ lɩɛb'ɩ nɩ-sãanbɛ zie, tẽ-kpɛ̃ɛ-sãan a ʋl mɩŋa nɩbɛ zie, a na tɩ fɛr kɛ́ bɛ zɔ ɛ́ bɛr ʋ a.

³⁹ A ʋ Ŋmɩn-yir-kpɛ̃ɛ na sãw ʋ za a, tɩ ɩ na mɛ̃ wɛja-kpalɛ a. A ʋ cuwr tɩ lɩɛb'ɩ lãw-mʋɔlɛ bibie, a ʋ pɩ̃ɛnʋ-bibie tɩ lɩɛb'ɩ bʋ̃-ɩ-laarɩ, ɛ́ a ʋ yúor-vɩɛlʋ-danʋ ɩ bʋ̃-jewra.

⁴⁰ A ʋ vĩ tɩ ɩ n kpɛ̃ɛ sɛw a lɛ a ʋ yúor na tɩ yi a, ɛ́ a wahala lɩɛrɩ a lɛ ʋ na tɩ ɩ a kpɛ̃ɛ a.

A nãà Ãtiokisi diw nɩ a Zifʋ mɩnɛ puoru bɛr

⁴¹ A nãà Ãtiokisi tɩ sɛb'a yel k'aa nɩbɛ za, na kpɩɛr a ʋ naalʋ-tẽw pʋɔ a, lɩɛbɩ nɩ-bʋʋr-been,

⁴² ɛ́ bɛr a bɛ bʋʋrɛ ɩ-ɩrɩ. A nɩ-bʋʋr-yoru nɩbɛ tɩ tu n a lɛ a nãà na yel a,

⁴³ ɛ́ Ɩsɩrayɛl nɩbɛ yaga nɔnɛ tu a ʋ puoru sɔ́r. Bɛ tɩ maal'ɩ bagɛ kʋ̀ a tɩbɛ, ɛ́ bɛ cãà tuur a pɩ̃ɛnʋ-bibir ɛ.

⁴⁴ A nãà mɩ̀ tɩ tõ n nɩbɛ nɩ sɛb-tʋɔlɩ a Zerizalɛm nɩ a Zuda tẽw tẽ-bɛrɛ pʋɔ, yel kɛ́ bɛ tuur ɩ-ɩrɩ na bɛ ɩ a tẽw ɩ-ɩrɩ a.

⁴⁵ Ʋ tɩ diw nɩ a Zifʋ mɩnɛ kɛ́ bɛ ta maalɛ nyɩw-a-za-bagɛ bɩɩ bagɛ a mɩnɛ a Ŋmɩn-yir-kpɛ̃ɛ pʋɔ ɩ, kɛ́ bɛ ta mɩ́ tɛr zɔ̃ bɩɩ divɛ̃ de-kʋ̀b tub a be ɩ. Ʋ tɩ yel'a kʋ̀ bɛ, kɛ́ bɛ ta cãà tuur a pɩ̃ɛnʋ-bibir nɩ a cuwr bibie ɩ,

⁴⁶ kɛ́ bɛ ɩ a Ŋmɩn-yir-kpɛ̃ɛ nɩ a bʋ̃-son a tɛr dɛwr,

⁴⁷ kɛ́ bɛ mɛ bàwr-maal-kube, zi-son nɩ ŋmɩmɛ yie a tɩbɛ ƴãw, kɛ́ bɛ kʋrɛ dobaar nɩ dʋ̃-dɛgɛ maalɛ nɩ bàwr,

⁴⁸ kɛ́ bɛ ta ŋmarɛ a bɛ bibiir yɛɛ ɩ, ɛ́ tɛr ɩ-ɩrɩ na bɛ maal'ɩ wob a, dɛwr'ɩ bɛ tʋɔra.

⁴⁹ À ŋá n'a bɛ na yiiri a Moyiir Wulu bɛr, ɛ́ lɩɛbɩ a bɛ ɩ-ɩrɩ za.

⁵⁰ Nɩr bɛ wa tuur a lɛ a nãà na yel'a, bɛ na kʋ ʋ na.

⁵¹ Sɛbrʋ n'a a nãà tɩ sɛb ƴãw nɩ a nɛ́ɛ á ŋá kʋ̀ a ʋ naalʋ-tẽw nɩbɛ za, ʋʋ tɩ kaa na ír nɩbɛ kɛ́ bɛ piwre a Zifʋ mɩnɛ. Ʋ mɩ̀ tɩ yel'a kɛ́ Zuda tẽw tẽ-kpɛ̃ɛ za maalɩ bagɛ na bɛ tu a Moyiir wulu a ɩ.

⁵² Zifʋ nɩ-yaga, na tɩ zawrɩ a Moyiir wulu bɛr a, tɩ lãw na tõ n a nɩ-piwrbɛ a nãà na kaa ír a. Bɛ tɩ ɩ n ɩb na bɛ vɩɛl a, a tẽw pʋɔ,

⁵³ tɩ fɛr a Ɩsɩrayɛl nɩbɛ bɛ sɔwlɛ zie nɛ za bɛ na na tʋ̃ɔ́ sɔwlɩ a.

⁵⁴ A Kisile cuw bibie pie nɩ anũu sob, a yome lɩz'a ayopõi nɩ anũu (145) sob, a nãà tɩ ƴãw na bɛ mɛ a «Faalʋ-na-bɛ-maal'ɩ-wob'a» a nyɩw-a-za-bagɛ bàwr-maal-kuur zu, ɛ́ mɩ̀ ƴãw bɛ mɛ bàwr-maal-kube a Zuda tẽw tẽ-bɛrɛ pʋɔ.

⁵⁵ Bɛ mɩ́ tɩ nyɩw nɩ tɩ-suur-zɔ̃-na-nyùur-vla-vla-a, a yie dɩ̃dɛɛ ƴãw nɩ a nɩbɛ tuor-taa ziir.

⁵⁶ Bɛ mɩ́ tɩ cɩɛr'ɩ a wulu sɛbr bɛ na nyɛ̃ a bɛr, ɛ́ lɔb a ƴãw vũumí.

⁵⁷ Bɛlɛ mɩ́ wa tɩ nyɛ̃ nɩr ʋ tɛr a wõ-taa sɛbɛ, bɩɩ ʋ tuur a Moyiir wulu a, bɛ mɩ́ kʋ ʋ na, a nãà nʋɔr zũú.

⁵⁸ Cuw za a tẽ-bɛrɛ pʋɔ a, bɛ mɩ́ tɩ dɔwr'ɩ a Ɩsɩrayɛl nɩbɛ bɛl na mɩ́ gãw a nãà nʋɔr a.

⁵⁹ A cuw bibie lɩzɛr'ɩ anũu sob, bɛ mɩ́ tɩ maal'ɩ bagɛ a bàwr-maal-kuur na mɛ dɔwlɩ a nyɩw-a-za-bagɛ bàwr-maal-kuur zu a zu.

⁶⁰ A nãà nʋɔr zũú a, bɛ mɩ́ tɩ kʋ n a pɔwbɛ bɛl na ƴãw bɛ ŋma a bɛ bibiir yɛɛ a,

⁶¹ ɛ́ yɛrɩ bɛ a bɛ bi-pɩɩlɛ a kɔkɛ̃ɛ́. Bɛ mɩ̀ mɩ́ tɩ kʋ n a bɛ yie dem, nɩ a bɛlɩ dem na ŋma a bibiir yɛɛ a.

⁶² Ɛcɛ nɩ-yaga, a Ɩsɩrayɛl nɩbɛ pʋɔ, bɛ tɩ sàw a nãà nʋɔr ɛ, ɛ́ tɩ tɛr fãw k'a sɛw bɛ bɛ dɩ bʋ̃-dɩ-dɛwr ɛ.

⁶³ Bɛ tɩ nyɛ̃ na a kũu sa bɛ na na dɩ bʋ̃-dɩ-dɛwr, sãw a wõ-ta-sõw bɛr a, ɛ́ tɩ kpi.

⁶⁴ A ʋlɩ daar nɛ a, a Naaŋmɩn suur tɩ ìr'ɩ yaga a Ɩsɩrayɛl ƴãw.