ဤစာအုပ်သည် ဘုရားသခင်မှ အားသွင်းပေးထားသော စာအုပ်မဟုတ်ပါ။ ၎င်းသည် ခရစ်ယာန်၏ ကာနွန် သို့မဟုတ် ယုဒလူမျိုး၏ တာနာ့ခ်၏ အစိတ်အပိုင်းမဟုတ်ပါ။ သမိုင်းနှင့် သုတေသန ရည်ရွယ်ချက်များအတွက်သာ ပြသထားပါသည်။ အပြည့်စုံသော ရှင်းလင်းချက်ကို ကြည့်ရန် Susanə 1_1 - Yálá laawoo hɛɓɛ (dc)Susanə mąą mɛ̨ni 1 Hulɔnu ta heɛ ə kɛ Babilonə, naa ɓaa kɛ a Ɉoakimə. 2 Ə́ nɛ̨ɛ̨nu ta həɠə, naa ɓaa kɛ a Susanə, Hɛlkiasə lon, nɛlɛɛ kpɔ kɛnɛ̨; ɛlɛɛ, yɛ ɲɔw Nąmu ɓa. 3 Gaa nuą tələnmoai kɛ. Ɛlɛɛ, di di lon mąąkwɛli Moisə nwɔ tɔn ɓa kpɔ a neelee. 4 Ɉilɛ Ɉoakimə ə kɛ a hɛn gɔw nąmu kɛnɛ̨, ɛlɛɛ, nwɔ taatɛlɛɛ kwɛnąn ə ɓo ɲəi bɛlɛ́ kwɛlɛ. Ɉuifəɠaa di hvo kɛli təɠə ɲəi bɛlɛ́ laaləi, gbala ə tɔɔ, ə kɛ a mɛ̨ni kɔlɔn mun gɛnɛ̨ di lɔwai. 5 Gwɛlan tii yee mu, daa kɛ nu pɔlɔ́ hveelɛ həɠə nɔi lonnii lɔwai, daa di hee a kiti tee nuą, diɛi Nąmu ə kɛ diɛ: «Mɛ̨ni ɲɔ̨n ə həɠə Babilonə nu pɔlɔ́ɠaai kɛ giti mɛ̨ni nwun na, di pɔ, a diɛi kɛli nɔi ɲąąwooɓo.» 6 Diɛ kpɛlimąn di kɛli li Ɉoakimə bɔɔli. Ɛlɛɛ, nuąi di kɛli di kiti tee, di kɛli pa di pɔ laa. 7 Nąąlɔwai, nuą kɔwɔ la a tee a hvoló ŋą, Susanə ə kɛli li, yɛ gɔwɔ huhiɛ ɉilɛ nwɔ taatɛlɛɛ kwɛnąn hu. 8 Hulɔgolo hveelɛ di kɛli gaa, yɛ tɛɛ yɛ li lɔ laa, di kili ə kulɔ bɔ, mąą lii yɛ too di kwəi. 9 Kiliŋąhiɛ ɲɔ̨nwɔ̨ɔ̨ ə too diɛ, di hvo kpɛli kɛa di ɲɛ̨i hee yələkɔlɔn ɉu Yálá pɔ pələ, ɛlɛɛ, da tələnmo kiti tee mɛ̨ni. 10 Di kəlee hveelɛi di ɲɛ̨i ə kulɔ bɔ. Kɛlaa, di hvo di nwɔ ɲɛ̨i kulɔ bɔ mɛ̨nii tii too pono ɲą. 11 Gbala ə tɔɔ, di kɛli nwumɛ̨ di kwəi kili tɔɔi pono ɲą. Mąąhɔlɔɓo, di kɛ kpɔ bɔ da diɛni di lɔ pɛlɛ́n. 12 Ɛlɛɛ, yələ kəlee di kɛli lɔ mąąhɛŋį ɉɔlɔɓo mɛ̨ni ɓa. 13 Diɛ di kee ɓa: «Gwəli kɛa bɛlɛ́n, mąąhɔlɔɓo, kɔ̨nɔ̨n mįi lɔwai aa həli.» Di kulɔ kɛa di taɠa di kee ɓa. 14 Yili pulu, di pənə nwɔ̨nɔ̨ di di kee kaa, gɛɛnąą tanɔ̨n ti ɓa, di di kee mąąnįn kɛ, mɛ̨nii di kaa pai la, mą. Di di kwəi kili lɛ di kee ɓa. Gɛɛ ti, di woo ə laa mą, diɛ kɛa ɓɛlɔwai da pɛli gaai la mąąkpɔn. 15 Yili pulu, di kɛɛ ɲələ lɛlɛɛ mąąkpɔn ɉii. Nɛ̨ɛ̨nui ə lɔ, yɛ bələi ə kɛli paa la laa a bɔlɔ́pɔlɔ. Kɛlaa nɛ̨ɛ̨lɛa hveelɛ ɓə kɛ bɔ. Waa wɛli ə ɉon daatɛlɛɛ kwɛnąn ɉu, gbala ə tɔ wəleen ə kɛli tɔɔ. 16 Nu takpɛli hvo kɛ laa di pɔ, ə kulɔ lɔ ɉulɔgolo hveelɛi kɛ di loɔ laa diɛ nąą mąąhɛŋį, di pulu. 17 Susanə yɛ nɛ̨ɛ̨lɛai diɛ: «'Ká li, ká pa bɔ́ a wulɔ da latíkɔlɔn, yili pulu, ka daatɛlɛɛ kwɛnąn naakpulu əgɛ ŋį pɛli nwáái.» 18 Nɛ̨ɛ̨lɛai di gɛ yɛ bələi ə di tí la. Di daatɛlɛɛ kwɛnąn naaləiɠaa kpulu. Di tɛɠɛ kɛa a bɛlɛ́ laaləi logoloi bɛlɛ́n bələ, diɛ pɛli pai a ɉɛnŋąąi ə vaa ɓo diɛ, Di hvo ɉilɛgolo hveelɛi kaa, gbala ə tɔɔ, di looŋąąi kɛ. 19 Nɛ̨ɛ̨lɛai di lɛɛ lɔ kulɔi, ɉilɛgolo hveelɛi diɛ di muhəɠə, di kpuluun diɛ li bɔ. 20 Diɛ mą: «Ya ka gwɛnąn naa kpulɔɔi, nu ta hvo gu kaai, ə́ mąą lii aa too ku kwəi, hvaamą gwa gaani gu haɠa kpɔn. 21 A wala kɛ tii ku kaa pai kɛlahvaa ɲɔ̨nwɔ̨ɔ̨ ɓoi a ə́ laa, kuɔ kɛ diɛ: ka hulɔnon da, ka kɛ ɓɛ yili ɓə gɛ, yɛ́ nɛ̨ɛ̨lɛai kulɔ ɓɛ.» 22 Gɛɛ tii, Susanə ə tɔɔ kpɔ ɉigilin, yɛ diɛ: «Ka woo aa vínatɔn, kaa ɉón bələ kəlee! Ŋą hvaa ka woo ɓa, da báá, ŋą lənə mą, va kulɔ a ka yee wolo! 23 Viɛla ɓoɔi ka lɛɛ pɛlɛ mąą, və́ mɛ̨ni tii kɛ, doɔ ɓa nɛ̨ŋɛ̨n ɉu Nąmu ɲɛ̨i ɓa.» 24 Ə kɛ lɔ tii, Susanə ə tomą kpɔ hɔ̨ɔ̨. Ɉilɛgolo hvelɛi diɛ kpɛli di tomą. 25 Dɔ̨nɔ̨ ə gilɛ həɠə, ə li ə daatɛlɛɛ kwɛnąn naaɓo. 26 Bɛlɛ́n nuą di nuą tomą woo mɛ̨n nɔ gwɛnąn ɉu, di kpuluun di tɛɛ gwɛnąn naalí logolo ɓa pələ, mɛ̨nii laa mą, diɛ pa nąą kaai. 27 Ɓɛlɔwai ɉilɛgoloɠaai di di woo hukulɔ la, golo kɛ nuą di nwumɛ̨ kpɔ kɛnɛ̨, mąąhɔlɔɓo di hvo ta mɛ̨nii ti ta mɛ̨n ni a Susanə laa. 28 Yələɓoɔ nuą kəlee di di ɲąąkpɔn nɔ ɉilɛ Ɉoakimə pɔɔli, ɉilɛgolo hveelɛi diɛ pa, di laa hvɛɛ kpɔ a mɛ̨ni ɲɔ̨n gɛ kili yɛ hvilɛn na Susanə ɓa: ə gɛ diɛ pɛli baai. Diɛ diɛ, nukpɔn gəlee ɲɛ̨i ɓa: 29 «'Ká li Hɛlkiasə lon Susanə pulu, yai a Ɉoakimə nɛ̨ą! Dəli di dəli.» 30 Ə pa da gaa nuą, da nonnii ɛlɛɛ da mɛlaa. 31 Susanə lɛlɛɛi kpɔ kɛ kɛnɛ̨. 32 Nu paa nuąi ti, diɛ diɛ: «'Ká ɉəɠə həɠə nwun mɛ̨i!» Mąąhɔlɔɓo, nwun mɛ̨i kpulɔɔ kɛ, ə gɛ diɛ pɛli nwɔ̨nɔ̨ nɛlɛ pələ ta kaai. 33 Nwɔ nuą kəlee di kɛli wɔlɔ, ə mą kɛ nuąi kɛ gaa. 34 Ɉilɛgoloɠaai di di muhəɠə di tɔɔ nu kpɔn ɉu, di di yee pɛlɛ nwuɔ̨. 35 Nwɛi, ə ɲɛ̨i hee ɲələi pələ yɛ wɔlɔ, gbalai tɔɔ, gilitɔɔ kɛ Yaai-Laa ɓa. 36 Ɉilɛgoloɠaa diɛ diɛ: «Ku kɛli ku kɔwɔ hu hiɛ daatɛlɛɛ kwɛnąn ɉu, da nwɔ tínɛ̨ąą hveelɛ di lɔ laa, ə daatɛlɛɛ kwɛnąn naakpulu gɔlɔ kəlee, ə nwɔ tínɛ̨ąąi kulɔ laa. 37 Gɛɛ ti, hulɔnon da ə kɛ laa noo pələi, ə kulɔ da yaa di laa. 38 Di mɛ̨ni ɲɔ̨nwɔ̨ɔ̨ ti kɛ daatɛlɛɛ kwɛnąn ɉu, ɓɛi ku kɛ laa. Ku kpuluun kuɔ li di pɔ, 39 Ku di kaa, diɛ mɛ̨ni ɲɔ̨nwɔ̨ɔ̨ ti kɛ. Ɉulɔnon nwɛi ku yee hvo pɛli mą, mąąhɔlɔɓo, ɉuwalawalaai kɛ kuɔ. Ə gwɛnąn naaɓo, ə təɠən ə pili ɲɛ̨nɛ̨ɛ̨ pələ. 40 Kɛlaa, yaa ŋɛ̨i nwɛi, ku ɉon, ku mąąnin kɛ, kuɔ mą: ‹Ká ɉulɔnon nɛlɛ ɓə ti kɛ ɓɛi?› 41 Hvo gɛ hvo nɛ kuɔ. Ku kaa a yili mąą kɛla.» Nu kpɔn ə laa di woo la, gbala ə tɔɔ di kaa a hulɔgoloɠaa, ɛlɛɛ, diɛ kiti təɠə. Di giti kala Susanə ɓa a baa mɛ̨ni. 42 Gɛɛ ti, Susanə ə tomą kpɔ hɔ̨ɔ̨, yɛ diɛ: «Eekə Yálá ə́ kaa laa a yələ kəlee! Yɛ́i ə́ loo mɛ̨ni kəlee hu kɔlɔn, gɛɛ mɛ̨ni ta hvo gbalatɔɔ yá gbɛa kɛ a gɔlɔnŋąą. 43 Ə́ gɔlɔn yɛ́, lɛɛ kpala-kpala ka ŋɛ̨i di bɛlɛi mą́ą́. Ya ka ŋɛ̨i gáá haai ɉu, və́ mɛ̨ni ɲɔ̨n lɔpee ta kɛ li. Líí ɲɔ̨n gwəi mɛ̨ni ka tii daa ɉee nwuɔ̨.» 44 Nąmu ə nwoo mu hon. Susanə hɔn və kɛ ɉu 45 Ɓɛlɔwai kpɔlɔɔ di kɛli li la nwun na pili mɛ̨ni ɓa, Nąmu ə nwɔ kili mąąhəɠɛɛ tɛɛ hulɔnu ta pɔ, naa ɓaa a Daniɛlə. 46 Ə tomą kpɔ a nwalawalaa, yɛ mą: «Ɲéé lɔpee hvo nɛ̨ɛ̨nui ŋɛ̨i ɲąmą mɛ̨ni hu.» 47 Nu kpɔn gəlee di tinɛ̨n bɔ pələ, diɛ mą: «Lə woo ɓə tii ə́ kaa moi?» 48 Nwɛi, ə muhəɠə ə tɔɔ di lɔwai, yɛ diɛ: «Israɛlə lonnii, mɛ̨ni ta hva ka nwun ɉon? Ká hva pɛli mɛ̨ni hukpɛi? Ká hvo kpɛli mukwɛli li, ká dɛ̨ą kaa, ya ɓə ká kiti kala Israɛlə nɛ̨ɛ̨non ŋɛ̨i ɓa a gbala! 49 'Ká pənə 'ká gwəli giti haɠa ɓa. Mąąhɔlɔɓo, lɛɛ kɛla hvaa ka ŋɛ̨i daa mo a nɛ̨ɛ̨nui ŋɛ̨i laa.» 50 Nu kəlee di yali di pulu a mąąhulaa. Ɉulɔgoloɠaa diɛ Daniɛlə ɓa: «'Pá ə́ hee ɓɛ ku hɛ̨ąi, ə́ ə́ kwəi kiliŋąhiɛ lɛ, mąąhɔlɔɓo, Yálá aa mąą laa tɛɛ ə́ pɔ, yɛ́ kɛ nu pɔlɔ́ɠaa lɔwai.» 51 Daniɛlə yɛ diɛ: «'Ká ɉulogoloɠaa taɠa di kee ɓa a ɉukwɛaa, gáá pai di kiti teei.» 52 Yii lɔ di di kulɔ di kee ɓa, ə dɔ̨nɔ̨ təli, yɛ mą: «Eé kə, yáá lɛɛ kpɔ mɛ̨ni ɲɔ̨n ɉu yɛ́ pɔlɔ́ la! Nɛ̨ŋɛ̨nŋaa kpɔ yáá ɉəɠə, gəlee daa kələi too pono ɲą. 53 Ə́ kɛli hvulu kitiɠaa təɠə, yɛ́ kiti kala kwəi kwələ nuą diɛ, ɛlɛɛ, yɛ́ hɔnmąą nuą mąąhvaalɛɛ; yá pa, Nąmu ə kɛ diɛ: ‹'Hvó kwəi kwələmun da tələnmomun ɲąmą pu.› 54 Yiihu kɛa, tɛ̨ą kpɔkpɔɔ ɓo, akɛ kpɔ ə́ nɛ̨ɛ̨nui ŋɛ̨i kaai, wulu ləi ɓə ə́ gaa mu, yɛ mɛ̨ni ɲɔ̨n tii kɛ?» Ɉulogoloi ti yɛ mą: «Ŋį́ gaa nwuɛ mu.» 55 Daniɛlə yɛ mą: «A tɛ̨ą, yáá ə́ nwun nɛɛ ɉu lɛɛ kɛ! Mąąhɔlɔɓo, Yálá nwɔ malaka aa mąą laa hɔlɔɓo, yɛ ə́ huɓɛla ɉɛ̨ąi.» 56 Di kulɔ a yili, di pa a mɛlan. Yɛ yili ɓa: «Ə́ Kanaan mun ŋɛ̨i, hvó kpɛli a Ɉuda mun da, nɛ̨ɛ̨nu ŋą lɛlɛ aa ə́ hupu yɛ́, ɛlɛɛ, ɲɛ̨ikulɔ bɔ aa ə́ lii ɲɔ̨nwɔ̨ ə́ hu, 57 yili ɓə gɛ, kaa túwɔ́ ŋɛ̨i a Israɛlə nɛ̨ɛ̨lɛaa, yiliɠaai diɛ ɲɔw, diɛ hvaa ka woo ɓa. Kɛlaa, Ɉuda nɛ̨ɛ̨non ŋɛ̨i nwɛi, hvo hvaa li ka wɔ nɛ̨ŋɛ̨nŋaai ɓa. 58 Yiihu kɛa, nwului ə́ gaa mu diɛ mɛ̨nii ti kɛ, naa ɓo?» Yɛ mą: «Ŋį́ gaa ɓɛ́lɛ́ ta mu.» 59 Daniɛlə yɛ mą: «Yáá ə́ nwun nɛɛ ɉu lɛɛ kɛ. Gbala ə tɔɔ, Yálá nwɔ malakai kaa tɔɔni, yɛ ə́ mąąkpɔn ə́ huɓɛla mɛ̨ni ɓa ɉɛ̨ąi, ə ə́ nwun na pili.» 60 Israɛlə lonnii kɛ di ɲąąkpɔnŋąą, gəlee di tomą kpɔ yələi, diɛ lúwɔ́ kɛ Yálá ɓa, yai nuą da di kilitɔɔmą, a di kulɔ mɛ̨nii. 61 Gɛɛ ti nu kəlee di di ɲɛ̨i tínɛ̨n ɉulogolo hveelɛi pɔ pələ, hvo gaai, diɛ kpinįi di wɔ kɛla hvaa hu, Daniɛlə aa kɛ di kaa a lɛɛ nuą, mɛ̨ni ɲɔ̨n ti kɛ di kwəi, diɛ kɛ di naa di ɲɔ̨nwɔ̨mąn nu ɓa, di naa diɛ. 62 Ə gɛ di pɛli Moisə nwɔ tɔn bɔ mɛ̨ni kɛli: Di di paa, ɛlɛɛ, tələnmomun ɲąmą nwun mąą ə ɓo a voloi ti. 63 Hɛlkiasə da nɛ̨ą di wɛi, di Yálá laa tɛ, di lon Susanə da ɉilɛ Ɉoakimə di mąą mɛ̨ni ɓa, da di kwɛlɛ nuą kəlee; gbala ə tɔɔ, di hvo hɔn ɲɔ̨n lɔpee kaa diɛ. 64 Ə həɠə ɲələ ɓa, Daniɛlə nwɔ nu kɛnɛ̨n mɛ̨ni ə too pono ɲą nɔi lonnii ɲɛ̨i ɓa. |