१ हाङ् 1 - लिम्बुअदोनियाहन् आफेक् हाङ् पोङ् 1 आल्ल दाउद हाङ्ङिन् खदाक्मि तुम्से़आङ् यरिक् तङ्बे के़रे़मारे़आङ् वये़, खुने़ॽ खाम्मादेत् मे़घाप्तुसाङ् खुने़ॽ मे़गोसे़न्॥ 2 कल्ले़चोगुल्ले़ खुने़ॽ कुसे़वारोबाहाॽरे़ खुने़ॽ मे़मे़त्तु, “आदाङ्बा कप्मा नु आदाङ्बा ओमे़प्मारे़ लागि आनिगे कुभा सिसागे़न् मे़न्छ्याधिक् कोःत्तुम्बे़॥ खे़ल्ले़ आदाङ्बा हाङ्ङिन् कुप्मारे़ लागि खुने़ॽ आदाङ्बानु सोरिक् इम्ल॥” 3 खे़ब्याङ् खे़ङ्हाॽरे़ इस्राइल लाजेॽ के़रे़क् मे़गोःत्तुल्ले़ लत्छा नुमा सिसागे़न् मे़न्छ्या सुनम्मि अबिसगे़न् मे़घोसु हे़क्क्याङ् खे़न् हाङ्ङे़ओ मे़दारु॥ 4 खे़न् साॽरिक् नुमा चोगे़, हे़क्क्याङ् खे़ल्ले़ हाङ्ङिन् कप्मा नु ओमे़प्मा याःम्बक् चोगु, कर हाङ्ङिल्ले़ खे़न् मेःत् मे़मे़त्तुन्लो॥ 5 आल्ल दाउदरे़ कुमेत् हग्गितरे़ कुस्सा अदोनियाहन् “आल्लआङ्धो आङ्गाॽए हाङ्आ” लॽरे़आङ् तगि आप्फेक् लाम्लोसिङ्मा हेःक्ते़॥ कल्ले़चोगुल्ले़ खुने़ॽ ङाबोङ् मनाहाॽ, अन्गे़युक्पाहाॽ नु अन्लाधाहाॽ सोसोरिक् खुने़ॽ कुदगि लोःङ्मासिरे़ लागि यारिप् चोगुसि॥ 6 खुने़ॽ कुम्बारे़ “खे़ने़ॽ थेआङ् अक्तङ्बा याम्बक् के़जोगुबाबे?” मे़त्तुआङ् आभे़ल्ले़आङ् मे़भे़ःक्तुन्, अदोनियाहःन्नाङ् साॽरिक् नुबासे़त्छा मना वये़ हे़क्क्याङ् अदोनियाहन् अब्सालोमनुःल्ले़ पाःक्पा वये़॥ 7 अदोनियाहरे़ सरुयाहरे़ कुस्सा योआबे़न् नु निङ्वाॽफुसाम्बा अबियाथारे़न् सुजा नाःक्तुसि हे़क्क्याङ् खे़न् ने़प्फुरे़ खुने़ॽ फाॽरे़त्छु॥ 8 कर निङ्वाॽफुसाम्बा सादोक, यहोयादारे़ कुस्सा बनायाह, माङ्निङ्वाॽपान् के़बाःप्पा नातान, सिमि, रेइ नु दाउदरे़ कुत्चिबा कुधक् कम्ब्राङ् के़मे़प्पाहाॽ अदोनियाह ले़प्माङ् मे़म्बत्छे़न्॥ 9 खे़ब्याङ् अदोनियाहरे़ एन-रोगेलरे़ कुबेसाङ् जोहेलेत मे़प्मनाबा लुङ्ङो मे़ल्लुक्हाॽ, पित्हाॽ नु के़मे़ॽबा पित्सात्हाॽ वयागे़न् सिदुङ्जभा तोःन्दुसि॥ खुने़ॽ कुआप्फेक्पा के़रे़क् हाङ्सा कुन्साॽहाॽ नु यहुदाबा के़रे़क् हाङ् सुहाङ्युक्पाहाॽ उःत्तुसि, 10 कर खुने़ॽ माङ्निङ्वाॽपान् के़बाःप्पा नातान इग्र बनायाह इग्र कुत्चिबा थक्कम्ब्राङ् के़मे़प्पा इग्र कुन्साॽ सोलोमने़न् मे़उःत्तुन्लो॥ 11 खे़ब्याङ् नातानरे़ सोलोमनरे़ कुम्मा बतसेबान् सेःन्दोसु, “आनिॽ दाङ्बा दाउदरे़ निङ्वाॽ मे़ङ्घोए हग्गितरे़ कुस्सा अदोनियाहन् हाङ् पोःक्खे़ फाॽआङ् थे खे़ने़ॽ मे़म्घे़म्मे के़वाॽबि? 12 आल्ल खे़प्से़ॽ, खे़ने़ॽ आप्फेक् के़हिङ्मे़न् नु खे़ने़ॽ के़स्सा सोलोमनरे़ कुहिङ्मे़न् आक्खेआङ् से़ःप्मा सुक्ते़त् फाॽआङ् आङ्गाॽ खे़ने़ॽ सुजा पिने़रो॥ 13 पेगे़ॽआङ् दाउद हाङ्ङिन् तुमे़ॽ हे़क्क्याङ् खुने़ॽ अक्खे मे़त्ते़ॽ, ‘आदाङ्बे, आहाङ्ङे, थे आदाङ्बारे़ आप्फेक् के़से़वारोमे़न्नु अक्खे के़बाःत्तुआङ् माङ्हे़क् के़जोगुबा होःप्ते़बि? “से़क्खासाङ् खे़ने़ॽ के़स्सा सोलोमने़न् आङ्गाॽ आएगाङ् हाङ् पोङ्ॽ हे़क्क्याङ् खुने़ॽए आङ्गाॽ आहाङ्युक्नाओ युङ्लो” कर थेआङ् अदोनियाहन् हाङ् पोःक्खे़बे?’ 14 आल्ल खे़ने़ॽ हाङ्ङिन्नु ताॽगे़जे़ङ्ल के़याक्पा ये़म्मोए आङ्गाॽ सिगाङ् फुरुत् लाःत्ता ताआ, हे़क्क्याङ् खे़ने़ॽ के़बाःत्तुबा पाःन्निन् निःन्धो चोगुङ् पिने़रो॥” 15 खे़ब्याङ् बतसेबान् खदाक्मि हाङ्ङिल्ले़ कुदुम्से़ याक्फाङ्ङो पे, खे़प्मो सुनम्मि अबिसगरे़ खुने़ॽ कत्तु ओमे़त्तुर यागे़॥ 16 बतसेबान् हाङ्ङिल्ले़ कुदगि थुङ्बोॽहजॽ युङ्सिङ्ङाङ् साबन् हबत् फन्छिङ्॥ हाङ्ङिल्ले़ मे़त्तु, “खे़ने़ॽ थे चाहा के़जोगे़बे?” 17 खुने़ॽ हाङ्ङिन् मे़त्तु, “आदाङ्बा हाङ्ङे, आदाङ्बारे़ खे़ने़ॽ के़से़वारोमे़न्नु यहवे दाङ्बा आदाङ्बारे़ के़निङ्वाॽफुमाङ्ङिन्नु अक्तङ्बा माङ्हे़क् के़जोगुआङ् वये़, ‘आङ्गाॽ आएगाङ् खे़ने़ॽ के़स्सा सोलोमने़न् हाङ् पोङ्ॽ, हे़क्क्याङ् खुने़ॽ आङ्गाॽ आहाङ् युक्नाओ युङ्लो॥’ 18 कर आल्लोग अदोनियाहन् हाङ् पोःक्खे़ चुरे़रत्छ॥ कन् पाःन्निन् आदाङ्बा हाङ्ङिल्ले़ निङ्वाॽए मे़ङ्घोए के़वाॽ॥ 19 खे़ल्ले़ यरिक् पित्थक्साहाॽ नु के़मे़ॽबा पित्सात्हाॽ हे़क्क्याङ् मे़ल्लुक्हाॽ सिदुङ्जभा तोःन्दुसिआङ् वाॽ, खम्भ्याङ् के़रे़क् हाङ्साहाॽ निङ्वाॽफुसाम्बा अबियाथारे़न् नु योआबे़न् उःत्तुसिरे़त्छ, कर आदाङ्बारे़ के़से़वारोबा सोलोमने़न्ग मे़उःत्तुन्रे़त्छ॥ 20 आल्ल आदाङ्बा हाङ्ङे, आदाङ्बारे़ के़एगाङ् हाङ्युक्नाओ हात् युङ्बाबे फाॽआङ् आदाङ्बालाम् निङ्वाॽ खोमारे़ लागि के़रे़क् इस्राइलिहाॽरे़ आदाङ्बा ओगे़म्मे़त्ताङ् मे़युङ्॥ 21 मेःन्ने़भग्र आल्ल आदाङ्बा खे़ने़ॽ के़धाःक्थे़बाहाॽओ के़बेःक् के़घे़त्, खे़ब्याङ् आङ्गाॽ नु आस्सा सोलोमने़न् फे़न्याःम्बक् के़जोःक्पा कुइसिक् ताप्फे़ःल्लिक् मे़मे़त्छिगे़ॽ॥” 22 खुने़ॽ हाङ्ङिन्नु ताॽजे़क्खे़र युङे़बा ये़म्मोए माङ्निङ्वाॽपान् के़बाःप्पा नाताने़न् के़रे़द्ये़॥ 23 हाङ्ङिल्ले़ कुसुहाङ्युक्पाहाॽरे़ मे़मे़त्तु, “ओमे़त्ते़ॽ, नाताने़न् के़रे़द्ये़आङ् वाॽ॥” खे़ब्याङ् नाताने़न् त्ये़आङ् खाम्बाङ्ङो अःक्खुम् फन्छिङ्ङाङ् हाङ्ङिन् से़वा मे़त्तु॥ 24 नातानरे़ मे़त्तु, “आदाङ्बा हाङ्ङे, आदाङ्बारे़ के़एगाङ् अदोनियाहन् हाङ् पोङ्ॽ, हे़क्क्याङ् आदाङ्बारे़ के़हाङ्युक्नाओ खुने़ॽए युङ् फाॽआङ् थे आदाङ्बारे़ उवा के़जोगुबाबि? 25 खुने़ॽ आइन् यो पेआङ् यरिक् पित्हाॽ नु के़मे़ॽबा पित्सात्हाॽ हे़क्क्याङ् मे़ल्लुक्हाॽ सिदुङ्जभा तोःन्दुसिआङ् वाॽ॥ खुने़ॽ के़रे़क् हाङ्साहाॽ, थक्मोबाहाॽ नु निङ्वाॽफुसाम्बा अबियाथारे़न् साभःङ्जाओ उःत्तुसिआङ् वाॽ॥ हे़क्क्याङ् आल्लो आम्भा कन् ये़म्मो खे़ङ्हाॽ खुने़ॽनु सोरिक् मे़ज, मे़धुङुर अक्खे मे़लॽर मे़याक्, ‘हाङ् अदोनियाहन् कुधाःक् चाॽररो॥’ 26 कर खुने़ॽ आदाङ्बारे़ के़से़वारोबा आङ्गाॽ नु निङ्वाॽफुसाम्बा सादोके़न्, यहोयादारे़ कुस्सा बनायाहन् नु आदाङ्बारे़ के़से़वारोबा सोलोमने़न् मे़उःत्तिगे़न्॥ 27 थे कन् आदाङ्बारे़ के़इङ्जाङ्लाम् पोःक्खे़बाबि? हे़क्क्याङ् आदाङ्बारे़ आनिगे के़से़वारोबाहाॽ हाङ्युक्नाओ हात् युङ्बा फाॽआङ् आदाङ्बारे़ याप्मि मे़म्मे़त्ते के़वाॽबाबि?” दाउदरे़ सोलोमने़न् हाङ् चोगु 28 खे़ब्याङ् दाउद हाङ्ङिल्ले़ मे़त्तु, “बतसेबान् सिगाङ् उःत्ते़ॽ॥” कल्ले़चोगुल्ले़ खुने़ॽ हाङ्ङिल्ले़ कुदगि फे़रे़आङ् ये़म्सिङ्॥ 29 खे़ब्याङ् हाङ्ङिल्ले़ अक्खे पाःत्तुआङ् माङ्हे़क्सिङ्, “आङ्गाॽ के़रे़क् आदुक्खेहाॽलाम् चोःक्युम्भो के़बिबा यहवे दाङ्बे़न् कुहिङ्वे़त् वाॽबा कुइसिक् माङ्हे़क्सिङ्ङाआङ् पाःत्तुङ्ॽ॥ 30 यहवे दाङ्बा इस्राइलबा निङ्वाॽफुमाङ्ङिल्ले़ कुमिङ्ङो आङ्गाॽ माङ्हे़क्सिङ्ङाआङ् खे़ने़ॽ मे़त्ने़आङ् वये़, ‘खे़ने़ॽ के़स्सा सोलोमने़न्ने आङ्गाॽ आएगाङ् हाङ् पोङ्ॽ, हे़क्क्याङ् आङ्गाॽ आहाङ्युक्नाओ आङ्गाॽ आले़क्वाओ युङ्ॽ॥’ आइन्बा ये़न्नो आङ्गाॽ कन् माङ्हे़क्किन् के़त्तुङ्ॽ॥” 31 खे़ब्याङ् बतसेबान् हाङ्ङिल्ले़ कुदगि थुङ्बोहजॽ युङ्सिङ् हे़क्क्याङ् खाम्बाङ्ङो साबन् हबत् फन्छिङ्ङाङ् पाःत्तु, “आङ्गाॽ आदाङ्बा हाङ् दाउदरे़ कुधाःक् चाॽररो॥” 32 दाउद हाङ्ङिल्ले़ मे़त्तु, “निङ्वाॽफुसाम्बा सादोके़न्, माङ्निङ्वाॽपान् के़बाःप्पा नाताने़न् नु यहोयादारे़ कुस्सा बनायाहन् सिगाङ् उःत्ते़से़ॽ॥” आल्ल खे़ङ्हाॽ हाङ्ङिल्ले़ कुदगि मे़ये़म्सिङ्ङिल्ले़, 33 हाङ्ङिल्ले़ खे़ङ्हाॽ मे़त्तुसि, “खिनिॽ दाङ्बे़ल्ले़ कुसे़वारोबाहाॽ खिनिॽ तेॽरे़म्सिम्मे़ॽ हे़क्क्याङ् आङ्गाॽ आस्सा सोलोमने़न् आङ्गाॽ आअन्योक्को युक्खे़म्मे़ॽआङ् यो गिहोन वबुन्दाक्को थारिक् सोरिक् तेॽरे़म्मे़ॽ॥ 34 खे़ॽयो निङ्वाॽफुसाम्बा सादोक नु माङ्निङ्वाॽपान् के़बाःप्पा नातानरे़ खुने़ॽ इस्राइलओ हाङ् माङ्थोःक्ना पिसुर॥ सादाङ्ङिन् मुःत्ते़म्मे़ॽ हे़क्क्याङ् अक्खे पाःत्ते़म्मे़ॽआङ् अःक्ते़म्मे़ॽ, ‘सोलोमन हाङ्ङिल्ले़ कुधाःक् चाॽररो!’ 35 खे़ब्याङ् खिनिॽ थोःक्कासिम्मे़ थाङे़म्मे़ॽ, हे़क्क्याङ् खे़न् सिगाङ् लाःत्ताङ् आङ्गाॽ आहाङ् युक्नाओ युङ्ल, हे़क्क्याङ् आङ्गाॽ आले़क्वाओ खुने़ॽ हाङ्युक् चोगुर॥ इस्राइल नु यहुदाओ युक् चोःक्मारे़ लागि आङ्गाॽ खुने़ॽ सेःन्दुङ्बारो॥” 36 यहोयादारे़ कुस्सा बनायाहरे़ हाङ्ङिन् मे़त्तु, “आमिन्! यहवे दाङ्बा आङ्गाॽ आदाङ्बा हाङ्ङिल्ले़ कुनिङ्वाॽफुमाङ्ङिल्ले़ अक्तङ्बाए उवा चोगुररो॥ 37 आङ्गाॽ आदाङ्बा हाङ्ङिन्नु यहवे दाङ्बान् वये़बा कुइसिःक्के, खुने़ॽ सोलोमने़न्नुआङ् वाॽर, हे़क्क्याङ् खुने़ॽ कुहाङ्युक्नान् आङ्गाॽ आदाङ्बा हाङ् दाउदरे़ कुहाङ् युक्नान्नुःल्ले़आङ् थोधोक् चोगुर॥” 38 खे़ब्याङ् निङ्वाॽफुसाम्बा सादोक, माङ्निङ्वाॽपान् के़बाःप्पा नातान, यहोयादारे़ कुस्सा बनायाह, करेति नु पलेथिहाॽ यो मे़धासिङ् हे़क्क्याङ् सोलोमने़न् दाउद हाङ्ङिल्ले़ कुअन्योक्को मे़युक्खुआङ् मे़देॽरु, हे़क्क्याङ् खुने़ॽ गिहोन थारिक् चुम् मे़मे़त्तु मे़देॽरु॥ 39 निङ्वाॽफुसाम्बा सादोकरे़ सेसे साःङ्गाहिम्मोलाम् निःङ्गेॽ याङ्मा सादाङ्ङिन् याङ्सिङ्ङाङ् सोलोमने़न् निःङ्गेःल्ले़ हाङ् माङ्थोःक्ना पिरु॥ खे़ब्याङ् खे़ङ्हाॽरे़ सादाङ्ङिन् मे़मुःत्तु हे़क्क्याङ् के़रे़क् मनाहाॽ मे़अःक्ते़आङ् मे़बाःत्तु, “सोलोमन हाङ्ङिन् कुधाःक् चाॽररो!” 40 हे़क्क्याङ् के़रे़क् मनाहाॽ साॽरिक् मे़सःत्ते़र, मुफ्रामा मुङ्नु खुने़ॽ कुएगाङ् कुएगाङ् थाःङ् मे़धोःक्सिङ्॥ खे़ङ्हाॽरे़ खुन्छिॽ हयङ् किल्लिङ्ङिल्ले़ खाम्बेःक्मान्ने यक्खु॥ 41 अदोनियाह नु खुने़ॽ के़रे़क् कुदरेबाहाॽरे़ साभःङ्जा चामा मे़सुरुररक् मे़यागे़ल्ले़ खे़ङ्हाॽरे़ खे़न् हयङ् किल्लिङ्ङिन् मे़घे़प्सु॥ सादाङ् लाइःक्ते़बे़न् खे़प्सुआङ् योआबरे़ सेःन्दोसुसि, “ये़क्यक्को थे़माःन् हयङ् किल्लिङ् पोङ्ल याक्पे?” 42 आल्ल खुने़ॽ अक्खेलॽरिक् पारे़र यागे़ल्ले़, निङ्वाॽफुसाम्बा अबियाथाररे़ कुस्सा जोनाथने़न् के़रे़धाङे़॥ अदोनियाहरे़ खे़न् मे़त्तु, “कत्ना फे़रे़ॽ॥ खे़ने़ॽ हे़क्तङ्बा कुमिङ् के़इङ्बा मनाःल्ले़ सुनाइङ् के़दारुआङ् के़द्ये़बिला॥” 43 जोनाथनरे़ नोगप् पिरु, “मेःन्, होप्लो! से़क्खाए, आनिॽ दाङ्बा हाङ् दाउदरे़ सोलोमने़न् हाङ् चोगुआङ् वाॽरो॥ 44 खुने़ॽनु सोरिक् निङ्वाॽफुसाम्बा सादोके़न्, माङ्निङ्वाॽपान् के़बाःप्पा नाताने़न्, यहोयादारे़ कुस्सा बनायाहन्, करेति नु पलेथिहाॽ हाङ्ङिल्ले़ पाङ्घुसिआङ् वाॽ, हे़क्क्याङ् खे़ङ्हाॽरे़ सोलोमने़न् हाङ्ङिल्ले़ कुअन्योक्को मे़युक्खु, 45 खम्भ्याङ् निङ्वाॽफुसाम्बा सादोक नु माङ्निङ्वाॽपान् के़बाःप्पा नातानरे़ खुने़ॽ गिहोनओ हाङ् माङ्थोःक्ना पिरे़त्छुआङ् वाॽ॥ खे़प्मोलाम् खे़ङ्हाॽरे़ खुने़ॽ आल्लो सोसोत्लराङ् चोःक्नु मे़सःत्ते़र थो मे़समे़धआङ् वाॽ, हे़क्क्याङ् ये़क्यक्को हयङ् किल्लिङ् पोङ्ल पत्॥ हाबा कन् इक्लान् खिनिॽ के़घे़प्सुम्बारो॥ 46 खे़न्नुःल्ले़ आरसाङ् यरिक्क थे पोःक्खे़भे़ल्ले़, हाङ्ङिल्ले़ कुहाङ्युक्नाओ सोलोमने़न् युङ्सिङ्ङाङ् युङ्ॽ॥ 47 हे़क्क्याङ् हाङ् सुहाङ्युक्पाहाॽआङ् आनिॽ दाङ्बा दाउद हाङ्ङिन् अक्खे मे़मे़त्तुआङ् मिङ्सो इङ्धाङ् पिसे़ मे़बेआङ् मे़याक्, ‘आदाङ्बारे़ के़निङ्वाॽफुमाङ्ङिल्ले़ आदाङ्बारे़ के़स्सा सोलोमनरे़ कुमिङ्ङिन् आदाङ्बारे़न्नुःल्ले़ आल्लसाङ् साॽरिक् के़इङ्बा चोगुर, हे़क्क्याङ् खुने़ॽ कुहाङ्युक्नान् आदाङ्बारे़न्नुःल्ले़आङ् आल्लसाङ् साॽरिक् कुहाङ्वा कुमाङ्वा के़याक्पा चोगुररो॥’ हे़क्क्याङ् दाउद हाङ्ङिन् कुयुक्नाओए युङे़र निङ्वाॽफुमाङ्ङिन् माङ्से़वा मे़त्तुआङ् पाःत्तु, 48 ‘यहवे दाङ्बा इस्राइलबा निङ्वाॽफुमाङ्ङिल्ले़ कुनारा पोररो, खुने़ॽ आइन् आङ्गाॽ आहाङ् युक्नाओ आङ्गाॽ आमिक्किल्ले़ लक्खोबाधिक् निसुङ्ल याःन्दाङ्लो!’” 49 कल्ले़चोगुल्ले़ अदोनियाहरे़ कुदरे़बाहाॽ के़रे़क् यङ्मा मे़स्ये़ हे़क्क्याङ् मुत्थ्रिक् वधिक् मे़बोगे़आङ् फुत्छिङ्ज्याङ् मे़से़रे़ मे़बे॥ 50 कर अदोनियाहन् आप्फेक् चैँ सोलोमने़न्नु किसे़आङ् पोगे़, हे़क्क्याङ् पेआङ् ले़त्ति तोःम्मादे़न्निल्ले़ कुदाङ्हाॽ ते़म्सु॥ 51 खे़ब्याङ् कुभा मे़बेआङ् कन् इङ्घङ्ङिन् सोलोमने़न् मे़मे़त्तु, “अदोनियाहन् सोलोमन हाङ्ङिन्नु किसे़आङ् वाॽ, हे़क्क्याङ् खुने़ॽ ले़त्ति तोःम्मादे़न्निल्ले़ कुदाङ्हाॽ ते़म्सुआङ् पत्॥ खुने़ॽ अक्खे पाःत्तुॽ, ‘सोलोमन हाङ्ङिल्ले़ आङ्गाॽ कुसे़वारोबे़न् ताभेःल्ले़ मे़से़त्ने़न् फाॽआङ् माङ्हे़क्सिङ्ङाङ् मे़त्तार॥’” 52 सोलोमनरे़ नोगप् पिरु, “खुने़ॽ आप्फेक् लत्छा सुम्बोधासाबा मना फाॽआङ् तसि पिमा सुक्तुने़भग्र खुने़ॽ कुधे़गेक् इधिक्काङ् खाम्बाङ्ङो मे़लुःक्ने़न्॥ कर खुने़ॽ फे़न्याःम्बक् चोगुबा खोदे़त्ते़ने़भग्र खुने़ॽ से़क्खाए से़प्मा पोङ्ॽ॥” 53 खे़ब्याङ् सोलोमन हाङ्ङिल्ले़ मनाहाॽ पाङ्घुसिआङ् खुने़ॽ ले़त्ति तोःम्मादे़न्नोलाम् यो मे़युरु॥ हे़क्क्याङ् अदोनियाहन् ये़आङ् सोलोमन हाङ्ङिन् साम्बोन् हबत् फन्छिङ्ङाङ् से़वा मे़त्तु॥ सोलोमनरे़ मे़त्तु, “खे़ने़ॽ के़हिम्मो पेगे़ॽओ॥” |
© 2009, 2023, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
Wycliffe Bible Translators, Inc.