Proverbios 1 - Dios Iwene

Salomón jwebebö yöawina jawa a̧ja̧kwö ¿taji kwöwaisachibaduwakwa̧da?

¹ Bemi tupakwö laebakwa̧ma Salomón, Israel jojodötjö inesö la'aka luwo̧bina wanekwachi̧ iwȩyudina jawa, jwebebö yöawakwawa jawanö wanekwachi̧ jawama. Ja̧danö, Salomónma Israel jojodötjö inesö la'aka luwo̧bina Davidmine itji̧inobe.

² Ja̧danö, Salomón jwebebö yöawakwawa jawanö a̧ja̧kwö ¿dakwö kwöwaisachibaduwakwa̧da? Baikwö kwöwaisachibaduwakobe chömöledö: Salomón yöawina a̧ja̧kwö jweinö omukwatö kwö̧jaduwobö kwöwaisachibaduwakwedöja chömöledö. Ja̧danö, Salomón yöawina a̧ja̧kwö ju'wibi kwöwaisachibaduwakobe, isabenö Salomón jwebebö yöawakwawa jawama da̧ja̧kwobö jo̧be jö̧ba̧lö. Ja̧danö, ju'wibi kwöwaisachibaduwakobe: Salomón wanekwachi̧ jawa yöawina a̧ja̧kwö, wajuwanö kwöwaisachibaduwakobe, Aa̧a̧ bi̧yada wanekwachobe, jö̧ba̧lö. Chömöledö, jobekwö kwöwaisachibaduwakobe Salomón yöawina a̧ja̧kwö.

³ Ja̧danö, ju'wibi kwöwaisachibaduwakobe Salomón yöbawö iwȩyudinatjö̧: Salomón jwebebö yöawina ösödö kwa̧ja̧kwaduwitjö̧ma jweinö omukwatö, ö'wöyawakwawönö omukwatö kwö̧jaduwaduwobö kwöwaisaduwakwedöja. Ja̧danö, jweinö omukwatö ö'wöyakwawönö kwö̧jaduwobetjö̧ Dios wei̧ma isabenö a̧ja̧kwö kwö̧jaduwakwedöja. Ja̧danö, jweinö omukwatö ö'wöyakwawönö kwö̧jaduwobetjö̧, jweinöda omukwatö ja̧bö kwö̧jaduwakwedöja. Isabenö, jweinöda yöba̧lö jojodökwö otiwanö kwö̧jaduwakwedöja. Chömöledö, jobekwö kwö̧jaduwobö kwöwaisachibaduwakobe Salomón jwebebö yöawakwawa jawanö wanekwachi̧ jawa ökwö kwomajadeduwi okwanö meobetjö̧.

⁴ Ja̧danö ju'wibi yötawaduwakwö: Ökwödötjö ju'wedöma ina jweinö kwomukwataduwobö wajwibadöja. Salomón jwebebö yöawakwawa jawanö wanekwachi̧ jawa a̧ja̧kwö kwomajadeduwinö meitjö̧ma ökwödönö pjaatakobe ö'wiyawakwawönö kwö̧jaduwobö. Ja̧danö, Salomón jwebebö yöawakwawa jawanö wanekwachi̧ jawama ökwödötjö möayedönö öbibo̧danö jweinö öibakobe tjöwaisachibakobetjö̧ ju'wi jawabi ju'wi jawa. Ja̧danö, jobadönö jweinö öibakobe ja̧tjakwa̧ma ajayinö otiwanö tjo̧'wo̧nö tjo̧mukwatobö.

⁵ Ja̧danö, ju'wibi yötawaduwakwö chömöledö: Sule möayedönödamaökö, ökwödö damönöbi, ida̧ökö jweinö omukwatö ju̧kwadönöma, Salomón jwebebö yöawakwawa jawa kwa̧jakwaduwobö jo̧be, ajayi jweinö omukwatö kwö̧jaduwaja̧tjö̧ bajalekwönönö jweinö omukwatö kwö̧jaduwobö. Ja̧danö, ökwödötjö ju'wedöma ju'wi jawabi ju'wi jawa, di̧ya sulojobö jö̧ba̧lö, di̧ya otiwojobö, jö̧ba̧lö waisadöja. Ja̧ kwöwaisaduwi̧ma jweeba̧lobedanö ökwödönö öbibö jwȩeba̧lobe,

⁶ Salomón jwebebö yöawakwawa jawabi, ja̧danö wanekwachi̧ jawabi öwawinö tjöwaisachibakobetjö̧. Ja̧danö, Salomón jwebebö yöawakwawa jawa a̧ja̧kwö jweeba̧lobedanö pjaatobe ökwödö waisadönöma ju'wedö waiyi̧ jawa yötjawi̧bi, ja̧danö labebö lobö yötjawi̧bi a̧ja̧kwö öwawinö tjöwaisachibakobetjö̧.

⁷ Chömöledö, isabenö yötawaduwakwö: Jweinö omukwatö kwö̧jaduwobö jö̧ka̧laduwitjö̧ma abönö baikwö kwomukwataduwobö jo̧be: Isabenö Jo̧nö yebabinö kwomukwataduwobö jo̧be, ökwöda, jö̧ba̧lö. Chömöledö, jweinö omukwatö kwö̧jaduwoböma kwisakwaduwo, ja̧danö jwebebö yötjawi̧ a̧ja̧kwö kwö̧jaduwo, otiwa jö̧ba̧lö. Sule sulabenö omukwatö ju̧kwadöda tjöpöjödobe jweinö omukwatö tjö̧joböma. Ja̧danö, sule sulabenö omukwatö ju̧kwadöda tjöpöjödobe jwebebö yötjawi̧ jawa tja̧jakwoböma.

Salomón yöawina jawa, ötjö yötawi̧danö jwebebö yökawaduwo kwi̧tji̧mu̧duwinö, möayedönö, jö̧ba̧lö

⁸ Baikwö laebobe Salomón iteda itji̧nö möayo̧nö jwebebö yöawina jawa: —Chitji̧ ökwönö jwebebö yötawi̧ ösödö a̧ja̧kwi, ja̧ yötawi̧danö a̧ja̧kwö kwö̧jo. Ja̧danö, kwojo’do yöjawi̧bi ösödö kwa̧ja̧kwo, kabatibökönö.

⁹ Wanedö yötawakwö chitji̧: Isabenö, kamijido̧sa'ye, jwiinö otiwa'ye kwuunö kwöwanawena otiwanö öwawobe ¿jö̧tö̧? Jobekwö otiwanö kwöwanawi̧ öwawi̧danö ökwö jweinö omukwatö kwö̧ji̧ma otiwanö öwawobe ökwönö jwebebö yödawi̧ma do̧katinobetjö̧. Ja̧danö, ju'wibi wanedö yötawakwö: La̧wo̧sopja jwiinö otiwopja kwölawobe otiwanö öwawi̧danö ökwö jweinö omukwatö kwö̧ji̧ma otiwanö öwawobe, ökwönö jwebebö yödawi̧ma do̧katinobetjö̧.

¹⁰ Chitji̧ ju'wibi yötawakwö ¡a̧ja̧kwitjö! Sulabenö omukwatadö, Dios weina öpöjödadöma ökwönö ötjibena, ökwödökwö ichi di̧'yo, jö̧ba̧lö. Jobekwö ötibonö chichökö ökwödökwöma, jö̧ba̧lö kwatatodönö.

¹¹ Jao chitji̧, jobadö sulabenö omukwatadöma ökwönö jelobekwö omukwatö ötjibotö jö̧ba̧lö yötja̧lena: —Ökwödökwö ichi ju'wedönö kwabö lodo, mana ö’öbö ju̧kwawö dite’ada̧lo. Ikenama, jamanö kwebachadönö, sulabenö ja̧böködönöbi jo̧kwadanö kwabö lodo.—

¹² Jao, ja̧manö kwebachadönö 'döbebö kwabö lododönö, debö tji̧’yinö. Jobadöma babema tjujuluwijayonö debö tji̧'yobö ja̧dakwedösa, wobinadö tjö̧jobekwö tji̧'yobö— jobekwö ökwönö ötjibotö jö̧ba̧lö yötja̧lena chitji̧, sulabenö omukwatö ja̧badöma.

¹³ Ina yötja̧lena: —Jemi ikenama, jobadö kwabö lodajawö̧ tjitea tje'ewaja̧ma, nöinö mikwawi̧ jawa tjiteama dönaukwakobe. Naukwajadöma dȩwa̧ja ikena dejukwena dujunakobe ja̧ dönaukwaja̧ma.

¹⁴ Ökwödökwö ichi, ökwöbi kwemo. Dönaukwaja̧ tjiteama u'witjö 'da̧batö diyakobe ökwönö— jobekwö yötja̧lena ökwönöma.

¹⁵ ¡Chitji̧ a̧ja̧kwitjö! Jobekwö ötjibijayonö kwi̧'yoko, jobadökwö pjabachiböma. Jobadö kwetjachamanö kwekachoko chitji̧.

¹⁶ Jobadöma kabatökönö ju'wedönö sulabenö tjöwaedoböda isakwadö. Sulabenö omukwatadö, ja̧danö jo̧kwada omukwatökönö jojonö kwabö lobadö. Jobadökwö pjabachibö kwi̧'yoko.

¹⁷ Wanedö yötawa chitji̧: Kwöwaisa, bakwo̧ma pjiyuwanö 'daliwanö önenama ediakwawokonö nöno̧. Ja̧danö, pjiyuwama 'daliwa önobe ediakwawö köbajo̧, 'daliwanö chö̧nibapji jö̧ba̧lö.

¹⁸ Isabenö yötawa: Ökwönö öibotö jö̧ba̧lö ichadö, sulabenö ja̧tjobö omukwatadöma pjiyuwa ediakwawö kö̧bajo̧danöböködö. Wajwibadö, idöda debö tji̧'yakwa̧ma. Jobadöma jelo̧nöda kwabö lotjobö tjo̧mukwatijayonö idödada debö tji̧'yakwedö.

¹⁹ Jobekwö baledobe jobadö ju’wedö tjiteatjö naukwadönö, omukwatökönö ju'wedönö 'döbebö kwabö lobö naukwadönöma. Idöda debö tji̧’yakwedö. ¡Chitji̧ ötjö jwebebö yötawi̧ma a̧ja̧kwitjö!— jobekwö yöawinobe Salomónma, itji̧nö möayo̧nö jwebebö yöawi̧ jawama.

Salomón wanedö yöawina jawa, isuju jweinö omukwatö ja̧kwawa wanekwachuju jojodönö yöbawuju jö̧ba̧lö

²⁰ Salomón wanedö yöawinobe: Isuju, jweinö omukwatö ja̧kwawa wanekwachujuma jojodönö jwebebö yöbawuju. Jobujuma a̧petube ja̧nö, jojodö ko̧ko̧kwö ju̧kwadönö jweinö omukwatö ja̧kwawa jawa yöbawö jwöbuju. Ötjö jwebebö yötawi̧ a̧ja̧kwaduwi, jö̧ba̧lö jwöbuju.

²¹ Jao, jobuju jweinö omukwatö ja̧kwawa wanekwachujuma mö nöchachibö ja̧nö jojodönö jwebebö yöbawö jwöbuju. Ja̧danö, jojodö tjuju̧kwena teachakwawenabi, jobe ja̧nö jojodönö yöbawö jwöbuju, jweinö omukwatö ja̧kwawa wanekwachujuma.

²² Baikwö jojodönöma yöbawuju: — Ökwödöma ina jweinö omukwatö kwö̧jaduwoböma kwomukwataduwokobe, kwöpöjödaduwobe, jo̧kwada omukwatökönö dö̧ja, jö̧ba̧lö. ¡Tjo̧wi̧! Babema kwö̧jaduwi̧ma kabatakwawaduwi— yöbawuju. Ina yöbawuju: —Ökwödöma sulabenö oböda obadöja̧. Jweinö omukwatö ja̧kwawa jawa yötjawi̧ oböda obadöja. Isabenö ököbaduwoböda ösödadöja̧. ¡Tjo̧wi̧! Babema jobekwö kwö̧jaduwi̧ma kabatakwawaduwi— yöbawuju. Ina yöbawuju: —Ökwödöma waisanö omukwatöködöja, ja̧danö jweinö omukwatö kwöwaisachibaduwoböma kwöpöjödaduwobe. ¡Tjo̧wi̧! Babema jobekwö omukwatö kwö̧jaduwi̧ma kabatakwawaduwi— jobekwö yöbawö jwöbuju, jweinö omukwatö ja̧kwawa wanekwachujuma.

²³ Ju'wibi yöbawuju: —Ötjö jwebebö yötawi̧ma ¡a̧ja̧kwaduwi! Jelobekwö kwomukwataduwi̧ kabatibö ötjö jwebebö yötawi̧ma a̧ja̧kwaduwi. Jobekwö kwa̧ja̧kwaduwitjö̧ma isabenö cho̧’wo̧ luwo̧tjö chomukwati̧ ökwödönö labebö lobö yötawakwujusa, kwöwaisachibaduwinö —yöbawuju—.

²⁴ Yemidanöbi yemidanö cho̧'wo̧ luwo̧tjö̧ chomukwati̧ma kwöwaisachibaduwinö yötawobö jwötijayonö kwöpöjödinaduwobe. Ökwödönö pjatatobö jwöteabijayonö kwa̧ja̧kwinaduwokobe. Ja̧danö, chömamunö wechö, ichaduwi, jö̧ba̧lö, jwöteabijayonö kwöpöjödinaduwobe ökwödöma.

²⁵ Ja̧danö, pjabatö yötawijayonö kwöpöjödinaduwobe, ja̧danö jwebebö yötawijayonö kwa̧ja̧kwinaduwokobe —yöbawuju—.

²⁶ Jo̧kwaobetjö̧, ötjö jwebebö yötawi̧ öpöjödö kwa̧ja̧kwinaduwokobetjö̧ usula kwemawaduwakwedöja, jwiinö labi̧ jawa baledinö. Ja̧danö, labi̧ jawa balediawö̧ usula kwemawaduwena ötjöma ökwödönö edö otakwujusa, kwa̧ja̧kwinaduwokobetjö̧. Ja̧danö, jwiinö yebabikwawö kwö̧jaduwobe ökwödönö edö otakwujusa, edi ötjö yötawi̧ öpöjödinadöma, jö̧ba̧lö— jobekwö yöbawuju, jweinö omukwatö ja̧kwawa wanekwachujuma.

²⁷ Ina yöbawuju: —Ja̧danö, jwiinö yekabiduwi̧ jawa ökwödönö jwiinö labi̧ jawa baledakobe, usula kwemawaduwinö, ojwiyo nöobu o̧bobe labinö jwa̧lȩ'ȩwi̧danö. Ja̧danö, jwa̧lȩ'epjo labinö jwalȩ'ȩwö ichi̧danö ökwödönö labi̧ jawa ichakobe usula kwemawaduwinö. Jobekwö balediawö̧ kwo̧'wo̧duwi̧ tjo̧bekwibö kwö̧jaduwakwedöja ¡ayö ökwödöwe! jö̧ba̧lö —yöbawuju—.

²⁸ Ja̧danö, ja̧ labi jawa ökwödönö ichena yebaibö ötjönö jwökeba̧laduwakobe, ökwödönö pjabati, jö̧ba̧lö. Jobekwö jwökeba̧la̧duwijayonö la'akatjöda cha̧ja̧kwökakobe. Ja̧danö, ötjönö kwisakwaduwijayonö kwöbadekwajaduwökakobe ötjönöma— jobekwö yöbawö jwöbuju, jweinö omukwatö ja̧kwawa wanekwachujuma.

²⁹ Ja̧danö, ina yöbawuju: —Isabenö ötjönö abeba̧lö, pjabati, jö̧ba̧lö akeba̧laduwijayonö cha̧ja̧kwökakwujusa ökwödönöma, jwebebö yötawi̧ a̧ja̧kwö kwöwaisachibaduwobö kwöpöjödinaduwobetjö̧. Ja̧danö, Isabenö Jo̧nö yebabinö kwomukwatinaduwokobetjö̧ ökwödönö cha̧ja̧kwökakwujusa akeba̧laduwi̧ma —yöbawuju—.

³⁰ Isabenö jwebebö yötawijayonö öpöjödö a̧ja̧kwinöködöja.

³¹ Jobekwö, ötjö jwebebö yötawi̧ öpöjödö, sulabenö omukwatö kwö̧jaduwobetjö̧ yelösöda usula kwemawaduwakwedöja, sulabenö omukwatö kwö̧jaduwi̧ mikwa baibanö. Isabenö, ökwödö kwo̧'woduwi̧ okwa suli̧da su̧'bȩ ji̧danö kwana̧laduwobe, sulabenö kwomukwataduwi̧ma.

³² Isabenö yötawaduwakwö: Ötjö yötawi̧ öpöjödö jelobekwö omukwatadöma wajwitjobe jweinö omukwatö tjö̧ji̧ma. Ja̧danö, yötawi̧ tjöpöjödobe, da̧ja̧kwobö jwiobe, da̧ja̧kwokobe, jö̧ba̧lö. Jo̧kwaobetjö̧ yelösöda söbebö lotjakwawö̧.

³³ Jo̧kwaijayonö, ötjö yötawi̧ a̧ja̧kwadöma tjo̧'wo̧ ösöwanö tjö̧jakwedö, labi̧ jawa jobadönö baledonöbi yetjabökökakwedö— jobekwö yöbawuju jweinö omukwatö ja̧kwawa wanekwachujuma.