wandījo 24 - Bibilia Ilagano Lya Kale 2015

Isaka kūkoobelwa nkīma

¹ A makanza genayo ū Abulahamu akasangwa wakūla, ī myaka ya būlamu bokwe yūsunang'hīla. Alīyo ū SEEBA walī wang'wīlūkīla mu būlī mhayo.

² Lūshikū lūmò ūng'wīla ū ntūmami wa ha ng'wakwe, ūyo walī ntaale wa shikolo shakwe shose; ūhaya gīkī, “Tūūlaga ū nkono gwako ha sīlīlī y'itango lyane aha.

³ Natogilwe ūnilahīlīle mu lina lya ng'wa SEEBA, ū Mulungu w'igūlū na sī; gīkī ūtūgima kūnsolela nkīma wa kūtoola ū ng'witūnja wane, kūfuma mu bashīke ba bana Kanaani, abo nakwikalaga hamò nabo ūmu.

⁴ Alīyo ūkūja kū sī ya ng'wise, sī ya badūgū bane; kwenūko h'ūko ūkūjūnsolela nkīma wa kūtoola ū ng'witūnja wane ū Isaka.”

⁵ Ū ntūmami ūbūja, “Al'ū nkīma ng'wene ūlū ūlema ū kwiza hamò nane ū kū sī īyī, gūkūja kinehe? Nadūgije kūnshosha ū ng'witūnja wako ū kū sī ya fumo yako?”

⁶ Ū Abulahamu ūshosha, “Yaya gete kūgima kūntwala kwenūko ū ng'witūnja wane.

⁷ Ū SEEBA, ū Mulungu wa ng'wigūlū, ūyo akanīnja mu numba ya ng'wa baba na mu sī ya ng'wise, ūyo akayomba nane ūniisagīja mu kwilahīla alīhaya gīkī, ‘Ī sī yenīyī nalīyinha būbyīle wako;’ hū ng'wene akūtūma malaika wakwe atonge ko. Ū ng'wenūyo h'akūkwinha būdūla wa kūmpandīkīla nkīma ū ng'witūnja wane kūfuma ko ū kwenūko.

⁸ Ū nkīma ng'wenūyo ūlū ūlema ū kwiza hamò nang'ho, ū bebe ūkūbiza weelaga, wīngaga ū mu būtungwa wa shilahīlo shako ū kūlī nene. Ū mhayo ntaale gūlī gīkī, yaya gete ū kūntwala kwenūko ū ng'witūnja wane.”

⁹ Na lūūlū ū ntūmami ng'wenūyo, ūtūūla ū nkono gwakwe a ha sīlīlī y'itango lya ng'wa ise būgonzo ū Abulahamu, ūng'wilahīlīla ū mu mhayo gwenūyo.

¹⁰ Hanuma ya henaho, ū munhū ng'wenūyo ūsolanhya ngamīla ikūmi kūfuma mu ngamīla ja ng'wa ise būgonzo, ūsola na shikolo shisoga kūfuma ū mu shikolo sha ng'wa ise būgonzo, hūna ūbūūka ajile kū sī ya Alamu-nahalaimu, ūūkashika kū nzengo ūmo wikalaga Naholi.

¹¹ Hanze ya nzengo gwenūyo lwalīho lwinzī; aho washika a ha lwinzī lwenūlo ūjihamīla ī ngamīla jakwe jūtuja mazwi.

¹² Ū wei ūnomba Mulungu alīhaya, “Ee SEEBA, Mulungu wa ng'wa baba būgonzo Abulahamu, nīlūkīlage ī lelo yenīyī; ūnchīle shigongo ū baba būgonzo ū Abulahamu.

¹³ Ūlībona gīkī ī haha nīmīīlaga a ha lwinzī lwenūlū, na baana ba banhū ba mu nzengo ūmu bandyaga kwiza kūdaha minzī.

¹⁴ Na lūūlū nalīlomba ībize ū ng'wanikī ūyo nalang'wīle gīkī, ‘Mayū nikūlīlagwe ūtūūle ha sī ū lūzoga lwako ūnigunaane minzī nang'we;’ nang'hwe ahaye gīkī, ‘Ng'waga dūhū baba, nī ngamīla jako najidahīle.’ Nalīlomba abize hū ng'wene ūyo ūnsolelile ū ntūmami wako ū Isaka. Ū mu gīko hū nakūdeeba gīkī wanchīlaga shigongo ū baba būgonzo.”

Lebbeka kwiza ha lwinzī

¹⁵ Aho ataalī ūhaya gīko, wiza ng'wanikī abūūkije Lūzoga lwakwe. Witanagwa Lebbeka, nshīke wa ng'wa Betueli, ūyo nina walī Milika nke wa ng'wa Naholi, ng'wana wa ng'wawe na Abulahamu.

¹⁶ Ū ng'wanikī ng'wenūyo walī nsoga no, hangī walī ataalī kūsanja na ngosha nūūlū ūmò. Ū lwinzī lwalī lūshimu; na lūūlū wika kūdaha minzī, ookaja ū Lūzoga lwakwe ūfuma mo.

¹⁷ Ū ntūmami wa ng'wa Abulahamau wihuuta kūja ho ūkang'wīla, “Mayū nigunanhage minzī magehu ū mu Lūzoga lwakwo nang'we.”

¹⁸ Ū ng'wanikī atakwīgije mihayo, ūlwicha ū Lūzoga lwakwe ūng'winha a minzī; kūnū alīng'wīla, “Ng'waga dūhū baba.”

¹⁹ Aho wang'winha a minzī, ūng'wīla na gīkī, “Nī ngamīla jako najidahīle jing'we jimale noota.”

²⁰ Ng'hana ū ng'wanikī wandya kūtūmama kalakala, ūgītīla ng'wibbīīnhī a minzī, wika mo hangī ū mu lwinzī ūkadaha. Wiza ūgasaamīja ū ng'wibbīīnhī, ūjidahīla pyī ī ngamīla kūshisha jūng'wa jūmala ī noota.

²¹ Ī likanza lyose lyenīlo, ū munhū ng'wenūyo walī wīmīīla sele sele, ankalalīlile ū ng'wanikī ng'wenūyo, akūnolaga abone ūlū gīkī hamo ū SEEBA walwīlūkīlaga ū lūgendo lwakwe, nūūlū yaya.

²² Ī ngamīla aho jamala ū kūng'wa, ū munhū ng'wenūyo ūfunya sīīlī ya zahabu ya būdito wa nusu ya shekeeli, na migufu ībīlī ya zahabu ya būdito wa shekeeli ikūmi.

²³ Hūna ūmūja, “Ū bebe mayū ūlī nshīke wa ng'wa nani? A ha kaya ya ng'wing'we gūdūgije kwilonga ng'wanya gwa kūlaala ū nene na a bichane?”

²⁴ Ūnshokeja, “Nalī nshīke wa ng'wa Betueli, ūyo Milika akamyala kūfuma mulī Naholi.”

²⁵ Ongeja kūhaya, “Nīyo a ha kaya yise galīho na a maswa ga kūlya ī mitugo, na mashikolo gangī gangī galīho ayo gadūgije kūlyiwa mitugo; nū ng'wanya gwa kūlaala ū būjikū a bing'we gūlīho.”

²⁶ A henaho ū munhū ng'wenūyo winama kū būtongi bo ng'wa SEEBA ūlamya.

²⁷ Ūhaya gīkī, “Akūmīlījiwe ū SEEBA, ū Mulungu wa ng'wa baba būgonzo Abulahamu, ūyo ataalī kūlekana nabo ū wiza bokwe, nū būsanyiwa bokwe ū kūlī baba būgonzo. Nū nene wanoolekeja wiza būtaale; nguno wanitonga ī nzīla, naashika kū kaya ya badūgū ba ntaale wane.”

²⁸ Ū ng'wanikī wīnga ho, ūpeela nhambo ajile kūlī nina ūkang'wīla pyī ī mihayo yenīyo.

²⁹ Ū Lebbeka walī na nsīzaye witanagwa Labani; ū nsūmba ng'wenūyo wimeema nhambo ajile ū kūlī munhū ng'wenūyo, ū kū lwinzī.

³⁰ Akaja ko nguno akībona ī sīīlī ya kū nindo īyo akinhwa ū ilūmbūye, nī migufu ya zahabu; wīyigwa nī mihayo īyo akīhaya ū ilūmbūye ū Lebbeka, īyo walī wawīlwa nū munhū ng'wenūyo. Na lūūlū ūja ū kūlī munhū ng'wenūyo, ūnsanga wīmīīlaga nī ngamīla jakwe haho bbihī nū lwinzī.

³¹ Ūng'wīla, “Nzūgū kūūnū baba, nguno ū bebe ūlī na kūfuma kūlī SEEBA, nibūlī wīmīīlaga hanze? Naamalaga kūgolanya a ha kwikala, pyī nī numba ya ngamīla.”

³² Na lūūlū ū munhū ng'wenūyo ūshikīīla a ha kaya, ī ngamīla jichiwa ī miligo, jinhwa na maswa ga kūlya, hamò na mashikolo gangī ayo jidūgije kūlya. Ū munhū ng'wenūyo wenhelwa minzī ga kooja mhambala, ī jakwe nī ja banhū abo walī nabo.

³³ Aho batengelwa shilīwa, ū wei ūlema ū kūlya; ūhaya, “Natūlyaga ī shilīwa, kūshisha namuwīle ūyo gwanenhaga kūūnū.” Ū Labani ūhaya, “Tūwīlage!”

Būsombooji bo ntūmami

³⁴ Hūna ūhaya gīkī, “Ū nene nalī ntūmami wa ng'wa Abulahamu.

³⁵ Ū SEEBA waang'wīlūkila ningī ū baba būgonzo, ī haha nsabi ntaale no. Wang'winha madaale ga ng'holo na ng'ombe ningī, nī hela nsabi, pye nī zahabu. Na batūmami bingī bagosha na bakīma alī nabo; būyaga na ngamīla, pyī nī nzobe alī najo.

³⁶ Ū nke wa ng'wa baba būgonzo witanagwa Saala; wamyalīla ng'witūnja kū būnamhala bokwe. Na lūūlū pye ū būsabi wenūbū wang'winhile we, nguno hū ng'wene ū ng'wingīji.

³⁷ Ali lūūlū, ū baba būgonzo wanikomelegije mhayo, nīyo ūniilahīja; ūniwīla gīkī, ‘Ū ng'witūnja wane ūtizūgima kūnsolela nkīma wa kūtoola kūfuma mu bashīke ba bana Kanaani, abo nakwikalaga hamò nabo ūmu.

³⁸ Alīyo jaga kū sī ya ng'wise, sī ya badūgū bane; kwenūko h'ūko ūkūja ūkansolele nkīma wa kūtoola ū ng'witūnja wane.’”

³⁹ Aho namūja gīkī, “Al'ū nkīma ng'wene ūlū ūlema ū kwiza hamò nane ū kū sī īyī, gūkūja kinehe?”

⁴⁰ Akashosha gīkī, “Ū SEEBA ūyo akanitongeelaga ū mu kashimīzīle kane shikū jose, akūntūma malaika wakwe aje hamò nang'ho. Ū ng'wenūyo h'ūyo akūkwinha būdūla bo kūmpandīkīla nkīma ū ng'witūnja wane, kūfuma mu lūganda lwane na numba ya ng'wa baba.

⁴¹ Ūlū ūshika ū kū banhū ba lūganda lwane, ūkweela wīnge ū mu būtungwa wa shilahīlo. A boi nūūlū būlema ū kūnzunīlīja kwiza hamò nang'ho, ū bebe ūkūbiza weelaga; ūkwīnga ū mu būtungwa wa shilahīlo shane.”

⁴² Alīyo lūūlū ī lelo aho nashika a ha lwinzī, naalī nahaya gīkī, “Ee SEEBA, Mulungu wa ng'wa Abulahamu baba būgonzo, lwīlūkīlage ū lūgendo ūlo nashimīzaga kwiza kūūnū.

⁴³ Ūlībona gīkī ī haha nīmīīlaga a ha lwinzī lwenūlū; na lūūlū ūlū ng'wanikī alize kūdaha minzī, nane nang'wīle, Mayū nigunanhage minzī magehu ū mu Lūzoga lwakwo nang'we,

⁴⁴ hūna nang'hwe aniwīle gīkī, Ng'waga dūhū baba, nī ngamīla jako najidahīle. Nalīlomba abize hū ng'wene ūyo SEEBA ansolelile ū ng'witūnja wa ng'wa baba būgonzo.”

⁴⁵ Aho nataalī kūkalīcha ū kūlomba kwa mu ng'holò yane, wiza ū Lebbeka abūūkije Lūzoga lwakwe; wingīla ū mu lwinzī kūdaha. Hūna nūnomba gīkī, “Mayū nigunanhage minzī nang'we.”

⁴⁶ Atakwīgije mihayo, ūlwicha ū Lūzoga lwakwe ūninha a minzī; kūnū alīniwīla, “Ng'waga dūhū baba, nī ngamīla jako najidahīle.” Ng'hana nūng'wa nī ngamīla jane ūjing'wisha.

⁴⁷ Hanuma nūmūja, “Ū bebe mayū ūlī nshīke wa ng'wa nani?” Ūhaya, “Nalī ng'wana Betueli ng'witūnja wa ng'wa Milika kūfuma mulī Naholi.” Hūna nūntūūlīla lūūlū ī sīīlī ya kū nindo, nūnzwīka nī migufu ya mu makono.

⁴⁸ Hanuma ninama kū būtongi bo ng'wa SEEBA kūlamya. Nūnkumīlīja ū SEEBA, ū Mulungu wa ng'wa baba būgonzo Abulahamu, ūyo wanitongeelaga mu nzīla ya kūnishisha kūlī ndūgūye wa ng'wa baba būgonzo, kwiza kūnsola ng'wizūkūlū wakwe akabize nke wa ng'witūnja wakwe.

⁴⁹ Na lūūlū ūlū mulīng'wanukūla ū baba būgonzo mu būyegi na ng'hana nūūlū yaya, niwīlagi nabone ipandī līngī ī lya kūgalūkīla.

⁵⁰ Ū Labani nū Betueli būhaya, “Ū mhayo gwenūyū angū gūfumile kūlī SEEBA, a bise tūtī na gwa kūkūwīla; tūtīko kūzunya nūūlū kūlema.

⁵¹ Ū Lebbeka ng'wenīkīlī ūūyū aha; nsolage muje, akatoolwe nū ng'witūnja wa ng'wa so būgonzo, gīt'umo SEEBA ahelelile.”

⁵² Ū ntūmami wa ng'wa Abulahamu aho wigwa ūmo bakahayīla, winama kū būtongi bo ng'wa SEEBA, kūshisha ha sī.

⁵³ Hūna ū ntūmami ng'wenūyo ūfunya shikolo shingī sha būlenji, sha zahabu na sha feza, na myenda mingī; ūng'winha ū Lebbeka. Ū nsīzaye wa ng'wa Lebbeka hamò nū nina, nabo ūbinha shikolo shingī sha mpango ntaale.

⁵⁴ Hanuma ya henaho būlya na kūng'wa; ū munhū ng'wenūyo na a biye būlaala ho ū būjikū wenūbo. Ī dilū aho weela ūhaya, “Nizunīlījagi lūūlū ū nene nabūūke ī haha, naje kūlī baba būgonzo.”

⁵⁵ Ū nsīzaye wa ng'wanikī nū nina būhaya gīkī, “Ni walenda lenda ho ū ng'wanikī, tūshikū nūūlū ikūmi gīkī, nūūlū alīja shi lūūlū.”

⁵⁶ Nang'hwe ūbashokeja, “Bing'we mutanidījagi ū nene, mulībona gīkī ū SEEBA wanigoloolelile ī nzīla. Nizunīlījagi nabūūke naje kūlī baba būgonzo.”

⁵⁷ Būhaya, “Tūng'witane ū ng'wanikī twize tūmūje.”

⁵⁸ Būng'witana ng'hana ū Lebbeka būmūja gīkī, “Ūkūja nū munhū ng'wenūyū?” Ūshosha, “Najile.”

⁵⁹ Hūna lūūlū a bang'wawe ū Lebbeka būnzunīlīja kwīnga na ngunanhi wakwe, ūbūūka ajile nū ntūmami wa ng'wa Abulahamu, hamò na a banhū abo walī nabo.

⁶⁰ Būmfuuha ū Lebbeka balīng'wīla gīkī, “Ng'wanabo ng'wise jaga ūkabyale baana bingī; ūbize nina wa banhū mashihūmbī na mashihūmbī. Ū būbyīle wako būbapyene banishi, na kūbataaja mizengo yabo.”

⁶¹ Na lūūlū ū Lebbeka na a basese bakwe bigolanya, aho bamalīīla būdamhīla ngamīla, būbūūka bajile nū munhū ng'wenūyo. Ū ntūmami wa ng'wa Abulahamu ūbiza wansola ū Lebbeka, ūja nang'hwe.

⁶² Ū Isaka wikalaga Negevu, ūsangwa wafuma hado ī Beeli-lahai-loi;

⁶³ Ūja kū malaale kūgoloola magūlū. Gaalī makanza ga līīmi lya mhīndī, wahayūponya a miso ūbona ngamīla jiliza.

⁶⁴ Ū Lebbeka nang'hwe aho waponya a miso ū kū būtongi ūnoleela ū Isaka, wika a ha ngamīla.

⁶⁵ Hūna ūmūja ū ntūmami wa ng'wa Abulahamu gīkī, “Nani ū munhū ng'wenūyo alīshimīza ng'wilaale kwiza kūtūsūng'wanha?” Ū ntūmami ūhaya, “Baba būgonzo.” Ū ng'wanikī ūsola ng'wenda mbūūpu, wifīkīja ū kū būshū.

⁶⁶ Hūna ū ntūmami ūnsomboolela ū Isaka pyī īyo walī wayīīta.

⁶⁷ Ū Isaka ūng'wenha ū Lebbeka ng'wiheema lya ng'wa nina Saala, ūbiza nke wakwe. Akantogwa no, nīyo hangī ūlūngūjiwa nū ng'wilundu lya kūchīlwa nina.