1 Sang'weli 17 - Bibilia Ilagano Lya Kale 2015

Goliati Mala-mala wa Bafilisiti

¹ Hūna ū mu shikū jenījo a Bafilisiti būbilinga mabità gabo Soko mu sī ya Yuda, kūlwa nguno ya būlūgū; būtūūla ng'hambī yabo Efesi-damimu ha gatī ya Soko na Azeka.

² Ū Saulo na a Baisilaeli nabo bibilinga, ī ng'hambī yabo būtūūla mu ntubīlo gwa sī ya Ela, bihela kwenūko kūlwa kwilwisha būlūgū na a Bafilisiti.

³ A Bafilisiti būbiza kū lwandī lūmò, a Baisilaeli nabo ū kū lwandī ū lūngī; a ha gatī yūbiza ho sī ya ntubīlo ya kūbalekanya.

⁴ Ū kū ng'hambī ya Bafilisiti lyaalīko ling'wana litanagwa lī Goliati lya Gaasi, kwimanīla lyaafumīla ha ng'waape, lyaalī idaaji lya būlīhu wa kūkīla fuuti kenda.

⁵ Ū kū ntwe lyaalī līzwalile ihima lya chūma sha shaba, hūna lyūzwala igoodi lya magambala ga chūma sha shaba, lya būdito wa kilo makūmi atanò na mpungatī.

⁶ Ū kū magūlū lyalī līzwalile maachūma ga shaba ga kūlang'hana milūndī; hama lyalī n'ichimu ū kū ngongo lītunganījiwe ū kū shizwalo shalyo sha būlūgū.

⁷ Ū nang'ha gw'ichimu lyalyo lyal'ibbūmbūsī itaale no, hangī igīnu gītī ng'wīīsī; ī chūma sh'ichimu shalī na būdito wa kilo mpungatī. Ū lūmūda lwalyo lyabūūkījiagwa na munhū watongela ū kū būtongi walyo.

⁸ Na lūūlū ī lī Goliati lyenīlo lyīmīīla, lyandya kūgahamukīla a mabità ga Baisilaeli līlīhaya, “Ng'wizaga kwamba būlūgū kūkooba kī? Ū nene natī Mfilisiti, a bing'we ning'we mutī batūmami ba ng'wa Saulo? Solagi munhū wize aha nalī.

⁹ Ūlū alaadūle ū kūlwa na nene anibūlage, tūkūbiza banhū bing'we mutūsuge; alīyo ūlū nūng'heeba ū nene nūmūlaga, a bing'we mukūbiza banhū bise, tūkūmusuga muyūūtūtūmamīla.”

¹⁰ Ī lī Goliati lyongeja kūhaya, “Ī lelo leki nagasondagūle a mabità ga Baisilaeli! Ninhagi munhū nalwe nang'hwe.”

¹¹ Ū Saulo na a Baisilaeli aho bīyiigwa ī mihayo yi Ifilisiti lyenīlo būzwangana no, hama bogoha na kogohele kangī nako nīyo.

Daūdi kūja kū būlūgū

¹² Na lūūlū, ū Daūdi walī ng'witūnja o ng'wa Yese wa Betelehemu ya Yuda, munhū wa lūganda lwa Baefulaimu. Ū Yese ng'wenūyo walī na bitūnja banaane, ū mu shikū ja ntemi Saulo walī namhala wa shikū ningī.

¹³ A bitūnja ba ng'wa Yese a badatū a bataale baalī baja nū Saulo ū kū būlūgū; ū wa kwandya walī Eliabu, wa kabīlī Abinadabu, ū wa kadatū Shama.

¹⁴ Ū Daūdi walī kwangūlīja wabo, na lūūlū a badatū a batongi kūbyalwa hū baalī baja nū Saulo ū kū būlūgū.

¹⁵ Ū Daūdi wajaga ū kūlī Saulo, alīyo wītaga washoka hangī kaya Betelehemu, kūdīīma ng'holo ja ng'wawe.

¹⁶ Ī Līfilisiti ī lidaaji līkashisha shikū makūmi anè līkūmanagūūfumīla ha ng'waape ī dilū nī mhīndī, lyīmīīla kwikumīlīja.

¹⁷ Lwise lūmò ū Yese ūng'wīla ū ng'witūnja wakwe ū Daūdi, “Bebe anukūlaga kaaka kadebbe ka tūūshilīwa tūkalangile na tū migatī ikūmi, ūbapeegeje a bakūlūyo ū kū ng'hambī.

¹⁸ Tūūtū na tūshibanda ikūmi twa mashishanga galaalile ūkang'winhe ū ntaale w'ibità lya ng'hambī yabo. Ūbabone nū mumo balī a bakūlūyo, ūnenhele ī mhola ja mihayo ūmo īlījīīla koi.”

¹⁹ Ū Saulo na a Baisilaeli a bose baalī ū kū ntubīlo gwa Ela, nguno ya kwilwiisha būlūgū na a Bafilisiti.

²⁰ Aho wela ī dilū ū Daūdi ūbūūka, ī ng'holo ūjileka na ndīīmi ūngī, ū wei ūja gīt'ūmo walī walagīīlīlwa nū Yese. Ūshika ū kwibità, ūsanga a bashilikale balīja ū kū būlwīīlo wa būlūgū, kūnū bakwitongaga n'ilaka lya higūlya mihayo ya kwitimbya ng'holò mu būlūgū.

²¹ A Baisilaeli na a Bafilisiti būhela mabità bikiimaalīlaga, būlī bene kū lwandī lwabo.

²² Ī shikolo īsho akasheenha ū Daūdi ūshileka ha ng'hambī, ūnekela nang'hani ūyo walī watūūlwa kūlang'hana shikolo, ū wei ūpeela ajile ūko baalī baakamba būlūgū; ūshika ūbagīsha a bakūlūye.

²³ Ū Daūdi aho ataalī ūyomba nabo a bakūlūye, kwimanīla lyapuluka ī lī Goliati lya Gaasi, ī lī mala mala lya Bafilisiti; lyīnga ū ng'wibità lyūkitenda ha ng'wape, lyandya kūbahamukīla higūlya līkwitagūlaga ū būsondagūji walyo gīt'ūmo lyītīlaga na kale; nū Daūdi ūwigwa ū būsondagūji wenūbo.

²⁴ A Baisilaeli aho baalībona, pyī būpeela bogohaga kībi no.

²⁵ A Baisilaeli bandya kwiwīla, “Mulīlībona ī ling'wana lyenīlo? Lyapuluka hangī kūbasondagūla a Baisilaeli. Ūlū munhū ūlībūlaga ī lyenīlo akūsabiwa no nū ntemi; nīyo ū ntemi akūng'winha ū munhū ng'wenūyo nshīke wakwe abize nke wakwe, hama nī kaya ya ng'wawe ītalalipa goodi ū mu Isilaeli!”

²⁶ Hūna ū Daūdi ūbabūūja a banhū abo baalī bīmīīla bbihī nang'hwe, “Bing'we ū munhū wa kūlībūlaga ī Līfilisiti lyenīlo, ūbīngīja a Baisilaeli ī libengwe ī litaale lyenīlī, akwītīlwa mhayo kī? Ī gete nīyo ū Mfilisiti ng'wenūyū ni nani, nibūlī wikale akūsondagūlaga gīko mabità ga ng'wa Mulungu mpanga?”

²⁷ A banhū būng'wīla ī mihayo īyo biwīlaga; būhaya, “Ū wa kūlībūlaga ī lyenīlo akwītīlwa ī mihayo yenīyo.”

²⁸ Ū nkūlūye ū ntaale ū Eliabu aho wang'wigwa akūyombaga nabo a banhū benabo ūmpelanīla no; ūmūūja, “Ī gete ū bebe, wenhagwa kī ū kūūnū? Īkī walekaga tūkolo kū matogolo ūko; nani ūyo wanekelaga ī gīsī? Angū nabūmanile ū witūūla tūūji wako nī nyachilū yako; ū bebe wizaga kūlola būlūgū dūhū ū kūūnū!”

²⁹ Nang'hwe ū Daūdi ūhaya, “Hama naakenya kī ī gīsī, naleke nūūlū kūlūngalūnga?”

³⁰ Ūngalūkīla munhū ūngī ūmūūja hangī ī mihayo yenīyo; a banhū būnshokeela ū kūng'wīla gīt'ūmo baalī bang'wīlīla dūhū a ha kwandya.

Daūdi kū būtongi bo ng'wa Saulo

³¹ Īyo akīhaya ū Daūdi yigwiwa na banhū, bīshisha kūlī Saulo; ū Saulo ūlagīja itanwe.

³² Ū Daūdi aho washika a halī Saulo ūng'wīla, “Yaya ū kūfung'wa ng'holò kūlwa nguno ya ng'wing'wana ng'wenūyo dūhū; ū nene ntūmami wako nakūja koi nakalwe nang'hwe!”

³³ Ū Saulo ūnshokeja ū Daūdi alīhaya, “Ū bebe ūtūdūla ū kwikiimalīla nang'hwe ū Mfilisiti ng'wenūyo gīkī ūlwe nang'hwe būlūgū, nguno ūlī nyanda ndo no; alīyo ū wei munhū wa būlūgū kwīngīīla ha būyanda wakwe.”

³⁴ Daūdi nang'hwe ūshosha ūhaya, “Ū ntūmami wako akabizaga na nīmo gwa kūdīīma ng'holo ja ng'wa ise. Yabīta kwiza shimba na ndūba ū ng'widaale yūūdima ng'holo.

³⁵ Ū nene ntūmami wako nīsanga nūkītūla nīhulumūja ī ng'holo ū mu nomo gwayo. Aho yaanigalūkīla nīdima ū būyenze wayo nītūla, nībūlaga.

³⁶ Ū ntūmami wako īkī wabīta kūbūlaga shimba na ndūba, nū Mfilisiti ūyo atasaalilwe ng'wenūyū akūbiza ūmò waho; nguno wagasondagūlaga mabità ga ng'wa Mulungu mpanga.

³⁷ Ū SEEBA ūyo wanipīja kūfuma mu makanwa ga shimba na makanwa ga ndūba, hū ng'wene ūyo akūnipīja nū mu makono ga Mfilisiti ng'wenūyū.” Hūna ū Saulo ūng'wīla ū Daūdi; “Jaga SEEBA abize hamò nang'ho.”

³⁸ Hanuma ū Saulo ūnzwalīkīja ū Daūdi ī shizwalo shakwe sha būlūgū; ūngumīīla ī ligoodi lyakwe lya būlūgū, n'ihima lya chūma sha shaba ūntūūlīla ū kū ntwe gwakwe.

³⁹ Ū Daūdi ūlūtunga mu nkīmbīlī gwakwe ū lūshū lo Saulo, hūna ūgema kūshimīza shimīza a henaho nguno ī shikolo shenīsho walī atashimanīīlile. Ūng'wīla ū Saulo, “Baba ntemi, natūdūla ū kūja nasho ī shenīshi, nguno natashimanīīlile.” Na lūūlū ūshizuula.

⁴⁰ Hūna ūbūūcha nang'ha gwakwe mu nkono, ūsola na tūwe twibilingu bilingu tūtanò kūfuma mu longa, ūtūtūūla mu mfuko gwakwe gwa nyadīīmi, ūsola na lūtaago lwakwe mu nkono; ūnsanga ū Mfilisiti.

Goliati na Daūdi kwiponangīja mihayo

⁴¹ Ū Mfilisiti nang'hwe hamò nū mūūcha wa lūmūda lwakwe wegeela ū kūlī Daūdi.

⁴² Aho wanola chiza ūng'wibengeleja, nguno akabona gīkī gashi nīyo walī nyanda ndo dūhū, wikoba lyaaza na suso nsoga.

⁴³ Ūng'wīla ū Daūdi, “Chii bebe, ūlīnizīīla wa milang'ha ūliganika nalī mvwa ū nene?” Ū Mfilisiti ng'wenūyo wandya kūnzuma ū Daūdi mu lina lya bamulungu bakwe.

⁴⁴ Ūng'wīla alīhaya, “Al'egeelaga ū mimba gwako nakūjinha noni ja hape na shiinu ja mu matogolo.”

⁴⁵ Nang'hwe ū Daūdi ūng'wīla ū Mfilisiti, “Ū bebe angū ūliza kūnisakamīla bo lūshū n'ichimu na someke; alīyo ū nene nalīkwizīīla mu lina lya ng'wa SEEBA, ū Ndūji wa shose; ū Mulungu wa mabità ga Baisilaeli abo ūkūbasondagūlaga.

⁴⁶ Ī lelo ū SEEBA akūkūtūūla mu nkono gwane, nakūtūle nagūtīne ū ntwe gwako. Nīyo ī lelo yenīyī ī mibimba ya mabità ga Bafilisiti nakūjinha noni ja hape, na shiinū ja hasī; hūna pyī ī sī īkūdeeba gīkī alīho Mulungu ū mu Isilaeli.

⁴⁷ Pye abo biibilingaga henaha bakūdeeba gīkī ū SEEBA atapījaga bo kūtūmamīla shū nūūlū machimu; nguno ū būlūgū wene bo ng'wa SEEBA, na lūūlū a bing'we bose ūmo mugelelile akūmutūūla mu makono gise.”

⁴⁸ Ū Mfilisiti wandya kūng'wegeela ū Daūdi; ū Daūdi nag'hwe ūpeela ajile a ha būtobanīlo, aje akatūūng'wanhe nang'hwe bambe būlūgū.

⁴⁹ Ūtwenga nkono mu fuko ūsola iwe, ūlītūūla mu lūtaago lokwe hūna ūlūhulinja, ūnkaala ū Mfilisiti iwe lya ha būshū; lyūlibīla mu ntwe ī liwe. Ū Mfilisiti witaalīka hasī abundaalile!

Goliati kūbūlagwa, na Bafilisiti kūpeela

⁵⁰ Ū Daūdi ūbiza wantinda ū Mfilisiti bo lūtaago n'iwe; nūūlū īkī walī atī na lūshū mu nkono ū Daūdi, alīyo akantūla ū Mfilisiti ūmūlaga.

⁵¹ Hūna ūpeela ajile hoi ū Daūdi, ūūkampanda wīmīīla a higūlya yakwe; ūlīdima ī līlūshū lyakwe ū Mfilisiti ng'wenūyo, ūlīsopoola ū mu shilaalo shalyo ūmalīja, hūna ūgūtīna ū ntwe na līlūshū lyenīlo. A Bafilisti aho babona gīkī ū mala mala wabo wabūlagwa, būgalūka būduta nhambo.

⁵² A banhū ba Isilaeli na Yuda būyoga kayogele kataale ka būtindi, būhūūma bīngile ūko baalī; būboolomya nhambo a Bafilisiti kūshisha Gaasi na kū mibita ya Ekuloni. A Bafilisiti baja bakūbūlagagwa nzīla ngima kūfuma Shalaimu kūjūūshik'ī Gaasi nī Ekuloni.

⁵³ A Baisilaeli aho baashoka ū kūfuma ū kūbapeeja a Bafilisti, bingīla ū mu ng'hambī yabo būshisola ī shikolo īsho bakashisanga moi.

⁵⁴ Ū Daūdi ūgūsola ū ntwe gwa Mfilisiti ūja nago Yelusalemu; lelo ī shilanga sha Mfilisiti ng'wenūyo ūūkashitūūla ū Daūdi ng'wiheema lyakwe.

⁵⁵ A hikanza lya kūjūūtobana nū Mfilisiti ū Daūdi, ū Saulo akang'witana ū Abuneeli, ū ntaale wa mabità ga bashilikale; ūmūūja, “Bebe Abuneeli, ū nsūmba ng'wenūyo ni ng'witūnja o ng'wa nani?” Ū Abuneeli ūshosha alīhaya, “Nalilahīla kū būtongi wako baba ntemi, natamanile gete.”

⁵⁶ Ū ntemi ūhaya, “Būūgīlījaga ūdeebe ū nsūmba ng'wenūyū ng'witūnja o ng'wa nani!”

⁵⁷ Ū Daūdi aho wafuma dūhū ū kūlībūlaga ī Līfilisiti, ū Abuneeli ūnsola ūntwala kūlī Saulo, ū Daūdi ataalī agūbūūkije mu nkono ū ntwe gwa Mfilisiti.

⁵⁸ Hūna ū Saulo ūmūūja, “Bebe nsūmba, ūlī ng'witūnja o ng'wa nani ī gete?” Daūdi nang'hwe ūshosha ūhaya, “Nalī ng'witūnja wa nsese wako Yese muna Betelehemu.”