1 Batemi 20 - Bibilia Ilagano Lya Kale 2015

Beni-hadadi na nzengo gwa Samalia

¹ Makanza malebe ntemi Beni-hadadi wa Alamu ūbabilinga pye a bashilikale bakwe, hūna ūja kūgūdumīla ū nzengo gwa Samalia. Ūja hamò na batemi bangī makūmi adatū na babīlī, na falasa jabo na magogoteni gabo ga būlūgū; būūkatūūla ng'hambī ja kūgūpīndīlīja ū nzengo gwenūyo.

² Hūna ūtūma nhūng'wa ū mu nzengo, ū kūlī Ahabu ū ntemi wa Isilaeli; kūhaya, “Ū ntemi Beni-hadadi alīhaya gīkī,

³ ‘Ī feza nī zahabu ījo ūlī najo jilī jane; na a bake bako a basoga basoga bane, pye na a baana bako!’”

⁴ Ū ntemi wa Isilaeli ūhaya, “Ūmo ūlīhayīla dūhū baba ntemi gūlī chene; ū nene nī shikolo īsho nalī nasho tūlī bako.”

⁵ A batūng'wa būshoka hangī; benha yīngī balīhaya, “Ū ntemi Beni-hadadi alīhaya gīkī, ‘Naamalile kwenha mhola kūkūwīla gīkī, ī feza nī zahabu ījo ūlī najo jilī jane, pye na a bake bako na a baana bako.’

⁶ Alīyo lūūlū ī ntondo makanza gītī genaya nakūtūma koi batūmami bane, bize balolalole pye a hose ū mu numba y'ikūlū lyako, nī numba ja bataale ba mu sī yako; būlī shikolo īsho balabone gīkī shilī shawiza bakūshisola banenhele.”

⁷ Hūna ū ntemi wa Isilaeli ūbitana pye a banamhala ba mu sī yakwe, ūbawīla; “Mulībūbona ū wikoloosha bo munhū ng'wenūyū ūmo būlī, walī wenhile nhūng'wa kūhaya gīkī a bake bane na a baana bane, nī feza nī zahabu ījo nalī najo jilī jakwe; natanemegije.”

⁸ Pye a banamhala ba banhū bakwe būng'wīla, “Lemaga nīyo yaya nū kūndegeleka.”

⁹ Na lūūlū ūbashokeja a batūng'wa ba ng'wa Beni-hadadi; ūbawīla, “Ng'wīlagi ū baba būgonzo ū ntemi gīkī, ‘Ū ntūmami wako akwīshikīlīja pyī īyo walī wīhayile a ha wandījo, alīyo ūyo wagūhaya haha natūgūdūla ū gwene.’” Abo baalī baatūng'wa bīnga, būtwala ī lishosho ū kūlī Beni-hadadi.

¹⁰ Ū Beni-hadadi ūtūma nhūng'wa hangī ū kūlī Ahabu kūhaya, “A bamulungu ni banitūlage hataale na kūtinda ho, ūlū lūlasaage lūbuubu nūūlū lūgehu ū mu Samalia, kūlwa kūbagabanhya a banhū bane būlī ng'wene apandīke nūūlū twa ngota!”

¹¹ Ū ntemi wa Isilaeli ūbashokeja alīhaya, “Ng'wīlagi gīkī, ‘Ū munhū ūlū alī ng'wikanza lya kūzwalīla shilanga shakwe,’ atizigīmbagīmba gīt'ūyo wamala kūshizuula haha.”

¹² Ū Beni-hadadi aho alīwīlwa ū mhayo gwenūyo walī nabo a batemi biye bang'waga walwa mu maheema gabo. Hūna ūbawīla a banhū bakwe, “Īmagi hīgīyī lyashika ī likanza lya kūgūtūla ū nzengo.” Ng'hana bīma hīgīyī, gīkī bandye kūgūtūla ū nzengo.

Ahabu kūmpyena Beni-hadadi

¹³ Ū ng'wikanza lyenīlo wiza ng'hangi ū kūlī ntemi wa Isilaeli ū Ahabu; ūhaya, “Ū SEEBA alīhaya gīkī, ‘Ūlīlībona ī libità ī litaale lyenīlī? Ī lelo yenīyī nakūlītūūla mu nkono gwako, a henaho h'ūkūdeeba gīkī, ū nene nalī SEEBA.’”

¹⁴ Ū Ahabu ūbūūja, “Nani akūgwīta ū mhayo gwenūyū?” Ū ng'hangi ūhaya, “Ū SEEBA alīhaya gkī, ‘Gūkwītwa na basūmba, a bagunanhi ba basugi ba mapandī ayo galīmo ū mu sī yako.’” Ūbūūja hangī, “Al'ū wa kūwandya ū būlūgū nani?” Ū ng'hangi ūhaya, “Ūkūbiza bebe.”

¹⁵ Na lūūlū ū Ahabu ūbitana a basūmba, a bagunanhi ba basugi ba mu sī yakwe; baalī magana abīlī na makūmi adatū na babīlī. Hanuma ya henaho ūbabilinga na a Baisilaeli a bangī, a bose būbiza banhū shihūmbī mpungatī.

¹⁶ Būfuma ū mu nzengo makanza ga līīmi, ū Beni-hadadi na a batemi abo makūmi adatū na babīlī, baalī mu maheema gabo bakūng'waga walwa.

¹⁷ A basūmba, a bagunanhi ba basugi ba mu sī, hū būtonga ū kūfuma. Ī likanza lyenīlo ū Beni-hadadi walī wamala kūtūūla balang'hani ba kūyūlola batizisanganījiwa; na lūūlū būng'wīla, “Balīho banhū balīfumīīla Samalia!”

¹⁸ Nang'hwe ūshosha ūhaya, “Badimagi mubenhe balī bapanga gīko; babize baliza mu mhola, nūūlū baliza kū būlūgū.”

¹⁹ A basūmba, a bagunanhi ba basugi ba mu sī aho balīfuma ū mu nzengo, ū kū numa yabo lyakūūbījaga ī libità lya bashilikale;

²⁰ būshikīla kwandya kūbatūla a banishi, būlī munhū wamūlaga ng'wilwisha wakwe. Aho yaja gīko a Baalamu būpeela nhambo; nabo a Baisilaeli būboolomya. Gwike ū ntemi Beni-hadadi ū wa Alamu, ūdamhīla falasa ūpeela, ūbiza wapūlūgūka, na banhū bakwe balebe.

²¹ Ū ntemi wa Isilaeli ūbaheeba kībi no, nūūlū īkī baalī na falasa na a magogoteni; akababūlaga Baalamu bingī no.

²² Hanuma ya makanza, ū ng'hangi wiza hangī ū kūlī ntemi wa Isilaeli ūng'wīla, “Ideedeeng'hanyage wīlole chiza īyo yigelile kūbeejiwa, ūlīguzuhyī ī libità lyako. Nguno a ha ng'waka ū mu matūja malaale akwiza hangī kūkūdumīla ū ntemi wa Alamu.”

Beni-hadadi kūpyenwa hangī

²³ Ū ntemi wa Alamu nang'hwe ū kwenūko, a banhū bakwe bandya kūnganikīla kahelele kapya ka mihayo balīng'wīla, “A benabo baatūpyenile kūlwa nguno a bamulungu babo balī bamulungu ba mu sī ja magūlya, alīyo ūlū tūūlwa nabo tūlī mu mbūga, tūkūbaheeba dūhū.

²⁴ Alilūūlū, ū gwa kwīta gūūyū, bīnjage pye a batemi a ha masumbī gabo, booye ū kūfunya ī shilagīlo, ūtūūle bangī a ha ng'wanya gwabo.

²⁵ Hama nīyo ī libità īlo wajimīīgije ūlīshoshe gīt'ūmo lyalī; ībize falasa kū falasa, n'igogogteni kūlw'igogoteni; hama tūje kū mbūga, h'ūko tūkalwīle nabo a Baisilaeli; tambala machimu tūkūbaheeba.” Ū Beni-hadadi wizunīlīja nabo, wīta gīt'ūmo bakang'wīlīla.

²⁶ Ū mu ng'waka ūyo gūkakūūbīja, ū Beni-hadadi ūbabilinga hangī a Balaamu ū mu shikū ja matūja mbelele, ūja Afeki kūjūlwa būlūgū na a Baisilaeli.

²⁷ A Baisilaeli nabo bikobya; aho banukūla ī shilanga būbūūka bajile koi ū kwilwisha būlūgū nabo. A Baisilaeli būtūūla ī ng'hambī yabo kū ntambūko, biilola nabo; alīyo būbiza gītī tūdaale tūbīlī twa mbūli, a Baalamu a bene baalī lweelwe ndo.

²⁸ Ū munhū o ng'wa Mulungu wiza hangī ū kūlī ntemi wa Isilaeli ūng'wīla, “Ū SEEBA alīhaya gīkī, ‘Īkī a Baalamu bakwiganikaga gīkī ū SEEBA alī mulungu wa mu sī ja magūlya dūhū, atī mulungu wa mu sī ja ntubīlo, na lūūlū ī libità na būtaale lyenīlī nakūlītūūla mu makono gako, ūmane gīkī ū nene nalī SEEBA.’”

²⁹ Jūbīta shikū mpungatī batūūgije dūhū bikiimaalīlile; a ha lūshikū lwa mpungatī wandya ū būlūgū; a Baisilaeli būbūlaga Baalamu shihūmbī igana līmò ū mu lūshikū lūmò lwenūlo.

³⁰ Abo bakasaaga būpeelela mu nzengo gwa Afeki; alīyo ī ndugu ya nzengo gwenūyo yūgwa, yūbabbuudya banhū shihūmbī makūmi abīlī na mpungatī. Nū Beni-hadadi akapeelela ū mu nzengo, ūkingīla mu numba īmò, wibisa mu chumba sha mu gatī.

Ahabu kūnekeja Beni-hadadi

³¹ Hanuma a batūmami bakwe būng'wīla, “Tūkigwaga gīkī a batemi ba numba ya Isilaeli balī na shigongo. Tūzunīlījage tūje ū kūlī ntemi wa Isilaeli, tūzwalile magūnīla mu mikīmbīlī, na twitunge ngoye kū mitwe, hamo akūkūchīla shigongo.”

³² Ng'hana būzwala magūnīla ū mu mikīmbīlī, nū kū mitwe bitunga ngoye, hūna būja ū kūlī ntemi wa Isilaeli; būūkang'wibūūlīla balīhaya, “Ū ntūmami wako ū Beni-hadadi alīkūlomba gīkī, ‘Nalīkwikūmbīlīja ūnikūlīlwe nikale mpanga.’” Ū ntemi ūhaya, “Gashi ataalī alīho mpanga? Ū ng'wenūyo ng'wanong'wise!”

³³ A banhū benabo būbonela ho mhayo gwa kūbalūngūja, būgūsabba wangū ū mhayo gwenūyo; būhaya, “Ee ū ng'wanong'wing'we ū Beni-hadadi!” Ū ntemi ūbawīla, “Jagi mukang'wenhe.” Ū Beni-hadadi aho wiza, ū Ahabu ūng'wegeleja ng'wigogoteni lyakwe.

³⁴ Ū Beni-hadadi ūhaya, “Nakūkūshokeja ī mizengo īyo walī wīdima baba kūfuma kūlī so, nū mu nzengo gwa Damasiko ūdūgije kūtūūla mo a magūlilū gako, gīt'ūmo so walī wītīla mu Samalia.” Ū Ahabu ūng'wīla, “Nakūkūlekela ūje ūlū tūūlagana ū mu mihayo yenīyī.” Būlagana ng'hana, hūna ūnekela ūja.

Ahabu kwiyenhela makoye

³⁵ Hūna mhayo go ng'wa SEEBA gūng'wizīīla ūmò wa bahangi; ūng'wīla ng'wiye, “Bebe nalīkūlomba ūnitūle nang'ha,” alīyo ū ng'wiye ūlema.

³⁶ Ū ng'hangi ng'wenūyo ūng'wīla ū ng'wiye, “Īkī walema ū kwīta ūmo gūlīhayīla mhayo go ng'wa SEEBA, ūlū ūlīnge a henaha ūkūbūlagwa shimba.” Ng'hana aho wīnga dūhū a henaho yūmpondya shimba, yūmūlaga.

³⁷ Ū ng'hangi ūpandīka munhū ūngī; nang'hwe ūng'wīla, “Ngosha nalīkūlomba ūnitūle nang'ha.” Ū ng'wene ūntūla, ūmmela lūguma.

³⁸ Hūna ū ng'hangi ng'wenūyo ūja kwīmīīla bbihī na nzīla, ūnindīīla ū ntemi kūshisha abīte. Wipalingīja līng'wenda ū kū ntwe lyūbūshīkīja ū būshū kwiza mu miso, yūbiza shilambu ū kūūmana.

³⁹ Kwitulwa washika ū ntemi alībīta; ūnīlīīla alīhaya, “Aho twalī twajile ū kū būlūgū, ū nene ntūmami wako nūkalibīla kū gatī yabo gete. Kwimanīla munhū ūmò wanenhela nding'wa wa mu būlūgū; ūniwīla gīkī, ‘Nang'hanage gete ū ng'wenūyū, ūlū ūjimīīla ū būpanga wako būkūbiza ha ng'wanya gwa būpanga bokwe, ūlū ītī chene ūkūfunya feza kilo makūmi adatū n'inè.’

⁴⁰ Alīyo lūūlū, ū nene ntūmami wako naalī nakwīlīlwa myatīla, naakiluluka ū munhū ng'wenūyo wajaga!” Aho alīkalīcha dūhū ī gīko, ū ntemi wa Isilaeli ūpondekeja alīhaya, “Ū nsango gwako ūgūmanile; hū gwenūyo wamalaga kwilamula bebe ng'wenekīlī.”

⁴¹ Haho na haho ū ng'hangi ng'wenūyo ūkangīlīja kūlyīnja wangū wangū ī līng'wenda ū kū ntwe, īlo lyaalī lyabūshīkīja ū būshū kūshisha mu miso. Ū ntemi wa Isilaeli ūng'witegeleja gīkī walī ūmò wa bahangi.

⁴² Hūna ūng'wīla ū ntemi, “Ū SEEBA alīhaya gīkī, ‘Wanekelaga munhū ūyo naalī naamalile kūhela gīkī ache, na lūūlū ū būpanga wako būkūbiza ha ng'wanya gwa būpanga wakwe, na a banhū bako ha ng'wanya gwa banhū bakwe.’”

⁴³ Ū ntemi wa Isilaeli wīnga hoi wadudubalaga, ūja ī kaya ī Samalia ūūkashika wadakaga na kadakīle kangī nako nīyo.