Luka 1 - Núúboòd Gú'dúgke Puu Sambə́ Nwɔŋú bìá

Nwɔŋ bəraa íí dá bɔbm̀ zɔ̀ŋə núúboòraa rú roó

¹ Gbàáro Teofil' Nɛ́b zùúm bád də́' bə̀ ɛ̀g nwɔŋ, in bəraa taà bə́n tə́ŋú rə yílú.

² Bə̀ bád nwɔŋ bəraa rə kìínmbə̀ nɛ́b aa bə̀ bé'à in bəd də kə̀ núù boò, sɛŋ aa sɔ̀d dú rə kíin. Bə̀ mà' Vɛnɛ́b tù' kə̀ nɛ́b bəd nwɔŋ bəraa rə baànmbìá.

³ Máá kɔ̀ kə̀ yíl máábìá, sàà mə́ dɛ̀d taà nyɛdkè, in aa taà rə yílú kóólé, sɛŋ aa sɔ̀d dú roó. Bít mə́ ɛ̀g də tə́ sɔ̀ɔ̀nkèá, gbàároá Teofil, bɔ̀b máà bári nwɔŋ aa mə́ kìì rə kə̀ kpaŋ̀á.

⁴ Mə́ bád in aarə, bɔ̀b ìì gàb vɛ́nà insánke aa íí kè'à rə bìá.

Malaika nə́ŋ̀ yaà bàà lɛbké Yohana bìá

⁵ Sɛŋ nə́ŋ̀ kàani, nɛ́d láŋsə́ bə̀ ma'ǹ nə́ŋ̀, nə́gə́l oò Zakariya. Nɛ́ŋə̀ aarə, tə́ nɛ́d láŋsə́ bə̀ ma'ǹ Abìá gə̀bú, kéèn oò kɔ̀ nə́gə́l oò Elizabɛt. Oòrə, Aruna nɛ́d láŋsə́ bə̀ ma'ǹ gbà'á kuná. Sɛŋ də Hirudus sə̀n gààd Yahudiya yɛ́b ba.

⁶ Boò iirə kóólé, ìì nɛ́b sɔ̀ɔ̀n bəd Vɛnɛ́b númú, bít ìì kò' Báátììkpɛ̀ŋ indaŋ̀mbə̀ bəd kóólé, kə̀ tɛ́m nə́ŋ̀ní.

⁷ Zá ìì kə̀ wàà naà gá. Kàandə, Elizabɛt də, nɛ́ŋ kéèndo ziirá. Bít boò kɔ̀ zèd boò ká' yàá, boò iirə kóólé.

⁸ Nyàm nə́ŋ̀ kàani Zakariya tə́ láŋsə́ tù' ma'ǹ i'ǹ Vɛnɛ́b númú. Kàandə, sɛŋ də bərə, gə̀b oò bə̀ dá sə̀n ma'nàá.

⁹ Kə̀ nɛɛ̀n aa nɛ́b láŋsə́ bə̀ ma'ǹ bəd láŋsə́ boò bàg də kíni, sàà bə̀ vúŋ̀ kə̀ sáásá lɛ́'ǹmbìá, bɔ̀b oò pìì Báátììkpɛ̀ŋ láŋsə́ wúuú, bít oò dú' téé kuùm solbə̀ aa bə̀ dɛ̀d encens roó.

¹⁰ Sɛŋ aa tə́ téé kuùm solbə̀ aa bə̀ dɛ̀d encens rə dú'ǹ də, nɛ́b bəd zùúm bə̀ nyɛɛ̀m Vɛnɛ́b gbaarú.

¹¹ Kàanyée gə́, Báátììkpɛ̀ŋ malaika nə́ŋ̀ yaà vúg Zakariya núùrú, yaà dìì gannyàgə̀l aa luu bə̀ sáá téé kuùm solbə̀ aa bə̀ dɛ̀d encens rə bərə kàd ba, nɛɛ̀n váànú bə̀ rú.

¹² Zɔ̀ŋ aa Zakariya bé'ù kàangə́, tɛ́m nyágə́lə̀ yàá, bít də́dǹ mà'ù yàá.

¹³ Zá malaika bààù: «Ǹ nùù də́dǹ sí, Zakariya; kàandə, Vɛnɛ́b kè' nyɛmsɛ́l ń yàá. Kéèn ámbə̀ Elizabɛt dá wàà váàndo lɛbàá, bít ń dáù nə́gə́l oò páàn Yohana.

¹⁴ Ń dá tɛ́m làmkè gbà'á kiìn sɔ̀ɔ̀n. Nɛ́b bəd zùúm bə̀ dá làmkè kiìn kə̀ lɛbké wàà aarə bìá.

¹⁵ Kàandə, Yohana dá kuùm nɛ́ŋ gbàároá, Báátììkpɛ̀ŋ númú. Nyəə badn gá, nyəə in wìdkè gá, bít dá nyiìn kə̀ Nwul Gìdńná, bə́ŋ̀ tə́ nà'á oò bàgəlú.

¹⁶ Yohana dá yɛb Israila bə̀ bəd bí'ǹnà zùúm, Báátììkpɛ̀ŋ Vɛnɛ́b boò sunú.

¹⁷ Yohana kə̀ yíl oò bìá, dá ɛɛ̀m Báátììkpɛ̀ŋ númú. Dá kuùm kə̀ kpɛŋsɛ́lá, bít kə̀ Nwulá kə̀ nɛ́d Vɛnɛ́b nwɔŋ bə̀ baàn Eliya kíin. Dá yɛb báá bəd tɛ́m bí'ǹnà yɛb bəd naú, bít nɛ́b aa ləə Vɛnɛ́b síndə kɔ̀, dá bə̀ tɛ́m Vɛnɛ́b bə̀ seèlǹ piìn kə̀ nɛ́b tɛ́m wɔ̀ɔ̀lə̀ bəd kíni. Dá nɛ́b bəd ma'ǹ, bɔ̀b boò kùd sisá, sɛŋ aa Báátììkpɛ̀ŋ dáà yaànà bəroó.»

¹⁸ Zakariya bàà malaika: «Sɔ̀d leè, má taà in aarə gabm̀ tə́ vɛ́nà gú, mə́ dooì kə̀ aakíin yéroó, bít kéèn máá bə̀ kɔ̀ zèd oò kááì yéroó?»

¹⁹ Malaika kè' í'ù: «Máára mə́ kùmsə̀n Gabriyɛl. Dìì mə́ sáá sə̀n Vɛnɛ́b númú, oò bə̀ tù' ma'ǹmbìá. Vɛnɛ́b tùm máà sùnú, yaà máà bàà n kúnú, bít máà aànnà Nwɔŋ Puu Sɔ̀ɔ̀nkè aa yóo.

²⁰ Bə́ŋyée, ǹ kìì kúnú! Ń kè' nwɔŋ mə́ bəraa dá ma'míìn sɛŋ aa í' bərə sé. Kə̀ taàbìá, gú' ń dákíìn nibàá, bít ḿ bán nwɔŋ gámm̀bə̀ gá, sɛŋ aa in bəraa dá ma'míìn bərə yaà dá wəə̀n zé.»

²¹ Sɛŋ də bərə, nɛ́b bəd nwán Zakariya gbaarú. Nɛɛ̀n aa Zakariya náŋ dú láŋsə́ wúu rə, kò' bə̀ yíl yàá.

²² Zá zɔ̀ŋ aa vúgà gbaarú gə́, bán bə̀ nwɔŋ gáàmbə̀ sé. Sèl bə̀ gàb sə̀ní, Vɛnɛ́b kèrə̀wà núùì zɔ̀ŋ gìdń oò rú. Gám bə̀ nwɔŋ kə̀ nɛɛ̀n yaàlǹmbìá, bít kùm gú' nibkèá.

²³ Zɔ̀ŋ aa Zakariya sɛŋ tù' bə̀ oò bəd bɛ́d gə́, zá' ɛ̀mà kíìn oò kàrú.

²⁴ Sɛŋ taà zɔ̀gɔ̀ gə́, kéèn oò Elizabɛt bɔ̀b bàgə̀lá. Ɛ̀m dáá mə́' sòò núnà, bít bàà yíl oò:

²⁵ «Aa yée in aa Báátììkpɛ̀ŋ mà' mə́ roó! Sɛŋ aa ɛ̀g bé' máà búúd də, pà' yaà zá' mə́ in aa dá mə́ sə́ə́mnúù daàn nɛ́b bəd númú rə yàá.»

Malaika nə́ŋ̀ yaà bàà lɛbké Yéésù bìá

^26-27 Sɛŋ aa Elizabɛt bɔ̀b kə̀ bàgə̀l də, sòò nɔ̀ŋgɔ̀s yaà wə́ə́ gə́, Vɛnɛ́b tùmà malaika aa bə̀ dɛ̀rə̀ Gabriyɛl lə, wàà kéèn bèlzá aa gàb bèd váàn nwɔŋ síndə sunú, bìl nə́ŋ̀ú, Galili yɛ́b ba. Wàà kéèndo rə, nə́gə́l oò Mariyama, Yusufu, Dauda kun tabə̀ sə̀n kéèná.

²⁸ Sɛŋ də, malaika pìì oò kàrú, bít bààù: «Mə́ dɔ̀m m nwɔŋá, nɛ́ŋə̀ aa Vɛnɛ́b mà' n pə̀dkè yóo, Báátììkpɛ̀ŋ tə́ kə̀ ám tá.»

²⁹ Nwɔŋ dɔ̀msɛ̀l aa yée nyágə́l Mariyama tɛ́mì gbàákù, bít dɛ̀d yíl oò gə́, bə̀ nwɔŋ dɔ̀ɔ̀mbə̀ luùm aa gə́, í' tə́ baànmbə̀ leè gú?

³⁰ Bít malaika bààù kə̀ aakíin: «Ǹ nùù də́dǹ sí, Mariyama, Vɛnɛ́b mà' n pə̀dkè yàá.»

³¹ Ǹ ɛ̀ga: «Ń dá bàgə̀l bɔbàá, bít ń dá wàà váàndo lɛbàá, ń dáù nə́gə́l páàn Yéésù.

³² Dá kuùm nɛ́ŋ gbàároá, bít bə̀ dáù dɛdǹ Vɛnɛ́b Lɛgə́ Paà bə̀ Wàá. Báátììkpɛ̀ŋ Vɛnɛ́b dáù ma'ǹ dá kuùm gààd gbà'á, kìínmbə̀ doo oò Dauda kíni,

³³ bít dá gààd ləə̀n zèd kə̀ zèrá, nɛ́b Israila bə̀ bəd yílú. Gààd oò bə̀ gə́, bɛ́d bə gá.»

³⁴ Mariyama bàà malaika: «Sɔ̀d leè dá taà wə́ə̀n ma'ǹmbə̀ kàan gú, bə́ŋ̀ mə́ gàb váàn nwɔŋ sín yéroó?»

³⁵ Malaika kè' í'ù, bàà: «Nwul Gìdń dáà yaànà ám yílú, bít Vɛnɛ́b Lɛgə́ Paà bə̀ dá n kíìn kágàá. Kə̀ taàbìá, Wàà aa ń dá lɛbm̀ yérə, dá kuùm Gìdńná, bít bə̀ dáù dɛdǹ Vɛnɛ́b Wàá.

³⁶ Ǹ ɛ̀ga, kun ń Elizabɛt kɔ̀ dooì gbàákù; nɛ́b bəd kóólé bə̀ sèl gə́, bán wàà lɛbm̀bə̀ sɔ̀ŋ gá. Zá tə́ kə̀ bàgə̀l sòò nɔ̀ŋgɔ̀s oò roó.

³⁷ Vɛnɛ́b dákíìn báàn in gə́ kóólé ma'ǹmbìá.»

³⁸ Kàanyée gə́, Mariyama bàà: «Máá gə́, mə́ Báátììkpɛ̀ŋ kɔ̀'kíìná. Oò mà' mə́ kíìn, kə̀ nɛɛ̀n aa ḿ bàà yérə kíni.» Bít malaika zá' dààù taá.

Mariyama dáá Elizabɛt dɔ̀ɔ̀mbìá

³⁹ Zɔ̀ŋ aa malaika zá' dààù gə́, Mariyama wál iná, zá' pà' kpaŋ̀ ɛ̀m kə̀ báŋ báŋ bìl nə́ŋ̀ú, kɔ̀l bəd tə́ŋú, Yahudiya yɛ́b ba.

⁴⁰ Zɔ̀ŋ aa dáá wə́ə́ bìlú gə́, ɛ̀m dá pìì Zakariya yiilú, bít dɔ̀m Elizabɛt nwɔŋá.

⁴¹ Zɔ̀ŋ aa Elizabɛt kìì Mariyama nwɔŋ dɔ̀msɛ̀l gə́, wàà wáá oò bàgəlú, bít Elizabɛt nyìì kə̀ Nwul Gìdńná.

⁴² Bít gám nwɔŋ lɛgú, bàà: «Nɛɛ̀n aa Vɛnɛ́b zíg n yílú yérə, kàn nɛ́b kɛ́ɛ̀m kambəd bə̀ yàá. Bít Vɛnɛ́b dá wàà aa ń dá lɛbm̀ də, nɛɛ̀n zígǹ yílú kɔ̀!

⁴³ Máá gə́, mə́ nɛ́ɛ̀réè gú, bɔ̀b Báá mə́ Tììkpɛ̀ŋ nuù oò yaà taà máá yiìl gú?

⁴⁴ Ǹ zɛ̀ŋ túŋá, zɔ̀ŋ aa mə́ kìì nwɔŋ dɔ̀msɛ̀l ámbə̀ kàangə́, wàà wáá kə̀ tɛ́m làmkè máá bàgəlú.

⁴⁵ Ám gə́, Vɛnɛ́b zíg n nɛɛ̀nì yílú, nɛ́ŋə̀ aa ń kè' nwɔŋ aa Vɛnɛ́b bàà rə, dákíìn ma'míìn yóo!»

Mariyama nábá

⁴⁶ Kàanyée gə́, Mariyama bàà: «Nyì' mə́ oò káŋ Báátììkpɛ̀ŋ kaŋsɛ́lá.

⁴⁷ Bít nwul mə́ nyìì tə́ kə̀ làmkèá kə̀ Vɛnɛ́b Nɛ́d Nɛ́ŋə̀ bə̀ Súùn mə́ra.

⁴⁸ Kàandə, í' núù oò ɛgǹ bí'ǹmbà bə̀ sɔ̀ɔ̀nkè, máá mə́ kɔ̀'kíìn búúd bə̀ oò ba. Sɔ̀d bə́ŋyóo, sɛŋ gə́ kóólé, nɛ́b bəd dá mə́ dɛdǹ nɛ́ŋ kéèndo aa Vɛnɛ́b zígə̀ nɛɛ̀n yílú roó.

⁴⁹ Kə̀ aakíin, Vɛnɛ́b kpɛŋsɛ́l bə̀ mà' mə́ insɔ̀ɔ̀nkè gbàád bəd yàá. Nə́gə́l oò bə̀ gə́, tə́ gìdńná.

⁵⁰ Vɛnɛ́b dá nɛ́b aa bə̀ tə́ù káŋ̀ də, sɔ̀ɔ̀nkè ma'ǹ sɛŋ gə́ kóólé.

⁵¹ Mà' zə́' tù' kpɛŋké bəd kə̀ kpɛŋsɛ́l nɛɛ̀n oò bìá. Nìŋ sà' nɛ́b yíl bə̀ pa'ǹ bəd yàá.

⁵² Vɛnɛ́b sùdlɛ́l gààd gbàád bərì boò mə̀ə̀d yílú. Bít nɛ́b yíl lə́ə́ke bəd kɔ̀, pà' ná' bəì lɛgú.

⁵³ Pii nɛ́b gulùm bə̀ bəd insɔ̀ɔ̀nkè bəd yàá, zá nìŋ bí' nɛ́b gbaŋə̀ bə̀ bərì nɛɛ̀n tɛdńní.

⁵⁴ Vɛnɛ́b yaà láŋ nɛ́b Israila bə̀ bəraa ìì mà'ù tù' rə yàá. Yid bɔ̀' sɔ̀ɔ̀nkè oò ma'ǹmbə̀ sé,

⁵⁵ sɔ̀ɔ̀nkè aa bàà dàà bəǹ dá doo bə́n bəd ma'ǹ doó, Abraham da, kə̀ yɛb kàá oò bəd tá, zèd kə̀ zèrá.»

⁵⁶ Mariyama kùm kə̀ Elizabɛt tá, mà' kíìn sòò toora, bít zá' kidbíd kíìn oò kàrú.

Lɛbké Yohana nɛ́d baptisma bə̀ piìn bìá

⁵⁷ Sɛŋ aa Elizabɛt dá wàà lɛbm̀ bərə yaà wə́ə́ gə́, lɛ̀b wàà váàndoá.

⁵⁸ Ɔ̀dwaàlbə̀ oò bəd kə̀ kun oò bəd tá, ìì kìì Báátììkpɛ̀ŋ mà'ù sɔ̀ɔ̀nkè gbà'á oò gə́, wál yaà bə̀ kìì làmkè kə̀ oò tá.

⁵⁹ Zɔ̀ŋ aa wàà mà' sɛŋ dàgwà gə́, zá' bə̀ yaà wàà gàb ná'ǹmbìá. Bə̀ í'ù nə́gə́l piìnmbə̀ Zakariya, kə̀ báá oò nə́gə́l kíni.

⁶⁰ Zá nà'á oò kè' í', bàà bə̀: «Ə́ùwə́! Nə́gə́l oò dá kuùm Yohana.»

⁶¹ Nɛ́b bəd bàà Elizabɛt: «Zá kóó nɛ́ŋə̀ nə́ŋ̀má ám kunbááwà rú, bə̀ dɛ̀rə̀ nə́gə́l aa sé!»

⁶² Kàanyée gə́, bə̀ yàl wàà bóò nɛɛ̀ná, ìì dɛ̀rə̀: «Ń í' wàà nə́gə́l lə, páànmbə̀ leè gú?»

⁶³ Zakariya nyɛ̀m boò pii bəǹ bəŋ pɛgə́l in bə̀ bádǹná, bít bád nwɔŋ bəraa yóo, bàà: «Nə́gə́l oò bə̀ kùmsə̀n Yohana.» Boò kóólé, kò' bə̀ yíl yàá.

⁶⁴ Kə̀ nwɔŋ aa nuù yée kíinní, Zakariya gú' oò ked yàá, sɔ̀d nwɔŋ gáàmbə̀ puuní sɔ̀ŋ. Zá' pìì nwɔŋ gáàmbə̀ kə̀ Vɛnɛ́b káŋ̀mbìá.

⁶⁵ Kàanyée gə́, nɛ́b aa yɛ́b bə wərə̀ rə gə́ kóólé, də́dǹ mà' bə̀ yàá, bít ìì dìì in bəraa taà yérə nwɔŋ boò bəd ní udǹmbə̀ kɔ̀l yíl bəraa Yahudiya yɛ́b bərə bə kóólé.

⁶⁶ Nɛ́b bəraa kìì nwɔŋ bəraa rə gə́ kóólé, ìì dìì taà ní seèlǹmbìá; bít ìì dɛ̀d yíl boò, ìì bàà: «Wàà bɛ̀ŋ́sə̀ aarə dá níì bíìl gú?» Vɛ́nà gə́, Vɛnɛ́b kpɛŋsɛ́l tə́ kə̀ oò tá.

Zakariya, ùd in gbàád bəraa Vɛnɛ́b mà' roó

⁶⁷ Zakariya wàà bɛ̀ŋ́sə̀wà bóò rə, nyìì kə̀ Nwul Gìdńná, bít gám taà nwɔŋ Vɛnɛ́b yílú, kə̀ aakíin:

⁶⁸ «Káŋke gə́, tə́ Báátììkpɛ̀ŋ naú, nɛ́b kun Israila bə̀ Vɛnɛ́bá. Oòrə, bí'à núù oòì nɛ́b oò bəd ba, bít káá kè' bə̀ yàá.

⁶⁹ Vɛnɛ́b pii bə́nnà Nɛ́d Nɛ́ŋə̀ bə̀ Súùn kpɛŋsɛ́l bə̀ nə́ŋ̀ yàá, nɛ́d tù' bə̀ ma'ǹ oò gààd Dauda kun bəd tə́ŋú.

⁷⁰ Kìínmbə̀ nɛɛ̀n aa bàà nyàamdoorú kpɔ̀ɔ̀m, nɛ́b Gìdń oò bəraa bə̀ tə́ nwɔŋ oò baàn də gú' bərə kíin.

⁷¹ Vɛnɛ́b bəǹ dá bə́n súùn ɔ̀dmáàn bə́n bəd nɛɛ̀n tɛ́mú, kə̀ nɛ́b aa tə́ bə́n zeèn də nɛɛ̀n tɛ́mú.

⁷² Vɛnɛ́b bəǹ dá doo bə́n bəd sɔ̀ɔ̀nkè bəǹ i'nàá. Bít sèl bəǹ dá gú'dúgke gìdń bəǹ zá'nàá.

⁷³ Vɛnɛ́b bàà dàà doo bə́n Abraham gə́,

⁷⁴ bəǹ dá bə́n súùn ɔ̀dmáàn bə́n bəd nɛɛ̀n tɛ́mú. Kə̀ aakíin də, bə́n ma'ǹnə̀ tù' kə̀ də́dǹ sɔ̀ŋ gá.

⁷⁵ Báan kuùm nɛ́b gìdń bərá, bít nɛ́b wɔ̀ɔ̀lə̀ bərá, oò númú, sɛŋ aa bə́n tə́ən kə̀ gɔ̀ŋsə́ rə gə́ kóólé.

⁷⁶ Bít ám kɔ̀, ń wàà mə́ra, bə̀ dáan dɛdǹ nɛ́ŋə̀ aa tə́ Vɛnɛ́b Lɛgə́ Paà bə̀ nwɔŋ gáàm doó, kàandə, ń dá ɛɛ̀m Báátììkpɛ̀ŋ númú, oò bə̀ kpaŋ̀ kudǹmbìá,

⁷⁷ bít bɔbm̀ ma'ǹmbə̀ nɛ́b oò bəd boò gàb kúnú, bəǹ dá bə̀ kíìn súùn kə̀ invaksə́ boò bəd lo'ǹ daànmbìá.

⁷⁸ Kàandə, Vɛnɛ́b bə́n nyìì tə́ kə̀ tɛ́m ɔ̀gkeá, kə̀ sɔ̀ɔ̀nkèá. Dáà laa nyɛ́'ǹnà lɛgú, obə́n yílú, kìínmbə̀ nyàm go'kè kíni.

⁷⁹ Vɛnɛ́b dá nɛ́b bəraa bə́n kuùm tígə́lú, kə̀ val nyìsə̀ rú rə nyɛ́'nàá, bɔ̀b dun bə́n aàn páànmbə̀ kpaŋ̀ tɛbə̀ bə̀ rú.»

⁸⁰ Yohana kàŋ kúnú, bít nwul oò kɔ̀ tə́ kpɛŋàá. Kùm sáá fɔ̀gú, nyàm aa yaà vúg bə nɛ́b Israila bə̀ númú rə yaà wə́ə́ zé.