Daniɛl 2 - Naawuni Kundi Kasi

Nɛbukadnɛza zahindi yɛla

¹ Nɛbukadnɛza ni daa di nam zaŋ chaŋ yum’ ayi saha ka o daa ti zahim zahindi, ka di muɣis’ o pam hal ka o kɔŋ gom.

² Dinzuɣu ka naa maa daa tim ni bɛ chaŋ ti boli timanim’ mini saŋmaribaŋdiba ni baɣisi ni Kalidianim’ na ka bɛ ti wuh’ o o zahindi maa gbinni. Ka bɛ daa kana ti ʒini naa maa tooni,

³ ka o yɛli ba, “N sa zahimla zahindi ka di yɛla muɣisi ma pam ka m bɔri ni m baŋ di ni nyɛ shɛm.”

⁴ Ka bɛ garigi yɛl’ o Aramaik yɛtɔɣa ni, “Naa, Naawuni dolim’ a nyɛvili! Yɛlim’ ti a zahindi maa ka ti wuh’ a di gbinni.”

⁵ Ka naa maa yɛli ba, “M pun lo n suhu ni ni n chɛ ka yinim’ n-yɛli ma zahindi maa, ka lan wuhi maa di gbinni. Yi yi ku tooi niŋ lala, n ni chɛ ka bɛ ŋmahiŋmahi ya chɛrachɛra, ka chɛ ka bɛ wurim yi yinsi.

⁶ Amaa yi yi ni tooi wuhi ma zahindi maa mini di gbinni, yi ni nya pina mini laara ni jilima pam n sani. Dinzuɣu yɛlimiya ma zahindi maa, ka wuhi ma di gbinni.”

⁷ Ka bɛ lan garigi yɛli naa yaha, “Naa, a yi ni yɛli ti a zahindi maa ni nyɛ shɛm, ti mi ni wuh’ a di gbinni.”

⁸ Di saha ka naa maa tahi yɛli, “Di bemi kaman n ni pun tɛhi shɛm! Yi bɔrila saha, dama yi baŋya ni n lo n suhu ni

⁹ ni n ti yi zaa la tibidarigibo yini, yi yi bi yɛli ma zahindi maa ni nyɛ shɛm. Yi naai la noli ŋ-ŋmari ma ʒiri, ka tɛhiri ni di yi yuui biɛla ha yɛla maa ni taɣi. Dinzuɣu yɛlimiya ma zahindi maa, ka di chɛ ka m baŋ ni yi ni tooi wuhi ma di gbinni gba.”

¹⁰ Ka baŋdiba maa garigi yɛl’ o, “So ka dunia ŋɔ ni ŋun ni tooi yɛli nyin’ naa a ni bɔri ni a baŋ shɛli maa. Na’ so kani, hal na’ kara bɛn mali yiko pam ni yino na ʒi n-yɛl’ o timanim’ mini saŋmaribaŋdiba ni Kalidianim’ ni bɛ wuhim’ o yɛlli ŋɔ tatabo.

¹¹ Nyin’ naa ni bɔri ni ti wuh’ a shɛli ŋɔ to pam, ka so ku tooi wuh’ a li naɣila wuna din mini ninsalinim’ bi laɣim bela n-ni tooi niŋ lala.”

¹² Dimbɔŋɔ zuɣu ka naa suhu daa yiɣisi pam, ka o bahi noli ni bɛ kum baŋdiba zaa bɛn be Babilɔn.

¹³ Ka bɛ daa moli zaligu maa gili ni bɛ kum baŋdiba maa zaa, ka bɛ daa lihiri bɔri Daniɛl min’ o tab’ la ni bɛ ku bɛ gba.

Naawuni daa wuhi Daniɛl zahindi maa gbinni

¹⁴ Di saha ka Daniɛl daa chaŋ nayil’ guliba kpɛm’ Ariok ŋun nyɛ bɛ ni daa bahi so noli ni o ku Babilɔn baŋdiba zaa la sani nti zaŋ yɛm yɛtɔɣa n-tɔɣis’ o.

¹⁵ O daa bɔh’ o mi, “Bɔ n-chɛ ka naa zali zaligu kpeeni maa yomyom lala?” Ka Ariok daa kahigi yɛla maa ni nyɛ shɛm yɛli Daniɛl.

¹⁶ Ka Daniɛl daa dii chaŋ naa sani nti suh’ o ni o tim’ o saha pahi ka o wuh’ o zahindi maa gbinni.

¹⁷ Di saha ka Daniɛl daa kuli nti yɛl’ o taba Hanania mini Mishɛl ni Azaria yɛla maa ni nyɛ shɛm.

¹⁸ O daa yɛli ba ni bɛ suhim’ Naawuni ŋun be alizanda ni ŋɔ ka o zo ba nambɔɣu n-kahigi ashili maa gbinni wuhi ba, ka di chɛ ka bɛ ku zaŋ ba pahi Babilɔn baŋdiba shɛb’ bɛn kpalim la zuɣu ku.

¹⁹ Ka Naawuni daa kahigi ashili maa gbinni wuhi Daniɛl ʒii nyabu puuni yuŋ. Ka Daniɛl daa paɣi Naawuni ŋun be alizanda ni ŋɔ yɛli:

²⁰ “Naawuni simdi paɣibu hal ni saha din ka bahigu, ŋuna n-su yɛm mini yiko.

²¹ Ŋuna n-lan su saha mini saha taɣibu; o vuuri nanima ka zaani nanima; ŋuna n-tiri yɛnnim’ yɛm, ka tiri baŋdiba baŋsim.

²² Ŋuna n-kahigiri yɛl’ shɛŋa din baŋbu to min’ ashili yɛla wuhiri niriba; o mi din sɔɣi bumbɔn’ ni, neesim mi n-gil’ omaŋmaŋa.

²³ Nyin’ ŋun nyɛ n yaannim’ Naawuni ŋɔ, m paɣir’ a ka tir’ a jilima. A ni ti ma yɛm mini kpiɔŋ; ka kahigi ti ni suh’ a shɛl’ la wuhi ma, ka wuhi ti ni a deei ti suhigu, ka lan wuhi ti ti ni yɛn yɛli naa shɛm la zuɣu.”

Daniɛl yɛli naa o zahindi ka wuh’ o di gbinni

²⁴ Ka Daniɛl daa chaŋ Ariok ŋun nyɛ bɛ ni daa bahi so noli ni o ku Babilɔn baŋdiba la sani ti yɛl’ o, “Di ku baŋdiba maa. Zaŋm’ ma tahi naa sani ka n ti wuh’ o zahindi maa gbinni.”

²⁵ Ka Ariok daa dii zaŋ Daniɛl n-kpɛhi Naa Nɛbukadnɛza sani ti yɛl’ o, “Naa, n nya Juda daba la ni yino ŋun ni tooi wuh’ a a zahindi la gbinni.”

²⁶ Ka naa daa bɔhi Daniɛl (ŋun yuli daa lan booni Bɛlitishaaza) la, “A ni tooi yɛli ma zahindi maa ni nyɛ shɛm, ka wuhi ma di gbinni?”

²⁷ Ka Daniɛl daa garigi yɛli naa maa, “Ashili shɛli nyin’ naa ni bɔri ni a baŋ maa, baŋdiba mini saŋmaribaŋdiba ni timanim’ ni laasabuniŋdiba ku tooi wuh’ a di gbinni.

²⁸ Amaa Naawuni so be alizanda ni ka nyɛ ŋun kahigiri ashiya gbinni wuhiri niriba. Dina n-chɛ ka o kahigi yɛl’ shɛŋa din ti yɛn niŋ dahin’ shɛli ha n-wuhi nyin’ Naa Nɛbukadnɛza. N ni yɛl’ a a zahindi maa min’ a ni daa nya ʒii shɛli a gom puuni maa.

²⁹ Naa, a dooshee ka tɛha daa ti ka a sanna zaŋ chaŋ dahin’ shɛli ha yɛla polo; ka Naawuni ŋun kahigiri ashiya wuhiri niriba ŋɔ daa wuh’ a din ti yɛn niŋ dahin’ shɛli ha yɛla.

³⁰ Man’ ŋuna, di pala m malila baŋsim gari sokam zuɣu ka Naawuni kahigi ashili maa gbinni wuhi ma maa, amaa o niŋla lala ni di chɛ ka nyin’ naa baŋ zahindi maa gbinni mini tɛhi shɛŋa din daa ka a sanna maa gbinni.

³¹ Naa, a daa nya binnan’ titali. Binnani maa daa mali kpiɔŋ pam, ka kul nyɛlisira, ka mali dabiɛm pam.

³² Binnani maa zuɣu daa nyɛla salima din nyɛ alali; ka o nyɔɣu min’ o bɔɣiri nyɛ anzinfa; ka o puli min’ o gbalipina nyɛ daanya;

³³ ka o bɛhi nyɛ kuriti, ka o napɔnvari shɛli polo nyɛ kuriti, ka shɛli polo mi nyɛ yaɣiri.

³⁴ Ka a daa kul lihir’ o hal ka kuɣili din pa ninsal’ nuu ni ŋme ŋ-ŋmaai shɛli bahi na daa ti kana ti lu binnani maa napɔnvari din daa nyɛ kuriti mini yaɣiri la zuɣu n-wurisiwurisi li buɣibuɣi.

³⁵ Di saha ka kuriti mini yaɣiri ni daanya ni anzinfa ni salima la zaa daa wurisiwurisi buɣibuɣi n-leei kaman kabɔɣili ni wurigu la, ka pɔhim kana ti ʒe li chaŋ hal ka di zaɣ’ buriginli gba bi guui. Ka kuɣ’ shɛli din daa lu n-wurisi binnani maa leei zo’ titali dɔni n-yɛligi hal ti pali dunia ŋɔ zaa.

³⁶ A zahindi maa ni nyɛ shɛm m-bala. To, ti ni wuhi nyin’ naa di gbinni.

³⁷ Naa, a nyɛla na’ titali gari nanim’ zaa. Naawuni ŋun be alizanda ni ŋɔ n-ti a nam maa; ka lan ti a yiko mini kpiɔŋ ni jilima.

³⁸ O zaŋ binshɛɣukam din be dunia ŋɔ ni niŋ a nuu ni ni a su. Dina n-nyɛ: ninsalinim’ mini biŋkɔbiri ni noonsi. Nyini n-nyɛ zuɣu din nyɛ salima la.

³⁹ Nam din ti yɛn doli a nam ŋɔ nyaaŋa ti ku paag’ a dini ŋɔ. Di nyaaŋa, ka nam din pah’ ata n-nyɛ daanya ka ti yɛn su dunia zaa la deei.

⁴⁰ Ka nam din pah’ anahi gba ti deei. Di ni ti mali kpiɔŋ kaman kuriti din ŋmɛri burisiri ka kabiri binshɛɣukam la. Ka kuriti ni ŋmɛri burisiri binshɛɣukam shɛm la, lala ka di ni ti ŋme n-wurisi nam shɛŋa din daŋ di tooni.

⁴¹ A daa lan nya napɔnvari mini napombihi la ka di shɛli polo nyɛla yaɣiri, ka shɛli polo mi nyɛ kuriti. Di nam maa ni ti pirigi. Di ni ti mali kuriti kpiɔŋ la shɛli, kuriti maa mini yaɣiri ni gari tab’ la zuɣu.

⁴² Napombihi maa shɛli polo ni nyɛ kuriti, ka di shɛli polo mi nyɛ yaɣiri la, lala ka di nam maa yaɣ’ shɛli polo ni ti mali kpiɔŋ, ka di yaɣ’ shɛli polo mi gbarigi.

⁴³ A ni daa nya ka kuriti mini yaɣiri gari tab’ shɛm la, lala ka bɛ ni ti kpuɣiri tab’ bipuɣinsi n-lɔri ba amiliya ni di chɛ ka bɛ laɣim nyɛ zaɣ’ yini, amaa kuriti mini yaɣiri ni ku tooi gari taba n-leei zaɣ’ yini shɛm, lala ka bɛ gba ku tooi leei zaɣ’ yini.

⁴⁴ Nanim’ ŋɔ ʒiɛmana maa ni, Naawuni ŋun be alizanda ni ŋɔ ni ti zali nam shɛli ka so ku tooi nyaŋ li. Ka nam maa mi ti ku looi ninvuɣ’ shɛb’ sani. Di ni ti wurimwurim nam shɛŋa din beni zaa, ka zani hal ni saha din ka bahigu.

⁴⁵ Ka a ni daa nya ka kuɣili la ŋmaai n-yi zol’ la zuɣu na, ka di pala ninsal’ nuu ŋ-ŋme ŋ-ŋmaai li bahi na, ka di daa kana ti ŋme n-wurisiwurisi binnani din daa nyɛ kuriti mini daanya ni yaɣiri ni anzinfa ni salima la, Naawuni ŋun galisi ŋɔ n-wuhi nyin’ naa yɛl’ shɛŋa din ti yɛn niŋ dahin’ shɛli ha maa. A zahindi maa ni nyɛ shɛm ka n wuh’ a maa; ka lan wuh’ a di gbinni ni shiri nyɛ shɛm.”

Naa ti Daniɛl pina

⁴⁶ Ka Naa Nɛbukadnɛza daa damdi tiŋa n-jɛm Daniɛl, ka yɛli ni bɛ zaŋm’ pina mini tulaale viɛlli na ti mal’ o maligu.

⁴⁷ Ka naa maa daa yɛli Daniɛl, “Yɛlimaŋli, a Naawuni maa shiri nyɛla ŋun gari wuna zaa, ka lan nyɛ nanim’ zaa Duuma ni ŋun kahigiri ashiya wuhiri niriba. Lala zuɣu n-chɛ ka a tooi kahig’ ashili ŋɔ gbinni wuhi ma maa.”

⁴⁸ Ka naa maa daa zaŋ Daniɛl n-zali zaashe’ tital’ ni; ka ti o pin’ kara pam; ka zaŋ o leei ŋun su Babilɔn tiŋgbɔŋ fukumsi ni baŋdiba zaa zuɣulana.

⁴⁹ Ka Daniɛl daa suhi naa ka o zaŋ Shadirak mini Mɛshak ni Abɛdnɛgo zali Babilɔn tiŋgbɔŋ ni tuma zaashɛhi ni. Amaa ka Daniɛl ŋun’ daa kul kpalim be nayili.