Lʉkas 1 - Kálar Nzyɛ̌m : Ejwán é Sáá

Meswɨhlɨ

¹ Théophile, mɨ́ɔɔ́ wǎm! Bisyɛ́ɛla bínɨ́nɨ́ɨ́ Nzyɛ̌m á sâ ɨ́ páʼ gá wɨ́ná bí, byé mû ó sí cɛmɔɔ nzɔ̂ʼ nzɔʼ.

² Byé á cɛmɔɔ ó mpʉ bʉ̂r o b'á be tɨ̂ʼ bá, bé á kala mɨná lɔ́ɔ́ bísyɛ́ɛla bé á bee e míh mɔ́ɔ́ ɨ́ menyɛ̌l bí. Bé ntémé mû báánâʼ ó, oboʼlo o tɨ̂ʼ le osyɛ̂l o mésâ ó lɔ́ɔ waá.

³ Nó, dâ, mpʉ mé á byamle lɔ̌b waá lɨ́ esú ó, me gʉ́ŋaa wé ɨ́ pébébé, duho ɨ́ menyɛ̌l yɨ́, nó yé á ka pyâl me jwɨʼ mpâ ó, mɛm ntémé cɛ́maa go wǎ mpʉ bísâ byaá, byé á syɛ́ɛ yɨ́.

⁴ Mě sá nó ó, go gʉ́ŋaa ó, sá bé á lɛ̂ʼle go ɨ́ lɔ̌b waá yɨ́, yé ó kwahaá tɨ̂.

Mpáŋla ebyɛ́l mé Yʉánɛs

⁵ Yé á be ó e nyʉ́ʉ́ pára mé Nzyɛ̌m, díé lé Zacharie. Nye á be ó mʉr ngwár ɨ́ sɔ́má ópara ó mbɛ̌r bʉ̂r mé Abiâ, ɨ́ jɔʼ yaá, Erôd dína njwɨ́ɨ ɨ́ sí Yʉ́da. Nó Zacharie á be ó e mʉmá wé, Elisabeth. Elisabeth á byɛ̂l ntémé ó, ɨ́ mpóʼo mé Árɔn.

⁶ Bɨ́bɛ̂h obá, bé á be ó otîtyěl o bʉ̂r ɨ́ míh mé Nzyɛ̌m, lɨ́ ebaʼle métié ndu e mempéné mé Nzyɛ̌m. Kʉ̌ tyen wɔ́ɔ́, abɨm ébɔ̌ʼ.

⁷ Sâ gwár, bé á bé abe e mwân, ebě, Elisabeth á be ó kǔn mʉ́má. Ntémé bɨ́bɛ̂h mû minjʉ̌m.

^8-9 Ɨ́ lɨ̂ʼ dʉ́o nɛ́ɛ: Zacharie, bé e dyɛɛ́ yé yaá, nzě tóŋɔɔ ɨ́ yɔ́ɔ́ jɔʼ lɨ́ eséǎ syɛ́ɛ́ ɨ́ mpáh Nzyɛ̌m. Nó mpʉ bé á nze sâ esimá lɨ́ edû mpʉ ópara, bé á boo sɨ̂sa yɨ́, esimá ntɔ̂ʼ mɛ̂r Zacharie ó, nye ó mʉr jálá le enî mpáh Nzyɛ̌m, lɨ́ etó dîʼ ótú ó dúu lɨ́ alatâr nyá.

¹⁰ Bʉr ɨ́ buo buo, bé á si lîʼ kʉ̌l lɨ́ ejɨʼla e Nzyɛ̌m ɨ́ jɔʼ nyé á be tʉ́ŋlʉ̌ mpáh Nzyɛ̌m lɨ́ edîʼ ótú ó dúu yɨ́.

¹¹ Tyé e tyé yaá, éngeles mé Nzyɛ̌m ntɔ̂ʼ pyâl Zacharie. Nye á tyɛ̂b tîtyěl ó, ɨ́ páʼ mbó éjʉ̂m lɨ́ alatâr, gúmó bé á didîʼ otú ó dúu yɨ́.

¹² Mbeá Zacharie á bee éngeles yɨ́, ekɛ̂n nzě swɨɨ nyé ɨ́ nyʉ̂l. Nye nzě bil bʉ́á.

¹³ Nó ó éngeles waá á nze lɛ́ɛ e né ó: «Sá ajóʼo bʉ́á, Zacharie. Nzyɛ̌m, nyɨ́ jóʼo mínjɨʼla myô! Elisabeth, mʉmá gǒ, óbyâ gó mwân, mâ mʉrʉ̂m. Go ójwɨr nyé díe ó, Yʉánɛs.

¹⁴ Go óbuú mɛɛla le esoho. Bɨ̌n e bʉr ɨ́ buo buo, bé óbuú soho ébyɛ́l lé.

¹⁵ Ebě, nye óbe ó ánɨ̂nɨ̂n mʉr ɨ́ míh mé Dâ Nzyɛ̌m. Nye ákóʼó de ményoʼ me dí epura má. Nye óbe ó lwɨ́ŋlá e Sísǐm mé Nzyɛ̌m, nye dína ɨ́ mo nyɔ́ŋ.

¹⁶ Nye ósâ ó, bʉr o b'Ɨ́zraɛ̂l ɨ́ buo buo, bé dwíraa milémé myɔ́ɔ́, dyɛ̂ʼwo e Dâ Nzyɛ̌m wɔ́ɔ́.

¹⁷ Nye ó Nzyɛ̌m ngá lómo ésôʼ nyá. Nye óbe ó lwɨ́ŋlá e Sísǐm mé Nzyɛ̌m ndu e nkul, mbi ngwíha milɔ̌b Elie á be wɨ́. Nye ónzě sâ ó, osɔ́ŋ bé e bwân, bé kwɨ́mlɨɨ páʼ nyɔ́ɔ́. Nye ótɨ́e bʉ̂r o dí egbɔba e Nzyɛ̌m bá ó, bé twólwaa mpʉ ótîtyěl o bʉ̂r. Nó nyé ósâ ó, kúl bʉ̂r o b'Ɨ́zraɛ̂l, yé díʼee kʉmsá, lɨ́ egwá dwě Nzyɛ̌m kûm.»

¹⁸ Zacharie ntɔ̂ʼ yala le éngeles ó: «Paá bee: bɨ̌h e mʉmá wǎm mû ó minjʉ̌m. Yé ngá lɛ̂ʼle mé ó, sá gó dí elɛ́ɛ̌ nɨ̌, yé óbánǎ syɛ́ɛ?»

¹⁹ Éngeles ntɔ̂ʼ yala ó: «Yé ó mɛm, Gabriel, mʉr dí etyɛ̂b ɨ́ míh mé Nzyɛ̌m nyá! Me nzé ó ɨ́ lʉ́mlʉ́, ó me ntáa nzě lwib e go, lɨ́ enzě lɛ́ɛ gó Mbɨambɨa Lɔ́ɔ́ wɨ̂.

²⁰ Nó mpʉ gô bé abûʼla mpáŋla nyǎm yɨ́, go ákóʼó kǎ lwib! Go ódi ó le emúmó, tó kumo ɨ́ jɔʼ bísyɛ́ɛla mê lɛ́ɛ́ bínɨ̌ ngá syɛ́ɛ yɨ́. Mpáŋla mê nze lɛ́ɛ́ gó nyɨ̂, nye ókʉ́ dira ɨ́ jɔ̌ʼ Nzyɛ̌m ólɛ́ɛ ó, nye díraa yɨ́!»

²¹ Jɔʼ bé le éngeles, bé á be lɨ́ elwib yɨ́, sɔ́má bʉ̂r o b'á be lɨ́ ebóno nyé kʉ̌l bá, bé á be ó lɨ́ ekâm beabeǎ diá nyé á di tʉ́ŋlʉ̌ mpáh Nzyɛ̌m yɨ́.

²² Tœ́á nyé á ka tô kʉ̌l wɨ́, nye á bé abe e nkul lwíb e bê. Nye á jaa peble bé ó, njɨ mebô e mebô. Bé ntɔ̂ʼ gʉ́a ó, nye sí jala le ebee lʉ́ʉ́ ésimá é sɔ̂ʼ ɨ́ mpáh Nzyɛ̌m tʉ́ŋlʉ̌.

²³ Nó nyé á baʼa jâ gʉ̂ʼ mʉ́ʉ́ mélû, lɨ́ esîl syɛ́ɛ́ édîʼ ótú ó dúu ɨ́ mpáh Nzyɛ̌m. Nye ntɔ̂ʼ swîʼ, tô kwár nyé.

²⁴ Bé osí lɛŋ mʉ́ʉ́ mélû nɛ́ɛ: mʉmá wé, Elisabeth nzě kǎ nʉa ébum. Nó mpʉ nyé á jʉ̂ʼra ebum yɨ́, nye á bóno ó, ongɔn otɛ̂n, bé láŋaa.

²⁵ Nye á lɨ̂lɛɛ tʉ́ŋlʉ̌ léme ó: “Dâ Nzyɛ̌m, nyɨ́ sâ mé sá mpâ. Nyɨ́ dwɛ̂ʼ mê, lɨ́ epɛʼ mé ɨ́ sôn témé bʉr.”

Mpáŋla ebyɛ́l mé Yésʉs

²⁶ Ɨ́ ngɔn saman Elisabeth á be, nye mû le ebum nyá, nó ó Nzyɛ̌m á nze baʼa lómo éngeles wé Gabriel ɨ́ yʉ́ʉ́ nkana, díé lé, Nazarɛ̂t, ɨ́ sí Galilê.

²⁷ Nye á lómo nye ó kwá mé yʉ́ʉ́ bíŋ éséhe. Yé á be ó, bé e nyʉ́ʉ́ mʉ̂r mpóʼo mé David, díé lé Yóseb, bé óbɛ́a. Bíŋ éséhe yaá, yé á be e díe ó, Maria.

²⁸ Nó ó éngeles waá á nze pyâl kwá mé Maria. Nye e Maria ó: «Me lɨ́ esoho gô. Gʉ́ bi métyɛʼ me mpóm mé Dâ Nzyɛ̌m. Bɨ̌n e Dâ ó mû.»

²⁹ Mekǎn maá kʉ́ nzě tɨ̂l Maria mekʉ̌ sí. Nó nyé á nze toŋlo ɨ́ nye mʉr tɨ̂ʼ ó: «Wɨ́nɨ̌ mbi méswɨhlɨ, wé lɛ́ɛ́ yé ɛ́?»

³⁰ Nó éngeles á nze lɛ́ɛ e né ó: «Maria, ayɨ́ jóʼo bʉ́á. Gʉ́ bi métyɛʼ me mpóm mé Nzyɛ̌m.

³¹ Go ónʉa ébum, gó obyâ mwân, gó ojwɨr nyé díe ó, Yésʉs.

³² Nye óbe ó mʉ̌r nɨ́nɨ́ɨ́. Bʉr, bé ójébe nyé ó: “Mwân mé Nzyɛ̌m dí Lʉ́ bísá bíbyɛ̂h nyá.” Dâ Nzyɛ̌m ódil nyé ɨ́ diá jwɨ́ɨ mé sɔ́ŋ mpám wé David.

³³ Nye ójwɨ́ɨ bʉ̂r o mpóʼo mé Yákɔb njʉ̌m dǐ e njʉ̌m dǐ. Jwɨ́ɨ́ yé, yé óbe ó, abe le odumo.»

³⁴ Nó Maria á nze dî le éngeles ó: «Yé ópʉgʉ́ sâ náǎ nyá ɛ́? Ebě, me dína apǎ kúna e mʉrʉ̂m.»

³⁵ Nó ó éngeles á nze yala e né ó: «Yé óbe ó: Sísǐm mé Nzyɛ̌m ó ngá sulo ɨ́ go. Nzyɛ̌m dí Lʉ́ bísá bíbyɛ̂h nyá, nkul nyé, nye ógbâ gó sí pyóo nyé. Sá tɨ̂ʼ ó mwân ti gó óbyâ nyá, ójwɨrɔɔ “Mwân mé Nzyɛ̌m” yɨ́.

³⁶ Paá bee: Elisabeth, mɨ́ɔɔ́ gǒ, nye ntémé mû ó le ebum! Nye óbyâ mwân lɨ́ ojʉ̌m wé. Ngɔn saman wé waá ó dí kʉ́ nyâ, nyɨɛ mʉr bé á lwɨlwɨ́ɨ okǔn nyá.

³⁷ Ebě, yé abe e yʉ́ʉ́ sɔ̂ʼ dí ɨ́ kɔbla ɨ́ páʼ mé Nzyɛ̌m.»

³⁸ Maria nzě lɛ́ɛ e né ó: «Me wâʼ ó, syɛ̂l mesâ mé Dâ Nzyɛ̌m. Nó sá yɨ́yɛ̂h gô lɛ́ɛ́ yɨ́, yé syɛ́yɨɨ njɨ nó.» Nó ó éngeles á nze baʼa tô, líʼe nyé náǎ.

Maria, nye lɨ́ etó beě Elisabeth

³⁹ Nó ɨ́ melû maá, léme, wé á be Maria ɨ́ báná báná ó, nyě tó ó sí Yʉ́da, sí mécwɨ̂ʼ. Nó nyé á nze mɔa, tô, tó pyâl ɨ́ yʉ́ʉ́ nkana tɨ̂.

⁴⁰ Nó nyé á to sul ɨ́ mbɛ̌r mé Zacharie, ntɔ̂ʼ soho mʉ́má wé, Elisabeth.

⁴¹ Njóʼá Elisabeth á jóʼo meswɨhlɨ mé yɨ́, mwân nzě kubla nyé ɨ́ mo! Tyé e tyé yaá, Elisabeth á be ó, nye mû lwɨ́ŋlá e Sísǐm mé Nzyɛ̌m.

⁴² Nye ntɔ̂ʼ bʉ̂ bítím le elɛ́ɛ ó: «Gʉ́ bi métyɛʼ me mpóm, laa bʉ́bá bɨ́bɛ̂h! Metyɛʼ me mpóm, mé díʼee e mwân dí go ɨ́ mo nyá.

⁴³ Nyɔ̌ŋ mé Tî wǎm bana nze bee mé ɨ́ yé ɛ́?

⁴⁴ Paá bee: le méswɨhlɨ mô kpáhlá mé ɨ́ megwǎl, le mwân ntɔ̂ʼ kubla mé ɨ́ mo ɨ́ bisʉhʉʉ!

⁴⁵ Metyɛʼ me mpóm, mé díʼee e gua, mʉr á kʉ bûʼla mpáŋlǎ Nzyɛ̌m á lɛ́ɛ go nyɨ́ nyá. Go á bûʼla ó, mpáŋla nyé nyaá, nye ódira.»

⁴⁶ Nó Maria á nze lɛ́ɛ ó: «Lémé wâm, wé lɨ́ edwě Dâ Nzyɛ̌m kûm.

⁴⁷ Bisʉhʉʉ, byé ó me ɨ́ léme lwɨ́ŋlá, ɨ́ lɔ̌b mé Nzyɛ̌m, mʉr á tiʼ me nyá.

⁴⁸ Ebě, nye bé ó sí ntɨh médwôʼlʉ mé nkǒ syɛ̂l mesâ wé dí yɨ́. Yé ó nó: píe mûh, mimyǎ mi bʉ̂r mímyɛ̂h, myé ójaá lɨlɛ́ɛ ó, njɨ: “Metyɛʼ me mpóm, mé e mʉmá nɨ̌!”

⁴⁹ Ebě, mʉr dí e nkul nyɨnyɛ̂h nyá, nye bé ó sí sâ mé bisá bínɨ́nɨ́ɨ́. Díé lé, lé ó díé dí ti lɨ́.

⁵⁰ Nyě lɛ́ʼlé mpâm nyé ó, mimyǎ mi bʉ̂r mímyɛ̂h. Nye lɨ́ ejɨ̂ʼ baá o dí edwáawo nyé bá nkoó.

⁵¹ Nyɨ́ kɛm bʉ̂r bé e nkul nyé nyɨnyɛ̂h. Nye á si gbah bʉr ó pyêh bɨ́bɛ̂h, ti e bijwɨʼ bé á kukûhlo ɨ́ milémé myɔ́ɔ́ bí.

⁵² Nye á si pɛʼ ojwɨ́ɨ ɨ́ bidiá byɔ́ɔ́. Nó bʉr o dí ejɔr ményʉ́l mɔ́ɔ́ bá, nyɨ́ dwe bé bidiá bi kʉ́.

⁵³ Nye á si kaale bʉr o ménza e bisá bí émbɨa, njɨ okúmá ó bʉ̂r ó nyé á bwóolo mebô e mebô.

⁵⁴ Nye á si kɛm bʉ̂r o b'Ɨ́zraɛ̂l, bʉr o dí osyɛ̂l o mésá bé bá. Nyɨ́ símsǎ mpʉ nyé á boo táare le elɨ̂lɛʼle bé mpam yɨ́.

⁵⁵ Yé ó mpʉ nyé á kɨkɛʼ bimpám gá bíná ó, nye ósɨsâ yɨ́. Nye ócwɨ́a le Abraham, bé e mpóʼo nyé ó, njʉ̌m dǐ e njʉ̌m dǐ.»

⁵⁶ Nó Maria á nze jâ ɨ́ mbɛ̌r mé Elisabeth ongɔn olɛ̂l. Nye ntɔ̂ʼ swîʼ, tô kwár nyé.

Ebyɛ́l mé Yʉánɛs Ndubʉr

⁵⁷ Jɔʼ ébyâ mé Elisabeth lé á pyâl yɨ́, nó ó nyé á byâ mwân, mâ mʉrʉ̂m.

⁵⁸ Bʉr ó njoo yé ndu e mimbyɛ́l myé, bé ntɔ̂ʼ jóʼǒ lɔ́ɔ ó, Dâ Nzyɛ̌m á be ó sí jɨ̂ʼ nyé nkoó lɨ́ entɨh nyé mwân! Bɨ́bɛ̂h nzě sohǒ lɔ́ɔ waá.

⁵⁹ Lɨ́ elú é mwôm, bé ntɔ̂ʼ nze e né ó, bé sâʼ nye mpʉ́n, bé jwɨ́rɨɨ nye díé é sɔ́ŋ wé, Zacharie.

⁶⁰ Nó ó nyɔ́ŋ wé á nze lɛ́ɛ e bé ó: «Heʼé, nye ójébɔɔ ó “Yʉánɛs”.»

⁶¹ Bɨ́bɛ̂h ntɔ̂ʼ kâm. Bé e né ó: «Abe e gúú mbyɛ́l gô dí e díé énɨ̌.»

⁶² Bê nzě peble mébó mɔ́ɔ́, lɨ́ edî ó, Zacharie lɛ̂ʼlaa bé díé é mwân.

⁶³ Nó ó Zacharie á nze peble mebô lɨ́ ejébe ékóʼ lé étile. Nye ntɔ̂ʼ nʉa lê, nzě cɛma tɨ̂ʼ ó: «Díé lé, lé ó “Yʉánɛs.”» Bʉr bɨ́bɛ̂h ntɔ̂ʼ báʼǎ kâm díe laá.

⁶⁴ Tyé e tyé yaá, Nzyɛ̌m nzě tiʼ nyê, nye nzě báʼǎ lwib, lɨ́ edwě Nzyɛ̌m kûm.

⁶⁵ Ekɛ̂n nzě swɨɨ bʉ̂r ó sí yaá bɨ́bɛ̂h ɨ́ menyʉ̂l. Bʉr ó sí Yʉ́da, sí mécwɨ̂ʼ, bé á jaa lɨlɛ́ɛ ó, njɨ lɔ́ɔ waá.

⁶⁶ Bʉr o b'á jóʼo bá, bê nzě baʼle mílɔ̌b myaá ɨ́ milémé myɔ́ɔ́. Bê nzě díila páʼ nyɔ́ɔ́ ó: «Mwân nyâ, nye óbe wáǎ mbi mwân ɛ̌?» Bʉr ntɔ̂ʼ dweʼe bíjwɨʼ ɨ́ twiʼ mé Yʉánɛs, le egʉ́a ó, nkul mé Nzyɛ̌m á kʉ be ó e né.

Nkɛ̌ʼ mé Nzyɛ̌m ɨ́ lɔ̌b mwân mé Zacharie

⁶⁷ Nó Zacharie, sɔ́ŋ wé, nye mû lwɨ́ŋlá e Sísǐm mé Nzyɛ̌m, á nze nyɛl egwîh milɔ̌b mé Nzyɛ̌m. Nye á lɛ́ɛ ó:

⁶⁸ «Mɨná dwêʼ gá Dâ, dí Nzyɛ̌m bʉ̂r o b'Ɨ́zraɛ̂l nyá, kûm, ebě, nyɨ́ nzě kúl bʉ̂r yé ɨ́ menɔɔlʉ. Nyɨ́ táǎ góo, le edwih mɨ́ná gá ɨ́ mpila mísyóm, pɛʼ mɨ́ná ɨ́ fá.

⁶⁹ Nyɨ́ ntɨh mɨ́ná gá tiʼbʉr dí ɨ́ lele nkûl nyá. Nye ó mʉr mbɛ̌r bʉ̂r mé David, á be syɛ̂l mesâ mé Nzyɛ̌m nyá.

⁷⁰ Nyɨ́ sâ mpʉ nyé á boo lɛ́ɛ mélú mé épíhe ɨ́ nzɨ̌ ogwíha o mílɔ̌b bé, bʉr o dí ti bá yɨ́.

⁷¹ Nyɨ́ nzě kɛm mɨ́ná gâ, lwímla le ontɨ̂m le obɨn gá bɨ́ná. Nyɨ́ pɛʼ mɨ́ná gá ɨ́ mebó mé bʉ̂r o dí enwim mɨ́ná gá bá.

⁷² Nyɨ́ jɨ̂ʼ bímpám gá bíná nkoó. Nyɨ́ símsa sáá nyé á tyêl páʼ nyɔ́ɔ́ le Abraham nyɨ́.

⁷³ Nye á kɛʼ sɔ́ŋ mpám gá wɨ́ná Abraham, le entaa mínkâl ó,

⁷⁴ nye ókɛm mɨ́ná gâ, lwímla le ontɨ̂m le obɨn gá bɨ́ná. Nó ó mɨ́ná ódwidwe gá nye kûm, akǎ kpɛ́ɛ bé yɨ́.

⁷⁵ Mɨná bé ógúmo gá ó e né. Mɨná bé óbe gá ó, otîtyěl o bʉ̂r ɨ́ míh mé, tó pyâl ɨ́ twǐʼ njʉ̌m dǐ.

⁷⁶ Gua mwân wǎm nyâ, go óbe ó ngwíha milɔ̌b mé Nzyɛ̌m dí Lʉ́ bísá bíbyɛ̂h nyá, ebě, go ótô lɨ́ esóʼ mé Dâ Nzyɛ̌m, lɨ́ ekomlo nzɨ́ nyé ngá cɨɨ nyɨ́.

⁷⁷ Go ólɨlɛ̂ʼlě kúl bʉ̂r gá yɨ́ná ó, nye ó ngá tiʼ mɨ́ná gâ. Nye ópɛʼ mɨ́ná gá bibaa bí ébébe nyé á niʼe mɨná gá bí.

⁷⁸ Ebě, Nzyɛ̌m gá wɨ́ná, nyɨ́ jɨ̂ʼ mɨ́ná gá nkoó. Tiʼbʉr nyé ngá ntɨh nyá, ópyâl ɨ́ mɨná gâ, mpʉ dʉ́o dí epyâl kʉ́, kʉ̌n sí yɨ̂ʼ yɨ́yɛ̂h yɨ́.

⁷⁹ Nye ókʉn ntémé menzɨ̌ me bʉ̂r o b'á bɨbe lɨ́ edúrʉ́ʉ́ bá. Baá bé á bɨbe ɨ́ ka sóo bá, bé mû ó, sí tiʼe. Nye ólɛ̂ʼle mɨ́ná gá mpʉ mɨ́ná jálá le edûdu gá kʉ̌ tyen mpâ, mɨ́ná gá le onɔ́ɔ́ nkʉ̂ didi ɨ́ mepyɛbla yɨ́.»

⁸⁰ Nó ó mwân waá á nze gwɨ́e le ebi mélele ɨ́ sísǐm. Nye á didi ó ɨ́ lʉá, tó pyâl ɨ́ dʉ́ó nyé á tyɛ̂b ɨ́ míh mé bʉ̂r o b'Ɨ́zraɛ̂l lɨ́ elɛ̂ʼle nyé mʉr tɨ̂ʼ yɨ́.