LUKA 1 - WE NU GALE 1995

¹ Aa nwa Teofilɛ, mɔ ĩ na, Owele wa yamba zi kɔmɔ lɛnggɛ ngɔ mɛnɔ kɛ ma dɛa zi tɛ̃ ɛ dɛ sanga lɛ gɛ.

² Nɛ wa kɔmɔ zi mɛnɔ ni ɔ nɛ kɛ lɛ zila zi nu owinɔ wa zɔa zi ma do li wa, yolo do ndo nyanga nɛ, nɛ wa hɔa owi be Dia Sakoe ni hã Owele ni.

³ Ma kɛ mi aka tɛ mɛ 'bɔ gulu nɛ vɛ̃, nɛ wa tɔ̃a tɛlɛ tɛ kɛ ma dɛa zi do tɛ̃ ɛ ngboo, yolo do ndo nyanga nɛ ni hã mi. Nɛ mi zɔa na, ma dia fɛ̃ na, mi kɔmɔ gulu nɛ hã mɔ do wala olo nɛ ngboo.

⁴ Mi dɛa ni, takɔ mɔ ĩ na, wenɔ kɛ wa bia zi hã mɔ dati ni, mɛ a gbãlã we.

Anzɛ tɔ̃a we kula 'da Yoanɛ wi batisa winɔ

⁵ Do 'da fala Herodɛ zi a nwa ngɔ nù Yude ni, nɛ mbe nganga kpo zi di ni, li a a Zakaria. A zi sanga onganganɔ 'da Abia, nɛ li wuke 'da a a Elizabɛtɛ, be zã gã nwa nganga Aroni.

⁶ Zakaria do wuke 'da a, wa zi bɔa nɛ a owi bɔlɔ zu dati Gale. Nɛ wa dɔnggɔ zi mbulanɔ 'da Nwa vɛ̃.

⁷ Nɛ nde wa kò zi be gɔ, we kɛ Elizabɛtɛ zi a ndɔlɔ, nɛ wa bɔa nɛ, wa dɛa zi gbɛlɛ do'do.

⁸ Mbe tũ kpo, nɛ mɛ zi a 'da fala dɛa toe 'da onganganɔ 'da Abia ni. Nɛ Zakaria zi tɛ dɛ to nganga 'da a dati Gale.

⁹ Ĩ na, onganganɔ tɛ Yeruzalɛmɛ, wa to zi zeke, sɛ nɛ ma be nganga wele kɛ a nɛ le kɔ tɔa Tɛmpɛloe gbaa dɛ Fala kɛ ma santo ni de. Nɛ do ngba soe ni, nɛ zeke tia ngɔ Zakaria na, a le tɛ Fala santo we dɔ fũ yɔmbɔ hã Gale.

¹⁰ Nɛ tala gba gili owinɔ wa 'bana dɛ nza nga 'da fala Zakaria dɔ zi fũ yɔmbɛ ni.

¹¹ Nɛ mbe anzɛ 'da Nwa Gale hɔa dɛ 'da Zakaria, nɛ a yolo dɛ kɛ zã gbagala, kɛ wa a do mɛnɔ wa hã ma hã Gale ni si ngɔ ngawili kɔ̃.

¹² Kɔ Zakaria nɛa we zɔ a ni, nɛ zu a hɔ hau, nɛ kili ba a wena.

¹³ Nɛ anzɛ tɔ̃ hã a na: “Zakaria, mɔ tɛ dɛ̀ kili gɔ, we duzu kɛ Gale zila sambala 'da mɔ. Wuke 'da mɔ Elizabɛtɛ a ko sɛ bulu be hã mɔ, nɛ mɔ e sɛ li a na Yoanɛ.

¹⁴ Mɔ dɛ sɛ yangga a wena, nɛ ogba gili wele wa dɛ sɛ 'bɔ yangga kula 'da a.

¹⁵ We duzu kɛ a sɛ a gã wi li Nwa Gale. A nɔ́ sɛ dɔ̃ vinɔ, tabi gele dɔ̃ kpo gɔ. Naa a a ko sɛ a, nɛ nde ngawi 'da Hi Wi Santo dunu kɔ a.

¹⁶ Nɛ a dɛ sɛ na, gba gili obe Israɛlɛ wa kpolo tɛ wa dɛ 'da Nwa Gale 'da wa.

¹⁷ A dɛ sɛ toe 'da Gale do ngawi 'da Hi Wi Santo, ɔ nɛ kpo kɛ 'da Elia, wi gba olo nu Gale ni. A 'dafa sɛ sanga obaa be do benɔ 'da wa. Nɛ a dɛ sɛ na, Owi nga zu wa hɔ owi bɔlɔ zu. Nɛ a 'dafa sɛ sila Owele na, wa 'bɔ 'da Nwa we dɛ to hã a.”

¹⁸ Nɛ Zakaria aka anzɛ ni na: “Mi dɛ sɛ fala ĩ na, mɛ a gbãlã we ni nɛ nde? We duzu kɛ lɛ do kɛnɛ mi, lɛ dɛa gbɛlɛ ia.”

¹⁹ Nɛ anzɛ gese hã a na: “Wi a mi anzɛ Gabriɛlɛ, kɛ mi yolo fai dɔ̃ɔ do Gale we dɛ to hã a. Kɔ a tumba mi na, mi tɛ, kɔ mi tɔ̃ dia sakoe gɛ hã mɔ.

²⁰ Nɛ nde ɔ nɛ kɛ mɔ ba kafi we nu mi kɛ ma dɛ sɛ tɛ̃ ɛ do ngba soe nɛ ni, nu mɔ ma lɔndɔ sɛ. Nɛ mɔ wélé sɛ we gɔ gbaa, hã ngba soe kɛ wuke 'da mɔ ko do'do sɛ nɛ de.”

²¹ 'Da fala ni, owinɔ nza nga ni wa zi tɛ 'bɔ 'da Zakaria, nɛ wa ɔngbɔ wena we zɔ na, 'do a nyɛlɛ tɛ Fala santo i nɛ ge nde ni.

²² Kɔ a nɛa we hɔ nza, nɛ nde a wè 'bɔ tɛ wele we hã wa gɔ. Nɛ a ma ngɔ we kɔ̃ a hã wa wia iko. Owinɔ wa nɛa we zɔ ní, nɛ wa ĩ na, Gale bia mɔ li a kɔ Tɛmpɛloe i bia, nɛ a hɔa wi lɔndɔ nu.

²³ Kɔ 'da fala kɔ̃ tũ dɛa toe 'da a kɔ Tɛmpɛlo i ia do'do ni, nɛ a si dɛ nu tɔa 'da a i.

²⁴ Nɛ ma ɔa 'do nɛ nyɛ̀lɛ̀ gɔ, nɛ kɛnɛ a Elizabɛtɛ ba zã, nɛ a hɔ̀ nza gɔ 'do zɛkɛ mɔlɔ. Nɛ a tɔ̃ na:

²⁵ “Nɛ zɔ́ dia mɛ kɛ Nwa Gale dɛa hã mi gɛ! A lingga do mi, nɛ a kala sape li mi dati owinɔ.”

Anzɛ tɔ̃a na Maria a ko sɛ Yezu

²⁶ Zã Elizabɛtɛ nɛa we ɔ zɛkɛ gazɛlɛ, nɛ Gale tombo 'bɔ kpo kpo anzɛ Gabriɛlɛ tɛ kɔ le Nazarɛtɛ, ngɔ nù Galile.

²⁷ A tumba a hã mbe be zɔnga kpo, li a a Maria, kɛ a kɔ̃a wili, li a a Yozɛfu, wi nu fɛlɛ nwa Davidi.

²⁸ Nɛ anzɛ lia dɛ 'da a i, nɛ a tɔ̃ hã a na: “Balɛ hã mɔ Maria! Gale do mɔ boe. A dɛa de mɔ hã mɔ.”

²⁹ Maria nɛa we zele ní, nɛ kili ba a, nɛ a ma ngɔ aka tɛ̃ a na, gulu balɛ ni a ge nde?

³⁰ Nɛ anzɛ tɔ̃ hã a na: “Maria, mɔ tɛ dɛ kili gɔ, Gale bia dia zã 'da a hã mɔ.

³¹ Mɔ ba sɛ zã, nɛ mɔ ko bulu be, nɛ mɔ e li a na Yezu.

³² A sɛ a gã wi, nɛ Nwa Gale kɛ a nɛa ngɔ mɛnɔ vɛ̃ ni, a sa sɛ li a na Be 'dɛ ɛ. Nɛ Gale a e sɛ a do nwa olo yaa a Davidi,

³³ nɛ a dungu sɛ nwa ngɔ onu kpala Israɛlɛ fai, nɛ dɛa to nwa 'da a é sɛ gɔ.”

³⁴ Nɛ Maria aka anzɛ na: “Ma dɛ sɛ fala dɛ tɛ̃ ɛ nɛ nde? Mi tɛ ĩ̀ ti wili gɔ.”

³⁵ Nɛ anzɛ gese na: “Hi Wi Santo a tɛ sɛ dɛ ngɔ mɔ, nɛ ngawi 'da Gale kɛ a nɛa ngɔ mɛnɔ vɛ̃ ni, ma lɔ'bɔ sɛ mɔ nɛ́ gɔ̃lɔ̃ ni. Nɛ be mɔ ko sɛ a ni, a sɛ a santo, nɛ wa sa sɛ 'bɔ li a na Be 'da Gale.

³⁶ Kɔ mɔ ĩ́ na, nya mɔ Elizabɛtɛ, gɛnɛ kɔ a dɛa gbɛlɛ ia, nɛ winɔ wa tɛ tɔ̃ na, a a ndɔlɔ ni, nɛ nde a di dɔ̃ ni do zã, kɛ ma la zɛkɛ gazɛlɛ ia.

³⁷ We duzu kɛ fo mɔ gana Gale bina.”

³⁸ Nɛ Maria tɔ̃ na: “Mi a wi dɛa toe 'da Nwa Gale. E kɔ ma dɛ tɛ̃ ɛ hã mi, ɔ nɛ kɛ mɔ tɔ̃a ni.” Nɛ anzɛ la.

Maria nɛa we zɔ Elizabɛtɛ

³⁹ Do zã kɔ̃ tũnɔ ni, nɛ Maria kulu ngɔ, nɛ a la do gbɛngɛ tɛ dɛ tɛ mbe le ngɔ kalanɔ tɛ ngɔ nù Yude.

⁴⁰ A nɛa, nɛ a hɔ nu tɔa 'da Zakaria, nɛ a le, nɛ a hã balɛ hã Elizabɛtɛ.

⁴¹ Kɔ Elizabɛtɛ nɛa we zele balɛ 'da Maria ni, nɛ be kɔ zã a ni yɛkɛ tɛ̃ ɛ. Nɛ ngawi 'da Hi Wi Santo dunu kɔ Elizabɛtɛ,

⁴² nɛ a he mɔ do nga gɛlɛ na: “Gale wila nu ɛ tɛ mɔ nɛa ngɔ owukonɔ vɛ̃, nɛ a wila 'bɔ nu a tɛ be kɔ zã mɔ gɛ!

⁴³ Mi a wio nde do kɛ na, naa Nwa tɛ we zɔ mi ni?

⁴⁴ Mba gɔ, do 'da fala mi zila balɛ 'da mɔ ni, nɛ be kɔ zã mi gɛ kpi'da dɛ ngɔ do yangga.

⁴⁵ Mɔ a wi yangga, we duzu kɛ mɔ zila we Nwa Gale tɔ̃a hã mɔ ni, nɛ mɔ kɔ̃a gɛnɛ nɛ na, ma dɛ tɛ̃ ɛ.”

Maria ga zuma we dɔnggɔ Gale

⁴⁶ Nɛ Maria ga zuma na: “Mi dɔnggɔ gã wi 'da Nwa Gale do sila mi vɛ̃,

⁴⁷ nɛ sila mi dunu do yangga, we Gale wi kpasa mi.

⁴⁸ Mba gɔ, a lingga do mi, wi dɛa toe 'da a. Gbãlã we, ndo do sɔɛ gɛ, winɔ vɛ̃ wa tɔ̃ sɛ na, mi a wi dia 'dɔkɔlɔ.

⁴⁹ Gale kɛ zu li a ma santo, nɛ a do nganda vɛ̃ ni, a dɛa gba mɔ hã mi.

⁵⁰ A do 'bako li a boe fai, we wanɔ wa dɛ kili a dɛa ni.

⁵¹ A bia ngawi 'da a, nɛ a pɛsa owi gã zunɔ ndã ndã, nɛ a 'danga linggamɔ zu wa do'do.

⁵² A fua gã winɔ ngɔ kpongbo nwa 'da wa do'do, nɛ a ba be winɔ dɛ ngɔ.

⁵³ A hã odia mɔ hã owi sãnɔ, nɛ ma dunu kɔ̃ wa. Nɛ a gisa Owi kpamɛnɔ do wula kɔ̃ wa.

⁵⁴ A gala Owi tonɔ 'da a obe Israɛlɛ, we lengge do dia zã 'da a dɛ 'da wa.

⁵⁵ A dɛa ɔ nɛ kɛ a kpua zi mbulu nɛ hã oyaa lɛ ni. A bia dia zã hã Abrahama do obe zã a, kɔ sabɛlɛ do sabɛlɛ.”

⁵⁶ Nɛ Maria ɔa 'da Elizabɛtɛ i dɔ̃ɔ do zɛkɛ talɛ, nɛ a si.

Elizabɛtɛ kua Yoanɛ wi batisa winɔ

⁵⁷ Ngba soe kula wia, nɛ Elizabɛtɛ ko bulu be.

⁵⁸ Kɔ ongba a wi tɔanɔ do owi nanɔ 'da a, wa nɛa we zele na, Gale dɛa gba mɔ hã a ni, nɛ wa dɛa yangga fala nɛ kpo do a.

⁵⁹ Kɔ be ɔa pɔsɔ kpo, nɛ wa nɛ do a, takɔ wa gɔnɔ a do gaza. Nɛ wa kɔ̃a we e li baa a Zakaria dɛ zu a.

⁶⁰ Nɛ naa a bɛ̃, nɛ a tɔ̃ na: “Li be a Yoanɛ.”

⁶¹ Nɛ wa tɔ̃ hã a na: “Mbe li wele ní kɔ nu fɛlɛ kula 'da mɔ boe nde?”

⁶² Nɛ wa we kɔ̃ wa hã baa be, we aka a na, wa e li be 'da a na ge nde?

⁶³ Nɛ Zakaria we kɔ̃ ɛ na, wa tɛ do mɔ kɔmɔ do mɔ hã ɛ. Wa tɛa do ma hã a, nɛ a kɔmɔ dɛ ngɔ nɛ na: “Li be a Yoanɛ.” Nɛ owinɔ vɛ̃ wa ɔngba do ma wena.

⁶⁴ Nɛ do kpo fala ni, nɛ nu Zakaria hũi, nɛ a ndua wele 'bɔ we. Nɛ a ma ngɔ dɔnggɔ Gale.

⁶⁵ Ongba a wi tɔanɔ wa nɛa we zɔ ni, nɛ wa vɛ̃ wa dɛa kili. Nɛ sako nɛ yɛ'bɛ do kɔ ole ngɔ kalanɔ ngɔ nù Yude ni vɛ̃.

⁶⁶ Nɛ owinɔ vɛ̃ kɛ wa zila we nɛ ni, ta zu wa èlè ngɔ nɛ gɔ, nɛ wa ma ngɔ lengge do kɔ sila wa na: “Mɛ ngboo be ni gã, nɛ a dɛ sɛ ni a ge nde?” Mba gɔ, ngawi 'da Nwa Gale zi do be ni boe.

Zakaria ga zuma we gba olo nu Gale

⁶⁷ Nɛ Hi Wi Santo lia kɔ Zakaria, baa be, nɛ a dunu do a, nɛ a ma ngɔ gba olo nu Gale na:

⁶⁸ “Lɛ dɔ́nggɔ́ Nwa Gale 'da lɛ obe Israɛlɛ, we kɛ a tɛa we zɔ lɛ owinɔ 'da a, nɛ a fua lɛ kɔ ngbá.

⁶⁹ A tumba wi kpasa wi hã lɛ. Wi ni do ngawi wena, a a be zã Davidi, wi toe 'da a.

⁷⁰ A dɛa ɔ nɛ kɛ a tɔ̃a zɛ́ belee do wala 'da owi gba olo nu a kɛ wa santo ni na,

⁷¹ a nɛ kpasa lɛ ti kɔ̃ owi sɛnɛ lɛ, a nɛ fo lɛ ti mbula 'da owinɔ wa bɛ̃a gɛnɛ lɛ ni.

⁷² Ta zu a gba ngɔ mbulu santoe kɛ a kpua zi ma hã oyaa lɛ ni, nɛ a bia dia zã 'da a hã lɛ.

⁷³ Mba gɔ, mbuli kɛ a kpua zɛ́ hã yaa lɛ Abrahama ni, a dɛa ma hã lɛ.

⁷⁴ A kpasa lɛ ti kɔ̃ owi sɛnɛ lɛ na, lɛ dɛ to hã a, nɛ lɛ tɛ dɛ̀ 'bɔ toe ni do kili gɔ.

⁷⁵ A dɛa ni takɔ lɛ ɔ owinɔ 'da a, nɛ lɛ dɛ bɔlɔ zu dɛa mɔ li dungu nza 'da lɛ vɛ̃.”

⁷⁶ Nɛ Zakaria tɔ̃ 'bɔ na: “Aa mɔ be 'daa, mɔ sɛ a wi gba olo nu Gale, kɛ a nɛa ngɔ mɔ vɛ̃ ni. Mba gɔ, mɔ la sɛ do dati Nwa we 'dafa li wala hã a.

⁷⁷ Mɔ be sɛ hã winɔ 'da a na, a fo sɛ ku'da 'dã mɛnɔ zu wa, nɛ a kpasa sɛ wa.

⁷⁸ We duzu kɛ Gale 'da lɛ do dia zã, do 'bako li a wena. Ma hã a tombo sɛ wese 'da a, nɛ ma gba, nɛ ma to dɛ ngɔ lɛ nù nga.

⁷⁹ Wese ni, ma to sɛ dɛ ngɔ winɔ kɛ wa kɔ gba tũ, nɛ kili fio ma ba wa ba ni, nɛ ma be sɛ li wala dungu fio hã lɛ.”

⁸⁰ Be ni gã, nɛ Gale hã hã zã hã a wena. Nɛ a ɔa zi do zamɔ, gbaa we hɔ do ngba soe kɛ a bia do tɛ̃ a hã obe Israɛlɛ ni.