DANIƐLƐ 2 - WE NU GALE 1995

Kuti yalɛ 'da Nabukɔdɔnɔzɔrɛ

¹ Ma hɔa kɔ bɔa sabɛlɛ dɛa to nwa 'da Nabukɔdɔnɔzɔrɛ, nɛ a yala zu a. A nɛa we tunu nɛ, nɛ yalɛ ni vĩ zu a wena, nɛ yala bà 'bɔ li a gɔ.

² Nɛ a ba nu a na, wa sa mɔ hã Owi zɔ gulu mɛnɔ, Owi dɛ sɔ̃nɔ, do Owi tunu mɛnɔ, takɔ wa tɔ̃ gulu yalɛ ɛ yala ni. Wa tɛa, nɛ wa yolo dati a.

³ Nɛ a tɔ̃ hã wa na: “Mi yala zu mi, nɛ yalɛ ni vĩ zu mi wena. Kɔ mi kɔ̃a na, mi ĩ ti gulu nɛ.”

⁴ Nɛ wa gese hã nwa do lɛnggɛ aramenyɛ na: “Aa nwa, e kɔ mɔ 'bana tɛ to nwa 'da mɔ fai! Mɔ tɔ̃ yalɛ 'da mɔ hã lɛ, nɛ lɛ tɔ̃ sɛ gulu nɛ hã mɔ.”

⁵ Nɛ nwa gese na: “Mi tɔ̃a na, nɛ tɔ̃ yalɛ mi yala ni, nɛ 'do nɛ, nɛ nɛ tɔ̃ 'bɔ gulu nɛ hã mi. Mi kpóló sɛ nu mi gɔ. Kɔ fala kɛ ma gana nɛ, nɛ wa 'bili sɛ sanga nɛ sikili sikili. Nɛ otɔanɔ 'da nɛ, ma kifi sɛ olo tɔa.

⁶ Nɛ nde fala kɛ nɛ be gulu nɛ hã mi, nɛ mi hã sɛ odia mɔ do dɔ̃lɔ̃ li hã nɛ. Ní a nɛ tɔ̃́ yalɛ mi yala ni, nɛ nɛ tɔ̃ 'bɔ gulu nɛ hã mi.”

⁷ Nɛ wa gese 'bɔ hã nwa na: “Aa nwa, mɔ kɔ̃, nɛ mɔ tɔ̃ yalɛ mɔ yala ni hã lɛ, sɛ nɛ lɛ tɔ̃ nɛ gulu nɛ de.”

⁸ Nwa nɛa we zele ni, nɛ a he mɔ na: “Mi ĩ na, nɛ fa we disi mi do wila we nu nɛ, we kɛ nɛ zɔa na, mi kpóló sɛ nu mi ngɔ lɛnggɛ mi tɔ̃a ni gɔ.

⁹ Nɛ nɛ ĩ na, fala kɛ nɛ tɔ̃̀ yalɛ mi yala ni dɛ nza gɔ, nɛ etumbui kpo ni ma kpa sɛ zu nɛ vɛ̃. Ma kɛ nɛ mbua nu ngba nɛ we 'bili bɛlɛ hã mi, we kɛ nɛ lengge na, lo tɔ̃ na mɛ ni, nɛ mi yapa sɛ linggamɛ 'da mi. Nɛ tɔ̃́ yalɛ mi yala ni, nɛ mi ĩ sɛ na, nɛ wia we tɔ̃ 'bɔ gulu nɛ.”

¹⁰ Nɛ owi zɔ gulu mɛnɔ wa tɔ̃ hã a na: “Aa nwa, wele kpo nyanga nza gɛ wè tɛ dɛ kɛ mɔ tɔ̃ gɛ gɔ. Gɛnɛ kɔ mbe nwa kɛ a gã wena, nɛ a nganda 'bɔ wena ni, a àkà mbe wi zɔ gulu mɔ, tabi wi dɛ sɔ̃, do wi tunumɔ na, a gese mbe nu aka we nɛ́ mɛ gɛ gɔ.

¹¹ Mɛ kɛ mɔ kɔ̃a gɛ, ma la li ngele nɛ do'do. Wele kpo wè tɛ gese nu nɛ hã mɔ gɔ. Ɔ do galenɔ, sɛ nɛ wa gese nu nɛ de. Nɛ nde ogalenɔ ni wa ɔ́ ngɔ nù 'da owinɔ gɔ.”

¹² Nwa nɛa we zele ni, nɛ zã a nɔ̃lɔ̃ nganda wena, nɛ a ba nu a na, wa gbɛ Owi hãnɔ kɔ le Babilɔnɛ ni vɛ̃.

¹³ Ma hã wa ia mbula na, wa gbɛ Owi hãnɔ kɔ le ni vɛ̃. Nɛ nde ĩ na, Daniɛlɛ do ongba a, wa tɛ mɛ 'bɔ kɔ owinɔ wa nɛ gbɛ wa ni boe.

Gale bia yalɛ 'da nwa li Daniɛlɛ

^14-15 Daniɛlɛ zila ni, nɛ a nɛ 'da Ariɔkɛ, gã wi ngɔ osodanɔ wa zɔ mɔ nu ngboe 'da nwa, wele kɛ nwa ba nu ɛ hã a na, a gbɛ winɔ ni. Nɛ a 'dafa lɛnggɛ 'da a de wena, nɛ a aka Ariɔkɛ we gulu kɛ nwa ia mbula nganda na mɛ ni. Nɛ Ariɔkɛ tɔ̃ gulu nɛ hã a.

¹⁶ Daniɛlɛ nɛa we zele gulu nɛ do'do, nɛ a la 'da nwa i do ti, nɛ a ala nu a hã a na, a hã kɔ̃ tũ hã ɛ, takɔ ɛ we we tɔ̃ gulu yalɛ 'da a hã a.

¹⁷ Nɛ Daniɛlɛ kpula tɛ̃ ɛ, nɛ a tɔ̃ we ma la ni hã ongba a Hanania, Mikaɛlɛ, do Azaria.

¹⁸ Nɛ a aka wa na, wa sambala Gale kɛ a tɛ li nza i ni na, a be dia zã 'da a, kɔ a tɔ̃ gulu usu yalɛ ni hã lo. Na mɛ ni, nɛ wa gbɛ́ sɛ lo fala nɛ kpo do ogele wi hãnɔ tɛ Babilɔnɛ gɛ gɔ.

¹⁹ Nɛ NWA Gale bia yalɛ 'da nwa Nabukɔdɔnɔzɔrɛ li Daniɛlɛ kɔ yalɛ do tũ. Nɛ Daniɛlɛ ma ngɔ dɔnggɔ Gale tɛ li nza i na:

²⁰ “Lɛ dɔnggɔ Gale 'da fala fai, we kɛ a a wele hã zã do ngawi.

²¹ A a nwa ngɔ zɔlɔ lì kolo do zɔlɔ sabɛlɛ. A a wi e nwanɔ ngɔ kpongbo nwa 'da wa, nɛ a fo 'bɔ wa tɛ to nwa 'da wa do'do. A hã hã zã hã owinɔ, nɛ wa gɔnɔ sanga mɔ do bɔlɔ nɛ.

²² A bia usu mɛnɔ kɛ ma 'du wena dɛ li wele na, a zɔ ma. A ĩ ti mɛnɔ ma usu tɛ̃ ɛ kɔ gba tũ. We kɛ, kɛ zã a vɛ̃ a yele ngbala.

²³ Aa NWA Gale 'da oyaa mi, mi dɔnggɔ mɔ, nɛ mi hã iɔ̃nae hã mɔ, we kɛ mɔ hã hã zã do ngawi hã mi. Mɔ zila sambala 'da lɛ, nɛ mɔ bia mɛ ma yɛkɛ sila nwa ni dɛ li lɛ na, lɛ ĩ ti ma.”

Daniɛlɛ tɔ̃a yalɛ 'da nwa do gulu nɛ hã a

²⁴ Daniɛlɛ sambala ia do'do, nɛ a nɛ 'da Ariɔkɛ, kɛ nwa ba nu ɛ hã a na, a gbɛ owi hãnɔ kɔ le Babilɔnɛ ni. Nɛ a tɔ̃ hã a na: “Mɔ tɛ gbɛ̀ Owi hãnɔ Babilɔnɛ gɛ gɔ. Mɔ kã mi dɛ 'da nwa i, nɛ mi be sɛ gulu yalɛ 'da a hã a.”

²⁵ Ariɔkɛ nɛa we zele ni, nɛ a dà'bà gɔ, a nɛa do Daniɛlɛ 'da nwa i, nɛ a tɔ̃ hã a na: “Aa nwa, sanga Oyudanɔ mɔ kala zi wa si do wa ni, mi kpa mbe wi wili kpo, kɛ a wia tɛ tɔ̃ gulu yalɛ 'da mɔ ni.”

²⁶ Nɛ nwa aka Daniɛlɛ, kɛ wa sa 'bɔ li a na Bɛltasarɛ ni na: “Mɔ wia we tɔ̃ yalɛ mi yala ni, nɛ mɔ tɔ̃ gulu nɛ hã mi kpaa nde?”

²⁷ Nɛ Daniɛlɛ gese na: “Aa nwa, wi hã zã, tabi wi dɛ sɔ̃, tabi wi zɔ gulu mɔ do wala 'da sɔlanɔ, a wè tɛ tɔ̃ usu we mɔ́ wele dɛ nza gɔ.

²⁸ Nɛ nde tɛ li nza i, mbe Gale kpo kɛ a wia tɛ be usu mɛnɔ ni, a boe. Nɛ Gale ni bia mɛ ma hɔ sɛ do 'do nza ni hã mɔ nwa na, mɔ ĩ ti ma. Mɔ zɔ́, yalɛ mɔ yala ni ma kɛ:

²⁹ “'Da fala mɔ nwa, mɔ ɔa nù ni, nɛ mɔ ma ngɔ lengge do mɛnɔ kɛ ma hɔ sɛ do 'do nza ni. Ma hã Gale wele kɛ a be usu mɛnɔ dɛ nza ni, a bia mɛ ma dɛ sɛ tɛ̀ ɛ ni hã mɔ.

³⁰ Nɛ a bia 'bɔ usu mɛ ni hã mi. A bè ma hã mi, we kɛ mi do hã zã nɛa ngɔ gele winɔ vɛ̃ gɔ, nɛ nde a bia ma hã mi, takɔ mi tɔ̃ gulu nɛ hã mɔ, sɛ a mɔ ĩ ti mɛ ma nɛ dɛ mɔ ni de.

³¹ “Aa nwa, kɔ yalɛ 'da mɔ, mɔ zɔa kpikima, ma gã wena. Ma ndi ndila, nɛ ma nyɛ nganda wena. Mɔ zɔa ma, nɛ mɔ tana kili.

³² Wa dɛa zu kpikima ni do mɔ mbali, kɛ 'dɔlɔ nɛ 'bànà zã nɛ gɔ ni. Wa dɛa ngu'du nɛ do 'baka nɛ do fɛ̃a mɔ bolo, nɛ zã nɛ do gulu ku nɛ do tũ mɔ bolo.

³³ Wa dɛa nganggala nɛ do mɔ bolo, nɛ wa dɛa mbe tɛ tambala nyanga nɛ do mɔ bolo, nɛ mbee nɛ do gili.

³⁴ 'Da fala mɔ ma ngɔ zɔ kpikima ni, nɛ gã ta yolo ngɔ kala ngɔ i, nɛ ma kimili zu ɛ kpo, nɛ ma lo nyanga nɛ kɛ wa dɛa do mɔ bole do nùi ni, nɛ ma gbini kisi kisi.

³⁵ Nɛ mɔ bole ni, do tũ mɔ bole, do fɛ̃a mɔ bole, do mɔ mbali, ma 'bu, nɛ ma hɔ fũ. Nɛ bũi kala ma la do nɛ, ɔ nɛ kɛ ma pɛsɛ do Sa'da kpalɛnɔ do 'da fala wa pɛpɛ do ma ni. Mbé olo kpikima ni 'bɔ bina. Nɛ ta ma lua kpikima ni, ma kifi gã kala, nɛ ma kpa ngɔ nùi vɛ̃.

³⁶ “Aa nwa, ki ni a yalɛ 'da mɔ hã ni. Kɔ mɔ zélé gulu nɛ:

³⁷ Mɔ a gã nwa nɛa ngɔ Onwanɔ vɛ̃. Gale kɛ a li nza i ni, a hã to nwa, do ngawi, do nganda, do dɔ̃lɔ̃ li hã mɔ.

³⁸ A ia Owele, osa'de, do onɔɛ ti mbula 'da mɔ, nɛ mɔ a nwa ngɔ ofalanɔ vɛ̃ wa ɔ do ma ni. Zu kpikima wa dɛa do mɔ mbali ni, wi a mɔ.

³⁹ 'Do mɔ gɛ, nɛ mbé gele gã nwa a hɔ sɛ, nɛ nde a ngándá sɛ ɔ nɛ mɔ gɛ gɔ. 'Do nɛ, nɛ nwa wele kɛ talɛ a hɔ sɛ. Nɛ ngawi 'da a ma ɔ sɛ nɛ tũ mɔ bolo, nɛ a e sɛ mbula ngɔ nùnɔ vɛ̃.

⁴⁰ Nɛ dɛ 'do wele ki ni, gã nwa kɛ nalɛ, a hɔ sɛ. A nganda sɛ ɔ nɛ mɔ bolo ni. A mbɔtɔ sɛ Onwanɔ kɛ wa zi dati a ni, nɛ a ngba'bala wa, ɔ nɛ kɛ dĩ mɔ bolo mbɔtɔ gele mɔ bolonɔ, nɛ ma ngba'bala ma vɛ̃ ni.

⁴¹ “Mɔ zɔa 'bɔ na, wa dɛa tambala nyanga kpikima, do zu nyanga nɛ do nù, mba do mɔ bolo. Gulu nɛ na, nùi ma kɛ̃ sɛ sanga tɛ ngbɛ ɛ. Kɛ nùi ma mba do mɔ bole ni, ma be na, nùi ni ma 'bana sɛ do be ngawi sĩ.

⁴² Nɛ nde zu nyanga nɛ, kɛ wa dɛa ma do mɔ bole do nùi ni, ma be na, mbee nùi ni ma nganda sɛ wena, nɛ mbee nɛ ma sulu sɛ wena.

⁴³ Ma be 'bɔ na, Onwanɔ ngɔ nùi ni, wa fa sɛ we mba li nu fɛlɛ wa do wala ba ko sanga tɛ ngba wa. Nɛ nde ɔ nɛ kɛ mɔ bolo do gili ma mbá ngba ɛ gɔ ni, wa wé sɛ tɛ mɛ 'bɔ we mba nu fɛlɛ wa dɛ tɛ ngbɛ ɛ gɔ.

⁴⁴ 'Da fala 'da Onwanɔ ni, nɛ Gale tɛ li nza i, a 'dafa sɛ mbé nu kɔnggɔ wele kɛ wa kúmú sɛ fala kpo gɔ, nɛ gele nu fɛlɛ kula dúngú sɛ 'bɔ nwa ngɔ wa gɔ ni. Nɛ nu kɔnggɔ winɔ ni wa 'danga sɛ okɛnɔ dati ni vɛ̃, nɛ wa 'bana sɛ fai.

⁴⁵ Mɔ zɔa ta ma yula ngɔ kala i, nɛ ma kimili zu ɛ kpo, nɛ ma lua kpikima, nɛ ma ua sanga mɔ bole, do tũ mɔ bole, do kula nùi, do fɛ̃a mɔ bole, do mɔ mbali ni. Ta ni be mbe nu kɔnggɔ winɔ kɛ wa 'danga sɛ ogele wanɔ ni. Gale kɛ a gã wena ni, a bia mɛ ma dɛ sɛ tɛ̃ ɛ do 'do nza ni hã mɔ, nwa. Yalɛ 'da mɔ hã mi tɔ̃a hã mɔ ni. Nɛ gulu nɛ ngboo hã mi tɔ̃a hã mɔ gɛ.”

Nwa Nabukɔdɔnɔzɔrɛ dɔnggɔ Daniɛlɛ

⁴⁶ Nwa Nabukɔdɔnɔzɔrɛ zila ni, nɛ a te, nɛ a gu li a nù, nɛ a dɔnggɔ Daniɛlɛ. Nɛ a ba nu a na, wa gbɛ sa'de, nɛ wa mba do fũ yɔmbɔ, nɛ wa dɔ hã Daniɛlɛ.

⁴⁷ Nɛ a tɔ̃ hã Daniɛlɛ na: “Gale 'da mɔ ngboo a gã Gale nɛa ngɔ ogalenɔ vɛ̃. Nɛ a 'bɔ a nwa ngɔ Onwanɔ. Wi a a zu a kpo hã a be usu mɛnɔ dɛ nza. Ma kɛ a fi hã zã mɔ we tɔ̃ usu yalɛ gɛ dɛ nza ni.”

⁴⁸ 'Do nɛ, nɛ nwa Nabukɔdɔnɔzɔrɛ hã gã dɔ̃lɔ̃ li hã Daniɛlɛ, nɛ a 'dɔlɔ odia mɔ hã a dɔ wena. A ia a do wi fɔmɔ 'bili tɛ nù Babilonia, nɛ a e 'bɔ a do wi ngɔ wi hã zãnɔ kɔ le Babilɔnɛ vɛ̃.

⁴⁹ Daniɛlɛ aka nwa we Sadrakɛ, Mesakɛ do Abɛdɛ-Nego, nɛ nwa e wa kɔ dɛa to mbati kɔ 'bili tɛ nù Babilonia. Nɛ Daniɛlɛ hɔa wi tɔ̃ mbula hã nwa tɛ kɔ ngboe 'da a.