Ɨfaʼ 7 - Mɨkan wu Fi

Nɨgham nɨ Sɨtifa a mbó Ngaŋ Sáʼ Abyɛn ə

¹ Ntumshe wu Ngwi a bítɨ́ a Sɨtifa ngə́, “Məzen a nɨ nkənu le?”

² Sɨtifa a chwɨ́gɨ́ ngə́, “Ɨbɔmbɨma abɔʼnɨ bɨtarɨ, á nɨ zuʼ anu za ma sóŋnə́ ghe! Bɔŋ á ta ɨwɨgɨnə wu kɔ́ʼɔ́nguʼ Abraʼm a ndáʼə ngěn Araŋ, ɨ tiʼə tsinə ɨwu lá, Ŋwi, zɨ wa a nɨ wu nɨfáŋ a fú a ɨshi zɨ a mbuʼ Mesobotemia

³ ɨ soŋ wəmbo ngə́, ‹Nyɛʼtɨ ngwəgɨ ɨzo abɔʼnɨ alaʼ azo ngɛn a mu abɨŋ a ɨshe za ma mɨ diʼ a mbó gho ghe.›

⁴ Ma lan, wɛrə a nyɛ́ʼtɨ́ alaʼ azhi, ngɛn ntiʼə nchyɛ̌ Araŋ ə. Ta bɨ Abraʼm a ghɨnə nkfó, Ŋwi a ghɨ ngə́ á wɛrə a lo ngyen a mu abɨŋ a ɨshe zen za nɨ tiʼnɨ ntsi ɨwu tɨtsɔŋnɨ lá.

⁵ Ŋwi a sé gha abɨŋ a ɨshe za zə tse ngə́ á be zə Abraʼm ə, kə́ kə́ tsɛʼ za a sátɨ́nɨ́ nkuʼ a táʼ ntám nɨyen ə. Lá Ŋwi a káʼ nga zɛrə a mbó zɨ, ngə́ a mɨ be azhi abɔʼnɨ zə ɨbɔ bɨ ɨlə̌ ɨyi ɛ. A nkfu za Ŋwi a ghɨ́nɨ́ akaʼ məzen, Abraʼm a sé nɨ mɔn tse chyɛ.

⁶ Ŋwi a sóŋ wəmbo ngə́, ‹Ɨbɔ bɨ ɨlə̌ ɨgho ghɨ tsí a mu alaʼ ankyenɨ, adiʼ wa bo ghɨ be ɨbuʼ, á bɨ kɨ ndiʼ ngɨ́ʼ a mbó bo atú ɨlom nkɨ tsi nɨkwa ghe.

⁷ Lá ma ghɨ nɨ́ŋ ngɨ́ʼ a nye ɨbɛn ba bo faʼnɨ a mbó bo ghe. A nkfu ndzum, ɨbɔ bɨ ɨlə̌ ɨgho ghɨ fú awa a mu alaʼ məza, ɨ tiʼ ghuʼsɨ aghan a mu adiʼ ziŋə.›

⁸ Ŋwi a tíʼ ngá ntsəŋ alagɨ a mbó Abraʼm tso alɨgɨ akan məziŋ ə. Ma lan, Abraʼm a tsə́ŋ alagɨ a mɔn ɨyɨ Isak mbáʼ táʼ ngabɨ a tsánɨ́ mbáʼ bɨ jwínɨ́ ayi; Isak a tsə́ŋ alagɨ a mɔn ɨyɨ Yakɔb, Yakɔb a tíʼ nkɨ́ ntsə́ŋ ɨlagɨ ɨbɔ ɨbyi ba nɨghúm ntsɔb bá ghe. Məben nɨghúm ntsɔb bá be lá bɨta ɨbɨgɨnə bə kɔ́ʼɔ́nguʼ bə ngwəgɨ ŋwɔn mɨsɔŋ ɨzɨgɨnə, ba ŋwɔn tsum a zhinɨ awa lá.

⁹ Ɨbɔ bɨ Yakɔb ba ghɨ́ʼnɨ́ a mɨma ɨwa Yosɛb, ɨ fen ayi ngə́ á ghɛn mbe abuʼ Alaʼ Gyibto ghe. Lá Ŋwi a tsí bo zɨ

¹⁰ ndə̌tú nɨ zɨ, anu zə tse a keʼ a nye zɨ fu a mu ngɨ́ʼ tsum za wɛrə a kɨ́nə́ ndzě ghe. A nkfu za Yosɛb a fúnɨ́ a ɨshi ɨfɔ bə Gyibto lá, Ŋwi a ghá ɨfɔgə abɔʼnɨ zóŋ wəmbo, ɨfɔ wa a ghɨ a Yosɛb a nye gobɨna atú alaʼ za atsum ə.

¹¹ Mɨchwinɨ a tsí a mu Alaʼ Gyibto atsum abɔʼnɨ Kanaʼan mbáʼ a ghɨ́nɨ́ ngɨ́ʼ zɨ ngwi chyɛ. Bɨta ɨbɨgɨnə bə kɔ́ʼɔ́nguʼ kɨ chi keʼ nɨ mɨdzɨ bə ntsi,

¹² Yakɔb a ghɨnə ndzúʼ ngə́ mɨdzɨ tsí Alaʼ Gyibto, ntsagɨ ɨbɔ ɨbyi ba a nɨ bɨta ɨbɨgɨnə bə kɔ́ʼɔ́nguʼ lá ɨwu ə. A bé ntsambyi nɨghan ɨwa a ngěn ɨwu ə.

¹³ A ghɨnə mbé a nye nɨghan na nɨ zɔ́ŋtɨ́nɨ́ a nye ɨdiʼ tsi bá, Yosɛb a ghɨ bo zhi a ŋwɔn wa zɨə bénɨ́ wɛrə a mbó ɨbɔmbɨma ɨbyi, ɨfɔ bə Gyibto a tiʼ ntsa a ndzum məzen nji ngwəgɨ Yosɛb ə.

¹⁴ Ma lan, Yosɛb a tságɨ́ nkən a mbó ta ɨyi Yakɔb, ɨ soŋ wəmbo ngə́ á zɨ bo ngwəgɨ tsum za ɨ bénɨ́ ɨbɛn mɨghúm mi samba nɨ ntsɔb tə̧̂ bɨtsum yen Alaʼ Gyibto ghe.

¹⁵ Yakɔb a tíʼ ngɛn Alaʼ Gyibto, adiʼ wa zɨ bo bɨ ɨbɔ ɨbyi bə mbáŋnɨ́ kfókɨ́nə́.

¹⁶ Bɨ lɔ́gɨ́ ɨkfú ɨtsa ngɛn nɨ tsɛrə a Shɛkɛm, adiʼ wa bɨ twə́ŋnɨ́ a mu nɨshe na Abraʼm a kwɛ́nə ndzón a mbó ɨbɔ bɨ Amɔ bə mbáŋnɨ́ nɨ ndvuŋ nkáb tse ghe.

¹⁷ Nkfu ghɨnə ntíʼ abó á Ŋwi a ghɨ akaʼ azhi za wɛrə a lɛ́nɨ́ bo Abraʼm á lɔgɨ adiʼ, ndvuŋ ɨbɛn ɨbɨgɨnə Alaʼ Gyibto gháʼnə́ tsɛʼ nkə.

¹⁸ A ndwɨgɨnə, ɨfɔ wu tse wa a sé zhí anu mbɨ́ʼ a Yosɛb a kə́ sáʼə Alaʼ Gyibto ghe.

¹⁹ Wɛrə a támtɨ́ bɨta ɨbɨgɨnə bə kɔ́ʼɔ́nguʼ nkɨ ndiʼ abɨgəntəm a mbó bo, ɨ nyəmə awa ngə́ á bo nyɔ̌ŋ ɨbɔ ɨba bə bɔrɨ abyɛn a mu ɨfɛgɨ taŋ á bɨ nkfókə́ ghe.

²⁰ A bé lá a nkfu məwen mbáʼ bɨ jwínɨ́ a Mǒse, zɨ wa nɨbɔŋ tsínɨ́ wə ɨnye tsɛʼ nkə. Bɨ lə̌tu wə ɨnye atú bɨsaŋ bi bɨtárə́ a ntsu ndá,

²¹ bɨ ghɨnə ndɔ́gɨ́ ayi ɨ fu nɨ zɨ a ndá bo ngɛn ndɛn abyɛn, mɔn Ɨfɔ Farao wa wu mangye a lɔgɨ ayi nkúgɨ́ tso mɔn ɨyi ɛ.

²² Bɨ díʼ ayi nɨ zóŋ bə Gyibto tsum, wɛrə a tiʼ mbe ŋwɔn wu ngwi a nye mɨgham ɨmyi abɔʼnɨ ngɨnɨ mɨnu ɨmyi ɛ.

²³ Mǒse a ghɨnə mbé ɨlom mɨghúm mi nɨkwa, ntsɔʼ a ntəm zɨ a ntsɔʼnɨ aku ɨ zhi adzaŋ za ɨbɔmbɨma ɨbyi bə Izrai kɨ́nə́ nchyɛ̌ ghe.

²⁴ Wɛrə a zɛ́n ŋwɔn bə Gyibto a diʼnɨ ngɨ́ʼ a mbó táʼ mɨma ɨyi ɛ. Adzaŋ məwen, wɛrə a ghɛ́n a nkwátɨ́ zɨ, ɨ tiʼ kɨ tfútɨ́ mbɔʼ a njwítɨ́ ŋwɔn bə Gyibto wa.

²⁵ Wɛrə a kwáʼtɨ́ ngə́ ɨbɛn ɨbyi mɨ zuʼ kɨ zhi ngə́ Ŋwi a kə́ ndǒ faʼə nɨ zɨ, á zɨə kyɛtɨ mɨnkɨ mɨ abuʼ a nye bo, lá bo sé zúʼ nkɨ́ njíɛ.

²⁶ Njwi zɨ mɔʼɔ bənə ndan, wɛrə a ze bə Izrai bi bɨbá tonɨnə, wɛrə a zhwəŋtɨ a shwɛtɨ bo ɨ ghɨ mbɔnɨ a tɨtərɨ bo ghe. Wɛrə a sóŋ ngə́, ‹Mbáŋnɨ́ tsen, á nɨ zuʼə, nɨ lá bə Izrai bɨtsum ə; nɨ tónə́ lá mbɨ́ʼ ake le?›

²⁷ Lá wa a kɨ́nə́ shwómə́ a wu mɔʼɔ ŋwɔn lá a tyíŋ a Mǒse ntsagɨ táʼ bagɨ mbitɨ ayi ngə́, ‹Agho a ghɨ ɨwa a nye ɨsaʼlaʼ abɔʼnɨ tabyɛn atú bɨgɨ le?

²⁸ O lǒ njwitɨ me tso mbáʼ o kɨ zhwitɨnɨ a ŋwɔn bə Gyibto wa ɨzo lá le?›

²⁹ Mbáʼ Mǒse a zúʼnɨ́ a məzen lá, wɛrə a fú Alaʼ Gyibto nkɨə ngɛn ntiʼə nchyɛ̌ a mu abɨŋ a ɨshe za bɨ kɨ́nə́ ntɔ́ŋə́ ngə́ Midianɨ lá. Ɨwu wɛrə a tsí nɨ ɨbɔ mbáŋnɨ́ bi bɨbá ghe.

³⁰ Ɨlom mɨghúm mi nɨkwa ghɨnə ntsá, ntsendá Ŋwi zɨ tse ɨ fu a ɨshe a ɨshi Mǒse a mu ndwa ɨmugɨ za ɨ kɨ́nə́ nkɨ́ə a nye mɨnya mɨ atɨ a mu mɨkɨghonɨ a mbyɛn Mbám Sainai ghe.

³¹ Anu za Mǒse a zɛ́nɨ́ a kɨ́ʼnɨ́ ayi tsɛʼ nkan, wɛrə a ghɛntɨ wə mbyɛn ngə́ naʼ zɨə lanɨ ndzɛn anu za a fúnə́ ghe. Lá wɛrə a zúʼ nji Maʼmbyí ɨ soŋ ngə́:

³² ‹Ma nɨ Ŋwi wu bɨta ɨbo bə kɔ́ʼɔ́nguʼ, Ŋwi wu Abraʼm, wu Isak abɔʼnɨ Yakɔb ə.› Mǒse a chíʼnɨ́ nɨ nɨbɔgɨ ndáʼ keʼ zhwəŋtɨ ndəŋtɨ adiʼ za ə.

³³ Maʼmbyí a sóŋ wəmbo ngə́, ‹Tsɔʼtɨ ngobɨ ɨtso mbɨ́ʼ ngə́ abɨŋ a ɨshe za o tɛmnɨ ɨwu lá a nɨ abɨŋ a ɨshe zə fɛmnɨ ə.

³⁴ Ma zɛnə a má ngɨ́ʼ wa ɨbɛn ɨbə zɛ́nə́ Alaʼ Gyibto ghe. Ma zuʼnə adzaŋ za bo dumnə, ntiʼ shiʼ ngyen a fɨ́gɨ́ bo a mu ngɨ́ʼ ə. Yen ɨghə; ma mɨ tyigɨ agho Alaʼ Gyibto ghe.›

³⁵ Mǒse lá ŋwɔn wa bə Izrai tónɨ́ awa ayi mbáʼ bo bítɨ́nɨ́ ngə́, ‹Agho a ghɨ ɨwa a nye ɨsaʼlaʼ abɔʼnɨ tabyɛn atú bɨgɨ le?› A nɨ zɨ wa Ŋwi a tságɨ́nɨ́ ngə́ á sáʼ ɨbɛn ɨbyi nkɨ fɨgɨ awa a mu ngɨ́ʼ nɨ akwatɨ a ntsendá Ŋwi za ɨ fúnɨ́ a ɨshe a ɨshi zɨ a nye mɨnya mɨ atɨ wa kɨ́nə́ nkɨ́ə lá.

³⁶ Wɛrə a tságɨ́nɨ́ ɨbɛn bə Izrai ɨ fu nɨ bo Alaʼ Gyibto, ngɨ̌ ɨnu tsɨ yerɨnɨ-yerɨnɨ abɔʼnɨ tsɨ tsanɨnɨ Alaʼ Gyibto nɨ sagɨrə wu ngwi wa bɨ tɔ́ŋnə́ ngə́ ‹Rɛd Si› abɔʼnɨ mɨkɨghonɨ atú ɨlom mɨghúm mi nɨkwa ghe.

³⁷ Mǒse lá ŋwɔn wa a sóŋnɨ́ a mbó ɨbɛn bə Izrai ngə́, ‹Ŋwi a mɨ tsagɨ ntom Ŋwi a mbó bən, tsɛʼ tso mbáʼ wɛrə a tságɨ́nɨ́ aghan a mbó bən lá, á wɛrə a be táʼ ŋwɔn nɨ bɨŋ ə.›

³⁸ A nɨ wɛrə wa a tsínɨ́ bo bɨ ɨbɛn bə Izrai ba bɨ ghótɨ́nɨ́ awa a mu mɨkɨghonɨ; a tsí ɨwu bo bɨ bɨta ɨbɨgɨnə bə kɔ́ʼɔ́nguʼ abɔʼnɨ ntsendá Ŋwi za ɨ ghámnɨ́ wəmbo atú Mbám Sainai, nkɨ nkwarɨ mɨnkən mɨ Ŋwi ma mɨ tsinɨ ntən lá ɨ tsagɨnɨ a mbó bɨgɨnə ghe.

³⁹ Lá bɨta ɨbɨgɨnə bə kɔ́ʼɔ́nguʼ tón awa a ndzúʼnɨ́ wɛrə; bo tíntɨ́ ayi ntɛgɨ a ngɔbə, ndǒ ngə́ bo bé bə bən awa Alaʼ Gyibto ghe.

⁴⁰ Ma lan, bo sóŋ a mbó Alon ngə́, ‹Ghɨ bɨŋwi bə tse a mbó bɨgɨ ba bɨ mɨ tsagɨnɨnə awɨgɨ ə. Bɨgɨ se a za a funə a nye ŋwɔn yirɨ wa bɨ tɔ́ŋnə́ ngə́ Mǒse lá zhyɛ, zɨ wa a lɔ́gɨ́nɨ́ awɨgɨ ɨ fu nɨ bɨgɨ Alaʼ Gyibto lá.›

⁴¹ A bé lá a nkfu məwa mbáʼ bo nyɛ́tɨ́nɨ́ a mɔn abe wa a fínɨ́ a mɔn nkɔ́ʼndzum, ntiʼ nga mɨtsuʼnɨ mɨ atú wəmbo, ntiʼ nkɨ ngɨ nɨdorɨ a nkɔ́ʼsə́ atɨ́ azúm za bo mboŋ nyɛ́tɨ́nɨ́ nɨ mbó ɨma ghe.

⁴² Ma lan, Ŋwi a fúrɨ́ ndzum ɨzhi nga a mbó bo ntiʼ nyɛʼtɨ awa bo ghuʼsɨnɨ mɨndzɔŋ mɨ fɔməbvurə tso mbáʼ bɨ ŋwaʼnɨnɨ a mu aŋwaʼnɨ a ntóm Ŋwi ngə́: ‹Ɨbɛn bə Izrai! A sé lá a mbó me be mbáʼ nɨ kyémtɨ́nɨ́ ɨnyam ɨtsən nkɨ nga mɨtsuʼnɨ mɨ atú, atú ɨlom mɨghúm mi nɨkwa a mu mɨkɨghonɨ ə.

⁴³ A bé lá kfúʼə ŋwi Molichɨ mbáʼ nɨ byɛ́ʼnɨ́ abɔʼnɨ ɨshi Refanɨ, ŋwi fɨndzɔŋ ɨwɨŋ ə; tsɨ bé ɨbɔ bɨ abe ba nɨ nyɛ́tɨ́nɨ́ a ngúʼsə́ ghe. Ma lan, ma mɨ tum awən nɨ fɨnyáʼ ɨ tsagɨ adiʼ za a ghɛnɨ a mbyi ntsa a Babilɔn ə.›”

⁴⁴ Sɨtifa a ghɛ́n nɨ mbyi ngə́, “Bɨta ɨbɨgɨnə bə kɔ́ʼɔ́nguʼ tsí nɨ Kfúʼə wa a díʼnɨ́ ngə́ Ŋwi a tsí bo bo, a mbó bo a mu mɨkɨghonɨ ə. Bɨ ghɨ́ a wɛrə lá adzaŋ za Ŋwi a sóŋnɨ́ a mbó Mǒse ngə́ á ghɨ a wɛrə, tsɛʼ a nye mbɔm za Mǒse a díʼnə́.

⁴⁵ A nkfu ndzum, bɨta ɨbɨgɨnə bə kɔ́ʼɔ́nguʼ ba bɨ kwárɨ́nɨ́ a kfúʼə wa a mbó bɨta ɨba byɛ́ʼ a wɛrə a nkfu za bo kɨ́nə́ ngěn bo bɨ Yoshua lá. Adzaŋ za Ŋwi a kɨ́nə́ nkɨ̌ŋ bɨboŋ bɨ ɨlaʼ tsa a mbyi bə Izrai lá, bə Izrai kə́ ntíʼə nkúŋə́ nchyɛ̌ awa a mu ɨlaʼ mətsa. Kfúʼə wa a tsí ɨwu ɨ kɔʼ kuʼ nkfu za Devidɨ a kɨ́nə́ sáʼə awa ghe.

⁴⁶ Wɛrə a ghɨ́ ɨnu tsa Ŋwi a tíʼnɨ́ mbémtɨ́ ayi, wɛrə a tiʼ ndɔntɨ ngə́ á Ŋwi a nyɛʼtɨ á zɨə kyaŋtɨ adiʼ zə tsinɨ a mbó Ŋwi, zɨ wa Yakɔb a fáʼnɨ́ wəmbo lá.

⁴⁷ Lá a bé Sanɨmɔ, mɔn Devidɨ wa a vwúnɨ́ ndá wəmbo ə.

⁴⁸ Lá Ŋwi Akɔ́ʼɔ́ntsɨrə ka a nchyɛ̌ ayi a mu ndá tsa mbó mɨ ŋwɔn mɨsɔŋ a ntsu vwunɨ; tso mbáʼ ntom Ŋwi ɨ soŋnɨ ngə́:

⁴⁹ ‹Maʼmbyí a soŋ ngə́, fɔməbvurə nɨ abərɨ azə, atuəshe a be adiʼ a ntɛkɨ mɨku ɨmə. Nɨ mɨ vwu lá adzaŋ a ndá ake a mbó me le? Kə, nɨ chi vwu ndá za ɨ chinɨ be adiʼ azhwitɨ azan le?

⁵⁰ A sé me mboŋ be wa ma nyɛ́tɨ́nɨ́ ɨdzúm tsiŋ ɨtsum le?›”

⁵¹ Sɨtifa a ghɛ́n nɨ mbyi ɨ soŋ ngə́, “Nɨ tənɨ be tɨsɨŋə! Mɨntəm ɨmɨŋ nɨ mɨntəm mɨ bɨtɨbeməŋwi, ɨtoŋnɨ ɨtsɨŋ kúgɨ́nɨ́ be tɨ́sə́n a nkwárɨ́ nɨgham nɨ Ŋwi ə! Nɨ nyaʼ nkɨ mbe lá tso bɨta ɨbən bə kɔ́ʼɔ́nguʼ ə: nkfu tsum nɨ túŋə́ awən Azhwi zə Fɛmnɨ ə!

⁵² Ntom Ŋwi zɨ tse ɨ tsi ɨwu za bɨta ɨbən bə kɔ́ʼɔ́nguʼ sé ayi dɨ́gɨ́ le? Bo zhwítɨ́ bɨlo bɨ ntom bɨ Ŋwi nchwuʼnɨ a lɔ́ʼkwam ba bɨ chwítɨ́nɨ́ nkən ngə́ Ngaŋ Afaʼ za ɨ Chinɨnɨ ghɨ yiŋə. Tɨtsɔŋnɨ nɨ dzɨnə a mɨnaŋ atú ɨyi nkɨ njwitɨ ayi ɛ.

⁵³ A nɨ bən ba nɨ kwárɨ́nɨ́ a nyɔngɔŋ Ŋwi wa bɨtsen bɨ ndá bɨ Ŋwi ghánə́. Lá nɨ bvurɨ tɨ zuʼnɨ a wɛrə ghe!”

Bɨ Tumtɨ a Sɨtifa nɨ Mɨngɔʼ ə

⁵⁴ Mbáʼ Ngaŋ Sáʼ Abyɛn kɨ́nə́ njwíʼtɨ́ ɨnu tsa Sɨtifa a kɨ́nə́ sóŋə́ lá, mɨntɔŋ ɨma lwínɨ́ tɨ́sə́n, bo kfurɨ mɨsɔŋ ɨma a mu mɨlwɛ.

⁵⁵ Lá Sɨtifa a lón nɨ Azhwi zə Fɛmnɨ, mbəŋ ɨmɨgɨ ɨmyi ndyiŋ fɔməbvurə, ndze nɨfáŋ nɨ Ŋwi abɔʼnɨ Yeso adzaŋ za a tɛ́mnɨ́ a bagɨ abó Ŋwi zə maʼə ghe.

⁵⁶ Wɛrə a sóŋ ngə́, “Zɛnə! Ma zě fɔməbvurə ŋaʼnɨ abɔʼnɨ Mɔn Ŋwɔn a tɛm a bagɨ abó Ŋwi zə maʼə ghe!”

⁵⁷ Ngaŋ Sáʼ Abyɛn tsa fɨ́ŋ ɨtoŋnɨ ɨtsa nɨ mbó ɨma ntɔnkɨ nɨ nji tsɨ tɨŋə. Bo bɨtsum tíʼ nkɨənɨ ngɛn táʼ nkfu nchwa ayi,

⁵⁸ ɨ shwuŋ ayi ngɛn nɨ zɨ a təndenɨ ntáʼmbagə wu wi wa, ntiʼ ntumtɨ ayi nɨ mɨngɔʼ ə. Ɨbɛn ba bɨ káŋnɨ́ ayi nyɛ́ʼtɨ́ ɨtsɛʼ ɨtsa tsɨ abyɛn a mbó mɨmu mbáŋnɨ́ tse wa ɨkum ɨyi bénɨ́ Sɔlɨ ə.

⁵⁹ Bo kə́ ntúmtə́ a Sɨtifa nɨ mɨngɔʼ tsɛʼ tumtɨnɨ adzaŋ za wɛrə a kɨ́nə́ ntɔ́ŋə́ a Maʼmbyí ngə́, “Maʼmbyí Yeso kwarɨ azhwi azə!”

⁶⁰ Wɛrə a kwém mɨkwiʼtɨ ɨmyi a tɨshe mbugɨ nɨ nji zɨ ntən ngə́, “Maʼmbyí! Koʼ waʼtɨ ɨbvu wen atú bo ghe!” A sóŋ a məzen ntiʼ nkfo ə.