Máfìù 24 - Wè-dɔ-wè Dɛɛ

Zízɛ̀ a gèe Wálà‐kà lɛ́ɛ̀ lo wíì tã́ã̀

¹ Zízɛ̀ e gó gbaa yí. Lɛ̀ e kɛ gbaa gópìà sálà‐ɓò‐Wálà‐lɛ̀ɛ‐kàa wìa, là tòà‐píé‐mìà o nu à píé, kɛ ó ká nì lɛ́ à dɔɔ̀ e kɛá yia zɔ̃̀ɔ̃̀ à lɛ̀ɛ.

² Zízɛ̀ a gèe o lɛ̀ɛ, “Káà pɔɔ̀ nì e kéa séĩ́ gɛ̃̀? Wánà‐wɔ̃̀ lɛ́ m̀ gèe ka lɛ̀ɛ ɓɛ. Gɛ̀lɛ̀ doó fèle wá lɛ̀ e kéa mɔ̀, kɛ ó gèe lɛ́ɛ̀ lo tóò wɔ̀ɔ̀á e wɔ̀lɔ̀ mɔ̀. Óò lo o séĩ́‐séĩ́ o wíì tã́ã̀.”

Wɔ̃́ nyɔ́ɔ̀ɔ gɛ̃̀ɛ̃ɛ̃̀ wà sã̀‐dɔ

³ Lɛ̀ Zízɛ̀ e kɛ yàá tɔ̃̀ũ̀ lɛ́ ò si Ɔ́lèa mɔ̀ɔ, là tòà‐píé‐mìà o nu à píé o doó lɛ̀ píà. Wa gèe à lɛ̀ɛ, “Lúó lɛ́ wɔ̃́ e kéa è lo kɛɛ̀ à káa, gèe ko lɛ̀ɛ. Mɛ́ è lo à zɔ̃̀ɔ̃̀ kélɛ̀ i nu‐lùò ɛ̃́ɛ̃́ lúó ko yàáa líé‐nyɛ‐lùò aà ɓɔ kɔ̀ɛ́?”

⁴ Zízɛ̀ a gèe kélɛ̀, “Kà ka yɛ́lɛ́ kɛ ka dìè píé, yékɛ̀ ká tó mi nɔ́ɔ fé é ka bèkɛ̀ ɓo.

⁵ Ƃii mia búnùzɛ̀ óò lo nuù m tɔ́ yí, wáà gèè, ‘Ma lɛ́ m Kɛ́lɛ̀ìa káa.’ Ɛ́ɛ̃́ óò lo mia búnù‐búnùzɛ̀ bèkɛ̀ ɓoò.

⁶ Káà lo gèlè yé lɛ ka ká kɔ̀ɛ́ɛ vĩ maà, ɛ̃́ɛ̃́ káà lo gèlè yé lɛ ka ká gbèĩa, làṹ maà. Kɛɛ yékɛ̀ ka zò é mɛ̀ ka mɔ̀. Ƃii lɛ wɔ̃́ nì e kília mɔ̀ ó kɛ. Kɛɛ wɔ̃́ séĩ́ léĩ́‐tópìè wá nɛ́ à ká.

⁷ Wè gbɛɛ̀ gbɛɛ gèe‐mìà óò lo gèlè gɔ̃ɔ̀ o kíe ká. Ɛ́ɛ̃́ sɛ́lɛ́ gbɛɛ̀ gbɛɛ lɛ́ɛ̀ lo gèlè dàà e kíe là. Lɔ̀ɔ lɛ́ɛ̀ lo dàà. Kpóṹ là lɛ́ɛ̀ lo kɛɛ̀ kã́pìà, áà lò gìè lɛ̀ gbɛɛ̀ gbɛɛ mɔ̀.

⁸ Wɔ̃́ nyɔ́ɔ̀ɔ è lo kɛɛ̀ ɓea, o séĩ́ o gbɛ̃̀‐pìè lɛ́ e kília.

⁹ “Yé aà kɛ kília, óò lo ka kṹũ̀, tó o ka nɔ mia lɛ̀ɛ ó ka sã̀ dɔ, tó wáà ka zɛ̀. Ka lɔ̀ lɛ́ɛ̀ lo nyɛɛ̀ sɛ́lɛ́ séĩ́‐séĩ́ yí‐mìà mɔ̀ m mɔ́ɔ̀ wɔ̃̀ mɔ̀.

¹⁰ Yé aà kɛ kília, mia búnùzɛ̀ óò lo góò zía mɔ̀. Óò lo o kíe nì lé góò mia lɛ̀ɛ, tó o kíe nì lɔ̀ áà nyɛ̀ o mɔ̀.

¹¹ Mia búnùzɛ̀ lɛ́ ò o dìè si Wálà là dɔ̀‐lé‐là‐mìà, lɛ́ o wá mɔṹ à káa, óò lo kɛɛ̀ ɓe. Ɛ́ɛ̃́ óò lo mia búnùzɛ̀ bèkɛ̀ ɓoò.

¹² Lɔ̀‐kɛ̀à‐mɔ̀ lɛ́ e mia búnùzɛ̀ yía wɔ̃̀ wũ lɛ́ɛ̀ lo gaà, ɓii kɛ‐pɛ̀ yɔɔ kɛɛ̀ là lɛ kpɔ́pìàa mɔ́ɔ̀ wɔ̃̀ mɔ̀.

¹³ Kɛɛ mi lɛ́ è lo e zò dɔɔ̀ gágà é ɓɔ à líé‐nyɛpìàa, lɛ́ɛ̀ lo laà.

¹⁴ Óò lo wɔ̃́ làṹ yiè e ké, lɛ́ à gbɛ̃̀ɛ̃̀ lɛ Wálà là tò‐mia‐là mɔ̀ɔ, gèeè lòũ̀ ká sɛ́lɛ́ séĩ́ yí, kɛ é kɛ kélá ká sɛ́lɛ́ séĩ́‐séĩ́ yí‐mìà wɛlɛ mɔ̀. Yé aà kɛ kília, wɔ̃́ léĩ́‐tó‐lùò áà nù gbaa.

Tɔ̃́ɛ̃́ yé lɛ yɔɔ kpó‐kpó ɓoa

¹⁵ “Káà lo ka tɔ̃́ɛ̃́ yé lɛ yɔɔ kpó‐kpó ɓo, lɛ́ dɔ̀‐Wálà‐lé‐là‐mì Dànyá e wɔ̃́ gèe é gbɛ̃̀á mɔ̀ɔ, gɛ̃̀ɛ̃̀ dɔ̀á Wálà là lɛ̀ púlúa mɔ̀.” (Mi lɛ́ è wɔ̃́ e kéa lónia, è à yí ma.)

¹⁶ “Lúó e kília káa, mia lɛ́ o Zùdíàa, ò wɛ̀lɛ̀ ó ló tɔ̃̀ũ̀ wĩĩ́ píé.

¹⁷ Mi lɛ́ è lo kɛɛ̀ e píé ká là lɛ̀ía, yé aà gbɛ̃̀ tã́ã̀a, yékɛ̀ é ló kɛɛ é là pɔɔ̀ lɛ́ lɛ à píé kɛ́ìa dò nɔ́ɔ fé sí.

¹⁸ Mi lɛ́ lɛ e píé nyɛ́nɛ̀ĩ̀a, yékɛ̀ é yɛ́ e zí, é ló là sɔ síì.

¹⁹ É ké nìé. Loà lɛ́ o gí lɛ o mɔ̀ɔò, e bɛ̀i, o yé lɛ́ o nyɔ́ dɔpìà nɛ́ léaò, lɛ́ɛ̀ lo kɛɛ̀ dóo yéĩ̀zɛ̀ o mɔ̀ lúó e kília ká.

²⁰ Kà sɛ̀nɛ ɓo yékɛ̀ ka zì wàà kà lo à ɓoòa, ká ɓo lɛ̀ɛ‐yíí‐pɛ̃́, e bɛ̀i, fĩ́ĩ́‐dɔ‐lùò ká.

²¹ Ƃii wɔ̃́ nyɔ́ɔ̀ɔ lɛ́ è lo kɛɛ̀ lúó e kília káa, lɛ́ɛ̀ lo kɛɛ̀ wɛlɛ yɔɔ zɛ̀, é dieá wɔ̃́ yɔɔ lɛ́ e yàá mɔ́ kɛɛ̀ ká kpóṹ là zèe gã̀‐gbɛ̃̀pìà é ɓɔá pɛ́nɛɛ mɔ̀ɔ là. Ɛ́ɛ̃́ yé aà kɛ kília, mia òó ló wɔ̃́ nyɔ́ɔ̀ɔ sùua gɛ̃̀ɛ̃̀ gbaa.

²² Kɛɛ Wálà aà lúóa là ɓo gbaa. È kɛ̀á lɛ̀ɛ́ gbaa kɛ kília, mi dò nɔ́ɔ fé lɛ̀ɛ́ gɔ̃̀ laà. Kɛɛ mia lɛ́ e o sía mɔ́ɔ̀ wɔ̃̀ mɔ̀ɔ, Wálà lɛ́ɛ̀ lo à mɔ́ɔ̀ lúó e kília là ɓoò.

²³ “Lúó e kília káa, yé mi dò aà gèe ka lɛ̀ɛ, ‘Kà lɛ̀ gɛ̃̀, Kɛ́lɛ̀ìa gɛ̃̀ e ké,’ ɛ̃́ɛ̃́ aà gèe, ‘Ye gɛ̃̀ e yía,’ yékɛ̀ ká gɛ̃̀ wánà ká.

²⁴ Ƃii mia lɛ́ ò o dìè si Kɛ́lɛ̀ì, ɛ̃́ɛ̃́ o yé ò o dìè si Wálà là dɔ̀‐lé‐là‐mìà, lɛ́ o wá mɔṹ à káa, óò lo kɛɛ̀ ɓe. Óò lo lé‐pa‐wɔ̃̀ kpó‐kpó, ɛ̃́ɛ̃́ à kpàlézɛ̀ nì kɛɛ̀, kɛ ó mia lɛ́ Wálà aà o sía, bèkɛ̀ ɓo, yé bɛ̀i lɛ o mɔ̀ɔ ká.

²⁵ Ɛ̀ɛ̀, maà wɔ̃́ɔ gèe ka lɛ̀ɛ líé, kɛ é tĩã́ kɛɛ̀.

²⁶ “À mɔ́ɔ̀ wɔ̃̀ mɔ̀ɔ, yé waà gèe ka lɛ̀ɛ, ‘Kà lɛ̀ gɛ̃̀, lɛ yɛ̀í làa,’ yékɛ̀ ká ló yi. Ɛ́ɛ̃́ ó gèeá ka lɛ̀ɛ, ‘Kà lɛ̀ gɛ̃̀, lɛ ká‐yí‐kà wì e bĩ̀ĩ̀pìàa,’ yékɛ̀ ká gɛ̃̀ wánà ká.

²⁷ Ƃii zi lɛ́ lɛ̀í‐kɛ‐gɛ́lɛ́ é kɛ̀á nyɛ́nɛ́ wɛ̀lɛ̀pìà áà lò lɛ̀ fɔ̀nɔ̀á sí nyɛ́nɛ́ dàpìàa, zi nɔ́ doóa lɛ́ Mi Gbe nu‐kɔ̀ è lo kɛɛ̀áa.

²⁸ “Lɛ̀ nɔ́ɔ fé lɛ́ pɛ bílí lɛ yía, lɛ́ kɔ̀a vɔ̀ ò kpũ̀ũ‐kpũ̀ũ kũ yía.

Mi Gbe lɛ nupìà

²⁹ “Yé wɔ̃́ nyɔ́ɔ̀ɔ lɛ́ è lo kɛɛ̀ lúó e kília káa, aà die nɔ́ kéa, nyɛ́nɛ́ lɛ́ɛ̀ lo e zì lɛ̀‐fɔ̀nɔ‐kɔ̀ gíniì, ɛ̃́ɛ̃́ mɛnɛ lɛ̀ɛ́ ló ɓíì gbaa. Sĩ̀ã́ã̀ŋèlè vɔ̀ óò lo góò lɛ̀í, ɛ̃́ɛ̃́ yíkɛ̀ gáàa nì yé o lɛ̀í‐kii yí píéa, óò lo wɛ̀lɛ̀ o wɔ̀lɔ̀‐mɔ̀ píé.

³⁰ Yé aà kɛ kília, Mi Gbe gɔ̃̀á lɛ́ɛ̀ lo kɛɛ̀ lɛ̀í‐kii yí. Ɛ́ɛ̃́ wè gbɛɛ̀ gbɛɛ gèe‐mìà lɛ́ o tã́ã̀ zèea, óò lo gbóó ɓoò, ɛ̃́ɛ̃́ óò lo Mi Gbe gɛ̃̀ɛ̃̀, áà nù lɛ̀í‐kii là lɛ̀í yíkɛ̀ gáàa ká, ɛ̃́ɛ̃́ lɛ̀‐fɔ̀nɔ‐kɔ̀ kpànazɛ̀ yí.

³¹ Túlú gbùò wéè lɛ́ɛ̀ lo dɔɔ̀, ɛ̃́ɛ̃́ lɛ́ɛ̀ lo Wálà là vɔ‐mìà vɔɔ̀ kpóũ là kɔ̀ pɔ̃́ũ̀ yììsɛ là, kɛɛ ó Wálà là míá aà o sía pá o kíe mɔ̀. É kã́ nyɛ́nɛ́ wɛ̀lɛ̀‐pìè wà à dà‐pìè mɔ̀ɔ, míáa óò lo góò o fĩ̀ã̀ lɛ̀ séĩ́ mɔ̀.

Féè‐yìlì e pɛ zɔ̃̀ɔ̃̀ mia lɛ̀ɛ

³² “Tó féè‐yìlì é pɛ zɔ̃̀ɔ̃̀ ka lɛ̀ɛ. Yé à kɔ̀ mɔ̀ aà kɛ lɔ́ɔ́‐lɔ̀ɔ̀, áà e dèĩ̀a, káà à yí dɔ kélɛ̀ lɛ̀ɛ‐yíí‐pɛ̃́ lɛ nupìà kɔ̀ɛ́.

³³ Zi nɔ́ doóa káa, yé kaà wɔ̃́ e kéa séĩ́ gɛ̃̀ áà kɛ̀ɛ, káà lo à yí dɔɔ̀ kélɛ̀ lúóa aà ɓɔ ka ká kɔ̀ɛ́ nɔ́ fɔ̃̀nyɔ̀ɔ̀ le.

³⁴ Wánà‐wɔ̃̀ lɛ́ m̀ gèe ka lɛ̀ɛ ɓɛ. Míá o ɓe yà kɔa ɓoa yía, o séĩ́ o gaà lɛ̀ɛ́ ló kɛɛ̀ à ká, kɛɛ wɔ̃́ nì e kéa séĩ́ é tĩã́ kɛɛ̀.

³⁵ Lɛ̀í wà tã́ã̀ zèe o nyɛ‐pɛ̀ ká. Kɛɛ m lé‐wè lɛ̀ɛ́ ló nyɛɛ̀.

Mi gbɛɛ lɛ̀ɛ́ lúóa dɔ

³⁶ “Kɛɛ mi nɔ́ɔ fé lɛ̀ɛ́ lúó ɛ̃́ɛ̃́ lɛ̀‐kpɛ̀iì è lo nuù kília dɔ. Wálà là vɔ‐mìà lɛ́ o lɛ̀ía, ɛ̃́ɛ̃́ ma à Gbe, é kɛ bɛ̃̀ɛ̃ ko káa, kòó à dɔ. M Dàa doó lɛ́ nɔ́ è à dɔɔ.

³⁷ Mi Gbe nu‐lùò lɛ́ɛ̀ lo kɛɛ̀ lɛ̀ Nóà kɛ̀‐à‐yí lùò lɛ́ ɓe.

³⁸ Lúó lɛ́ e kília ká, kɛ yíí paàa é tĩã́ nuùa, mia o kɛ pɛ ɓèlèpìà wáà pɛ mì, ɛ̃́ɛ̃́ gɔ̃à wà loà nì wáà o kíe sì, é ló é ɓɔá lúó kpó‐kpó lɛ́ Nóà e lóá gɔɔ yía mɔ̀.

³⁹ Kɛɛ òó gbaa wɔ̃́ lɛ́ e kɛ kɛpìàa yí dɔ, é tóá kíli yíí paàa é nu, é o séĩ́ o sí, é ló o ká. Zía lɛ́ è lo kɛɛ̀á yé Mi Gbe aà nua káa.

⁴⁰ Lúó e kília káa, gɔ̃à pèèlɛ óò lo kɛɛ̀ yɛɓo kɛpìà nyɛ́nɛ̀ĩ̀. Óò lo mi doó síì, tó mi doó‐mìa bɛ̃̀ɛ̃ e là tó ɓo yí.

⁴¹ Loà pèèlɛ óò lo kɛɛ̀ pɛ zɔ̃pìà lɛ̀ lɛ́ ò pɛ zɔ̃ yía mɔ̀. Óò lo mi doó síì, tó mi doó‐mìa bɛ̃̀ɛ̃ e là tó ɓo yí.

⁴² Yé lɛ kília, kà ka yɛ́lɛ́ kɛ ka dìè píé. Ƃii lúó lɛ́ ka Dàa‐mì è lo nuù à káa, káà à dɔ.

⁴³ Kɛɛ kà à yí dɔ kélɛ̀, è kɛ̀á ká dàa‐mì lɛ́ɛ̀ kã̀ã‐mì nu‐lùò dɔɔ, áá e nyìɛ kɛɛ̀ là káa mɔ̀. Lɛ̀ɛ́ gɔ̃̀ à tóò kɛ kã̀ã‐mì é là káa lé wí.

⁴⁴ À mɔ́ɔ̀ wɔ̃̀ mɔ̀ɔ, lɛ ka bɛ̃̀ɛ̃ ka mɔ̀ ka pɛ̀ kɛɛ̀ é kɛá teele. Ƃii Mi Gbe lɛ nupìà lúó lɛ́ ye wá ka gé é nuáa ká.

Yɛɓo‐kɛ‐mì zò‐dɔ̀à‐mɔ̀ zɛ̀ wà à yé mi ìí bɛ̀i i zò dɔɔ̀ à mɔ̀ɔ

⁴⁵ “Yé lɛ kília, dé e mɔṹ yɛɓo‐kɛ‐mì gíkã́ã̀a zɛ̀, lɛ́ ò bɛ̀i à mɔ̀ ó o zò dɔ à mɔ̀ɔ ká? À ye lɛ́ à dàa‐mì aà yɛɓo‐kɛ‐mìà séĩ́ lɛ́ o à píé kɛ́ìa, kpɔ́ à kɔ̀ là, kɛ é wà léɓèlè nɔ o lɛ̀ɛ à nɔ̀‐o‐lɛ̀ɛ lùò káa.

⁴⁶ Yé yɛɓo‐kɛ‐mì e kília dàa‐mì aà nu à gɛ̃̀ɛ̃̀ à kɛpìà kília, zò géli lɛ yɛɓo‐kɛ‐mì e kília kɛ̀lɛ̀.

⁴⁷ Wánà kpó‐kpó káa, ḿm̀ à gèe ka lɛ̀ɛ, pɛ séĩ́ lɛ́ e o dàa‐mì e kília kɛ̀lɛ̀ɛ, lɛ́ɛ̀ lo à kpɔ́ɔ̀ là yɛɓo‐kɛ‐mì e kília kɔ̀ là.

⁴⁸ Kɛɛ é kɛ̀á lɛ yɛɓo‐kɛ‐mì yɔɔ káa, lɛ́ɛ̀ lo à gèeè e dìè lɛ̀ɛ kélɛ̀, ‘M dàa‐mì lɛ̀ɛ́ ló nuù pɛ́lɛ̀,’

⁴⁹ tó áà gbɛ̃̀ áà e bɛ́ĩ̀ yɛɓo‐kɛ‐mìà mɛ̀, tó wà yɔ‐mi‐mìà wáà pɛ ɓèlè, ɛ̃́ɛ̃́ wáà pɛ mì e kíe là.

⁵⁰ Yé aà kɛ kília, à dàa‐mì lɛ́ɛ̀ lo yɛ́ɛ̀ e zí lúó lɛ́ à nyìɛ wá à ká à gɛ̀nɛ̀, ɛ̃́ɛ̃́ lɛ̀‐kpɛ̀iì lɛ́ lɛ̀ɛ́ à yí dɔ, lɛ́ɛ̀ lo nuù à káa ká.

⁵¹ À dàa‐mì, lɛ́ɛ̀ lo à kpuú kã́ã̀ kélé kélé, tó e wɔ̃́ lɛ́ è lo kɛɛ̀ mia lɛ́ ò o dìè wɛlɛ lia káa, tó e à zì kɛ. Lɛ́ɛ̀ lo gbóó ɓoò, tó áà e sɔ̃́ɔ̃́ là ɓèlè yi.