ÀfaꞋa 27 - Mundani

Bɔ nɨ a Pɔ̂l a èbem ànkànuꞋ ngà a Luêm

¹ È li ngu àfɨꞋa bɔ laŋkè nê bà nyi a èbem ànkànuꞋ nga a Itàlì la, bɔ zi a Pɔ̂l bɔ̂ bɔtefȩ ko a tèkitebu Juliɔ̀s, wajûŋ àtsəa bèshujà Luêm bu bɔ̀ɔ ntɔ awɔb nê, “Banyà̧ Fɔ̧̀ Nɨ̧” la.

² Ba li ndzè taꞋà ànkànuꞋ ako a Àdàmitùm, bɔ taŋke tê a tsiꞋa nkɨ me ghǎ a èpfəè bu a ngèt èdzî, àbâ àlaꞋ a Esìà la, nyi a èbèm me ghǎ. Wòt àlaꞋ a Màsèdonìà kǒ, èlen tò wu Àlistakùs tà dzəè àpfəèa Tèsàlonikà la, li ngu ba tò ba.

³ ÈtsəꞋ e tsi, ba nyi a Sidɔ̀n. Juliɔ̀s bɔ̌ èntɨ̧ɨ̧ ntsɔ̧̀ ane Pɔ̂l, sa atò nê, tà ghǎ ndzè bèshu̧ bi mbɨ̀Ꞌɨ̀ bɔɔ ŋa atò èghɨ tàa nkɨ̀ŋkà la.

⁴ Ba lɔ̀Ꞌɔ abàꞋ və ale, me ghȩ̀ȩ̀ne ne ngèt àlaꞋ yu a kètsìà èdzî wu bɔ̀ɔ ntɔ̂ nê Sȩplùs la, bàa mbɔ̀a ndɨ̀ wu àfeme àa ntsèà nyaŋ nkɨ̀Ꞌa nè mbì la.

⁵ Bà lɔ̀Ꞌɔ abot və, ba tu̧u̧ *èdzî, ndɔ̀Ꞌɔ a ngèt Sìlisìà, ntsè a ngèt Pàmfilìà, nkɨ̀Ꞌɨ̂ Milà a èbem àlaꞋ a Lȩsìàs.

⁶ Bà nyi abot, wajûŋ banyà̧ wu ye taꞋà ànkànuꞋ ako a lɔ̀Ꞌɔ Àlèkzandìà me ghǎ àlaꞋ a Itàlì la, ba tò ba e nyi a èbèm.

⁷ Ba me ghȩ̀ȩ̀ne mpiꞋa mpiꞋa ane èli ko tè me laꞋ nê baa nyìa àpfəèa Sidùs ntàꞋa ye ngoꞋ. Àfeme a ghe, tê ànkànuꞋ yu à ka wu ko eghǎ ane abà yu a tsèà la. Ale, ba tsiꞋi me ghȩ̀ȩ̀ne ane àbà yu nkòòlà nàa nkɨ̀à àwa ane àfeme yu la. Nkòòlà yu ko nê ye wu adù̧ àlaꞋ yu a kètsìà èdzî bɔ̀ɔ ntɔ nê Klît la. Ba bɔ̂ nchu ntse a ngèt adzìꞋ yu a səèŋnè nyi a èbem èdzî bɔ me tɔ nê wu Salmòn la.

⁸ Ba li ngua ngȩ̀ȩ̀nà wuê a mbɨ̧̀ èdzî, mbɔ̂ ndze ngoꞋ kwàꞋ ànyaꞋne, tè nkɨ̀Ꞌɨ̂ adzìꞋ ako bɔ̀ɔ ntɔ nê wu àdziꞋa bɔ̀ɔ sèlà ànkànuꞋ aguŋ, àghɨ à ka tsi ngɨ̀ la. Elɔ̀Ꞌɔ abot və eghǎ àpfəè yu è wu Lasìà la, èndɨ̌ è ka wua sàà.

⁹ Ba li ntaꞋa tsòke àfɨ̀Ꞌ tè àlia èpǎ̧ wu àtsəa bèntsìà mèpɨ̧̀ a li ngua nkɨ̧̀ɨ̧̀ma anyà̧ ane kàbɔ̀ŋ bòt Izəèlȩê bàgème la a tsè. È li ntsìꞋi àfɨꞋa kàbɔ̀ŋ a màngȩȩna a èbem èdzî. Ale, Pɔ̂l kɨ̀ɨ̀te ayɔb nê,

¹⁰ “Banɔ̧̀, mâ ye nê lèghȩ̀ȩ̀nè wa elɔ̀Ꞌɔ a si ŋàa eghà ne mbì wu kwàꞋa we kàbɔ̀ŋ. Ntsɔ̧̀ ka dzəâ ane ànkànuꞋ yaa nè èghɨ bu a èbèm la a. Bɔbȩ aà leme mɨ̧̂.”

¹¹ Ka wɔ̀jûŋ banyà̧ wu ka zə àghɨa Pɔ̂l è shu la. Tà yùte wuê wòt wu tà bɔ ànkànuꞋ yu la, bɔ̂ wɔ̀jûŋ wu tàa ŋàa nkɨ̀atsə ka a ghȩ̀ȩ̀nà la.

¹² ÀdziꞋ yu bɔ̀ɔ ngɔ̀ɔ̀bà ènkànuꞋ àbȩ la a li à ka wu àyea betsiꞋa bɔ jɨ àbɨ̂ŋ abot la. Ale, àbəꞋa bòt nyaŋ a nê, bɔ̀ nyɔꞋta ngà tè ngu àpfəè yu è wu Finìk la, na bɔ wu ko eghǎ tè enyi abot la. ÀdziꞋa ngaa wu àdziꞋa bɔ̀ɔ ngɔ̀ɔ̀bà ènkànuꞋ a Klît la. À ghɨ̀ ale, àbà ako a me ye àkɔꞋɔ, àbà ako a me ye àtsɔꞋɔ, ŋà èlu̧ ndɨ betsiꞋa bòt e jɨ àbɨ̂ŋ abàꞋ və la.

Àfeme àkekweelè

¹³ Mbɨ̀Ꞌɨ̀ bàa ngà nè mbì la, awa àfeme kǒ nyaꞋa ndɔ̀Ꞌ nè àtsɔꞋɔ me tsě, bòt bu e tanda nê, betsiꞋa bɔ ghɨ̀ wuê mbɨ̀Ꞌɨ̀ bɔ wua nkwàꞋtà la. Ale, bɔ lɔ̀kè àghɨa lelet yu àa mbà̧aã ànkànuꞋ mbɨ̀Ꞌɨ̀ a gha nè mbì la, mbɔ̂ mbê me ghȩ̀ȩ̀nè wuê a mbɨ̧̀ Klît.

¹⁴ Ka adzìꞋ me wù̧ù̧ne, àfeme àkekweelè ako bɔ̀ɔ ntɔ̂ nê, “Àfeme àa nchua nè àkɔꞋɔ la”, a me chua ntsèà ane ètɨ̧̂.

¹⁵ A li ngua dèbà taꞋà ànkànuꞋ yu, ba nyɔ̀Ꞌtè nê ba kɨ enɨ ànkànuꞋ a mbɔŋ eghǎ aguŋ ane abà yu àfeme yu a kɨꞋà la, ngɨ̀ kekaŋ. Ale, ba tsiꞋi esǎ nê àfeme yu à me ŋwèèle ànkànuꞋ ngaa nɨ̀a ngà.

¹⁶ Ba ghà tê bà me tsě a lə awa àlaꞋ wu a kètsìà èdzî bɔ̀ɔ ntɔ̀ nê wu Kàwudà la, a nyaꞋa nkɨ̀ awa, ba me ye ngoꞋ tè nyaꞋa nyɔ̀Ꞌtè ntsì awa ànkànuꞋ wu bɔ sèle akwen àyea nɨ̧ yu la, tè nket a ka bɨ.

¹⁷ Bɔ tsàa àyùà a èbem àyea nɨ̧ yu, nɨ mèliꞋ nkùùlè taꞋà ànkànuꞋ yu mbɨ̀Ꞌɨ̀ a saãaãnà. Bɔ ghɨ̀ ale, bɔ me bɔɔ mbɨ̀Ꞌɨ̀ bɔ kwene a èbem tèsoŋke kàbɔ̀ŋ tu a èbem mèleb mu a ngèt àlaꞋ a Libìà la. Ale, bɔ nyaꞋà èshùke taꞋà ndǐ yu nàa ngɨ̀à ànkànuꞋ a ghȩȩna ane ètɨ̧̂ la sàŋ, àfeme a tsiꞋi me nɨ ayùà nɨ̀a ngà mpiꞋa mpiꞋa.

¹⁸ Àfeme àkekweelè yu a me tsè wuê tsě. ÈtsəꞋ e tsi, bɔ bùꞋ me tsǐ àbòꞋà yu a èbem ànkànuꞋ yu la, màꞋà àbȩ.

¹⁹ ÈtsəꞋ e mè ntsi, bɔ nɨ èbu bɔb bɔ̀ɔmbɔŋ ntsì èghɨ bu bɔ̀ɔ nɨ̀a faꞋa ane ànkànuꞋ yu la, maꞋa àbȩ.

²⁰ Èli e me tsè nyaŋ, àfeme yu a me tsè wuê tsě ane ètɨ̧̂, bà ka lem ndzè àtaãnyèm, bà ka ye ka wuê těnto̧tsə. A ghà me lìa, ba bê ntsì ntɨ̀ nê betsiꞋa ba mè pem.

²¹ Mbɨ̀Ꞌɨ̀ bòt bu e tseke ane àfɨ̀Ꞌ à seè kà jɨ èghɨjɨ la, Pɔ̂l è lɔ̀Ꞌɔ a si a kètsìà wɔb nê, “Banɔ̧̀, bɨà me wu ale njùtê ànəa e shua la, ko ba bakà lɔꞋɔ a Klît. Ko èghɨ baa e bɨ, àfeme a mè ntsòke la, e bakà ghɨ̀ ale.

²² Ka e ngua shù̧ù̧ta awɨ̧ àfɨ̀Ꞌ yaa nê, waa waa ane yɨ̧ baãaã èntɨ̧ɨ̧ vi mbɨ̀Ꞌɨ̀ mbâ̧. Wòt kǒ ane yɨ̧ ka pfəa. NdàꞋà àghɨa àa bɨɨ la wu taꞋà ànkànuꞋ yàa.

²³ Aa wu ale nkàà nê, nàà wu ètsəꞋ Mbɔ̧ɔ̧mà wu è ngu waã tò mè me wùꞋte atò la, tsàà wantu̧ vi tà kɨ̀Ꞌɨ̂ èshu abua am nê,

²⁴ ‘Pɔ̂l, ko mbɨ̀Ꞌɨ̀ à bɔ̀â. À bɔ̂ ndɨ àa ghǎ tê e tɨ̧ɨ̧ a mbì empelɔ̀ la. Mbɔ̧ɔ̧mà nɨ ntsɔ̧̀ vi wu tà nyɨꞋte abua yê la, nket mbɨ̀Ꞌɨ̀ wòt kǒ ane bòt baa a èbem taꞋà ànkànuꞋ yaa bɨ tò ba la pfə.’

²⁵ È wu ale, wòt ègème ane yɨ̧ ka mbɔ̀â, nkàà nê mâ zì èntɨ̧ɨ̧ am ane Mbɔ̧ɔ̧mà mè nko nê ànəê àgème aà tsè wuê mbɨ̀Ꞌɨ̀ bɔɔ shu am la.

²⁶ È wu awa ba nɨ̧̀ ba, ko àfeme aa foo awa etsàa aguŋ adù̧ àdziꞋa si ako a kètsìà taꞋà èdzî waa.”

²⁷ Nkàb tebe te li ntsè mbɨ̀Ꞌɨ̀ àfeme yaa a bùꞋ me tsè la, è wu ètsəꞋ, àfeme àkekweelè a me nɨa awa ndòa a èbem Mèdìtèlenìà. È lɔ̀Ꞌ me wu a èntɨ̧ɨ̧ ètsəꞋ, bòt bu bɔ̀ɔ faꞋa a èbem ànkànuꞋ yu la e mɨ̀ɨ̀tè nê, ba tsiꞋa nkɨ epùùla a ègwet si yùùbe.

²⁸ Mbɨ̀Ꞌɨ̀ bɔ mɨ̀ɨ̀tè ale la, bɔ sèlè àghɨa lelet ako ane èliꞋ, ntsaa a èbem mèleb mu, fɨ̀Ꞌtè ndze nê, elɔ̀Ꞌɔ a ègwet mèleb mu eghǎ ebaãaãte si wu èmàꞋà èghem yebe. ÀdziꞋ me wù̧ù̧ne, bɔ mè màꞋà èliꞋ wu, ndze nê, è tsìꞋi èmàꞋà èghem ntsɔ̀b yetà̧â̧ elɔ̀Ꞌɔ a ègwet mèleb mu eghǎ ebaãaãte si.

²⁹ Bɔ ghɨ̀ ale, mbɔ̂ me bɔa mbɨ̀Ꞌɨ̀ ànkànuꞋ yu a ghà ndebe ane tèwutsə. Ale, bɔ shukè èghɨ lelet ko bekwì tsèmè taꞋà ànkànuꞋ yu mbɨ̀Ꞌɨ̀ aa tɨ̧ɨ̧, mbɔ̂ nchùŋke ètsə bɔb a si me tsàꞋte nê ètsəꞋ è tsi kwàla.

³⁰ Bòt bu bɔ̀ɔ faꞋa a èbem ànkànuꞋ yu la e ghɨ̀ ale, me taŋke elùùlà àwɔb. Ale, bɔ shuke awa ànkànuꞋ wu è fɨ̀tê nê, bɔ gha ezì èghɨ lelet ko a mbì taꞋà ànkànuꞋ yu.

³¹ Ka Pɔ̂l shu abua wajûŋ banyà̧ wu bɔ̂ banyà̧ ko bu nê, “BɔfàꞋ baa e lùùlà, ko ba nɨ̧̀ ba è ka peme a.”

³² Ale, banyà̧ bu e loo mèliꞋ mu bɔ sèle awa ànkànuꞋ wu la, sàŋ è ghà.

³³ ÈtsəꞋ e tsiꞋa nkɨ etsi, Pɔ̂l shù̧ù̧te awɔb bàgème nê, bɔ̀ jɨ èghɨjɨ, “Mèntɨ̧ɨ̧ mɨ̧ è bente ane nkàb tebe àfɨ̀Ꞌ yaa, tè wòt kǒ ane yɨ̧ ka bê njɨ àghɨ.

³⁴ Mâ shu̧u̧te awɨ̧ àfɨ̀Ꞌ yaa nê, bɨ̀ jɨ èghɨjɨ mbɨ̀Ꞌɨ̀ bɨ pfəꞋte ndzìtsə. Ka wuê nyèmtsə wòt ane yɨ̧ ka nyɔa.”

³⁵ Mbɨ̀Ꞌɨ̀ Pɔ̂l è làꞋa èngà̧ waa la, tà nɨ a bled kǒ, ŋà mènkɔ̀ŋke abua Mbɔ̧ɔ̧mà a mbì lɔb bàgème, mbɔ̂ mboꞋ, mbùꞋ me kwele.

³⁶ Bɔ̀ɔgème e baãaã mèntɨ̧ɨ̧ mɔb tè waa waa ane yɔb e jɨ àghɨa jɨ.

³⁷ Ba li ngu bàa ènkɨ̀ yebe nè èghem yesà̧à̧mbe ntsɔ̀b bantùa a èbem taꞋà ànkànuꞋ yu.

³⁸ ÀfɨꞋa wòt ègème è jɨ èghɨjɨ tè ndzet la, bɔ tsì èghɨjɨ èghɔ bu a èbem ànkànuꞋ yu la, maꞋa àbȩ, mbɨ̀Ꞌɨ̀ aa nyaꞋa yàŋe.

Àfeme àkekweelè a me kɨ saãaãte ànkànuꞋ yu

³⁹ ÀfɨꞋa ètsəꞋ e tsi la, bɔfàꞋ bu e ye aguŋ yu, ka bɔ̀ ka ko ntsɔ̧̀. Bɔ ye wuê àdziꞋa si ako nè tèsoŋtsə, mɨ̀ɨ̀tè nê bɔ wu eko e ghɨ̌, ko bɔɔ̀ nga etsàa ànkànuꞋ yu a ègwet si mbɔŋ.

⁴⁰ Ale, bɔ lootè èghɨ lelet bu e wua mbǎ̧ ànkànuꞋ yu la sàŋ, e chu nga a èbem *èdzî. ÀfɨꞋa mbɔŋ, bɔ yààtè mèliꞋ mu nàa mbà̧aã àghɨ yu bɔ̀ɔ nɨ̀a səèà ànkànuꞋ yu la. Bɔ ghɨ̀ ale, bɔ lɔ̀kè taꞋà ndǐ yu a mbì ànkànuꞋ yu la, mbɨ̀Ꞌɨ̀ àfeme aa me ŋwèèle ànkànuꞋ yu ngà nè mbì, mbɔ̂ me gha aguŋ.

⁴¹ Ka ànkànuꞋ yu a debe ane àtsiꞋa těsoŋtsə a èbem mèleb, nchu nga a èbem si. Àbâ mbì yu a shɨꞋ tê à ka tsi ngȩ̀ȩ̀nè. È wu àbâ akwèn yu, mèleb debe ane ètɨ̧̂, sà̧à̧te a eba ebà.

⁴² Mbɨ̀Ꞌɨ̀ èghɨ bàa aà ngɨ̀à la, bèshujà bu e laŋkè nê bɔɔ bùŋe bòt tèfȩ bu bàgème, mbɨ̀Ꞌɨ̀ wòt kǒ ane yɔb yɔꞋ nga aguŋ ndùùlà.

⁴³ Ka wajûŋ bèshujà bu kele awɔb, ndɨ̀ wu tà li tà kà wua nkɨ̀a nê Pɔ̂l pfə la. Tà tsiꞋi shu abua wòt ègème tàa ko eyɔꞋɔ la nê, bɔ̀ kȩ ndebe a èbem mèleb, ndzɔꞋ nga aguŋ,

⁴⁴ àbəèꞋ ako a baãaã tèbate èyɨt tu te dzəâ ane ànkànuꞋ yu la, ndzəè nkùŋè àwɔb nga àbȩ. Eyaa wu ndɨ bàagème e li ndzəè nga aguŋ kà wòt è pfə la.