Lukə 1 - Bible

Lûu è kɔlɔ pɔ̃yɛ̂ Tiofelɛ pɔ́

¹ Berei nɔ́ núu támaa-ɣele da díyee pú la zu a gɛɛ dí mɛni-pɔ̂lɔ-ŋa pɔ̃yɛ dí bú gîe-ma é pîlaŋ m̀ɛni-ŋai dîa nyii-ŋai da kɛ́ kúsamai,

² yɛ̂ɛ berei nɔ́ nyii-ŋai ŋí tɛɛ̂i la kúpɔ é kúla zinâai yée ŋá kɛ̀ a ŋɛi maa-sere-faa-ŋai da ŋ̀óoi ƃo-ƃelai é kúla maa-ŋuŋ ɣele-ŋai diai,

³ berei ŋá m̀ɛni-ŋai maa kpɛ̂ɛ la a ǹɛ́lɛɛ é kúla maa-ŋuŋ tãi mai, ǹɛ́lɛɛi ḿbɔ-pere máŋ a gɛɛ ŋá mɛni-pɔlɔ sãa-ŋa pɔ̃yɛ ípɔ naa, ǹúu-mɛi-nuui Tiofelɛ,

⁴ a gɛɛ í dɔ̃yâi kɔlɔŋ é pîlaŋ mɛni-ŋai dîa nyii-ŋai da dílɛ yâi.

Batâi-kɛ-nuui Zɔ̂ŋ maa sɔlɔ ƃó-tuŋ e tàa naa túɛ

⁵ Ŋ̀ele-ŋai su tãi Ɛɛlɔ e kɛ̀ la a Zuda-lɔii ŋɔgɔmɛnɛ-nuui, sâla láa soŋ-nuu tɔnɔ e kɛ̀ naa, ǹáa ƃe kɛ̀ a Zɛkɛraya, nyii kɛ̀ Aƃaizɛ ǹúu-kpului sui. Nɛnî è kɛ̀ ǹyêei nyii kɛ̀ a Eelɔŋ ǹóŋ-nɛyaai dai. Ǹáa ƃe kɛ̀ a Ilesebɛɛ.

⁶ Dífeerɛ dí kɛ̀ a dísɔŋ lɛ́lɛɛ Ɣâla ŋɛi. Dí kɛ̀ Kúnuu-namui ŋɔtɔ̂ŋ da ŋɔlia-woo kpanaŋ-ŋai kélee mɛi kâai, pɔara mɛni ma fé zu.

⁷ Kɛ́lɛ, lóŋ da fé kɛ́ ni díyêei. Kpɛ́ni fêi, Ilesebɛɛ e kɛ̀ a gbomaa. Dífeerɛ-ŋɔɔ dí kɛ̀ nâa a dípɔlɔɔ.

⁸ Nya ƃe e kɛ̀ ti, gɛɛ kɛ̀ zâla láa soŋ-tii kɛ̂i Ɣâla ŋ́ɛi, tãi ŋɔnùu kpului e kɛ̀ tíi kɛ̂i la,

⁹ yɛ̂ɛ berei zâla láa soŋ-tii e wɔ́lɔ kɛ̀ lai, ŋɔtãi e sèri a gɛɛ e li Kúnuu-namui ŋɔkɛ̂i maa waai mu e sâla-sɛŋ kúŋ nɛ̃ɛ kereŋ.

¹⁰ Nya ƃe gbɔŋ kélee dí kɛ̀ Ɣâla fɛlîi ŋ̀énii ŋá a tãi zâla-sɛŋ kúŋ nɛ̃ɛi è kɛ̀ kérenîi lai.

¹¹ Nya ƃe Kúnuu-namui ŋɔkélai dɔnɔ è pà bɔ́, gɛ́ ƃò tɔɔ̂ni zâla-sɛŋ kúŋ nɛ̃ɛi kérenîi laa-mii-yee mɛi-pere.

¹² Zɛkɛraya líi e kɔ̀ tãi e gàa lai, yao e pa gbonôi.

¹³ Kɛ́lɛ, Ŋ̀âla-taa-kelai e mò ma, ǹyɛɛi, “Zɛkɛraya, ífe yao. Kpɛ́ni fêi, Íɣâla-fɛli-wooi a mɛni. Ínɛnîi Ilesebɛɛ a pâi lóŋ-surɔŋ sɔlɔ ƃôi yɛ̂. Ya pâi ǹáa tólîi a Zɔ̂ŋ.

¹⁴ Lii-nɛ̃ɛ da lii-lâa da pâi kɛ̂i íyeêi, núu támaa líi a pâi nɛ̃ɛ̂i a zɔlɔ-ƃó-ɣele,

¹⁵ kpɛ́ni fêi, a pâi kɛ̂i a núu kɛ́tɛ Kúnuu-namui ŋɛi, ve pâi ŋwã̂ai, kpaa máŋ kpele-sɛŋ kpanaŋ kélee da kpelêi, à kɛ̀ ti, a pâi kɛ̂i a ǹáa fɛ́ɛ a M̀ɔlêŋ Maa Waai, é kúla zɔlɔ-ƃo-tãi ma.

¹⁶ A pâi Eezuɛ lonii-ŋai dámaa tínanîi Dínuu-namui Ɣâla pɔ naa.

¹⁷ A pâi liî ŋ̀ɛi tuɛ Ilaza ŋɔmɔ̂leŋ da ŋɔwala-wala-laai su a gɛɛ e ǹâŋ-ŋai líi pene dílônii pɔ-pere, e ŋ̀oli-kpɔlɔ-ƃelai líi pene zɔŋ-lɛlɛ-ƃelai dítarei su, a gɛɛ e ǹûai kɛ́ a díkpɛtɛɛ Kúnuu-namui mɛni ma.”

¹⁸ Nya ƃe Zɛkɛraya e mò Ŋ̀âla-taa-kelai ma, ǹyɛɛi, “Ŋa pâi nyiŋi kɔ́lɔnîi leŋ? Kpɛ́ni fêi, ŋa nâa kɛ́ a siɛ-pɔlɔ, ŋánɛnîi kɛ́ ƃo nâa a bɔlɔɔ.”

¹⁹ Nya ƃe Ŋ̀âla-taa-kelai e zu tòo, ǹyɛɛi, “Ńyãa ƃa Geeƃɔlɔ nyii a tɔ̂ɔ Ɣâla ŋɛi. Dí ńdɛ̀ɛ a gɛɛ ŋa lono ípɔ a gɛɛ ŋá pá a Duŋ Lɛ́lɛɛi ŋí ípɔ.

²⁰ Gáa, ya pâi kɛ̂i a ítenîŋɔɔ, ífa pɔ̂ri lônoi é lɛ́ɛ zu ŋ̀elei é seri nyii m̀ɛni-ŋai ŋí da pâi kɛ̂i lai. Kpɛ́ni fêi, ífe láa ní a ŋ̀óo-ŋai nyii-ŋai ŋa-see a pâi kɛ̂i a dímaa-tãi.”

²¹ Ǹûai dí kɛ̀ Zɛkɛraya maa kpɛnîi, dípɛlɛ e pù berei e tua la a zu kôyaa Kúnuu-namui ŋɔkɛ̂i maa waai mui.

²² Tãi e kùla lai, ve pɔ̂ri ní lônoi dípɔ, nya ƃe dí gàa a gɛɛ è lì zĩ̂a su Kúnuu-namui Ŋɔpɛ́rɛi Kɛ́tɛi mu. Kɛ́lɛ è lòno dípɔ a ǹyée, gɛ́ ƃò nɔ́ a díniŋɔɔ.

²³ Nya ƃe è kɛ̀ tí, tãi ŋɔtíi-kɛ ɣele-ŋai dí kpɛ̀ɛi, e lì bɔ naa pôlu.

²⁴ Ŋele-ŋai ti naa pôlu ma ŋɔnɛnîi Ilesebɛɛ e koo sîɣe, e gbîŋ loo a ɣáloŋ lɔ́ɔlu, ǹyɛɛi,

²⁵ “Kúnuu-namui a nyiŋi kɛ́ mî ŋele-ŋai su tãi e ŋ̀ɛi pìlaŋ la mâ a gɛɛ e ŋá ŋumɛ̂i kula mâ ǹûai ŋɛi.”

Zîsɛ m̀aa-sɔlɔ-ƃo-tuŋ e taa naa tuɛ

²⁶ Ŋ̀áloŋ lɔ́ɔlu mɛi dai su, Ɣâla e gelai Geeƃɔlɔ tɛ̀ɛ Galalii taa tɔnɔ su nyii ǹáa ƃa Nâzarɛ.

²⁷ E lì nɛnî-kpela tɔnɔ pɔ naa nyii ve kɛ́ ni a surɔ̂ŋ-mɛni kɔlɔŋɔɔi, nyii surɔ̂ŋ da láa e kɛ̀ mà, da kɛ̂ mà Zosɛ, Deeƃé ŋɔkaayɔ dai. Nɛnî-kpelai ŋi láa ƃe kɛ̀ a Mere.

²⁸ Nya ƃe Ŋ̀âla-taa-kelai è pà bɔ́, é mó m̀a, ǹyɛɛi, “Ee, yái ƃɛlɛ-sêe támaa káa yâi, Kúnuu-namui yée káa yâ! Lûwa káa yâ nɛyâa sama!”

²⁹ Kɛ́lɛ, ǹíi e kɔ̀ a gɛ́tɛ e pîlaŋ ŋ̀óo-ŋai ŋi dia, e gíli ŋá sia mɛnii ŋi su-kulai ma.

³⁰ Ŋ̀âla-taa-kelai e mò ma, ǹyɛɛi, “Mere, ífe yào. Kpɛ́ni fêi, ya ƃɛlɛ-sêe sɔlɔ ƃo Ɣâla yêei.

³¹ Gáa, ya pâi koo siɣêi, í lóŋ-surɔŋ sɔlɔ ƃó, ya pâi ǹáa tólîi a Zîsɛ.

³² A pâi kɛ̂i a núu kɛ́tɛ, da pâi dólîi a Ǹúui Gɛ́tɛi Ǹóŋ; Nuu-namui Ɣâla a pâi ǹâŋ Deeƃé ŋɔkâloŋ-see-sɛŋ tɛɛ̂i bɔ,

³³ a pâi kɛ̂i Zeeka ŋɔkaayɔi mɛi wɔlɔ-wɔlɔ da wɔlɔ-wɔlɔ. Ŋɔkâloŋ-laai kpɛɛ ŋá fé pâi kɛ̂i ma.”

³⁴ Nya ƃe Mere e mò Ŋ̀âla-taa-kelai ma, ǹyɛɛi, “Nyiŋi a pɔ̂ri kɛ̂i leŋ? Kpɛ́ni fêi, surɔ̂ŋ fé ńyêei.”

³⁵ Ŋ̀âla-taa-kelai e mò ma, ǹyɛɛi, “M̀ɔlêŋ Maa Waai a pâi pâi ímɛi, ǹyaŋ Ǹúui Gɛ́tɛi ŋɔwála-wâla-laai a pâi ǹinîŋ pûi yâ, nyii ya pâi zɔlɔ ƃôi da pâi dólîi a núu maa waai, Ɣâla Ǹóŋ.

³⁶ Gáa, ílîa Ilesebɛɛ ŋɔpɔlɔ-laai su, lóŋ-surɔŋ maa-koo káa ma. Ŋɔkooi ŋ̀áloŋ mɛi dai ká ŋi berei máŋ dí kɛ̀ m̀ôi la a gɛɛ gbómaâi.

³⁷ Kpɛ́ni fêi, mɛni da fé naa a gɛɛ Ɣâla fa pɔ̂ri gɛ̂i.”

³⁸ Mere è mò, ǹyɛɛi, “Kúnuu-namui yée-mu nɛni-lo ƃa ńyãa. Tɔɔ é kɛ́ a ńyãa yɛ̂ɛ berei íwooi káa lai.” Nya ƃe Ŋ̀âla-taa-kelai e ǹɛɛ naa é lí.

Mere e Ilesebɛɛ nàa káa

³⁹ Maa-ɣele-ŋai ti su Mere e m̀u sìɣe e li a maa felaa Zuda taa tɔnɔ su ǹyée-lɔii su.

⁴⁰ E lɔ̀ Zɛkɛraya ŋɔpɛ́rɛi mu, e ǹá ti Ilesebɛɛ ma.

⁴¹ Nya ƃe e kɛ̀ ti, Ilesebɛɛ kɛ́ɛ a Mere ŋɔlaa-ti-maa-wooi mɛnii, ǹôloŋ e tùmo gôo-ƃɔlɔŋ su; Ilesebɛɛ láa e fɛ̀ɛ a M̀ɔlêŋ Maa Waai,

⁴² e lòno a ɣelêi-pere, ǹyɛɛ, “Lûwa káa yâ nɛyâa sama, lûwa kɛ́ ƃo ǹôloŋ ma nyii gáa íkoo-ƃɔlɔŋ sui!

⁴³ Nyiŋi a pɔ̂ri kɛ̂i leŋ a gɛɛ Ŋánuu-namui ǹee é pá ḿbɔ?

⁴⁴ Kpɛ́ni fêi, gáa, tãi íla-ti-maa-wooi e tòo la ŋ̀ólii, ǹôloŋ e tùmo a lii-nɛ̃ɛ-pere ŋ́goo-ƃɔlɔŋ su.

⁴⁵ Lûwa káa nɛnîi ma ǹáâi la a gɛɛ Kúnuu-namui ŋ̀óoi e mò mai, ŋa-see a pɔ̂ri kɛ̂i.”

Mere Ŋɔɣâla-fɛli-wulei

⁴⁶ Nya ƃe Mere e mò, ǹyɛɛi, “Ŋá fulu-laai a laa-maa-tɛ tɛ̀ɛ Kúnuu-namui pɔ,

⁴⁷ ǹyaŋ ŋámɔ̂leŋ líi a nɛ̂ɛ Ɣâla kponôi, Ŋáƃalo-nuui,

⁴⁸ kpɛ́ni fêi a ǹyée-mu nɛni-lo káa ŋɔdoo-mu-laai su. Kpɛ́ni fêi, gáa, é kúla tãi ŋí su ŋ̀éniɛi su-ƃelai kélee da pâi ńdôlii a lûwa-nuu,

⁴⁹ kpɛ́ni fêi, ǹúui nyii ŋ̀wála-wâlai a mɛni kɛ́tɛ-ŋa kɛ́ ḿî, ǹyaŋ ǹáa maa waai.

⁵⁰ É kúla wɔlɔ-wɔlɔ-ɣeniɛi su-ƃelai dîa é lí ŋ̀éniɛi su-ƃelai kélee pɔ, ŋɔmaloŋ-kâai káa diai dîa da yâo m̀ai.

⁵¹ A wála-wâla-laa lɛ́ a ǹyée, a ǹyoŋka-ƃelai táa-tâa dílii ŋɔkili-ŋa-siai su,

⁵² a gɔmɛnɛ-ŋa kúla díkâloŋ-see-sɛŋ-ŋai ŋá, a núu doo-mu-ŋai kɛ́ a díkɛtɛ,

⁵³ diai puru káa diai a dílaa fɛɛ a sɛŋ lɛ́lɛɛ-ŋa, a dɔɔ-ƃelai tɛɛ pôlu a díyee fólo.

⁵⁴ A kpɔŋ maa tɛɛ ǹyée-mu-nuui Eezuɛ pɔ a gɛɛ ŋɔmaloŋ-kaai kíli e lɛɛ ŋá,

⁵⁵ yɛ̂ɛ berei nɔ e lòno la Kúnuu-pɔlɔ-ŋai pɔ, da Eberaɣɛ̃ɛ, bɛlɛɛ ŋɔsuui ma wɔlɔ-wɔlɔ da wɔlɔ-wɔlɔ.”

⁵⁶ Nya ƃe Mere e gɛ̀ bɔ naa a ɣáloŋ saaƃa. Gɛɛ ti, e lì bɔ-naa pôlu.

Batâi-kɛ-nuui Zɔ̂ŋ maa-sɔlɔ-ƃoɔi

⁵⁷ Ilesebɛɛ maa-fuloŋ-tãi e nâa sèri, e lóŋ-surɔŋ sɔlɔ ƃò.

⁵⁸ Ŋɔkɔlɛ-maa-ƃelai da ŋɔkaayɔ-ŋai dí m̀ɛni berei Kúnuu-namui e ŋɔmaloŋ-kaa kɛ́tɛi lɛ̀ la mai. Nya ƃe dílii e nɛ̃ɛ da dîa-ni.

⁵⁹ Nya ƃe e kɛ̀ ti, ŋelei nɔɔlu mɛi saaƃa-ɣelei dí pà a ǹôloŋ a gɛɛ dí gbɛtɛ. Nya ƃe dîi pɔ̂ri ǹâŋ Zɛkɛraya láa seêi ma,

⁶⁰ kɛ́lɛ, ǹee e díwoo su tòo, ǹyɛɛi, “Ve tí. Da pâi ǹáa tólîi a Zɔ̂ŋ.”

⁶¹ Nya ƃe dí mò ma, dîyɛɛi, “Íkaayɔ da fé naa ǹáai ti seɛɛ ma.”

⁶² Dí lòno ǹâŋ pɔ́ a díyee, díkɛ m̀are kɛ́ ǹáai mɛni ma e kɛ̀ ŋ̀wɛ̂lii dí dóli lai.

⁶³ E kɔlɔ-laa mare-kɛɛ kɛ̀ dí dɛɛ bɔ, e bɔ̃̀yɛ, ǹyɛɛ, “Ǹáa ƃa Zɔ̂ŋ.” Díkelee dípɛlɛ e pù.

⁶⁴ A naa maa felaa kpɔ́ nɔ ǹá e ƃò, ǹɛ́ŋ e fuloŋ, e lono, e Ɣâla láa maa tɛ.

⁶⁵ Yao e pà díkɔlɛ-maa-ƃelai kélee kponôi. Nya ƃe, mɛni-ŋai ŋi kélee maa-mɛni e ƃò ǹyée-lɔii gwaa kélee ma Zuda-lɔii su.

⁶⁶ Diai kélee maa mɛni mɛ̀nii dí ǹáâi kɛ̀ dílii su. Kpɛ́ni fêi, dí mò, dîyɛɛi, “Le-nuu ƃe ǹôloŋ ŋi a pâi kɛ̂i lai?” Kpɛ́ni fêi, Kúnuu-namui yée e kɛ̀ ma.

Zɛkɛraya ŋɔmɛnii pâi kɛ̂i ƃoɔi

⁶⁷ Gɛɛ tí, ǹâŋ Zɛkɛraya láa e fɛ̀ɛ a M̀ɔlêŋ Maa Waai, gɛ pá-mɛni-ŋa ƃo, ǹyɛɛi,

⁶⁸ “Lûwa káa Eezuɛ Ŋɔnuu-namui Ɣâla ma, kpɛ́ni fêi, a ŋɔnûai naa káa, a dímaa tée,

⁶⁹ a ƃálo-laa-míla mu siɣe kúmɛni ma a ǹyée-mu-nuui Deeƃé ŋɔkaayɔi da,

⁷⁰ berei e lòno la Ɣâla ŋɔlóno-kɛ-ƃela maa waai kponôi kɛ̀ wɔlɔ-wɔlɔ ɣeniɛi su

⁷¹ a gɛɛ ku kɛ́ a kúƃaloɔ̂i, ku kúla kúkɔ nyɔ́mɔɔ-ŋai yée ŋá da kúkpɔara-ƃelai kélee,

⁷² a gɛɛ e maloŋ-kaa lɛ Kúnuu-pɔlɔ-ŋai dîa a gɛɛ ŋɔkono-tee kpanaŋɔɔ maa waai kíli e lɛɛ díŋa,

⁷³ gono-teei nyii e vòo la kúnâŋ Eberaɣɛ̃ɛ yêei,

⁷⁴ a dɛɛ kúpɔ a gɛɛ kúai kúkulâi kúkpɔara-ƃelai yée ŋái, ku Ɣâla ŋɔtíi kɛ́, yao fé kɛ̀ kûa,

⁷⁵ maa-waa-laa su da tɔ̃yâ-laa su ŋɛi tuɛ a ɣele kélee kúfulu-laai su.

⁷⁶ Kɛ́lɛ, ya máŋ, lôloŋ, da pâi ítolîi a Ǹúui Gɛ́tɛi ŋɔlóno-kɛ-nuu, kpɛ́ni fêi, ya pâi liî Kúnuu-namui ŋɛi tuɛ, í ŋɔpere-ŋai kpɛtɛ,

⁷⁷ a gɛɛ í ƃálo-laa maa-tare tɛɛ ŋɔnûai pɔ dísɔnyɔ̂ŋ su-mɛni-lɛɛ sârai,

⁷⁸ Kúɣâlai ŋɔmaloŋ kaai sârai, tãi ɣele-ƃɔ́i a pâi pâi la kúmɛi é kúla ɣelei póŋ-póŋ,

⁷⁹ a gɛɛ e kwaa-ponoɔ tɛɛ dípɔ diai díkaa see ni kpini da saa-ninîŋ sui, e kúsia-pere lɛ kûa lii-sêe-pere su.”

⁸⁰ Ǹôloŋ ǹyaŋ e ƃɔ̀lɔ, zu e kpanaŋ mɔ̂leŋ su. Nya ƃe e kɛ̀ vɛ̃ɛ-kpâlaŋ su e lɛɛ zu nɛ-ɣelei e seri Eezuɛ-ŋai dîa.