Keela woó vándai Lúu í pɔ́nɛni kɔwɔ́ato Jísu Kílisitii wa LÚU 1 - Kɛ́lɛ Niinaí

Háwui Lúu í kɔlɔí sí vɔ́nɛni ma

¹ Ngí há í w̃a yɛ́i yí ngáá Tiyɔ́felɔ! Nuu bíh̃iw̃aa tí yákpa ngáá tí kɔ́lɔ vɔ́nɛ kɔwɔ́ato faí sítii mba ti híyanga a mu liiwáá.

² Nungái sítii pa tí ɣɛ́i naa yaah̃ú w̃a faí sítii kpɛ́lɛɛ tɔkúla héimai, tiyá lɔ náa tí kééla wói sí léni kɔwɔ́ato mba, aáva tí ndénga mu w̃a.

³ Faalɔ, ná nyá bútei ngí kpɛ́lɛɛ ngákpɛkpɛnga ngáá pangɔ́ í séi tɔkúla héimai w̃a, ngí kpatɛngá gi má ngáá kɛ aá lɔ ngáá faa vánda ngáá ngí kɔlɔ vɔ́nɛ, ngí naa híya veléi h̃úúɣɛ ngáá í ye Tiyɔ́felɔ yɛ́i ngufema wála í í yɛ.

⁴ Ngí kɔlɔí sí vɔ́nɛngɔ kɛinɔɔ́ yí ɣɛ́ tɔɔỹái wɔlɔ́ kɔwɔ́ato faí sítii mbá yí mááhɔlɔngɔ kalambo sú.

Nguya Wo Mɔ́i Njɔú léndai w̃aa heehé í wóni

⁵ Siỹɛndópoi yiláá i ɣɛi na tɔ́ɔ́ ɣɛ́ ma Sakaláya. I ɣɛi ngáá Ngala sááɣa gula mɔ́ɔ Abáija guuwuí h̃uu w̃ɔ́ɔ́ ta. Táingi ná h̃uu vá, Hɛ́lɔdi lɔ í ɣɛ́i ngáá masangí ndɔwɔlɔ́i sí h̃u taá tolí ngáá Judíya. Sakaláya ỹah̃ái vá tɔ́ɔ́ ɣɛ́ ma Ilésebɛ. Ilésebɛ va i ɣɛi ngáá Ngala sááɣa gula mɔ́i sí wɔ́lɔ tɔ́ɔ ɣɛ́ ma Éél̃ɔ ngi lé kpámbii h̃uu w̃ɔ́i ta.

⁶ Sakaláya ɛ́ɣɛ ngi ỹáh̃a Ilésebɛ, ti ɣɛ́i ngáá tuva velé vánda yélaa Ngalá ngaah̃ú. Ti ɣɛ́i taa híya ngáá Ndemɔí Ngalángi hávai kpɛ́lɛɛ, táá ngeɣé kɔ́wɔ w̃a.

⁷ Kɛ́ taá ndoú fíli ndéni, bɔw̃álale Ilésebɛ i ɣɛi ngáá kpeeỹɔ́ mɔ́ɔ. Aáva ti félengɔ vá ti bokólongɔ i ɣɛi náá la.

⁸ Ná Sakaláyani ti ndá gúúwui táingi í fóloni ma Ngala sááɣa gula fái w̃a, Sakaláya i ɣɛi áá Ngala sááɣa gula ngéngengi wo Hɛ́ɛ́ma Yála Pɛ́lɛi wu.

⁹ Falángi lɔ í nɛ́ɛ́ni ma sífaa Ngala sááɣa gula mbélai ti ndá lúva vele waa ngáá ná. Falángi lɔ taa ngalé kɛinɔɔ́ tí tɔ ele lɔ kule i ma ngáá í ɣɛ́ áá ngɛí w̃ááku nɛɛ nɛɛngí ná w̃ɔ taá tolí ngáá ísɛngi Hɛ́ɛ́ma Yála Pɛ́lɛi wu.

¹⁰ Ná ísɛngi w̃ɔ́ táingi í folóni ma, sítii kpɛ́lɛɛ ti yatɛ́ngɔ í ɣɛ́i lá mbá na Ngala fɛ́li fái w̃a, ti ɣɛ́i taá Ngala fɛ́li na ngitíí ya.

¹¹ Kɛ Ndemɔí Ngalángi w̃áleka i gúlanga Sakaláya yaah̃ú Hɛ́ɛ́ma Yála Pɛ́lɛi wu. Malékai ná i ɣɛ́i lóóni nuu yísa h̃uu vélei Ngala sááɣa gula tútui gakála mbéi í ɣɛ́i ngáá ísɛngi w̃ɔ́mai.

¹² Ná Sakaláya í malékai lɔní, suu í bɛ́lini, suulaa í hé ngáá nduwái.

¹³ Kɛ́ ná i ɣɛi ma “Yaa lúwa, Sakaláya, Ngalá ngí í hɛ́li ngoí ỹɛ́ninga. Faalɔ, í ỹáh̃a Ilésebɛ lɔɔ vá siỹɛndóu lou lemá í yɛ́, aáva kɛ yí ndaahéi ngáá Njɔú.

¹⁴ Nde fái aa ɣɛ í w̃á ngáá kooh̃unɛɛ wála. Nuu bíh̃iw̃aa vá ti góóh̃unɛɛngɔ aa ɣɛ lá nde fái hááw̃a.

¹⁵ Sífaa aa ɣɛ ngáá ngakpa mɔ́ɔ wala Ndemɔí Ngalá ngaah̃ú. Álaa ndɔɔ bɔ́le kúnafɔ ɔɔ ŋani fíli nɔ́ɔ áá núu wú su yelé mbéle. Hɛ́ɛ́ma Ỹínangi va aá lɔ́ɔ ɣɛ polú p̃ɛ́ɛ́ tɔɔ ɣɛ́a nde.

¹⁶ Aáva aa kɛ ngáá háwu Ísulɔ yeláitii tí yangáima Ndemɔí ti Yálangi yéle.

¹⁷ Ná vólu, aá lɔ íwaa lí Ndemɔí wutúwɔ ngakpángi h̃u kíya í ɣɛ́i ngáá Iláija. Laa lɔ áa kɛ ngáá háwu ndóu kɛ́ɛ́ɣɛaitii ɛ́ɣɛ ndengáitii ti ɣɛ ngoo yiláá su. Ɛ́ɣɛ múl̃ɔ sítii ti golo lálangɔ Ngalá mbɛ í kɛ ngáá háwu tí ɣɛ́ ngáá sítii kɛ kíli ti golóngɔ Ngalá mbɛ. Ná vólu, í ti ɣɛ kíli batɛ́ Ndemɔí haaw̃a.”

¹⁸ Kɛ Sakaláya i malékai w̃ɔ́ɔ́ninga, i ɣɛ ma, “Kɛ́ kí maa áa ɣelé ɣɛ náa kpál̃au ngáá faí sí? Bɔw̃álale kpókolongɔɔ lé náa aáva ní ỹáh̃ai bɛ́lɛ kpokólongɔ.”

¹⁹ Kɛ malékai i Sakaláya woo yápotenga, i ɣɛ ma, “Ndááhei mbáá ngáá Gébilɛ. Nyá lɔ nɔ́ɔ Ngala ndóow̃a hɔ́wɔ fíli. Aáva tɔ í tɔ́vengɔ ngáá ngí keela woó vándai sí lé í w̃á.

²⁰ Kɛ́ yɛ́i mɔ́ɔ hombó yɔ́ɔ́ yɛ́pɛ í ló su kpóloo fái sítii ti hítɛ nga ngí ndéngɔ í w̃á. Bɔw̃álale yáa lángɔ ngáá ndáa wói áá vá hitɛmá nga kuí kái kái má tevéngɔi mba faí sítii faaw̃a.”

²¹ Naa laa lówah̃u vá, nungái ti ɣɛ́i taá Sakaláya w̃aalɛ́lɛ, táá gisíya ngáá ndeénii le í lɛ́mbinga ngwala Hɛ́ɛ́ma Yála Pɛ́lɛi wu.

²² Ná í gúlani ɛ́i belé hómbo ɔ́ɔ́ yɛ́pɛ ti yelé. Faalɔ, ti ɣɛ́i kɔlɔ́ ngáá kɛ ŋani tá i gulangɔ́ ngaah̃ú. I ɣɛi áá faa yákɛ ngáá ti ye ngáá lokoí.

²³ Ná ngi ndá yénge taingí í vílani Hɛ́ɛ́ma Yála Pɛ́lɛi wu, i yangáimani náa ngi vɛ́lɛ la.

²⁴ Ná sí í gúlani su, kɛ ngi ỹáh̃a Ilésebɛ i koí yéɣenga. Ná í kói sí yéɣeni, ngalú ndɔ́ɔ́lungɔ laa lówah̃u, aa ɣɛi áá gula ngití ya.

²⁵ Kɛ Ilésebɛ i ɣɛa ta, “Ndemɔí Ngalá tɔ í sí ɣɛ́a mbɛ́. Ngaah̃ú i holowongá má aáva i ní wúfengi bálenga ngááh̃u nungáitii ndiiwáá!”

Jísu lendái w̃aaheehé í wóni

²⁶ Ilésebɛ yalungí wɔhíta kélei koí h̃u, Ngalá ngí malékai Gébilɛ lɔvení Násɔlɛ taí h̃u í tataí sí h̃u taá náá lolí ngáá Galéli.

²⁷ Ngalá ngí tɔvení kpélaniina ngílaa ngéle áá nɛ́ɛ́ ɣɛi siỹɛ fáá fíli kɔ́lɔ. Ndaahéingi i ɣɛi ngáá Mɛɛloí aáva maahóungɔ í ɣɛ́i lá ngáá í wála siỹɛndópo yiláá ngéya tɔ́ɔ ɣɛ́ ma Joosɛ́. Joosɛ́i sí va i ɣɛi ngáá Masangí Deevé ngi lé kpambíi h̃úú w̃ɔ́i ta.

²⁸ Ngalángi w̃álekai i líini Mɛɛloí yelé, í laalí ma, i ɣɛ ma, “Mɛɛloí, yáánɛi! Yá lɔ ngáá Ngalá ndiivó mɔ́ɔ, Ndemɔí Ngalá tɔ í vólu.”

²⁹ Ngoí sí i Mɛɛloí gindáá vílini ngwala, í ɣɛ́ wunga wúúlee, áa gisíya ngáá fái sítii mbuí.

³⁰ Kɛ́ malékai i ɣɛi ma, “Nduwá álaa vú í h̃ú, Mɛɛloí. Ngalá ndiilɛ́ingɔɔ lé í hááw̃a.

³¹ Yá lɔɔ vá koo yeɣéma, yí maa loí le ngáá siỹɛndóu lou. Aáva kɛ yí ndaahéi ngáá Jísu.

³² Aá lɔɔ vá ɣɛmá ngáá ngakpa mɔ́ɔ wala. Aáva taá tolí ngáá Ngutuwɔ́ Yála Ngwalaí H̃íỹɛndou Loí. Ndemɔí Ngalá ngáá kɛ ngáá masa ngi káwala Deevé vóma.

³³ Aáva aa ɣɛ́ ngáá masa ngwála Ísulɔ yeláitii maah̃u kúnafɔ fááw̃a. Ngi w̃ásandai vá ɛi gɛɛlɛ kúnafɔ.”

³⁴ Kɛ Mɛɛloí i malékai w̃ɔ́ɔninga, i ɣɛ ma, “Sí aa ɣelé ɣɛ́ náa ná ngí ngáá kpelaniiná aáva ngáá siỹɛ fáa wɔlɔ́?”

³⁵ Kɛ malékai i Mɛɛloí woo yápotenga, i ɣɛ ma, “Hɛ́ɛ́ma Ỹínangi aa va í w̃ááh̃u, aáva Ngutuwɔ́ Yála Ngwalaí aa yei í w̃a. Háwui náá hááw̃a, hɛ́ɛ́ma lói sí yíwaa vá ndéma, taá tolí ngáá Ngalángi H̃íỹɛndou Loí.

³⁶ Í létɔi sí ɣéle tɔ taá ɣɛ́ ma Ilésebɛ, aá lɔɔ vá ndóu lemá kíya bɛ́lɛ kpokólongɔ náa. Aa vá tɔ nungáitii ti ɣɛ́ngɔ ta aá lɔ ngáá kpeeỹɔ́ mɔ́ɔ. Kɛ́ ngi yálungi wɔhíta kélei lɔ náa í su koí h̃u,

³⁷ sífaa faa fíli aa na Ngalá ngáá bááh̃aa kɛmá.”

³⁸ Kɛ Mɛɛloí i malékai woo yápotenga, i ɣɛ ma, “Nyá lɔ ngáá Ndemɔí Ngalángi yénge mɔɔ. Faalɔ, bɛ́lɛ í ɣɛ́ ngáá ngé kíya yí ndénga má.” Kɛ malékai i Mɛɛloí lónga na, í lí.

Mɛɛloí i Ilésebɛ hei heíni

³⁹ Kɛ Mɛɛloí i w̃aahéi wonga, í li taí tá h̃u í ngihe ngihé tátai sí h̃u taá naa lolí ngáá Judíya,

⁴⁰ í lí Sakaláya vɛlɛí wú, í laalí Ilésebɛ w̃a.

⁴¹ Ná Ilésebɛ í Mɛɛloí láálima woí ỹɛ́nini, ndoí í ɣɛ́i Ilésebɛ goo ya, i likáni. Kɛ Hɛ́ɛ́ma Ỹínangi i vungá Ilésebɛ h̃u.

⁴² Kɛ i woo gúlanga, i ɣɛ Mɛɛloí w̃a, “Ngalángi hɛ́ɛ́ lɔ í w̃á nyah̃aá lííwaa, aáva ndói va yáa vá ndéma, Ngalángi hɛ́ɛ́ lɔ ma.

⁴³ Kɛ ndee háa bɔwɔ wala lɔ í ɣɛ́a mbɛ́ ngáá Ndemɔí njéé í váánga séi heíma?

⁴⁴ Ná nɔ́ɔ léi í láálima woí í vílingɔ ngóli h̃u, ndoí í kóó ya, i liikángɔ ngáá kooh̃unɛ́ɛ́.

⁴⁵ Sífaa yí lángɔ lá ngáá kɛ Ndemɔí Ngalángi gúúlongi í mbóngɔ ngáá í ye aá lɔɔ vá sitɛmá nga, ná lɔ ngáá faa vánda í hááw̃a.”

Mɛɛloí i Ngalá ndaaw̃áálɛni ngule h̃u

⁴⁶ Kɛ Mɛɛloí í ɣɛa ta, “Ndíi lɔɔ́ Ndemɔí Ngalá ndaaw̃áálɛ.

⁴⁷ Súúlaahengɔɔ lé ngáá kóóh̃unɛɛ Ngalá fááw̃a lɛ́i í ngáá Ngumaawó Mɔ́i,

⁴⁸ sífaa ngaah̃ú i holowongá má ngáá ngi yénge mɔɔ ngu nga njéingɔ. Í séi náa hááwɔ w̃á í lí ngáá naa wutúwɔɔ, nuu kpɛ́lɛɛ taá ndé ngáá kɛ Ngalángi hɛ́ɛ́ lɔ má,

⁴⁹ bɔw̃álale Ngakpa Ngála Ngwalaí i faa wálani kɛngá mbɛ́. Laá lɔ́ ngáá hɛ́ɛ́ma w̃ɔ́ɔ́.

⁵⁰ Ngetéyangi sí kínɛi í lɔ́venga ɛ́ɣɛ sí h̃uu yéteyangi ɛ́ɣɛ sítii táá vá vaamá, Ngalángi yááh̃u w̃aaw̃aanuí aa ɣɛ sítiini ma nduwá í ti h̃u faaw̃a.

⁵¹ I faa wala wala ɣɛngá ngáá ngi yákpangi. Sítii ti h̃úúwɔɔlɔngɔi ti gísiyaitii su, i ti h̃uuvahánga.

⁵² I ngakpa mbélaitii ngu nga njéinga, ná vólu, í sítii ngú mbúyoɣe ti wú nga njéingɔi,

⁵³ Sítii pa ti bálangɔ í ɣɛ́ngɔ la ŋani w̃a, i ti yaá lááheinga ngáá ŋani vandá vándaitii, kɛ́ í kpatɛ yélaitii tɔve ngáá ti yaá ỹááka.

⁵⁴ Ngi yénge mbelái, Ísulɔ yeláitii, i bɔngá tí wa kíya í ni káwalani kuulóni wɔ́lɔ

⁵⁵ ngáá aá lɔɔ́ gíndo su ngáá i Lébilah̃au yaah̃ú w̃ááw̃aanu hóu ɛ́ɣɛ ngi láála lengáitii kúnafɔ fááw̃a.”

⁵⁶ Mɛɛloí i ngalu sáángɔ ɣɛ́ni Ilésebɛ yelé ɔ́ɔ́ ɣɛ́a yangáima ngí láá h̃u.

Nguya Wo Mɔ́i Njɔú léndai

⁵⁷ Ná kuí í fóloni ma ngáá Ilésebɛ i ngi lói le, i ndení ngáá siỹɛndóu lou.

⁵⁸ Sítii ti ɣɛ́i kovíi h̃u ɛ́ɣɛ ngi wólondaitii tí mɛ́nini ngáá Ndemɔí Ngalángi i ngi yááh̃u w̃ááw̃aanu wala yaah̃ú ɣɛ́a ngáá Ilésebɛ aáva ti báhani Ilésebɛ wa ngi góóh̃unɛi ná h̃u.

⁵⁹ Foloí wahákpa kélei w̃a, ti vááni ngáá ndoí ngáá tí tɔ́ve pɛlɛ́ vólu aáva ti ɣɛ́i taa vá ngi kɛ́ɛ́ɣɛ Sakaláya laahéima mba.

⁶⁰ Kɛ́ ngi njéé i yɛpɛní, i ɣɛ ta, “Kpéle, kule lɔ́ma ndaahéingi í ɣɛ ngáá Njɔú.”

⁶¹ Kɛ ti ɣɛ́a ma, “Nuu fíli aa í léngi h̃u ndaahéi ngɔ́ɔ́ ɣɛ ngáá Njɔú.”

⁶² Kɛ nungáitii ti yɛ́pɛnga ndóu kɛ́ɛ́ɣɛi yelé ngáá lokoí ngáá tí ɣɛ kɔ́lɔ ndaaheíngi sí áá ɣɛ́ loí í pɛ́lɛ ngi h̃íỹɛndou loí wa.

⁶³ Kɛ Sakaláya i ngakɛ́a ngáá lokoí ngáá tí ngɛ́ingi ná hé ngeyá taá kɔlɔí vɔ́nɛ ma. Aáva i ndoí laahéingi vɔ́nɛni ma. Sí vá í pɔ́nɛi ma aá waa ngáá sí, “Ndaahéi mbáá ngáá Njɔú.” Maa hái i gɔɔlaní nuu kpɛ́lɛɛ mbá.

⁶⁴ Ngamá nɔ́ɔ, kɛ ndaa h̃ú í levénga, nɛɛngí wuu í huló, í pɛ́lɛ yɛpɛmá mɔɔ, áá Ngalá ndaaw̃áálɛ.

⁶⁵ Sítii ti ɣɛ́i kovíi ná h̃u, ti kpɛ́lɛɛ ti h̃úúlaahengɔ i ɣɛi lá ngáá nduwái. Aáva faí sítii kpɛ́lɛɛ maa woo í híyani ngihe ngihé tataí ná h̃u taá náá lolí ngáá Judíya.

⁶⁶ Nungái sítii kínɛi tí fái sí w̃áá w̃oo ỹɛ́nini, tí gísiyani lá ngáá polú hái ɔ́ɔ ɣɛ́ ngáá bɛɛ́. Aáva ti ɣɛ́i taá mɔɔni mbó, táá ɣɛ́ ta, “Ndoí sí ɣɛ kíli ɔɔ ɣelé ɣɛ ná?” Sífaa Ndemɔí Ngálangi yákpangi i ɣɛi maah̃u.

Sakaláya i Ngalá ndaaw̃áálɛni

⁶⁷ Njɔú kɛ́ɛ́ɣɛ Sakaláya, Hɛ́ɛ́ma Ỹínangi í vúni su, aáva i Ngalá ndaahááleni, i ɣɛ ta,

⁶⁸ “Bɛlɛ́ Ndemɔí Ngalá ndaaw̃áá í lɛ́, lɛ́i í ngáá Ísulɔ yeláitii ti Yálangi. Bɔw̃álale i vaangá aáva i ngi vóngaitii ngumááwonga.

⁶⁹ I ngi wúmaawo ngakpangí wu mbúyoɣenga ngi yénge mɔí Deevé lé kpámbii h̃u.

⁷⁰ I púni ngi hɛ́ɛ́ma láá háá le mbélaitii nda wɔ́lɔ ngáá sí í ndéni

⁷¹ ngáá aá lɔ́ɔ vá mu wumaawóma mu waahílima yélaitiini ngeyá ɛ́ɣɛ sítiini kpɛ́lɛɛ ti hilíngɔ ngáá mu ye.

⁷² I ndení mu káwalani ma ngáá aa ti yaah̃ú w̃ááw̃aanu hóu aáva aá lɔ́ɔ gíndo ngi hɛ́ɛ́ma gɛ́lɛngi h̃u í ngéɣeni ti lówah̃u taá tiyéni,

⁷³ kɛ́lɛngi í ngéɣeni ti lówah̃u taá á mu káwala Lébilah̃au

⁷⁴ ngáá aa mu wumááwo a mu waahílima yélaitiini ti yákpangi yáa, aáva í lúw̃a ma a mú fɛ́li ngáá nduwá álaa ɣɛ́ á mu h̃ú.

⁷⁵ Ná vólu, a mu lɛ́ɛ́h̃ui h̃uuhíya faa ỹɔ́u fíli álaa ɣɛ́ mu h̃u, a mu ɣɛ ngáá telembo mbélaa ngaah̃ú, a mu ɣɛ kíli va í ɣɛ́ h̃íí na kúnafɔ lɛɛh̃úi sí h̃u a mú su.

⁷⁶ Yɛ́i vangí yí ngáá ní lói, tiyá lɔɔ ɣɛ́ taa í lóli ngáá Ngutuwɔ́ Yála Ngwalaí laa háá lé mɔ́i, sífaa yá lɔ yáá lí Ndemɔí wutúwɔ, yí peleí ɣɛ́ kíli batɛ́ fááw̃a.

⁷⁷ Yá lɔ yáá kɛ ngáá háwu ngi vóngaitiini ti ɣɛ́ faa wɔ́lɔ kɔwɔ́ato ti wumááwo fái wa áá gúla ti háá ỹɔítii suuhaalóndai h̃u,

⁷⁸ bɔw̃álale Ngalá ndií h̃ú laahéngɔɔ lé ngáá ngi ló ngááh̃u w̃aaw̃aanúi. Faalɔ, ngumaawóngi aa va mu w̃ááh̃u aa gula ngelegóóh̃u kíya nɔ́ɔ foló hólongi í na.

⁷⁹ Ngi hólongi va aa holó sítii ma ti héini kpindíi h̃u ɛ́ɣɛ sái í hɛ́lɛni ti w̃ááh̃u ngáá í a mu lɛ́ɛ́h̃ui h̃uuhíya kíli ɣɛ áá li ndiiheí h̃u.”

⁸⁰ Ndoí va i bakolóni luwú w̃áá véle ɛ́ɣɛ Ngalángi hái h̃uu véle. Aáva i loní ngaalaí h̃u í ló su kpóloo táingi í foló ma ngáá í bɔwɔ́ ɣɛ ngáá nungái sítiini ti ngáá Ísulɔ yeláitii ngáá kɛ ele wáá ngáá laá.