HÍBULU 11 - Kɛ́lɛ Niinaí

Bɛɛ lɔ́ í ngáá ndangí?

¹ Ndangí wáá ngáá ná í gíndaa yatévengɔ áá ɣɛ la kpál̃au kɔwɔ́ato sí wá í gitóngɔ áá ɣɛ́ la mba, sí nuu ɛ́i ɣɛ́ áá tɔ́ nɛ́nɛ ngáá yaah̃u kɛ́ i kɔ́lɔ kpál̃au ngáá aá lɔ́ ngáá tɔɔỹaá.

² Ndangí mu káwalani ti ɣɛ́i su wɔ́lɔ ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni ngáá háwu Ngalá ndiilángɔ i ɣɛ́i lá ti haáw̃a.

³ Ndangí a mú sú ngáá Ngalá ná lɔ́ áá kɛ a maá ngátɔ mba ngáá sí nɔ́ɔ Ngala ngí ndéni ngáá bɛlɛ́ ngélewu í bátɛ ná lɔ́ í kɛ́ni ngáá háwu ngeléwu í bátɛni. Náá hááw̃a, ngeleí sí wu náá háá a máá tɔ ŋani láá le nuu áá tɔ́ ngáá yaah̃ú Ngalá ngɔ́ɔ́ ɣɛ́ kpátɛngɔ la.

⁴ Ndangí siỹɛndópoi sí tɔ́ɔ́ ɣɛ́ ma Éébɛ í ɣɛ́i su ngáá Ngalá ná lɔ í kɛ́ni ngi ndá hááɣa wɔlingí yangí ɣɛ́i mba í lɔ́ve ngi ndíya Kíŋ ndái wa Ngalá ngéya. Ná Ngala ngí yɛ́pɛi kɔwɔ́ato Éébɛ ndá Yála kɔngí wa, ndangí Éébɛ í ɣɛ́i su ngáá Ngalá ná lɔ́ í kɛ́ni Ngala ngí lókoheini mbu ngáá aá lɔ́ ngáá telembo mɔ́ɔ́. Kíya bɛ́lɛ Éébɛ haangɔ́ naa, kɛ́ ndangí Éébɛ í ɣɛi su ngáá Ngala, ná lɔ́ áá kɛ sí í kínɛi i ngáá kalambo mu haáw̃a.

⁵ Ndangí siỹɛndópoi sí tɔ́ɔ́ ɣɛ́ ma Íínɔ í ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni áá saa w̃ááhɔlɔni. Sí lɔ́ pɔnɛngɔ́ Ngala Kɔ́lɔi h̃u ngáá Íínɔ i Ngalá ndiivó fáitii kɛ́ni aáva Ngala ngí kɛ́ni ngáá háwu fulúngɔ í loí nɔ́ɔ́ í lɛ́ ngelegóóh̃u, nuu áá mɔ́ɔ́ tɔní.

⁶ Aa ngáá solowo fáá ngáá nuu áá hómbo í Ngalá ndiivó fáitii kɛ ná wɔ́lii nda ngɛ́i ɣɛ́ nuu h̃u. Bɔw̃álale, nuí fíli áá lokohéi Ngala fɛ́lindai wu, kɛ maa w̃ɔ́i í lá la ngáá kɛ Ngalá tɔ́ na aáva aa sítii maaỹá fe taa lí kakála.

⁷ Ndangí siỹɛndópoi sí tɔ́ɔ́ ɣɛ́ ma Nówa í ɣɛ́i su ngáá Ngala, ná lɔ́ í kɛ́ni í wóliloni Ngalángi lááhi ngói w̃a kɔwɔ́ato njɛhéngi wa í ɣɛ́i áá vá ngélewu kpɛ́lɛɛ máábɔlema. Kíya bɛ́lɛ áá nɛ́ɛ́ ɣɛi maa njɛ́hengi lɔ́ni, kɛ́ i góloni Ngala ngói wu, i kéle ngwála bátɛ ngáá laá ɛ́ɣɛ ngi vɛ́lɛ lowái wúu yélaitii ti wumáá í wóni njɛhé ngwálai sí yáa. Ná lɔ́ í ngákɛni ngáá kɛ i nyaama yélaitii pele lalái ngeleí sí wu. Sífaa Nówa langɔ́ í ɣɛ́i la ngáá Ngalá, Ngala ngí ngeɣéni ngáá telembo mɔ́ɔ́.

⁸ Ndangí siỹɛndópoi sí tɔ́ɔ́ ɣɛ́ ma Lébilah̃au i ɣɛi su ngáá Ngala, ná lɔ́ í kɛ́ni í góloni Ngala mbɛ́ ná Ngalá ngí ndéni ma ngáá í lí ndɔwɔlɔ́ ta h̃u í ɣɛ́i kuulóni lá ngáá í fe mbɛ. Ná lɔ́ í kɛ́ni í yóóɣeni í gúla kpɔwɔ́ bɔ́wɔ lɔ́wɔlɔi wa kíya bɛ́lɛ áá ɣɛ́i kɔlɔ́ mbéi í ɣɛ́i áá lí na.

⁹ Ndangi í ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni í lóni ndɔwɔlɔ́i ná h̃u Ngala ngí kuulóni lá kíya bɛ́lɛ í ɣɛ́i na ngáá sotá. Ná í ɣɛ́i na, kula ỹɛpɛ́l̃ɛ tɔ í ɣɛ́i mbu. Ngi lóu Áise ɛ́ɣɛ ngi láála loí Jékɔ tiyá bɛ́lɛ kula ỹɛpɛ́l̃ɛ tɔ nɔ́ɔ ti ɣɛ́i mbu tiyɛ́i tiyá bɛ́lɛ Ngala ngí máá gúúlo ngiláángi sí wóni nɔ́ɔ múl̃ɔ ngáá ti ye.

¹⁰ Lébilah̃au i sí ɣɛ́ni sífaa í ɣɛi áá náa lúwɔɔ béle ngáá í ɣɛ taa walaí sí h̃u i ná kúnafɔ Ngala kpútei í súw̃angɔ í to.

¹¹ Ndangí Lébilah̃au í ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni í ɣɛ́i ngáá ndoú kɛ́ɛ́ɣɛ kíya bɛ́lɛ kpokólongɔ í ɣɛ́i náá la ngwala, ná vólu, ngi ỹáh̃ai Sééla í ɣɛi ngáá kpeeỹɔ mɔ́ɔ. I ɣɛi laí lá ngáá Ngala ngí kúúlo mbói lá aáva aá lɔ́ɔ sítɛ nga.

¹² Náá hááw̃a, Lébilah̃aui sí saangɔ́ vóto ngí ɣɛ́i náá la í tó kpokólongi wa í ɣɛ́i su, i ndoú léni aáva ngi láála lengái ti ɣɛ́a bih̃í kíya nɔ́ɔ temúleɣaitii taa ɣɛ́ na ngeleí ya ɔɔ kíya nɔ́ɔ nyɛɛ basángi áá ɣɛ́ na yívoi la.

¹³ Ndangí Lébilah̃au ɛ́ɣɛ Áise ɛ́ɣɛ Jékɔ ti ɣɛ́i su ngáá Ngala, ná lɔ́ í kɛ́ni tí lókoheini Ngalángi gúúlongi wú kíya bɛ́lɛ maa gooh̃ángɔ í ɣɛ́i lá ti wa áá hítɛni nga í ló sú tí há. Tɛ́i belé suulɔ́ɔ́wu kɛ́ tɔ́ɔ́ nde ngáá tiyá lɔ́ nɔ́ɔ ngáá sotángaa ɛ́ɣɛ tɔ́ve mbélaa ngeleí sí wu.

¹⁴ Nungái taá faa láálii nátii nde ná aa ngakɛ́ ngáá tiyá lɔ́ɔ naa w̃áálɛlɛ ngáá ti ɣɛ́ ndɔwɔlɔ́ tá h̃u áá ɣɛ́ ngáá ti wú maa géle.

¹⁵ Bele ndɔwɔlɔ́i sí ti gúlani su laá lɔ ti gi ngí ɣɛ́i mba, kɛ tɔ́ɔ́ ɣɛ́ yángaimai na bɔw̃álale, naa gúlangɔ i ɣɛi lá kɛ́lɛma ti yɛ ngáá tí yángaima na.

¹⁶ Kɛ́ laá ɣéle, ná láá le ti gi ngɔ́ɔ́ ɣɛ́ ɣɛi mba, ti gitómai i ɣɛ́i ngáá ti ɣɛ́ ngelegóóh̃u lɛ́i naa haa yangímba í lɔvé ngeleí sí wuu wa, Faalɔ, aa ngáá Ngalá maa wúfe faa ngáá tɔɔ ɣɛ́ ngáá ngi vóngaa aáva i taa walá ɣɛ́ kíli batɛngá ti haáw̃a.

¹⁷ Ndangí Lébilah̃au í ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni ná Ngala ngí suugɔvɔ́ni ngáá í ngi lóu yiláá kpéngi Áise gula ngáá saáɣa i ɣɛi náa áá va kulamá ngáá saáɣa kíya bɛ́lɛ Ngala ngí ɣɛ́i naa kúúlo mbóni lá kɔwɔ́ato Áise wa.

¹⁸ Ngala ngí ɣɛi náa ndeí ngáá Lébilah̃au laala lengáitii í maa gúúlo mbóni la taá gúla Áise h̃u.

¹⁹ Lébilah̃au va i ɣɛi náá áá vá Áise gúlama ngáá saáɣa bɔw̃álale, i ɣɛi kɔlɔ́ ngáá Ngalá ngáá hómbo í nuu yóóɣe sái h̃u volú. Aáva nuu ɣɛ́ gíte nuú nde saa wúl̃a nɔ́ɔ Áise í mbóni kɛ́ Lébilah̃au va i mɔɔ maahɔ́lɔni vólu.

²⁰ Ndangí Áise í ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni i hɛɛ́ni ngi h̃íỹɛndou lou félengɔitii mbɛ Jékɔni ngaa Ísɔ. Aáva ti ɣɛ́i taá vá maahɔ́lɔma naa wútuwɔ.

²¹ Ndangí Jékɔ í ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni ná í ɣɛ́i áá há í hɛɛ́ni ngi lói Joosɛ́ léngaitii mbɛ ngáá ngilá ngíla aáva i Ngala fɛ́lini ná í vɛ́lɛni ngi lúkpɔi ya.

²² Ndangí Joosɛ́ í ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni ná í ɣɛ́i áá há í yɛ́pɛni kɔwɔ́ato Ísulɔ yelái ti gúlalai wa Íjepi lɔwɔlɔí wa. I ndení tí w̃a sí í ɣɛ́i loí ti kɛ ngáá ngi gáálɛitii.

²³ Ndangí Muusé njééni ngáá ngi kɛ́ɛ́ɣɛ ti ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni tí ndɔ́ɔ́wuni ngálu sáángɔ laa lówah̃u í séi nde fóloi w̃a. Tí tɔ́i ngáá Muusé áá ɣɛi ngáá ndoú bɔ́w̃aa nɔ́ɔ, faalɔ, Íjepi w̃asa ngwalaí hávai í ndái ngáá ti Híbulu lengáitii páa ti ɣɛ́i ngáá ndoú lála taá híyani la.

²⁴ Ndangí Muusé í ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni í lókogulai taala loulaí h̃u í ɣɛ́i su Íjepi lɔwɔlɔ w̃asa ngwalaí yáa ná h̃u ndakpangɔ́ í ɣɛ́i náá la.

²⁵ Laá ɣéle, i ɣɛi ngáá ndiivó fáá ngáá tí suuhóu kíli ỹɔu wo taá Ngalángi vóngaitii í lɔ́ve sí wa ɔ́ɔ́ liivó kɛ́ faa ỹɔ́u ɣɛ́ndai h̃u kuu h̃úúlukpungɔ laa lówah̃u.

²⁶ Nganguféngi í ɣɛ́i áá va lamá kákala ngáá maanɔw̃ɔ́ Ngalángi Lókolo Mbá W̃ɔ́i hááw̃a, í ná yéɣei ngáá faa vánda í lɔ́ve Íjepi batɛítii mba bɔw̃álale, ki ngí ɣɛ́i ngi w̃ááỹangi wa í ɣɛ́i áá va maahɔ́lɔma.

²⁷ Ndangí Muusé í ɣɛí su ngáá Ngalá, ná lɔ í kɛ́ni í gúlani Íjepi lɔwɔlɔí wa aáva ndɔwɔlɔí ná h̃uu w̃ása ngwalaí lííỹɔi áá ndúwa vúi su. I liilɔ́lɔni maa hái kpɛ́lɛɛ ngá bɔw̃álale, maa hái gúlangɔɔ lé nɔ́ɔ ngáá i Ngalá tɔ́ni lɛ́i nuu ɛ́i tɔ.

²⁸ Ndangí í ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni kuí ná taa tolí ngáá Ngumaawó Kúi í kúyandai lɔkúla héini wɔ́lɔ hése, ná í ndéni ngáá tí mbáála ỹaaw̃ɔ́i híya hiyá kóngitii maa gɔ́lɔɔ veleí. Ná lɔ́ náá í kɛ́ni malékai ná áá kɛ ngáá háwu sái áá gúla aa mɔɔ liyái ngáá Ísulɔ yeláitii ti hésendaa h̃íỹɛndou lengáitii.

²⁹ Ndangí Ísulɔ yeláitii ti ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni njɛí ná taa tolí ngáá Yívo Bíỹangi í wɔ́lɛni su féle Ísulɔ yeláitii tí tévei ndɔwɔlɔ́ yé ma. Ná Íjepi yeláitii ti ɣɛ́i loí tiyá bɛ́lɛ nɔ tí téve h̃íí, i tí kpɛ́lɛɛ máábɔleni, tí ló mbu.

³⁰ Ndangí Ísulɔ yeláitii ti ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni sasaí tóngɔ í ɣɛ́i la ngáá kɔtuí taí ná w̃a tɔ́ɔ́ náá lolí ngáá Jɛlóko í vúni ná tí lɔ́vendaa ɣɛí ma ngáá folo ngɔ́felangɔ.

³¹ Ndangí kɔlɔsiyá nyáh̃apoi ná tɔ́ɔ́ ɣɛ́ ma Léha í ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni í bɔ́ni Ísulɔ yelái ti yásɔbɛ mbeláitii mba tí tí lɔ́veni tái ná h̃u í ɣɛ́i su. Ná hááw̃a, aa saa w̃ááhɔlɔni kíya nungáá vékai nátii ti goló lálangɔ í ɣɛ́i la ngáá Ngala tí sáá w̃ááhɔlɔni.

³² Baa ngí ndí nɔ́ɔ ngu ma ngáá tɔmaséi sítii seindáá? Ɛi holowo ngáá ngɔ́ɔ́ ɣɛ́ ngí yɛ́pɛ siỹɛngái nátiini mba tɔ́ɔ́ ɣɛ ti w̃a Gíídiỹɔ, Bála, Sámisi, Jɛ́fita, Deevé, ɛ́ɣɛ Sámiỹɔ taá Ngalá ndaa háá lé mbélaa vékaitiini.

³³ Ndangí nungái sítii ti ɣɛ́i su ngáá Ngalá, ná lɔ́ ɔ́ɔ́ kɛ ti lápi ngáá ndɔwɔ́lɔ vékaitii tí nátii kula kɔɔ h̃u. Sí í ɣɛ́i pele w̃a Ngalá ngááh̃u, laá lɔ tɔ́ɔ́ kɛ aáva sí Ngala ngí tí guulóni lá ɔ́ɔ́ sitɛ́ nga. Ti lɛ́ingaa i kɛ ngáá háwu njalaítii tɛ́i belé faa ɣɛ́ ngáá ti ye.

³⁴ Ti lɛ́ingaa í kɛ ngáá háwu tí ngɔ́mbu hó ngwála vaa, ti lɛ́ingaa tí w̃áávela ná tɔ́ɔ́ ɣɛ́ tí tí váa. Ti ɣɛ́i bɛ́ɣɛ bɛɣɛ kɛ́ Ngalá ngí tí h̃úúbani, ti w̃áábangɔ wála i ɣɛi lá kɔɔ h̃u aáva tɔ́ɔ́ ndɔwɔlɔ́ vékaitii ti hoyáitii kula kɔɔ h̃u.

³⁵ Ndangí w̃áá véle w̃a ti ɣɛ́i su ngáá Ngala, ti lɛ́ingaa ti nyah̃aá lɛingáá tí nungáá lɛingáá yángaimai mɔ́ɔ́ ndɛɛh̃ú h̃ú volú ná tí hááni. Ti lɛ́ingaa vá ti léleni ngáá tí mááwalo maahɔ́lɔ aáva tí fáá báma yeɣé kɛinɔɔ́ tí ndɛɛh̃úi sí w̃aahɔ́lɔ pángɔ í lɔvé ngeleí sí wuu ngélei wa.

³⁶ Ti lɛ́ingaa tí ngɛ́lɛ gúlai ti h̃u, tí tí léve. Ti lɛ́ingaa va tí tí yíli, tí tí víli kpindi vɛlɛ́ wu.

³⁷ Tí lói ti lɛ́ingaa hɔ́ɔ́ma ngáá kɔtu í ló su tí há, tí tí lɛ́ingaa wáli su féle, tí tí lɛ́ingaa váá ngáá mbowá hɔ́kpɔ, ti lɛ́ingaa mbaala ɔɔ njeé kɔ́lɔ lɔ́ tɔ́ɔ́ ngilí w̃a ngáá kula, ti lɛ́ingaa ti ỹááningɔ, ti lɛ́ingaa tí fáá bá ndá ti w̃a, tí tí lɛ́ingaa h̃úúhou kíli ỹɔ́u wo.

³⁸ Ngeleí sí wuu yélai táá ɣɛi kulaɣɛi ngáá nungáá tɔɔ nuu vándai nátii maahɔ́lɔ. Nungái sítii ti lɛ́ingaa ti ɣɛ́i taa lɔ́ve tɔvé ngaalaítii su ɛ́ɣɛ ngíheitii su. Ti lɛ́ingaa tí ɣɛ́i kókoni su, ti lɛ́ingaa tí ndowá wála wálani su mbɔngɔ́ ndɔwɔlɔ́i wa.

³⁹ Ndangí nungái sítii ngí yɛ́pɛnga ti wa ti ɣɛ́i su wɔ́lɔ ngáá Ngalá, ná lɔ́ í kɛ́ni ngáá háwu Ngalá ndiilángɔ í ɣɛ́i lá ti haáw̃a. Kɛ́ tí tá fíli taá Ngala kúúlongi w̃aahɔ́lɔni,

⁴⁰ sífaa Ngalá ngí ɣɛi faa h̃uubátɛ pánda wóni mu kpɛ́lɛɛ fááw̃a í lɔ́ve kúúlongi sí wa í ɣɛ́i mbóni ngáá ti yé. Ná wáá ngáá, í ɣɛ́i lói ti ɣɛ́ kíli batɛngɔ́ í ɣɛ́ la fó fóndei maa tiyéni.