တ︀ိတ︀ု 1 - Khamti Shan

¹ က︀ဝ်ႈပ︀ေႃလ︀ု ၸ︀ူႛပ︀ီꩫ︀်ႈၸ︀ူႛꩡ︀ႂ်ႇၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛ၊ တ︀မ︀ၢꩫ︀်ꩡ︀ဝ်ႛ ꩡ︀ဝ်ႛယ︀ေꩬ︀ုၵ︀ရ︀ီတ︀် လ︀ိက︀်ႉတ︀ႅမ︀်ႛမ︀ႃးယ︀ဝ်ႇ။ က︀ူꩫ︀်းဢ︀ꩫ︀်ႈၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛ လ︀ိူက︀်ႉဝႆ︀ႇꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ် ꩭႂ်ႛပ︀ူဝ်းၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛမ︀ႆ︀ႛ ၵ︀ိူင︀်ꩰက︀ိုမ︀်းꩰယ︀ုမ︀်ယ︀မ︀်ႈပ︀ိုင︀်ႈဢ︀ိင︀်ႈမ︀ႃး၊ ꩬ︀မ︀်မ︀ႃတ︀ြႃးဢ︀ꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛယ︀ေꩬ︀ုꩬ︀ွꩫ︀်ꩬ︀င︀်မ︀ႃးꩫ︀ႆ︀ႇမ︀ႆ︀ႛ ꩡ︀ုꩫ︀်ႈꩰလ︀ႅင︀်းꩰတ︀ွင︀်းမ︀ႃးꩬ︀ီ ꩫ︀င︀်ၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛ ထုက︀်ꩡ︀ႂ်ႈꩫ︀က︀ꩫ︀်ႈ ဢ︀ူက︀ꩫ︀်ႈꩫ︀ႆ︀ႇ ၵ︀ဝ်မ︀ႆ︀ႛꩭႂ်ႛꩬ︀ွꩫ︀်က︀ွတ︀်ꩫ︀ꩬ︀ီ က︀ဝ်ႈမ︀ႆ︀ႛၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛ ပ︀ွႆ︀ꩡ︀ႂ်ႇမ︀ႃးꩫ︀မ︀်။

² ꩬ︀မ︀်မ︀ႃတ︀ြႃးဢ︀မ︀ႂ်းယ︀ႃႇ ꩫ︀င︀်လ︀ုက︀်ႉမ︀ိူဝ်ႈက︀မ︀်ၸ︀ႃမ︀ႆ︀ႛ ꩵ︀ႈပ︀ႆ︀ၸ︀ၢꩫ︀်ꩬ︀ၢင︀်းပ︀ုꩫ︀်ႛ ၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛက︀တ︀ိꩭႂ်ႛဝႆ︀ႇꩫ︀က︀ꩫ︀်ႈ က︀ူꩫ︀်းဢ︀ꩫ︀်ႈၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛလ︀ိူက︀်ႉဝႆ︀ႇꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ် ဢ︀ꩬ︀ၢက︀်ႉထႃဝရ︀တ︀ီꩫ︀ႆ︀ႛꩫ︀မ︀်ꩫ︀ꩫ︀ႆ︀ႇမ︀ႆ︀ႛ ဢ︀ဝ်ႈဢ︀က︀မ︀်ꩭႂ်ႛဢ︀ူ။ ၵ︀ၢမ︀်းၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛယ︀ႃႇ မ︀ꩫ︀်ႛတ︀ိူင︀်ႈဢ︀ူ။

³ င︀ႆ︀းꩫ︀ႆ︀ႇꩬ︀ီ ၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛ ꩡ︀ဝ်ႛၵ︀ေꩬ︀ေꩭဝ်းယ︀ႃႇ မ︀ိူဝ်ႈယ︀ၢမ︀်းထိုင︀်မ︀ႃးꩫ︀ႆ︀ႇ ꩬ︀မ︀်မ︀ႃတ︀ြႃးဢ︀မ︀ႂ်း က︀ဝ်ႈမ︀ႆ︀ႛ ပ︀ုတ︀်ပ︀ျႃးꩬ︀ီ ꩭႂ်ႛတ︀ႅဝ်မ︀ႃးꩫ︀မ︀်။

⁴ တ︀ိတ︀ုꩴ︀း ꩭႃးꩡ︀ဝ်ႛယ︀ေꩬ︀ုမ︀ႆ︀ႛ ယ︀ုမ︀်ယ︀မ︀်ႈပ︀ိုင︀်ႈဢ︀ိင︀်ႈꩫ︀ႆ︀ႇꩬ︀ီ မ︀ႂ်းယ︀ႃႇလ︀ုက︀်ႉက︀ဝ်ႈꩫ︀က︀ꩫ︀်ႈꩫ︀မ︀်။ ပ︀ူဝ်ၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛꩭဝ်းꩫ︀ၵ︀ႃ ꩡ︀ဝ်ႛယ︀ေꩬ︀ုၵ︀ရ︀ီတ︀်ꩡ︀ဝ်ႛၵ︀ေꩬ︀ေꩭဝ်း မ︀ႂ်းမ︀ႆ︀ႛဢ︀ီꩫ︀ူႈꩭၢက︀်ႉꩭွမ︀်ꩬ︀ီ ꩭႂ်ႛဢ︀ဝ်ႈက︀တ︀်ယ︀ီꩫ︀်ႈၵ︀ျမ︀်းꩬ︀ႃက︀ႃတ︀ႃႉ။

လ︀ွင︀်ႈတ︀ိတ︀ုင︀ွꩫ︀်ႈက︀ရ︀ေတ︀ေမ︀ႆ︀ႛ ꩭီတ︀်ဢ︀မ︀ူးၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛ

⁵ မ︀ႂ်းမ︀ႆ︀ႛက︀ဝ်ႈင︀ွꩫ︀်ႈက︀ရ︀ေတ︀ေမ︀ႆ︀ႛ ꩭႂ်ႛဢ︀ူꩫ︀ႆ︀ႇ ဢ︀မ︀ူးဢ︀ꩫ︀်ႈဢ︀မ︀ႂ်းမ︀ႆ︀ႛက︀ိူတ︀်ꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ် ꩭႂ်ႛꩭီတ︀်က︀ွတ︀်ꩫ︀ꩫ︀မ︀်။ င︀ႆ︀းꩫ︀ႆ︀ႇꩬ︀ီ ꩫ︀င︀်က︀ဝ်ႈဝႃႈꩫ︀က︀ꩫ︀်ႈ က︀ူႈဝီင︀်းမ︀ႆ︀ႛ ၸ︀ူႛင︀မ︀်းꩡ︀ိူဝ်းꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ် လ︀ိူက︀်ႉတ︀ၢင︀်ꩭႂ်ႛတ︀ႃႉ။

⁶ ၸ︀ူႛင︀မ︀်းꩡ︀ိူဝ်းꩫ︀ꩫ︀ႆ︀ႇယ︀ႃႇ ဝႃႈပ︀ီꩫ︀်ႈက︀ူဝ်ႇဢ︀ꩫ︀်ႈပ︀ိူꩫ︀်ႈတ︀ီတ︀ၢင︀်ဢ︀ပ︀ႅတ︀်ႉမ︀ဝ်ယ︀င︀်းꩫ︀မ︀်။ မ︀ꩫ︀်းယ︀ႃႇ မ︀ေးက︀ူဝ်ႇလ︀ိူင︀်ႈꩫ︀ႆ︀ၢႈယ︀င︀်းꩬ︀ီ လ︀ုက︀်ႉမ︀ꩫ︀်းၵ︀ဝ်က︀ေႃႇ ဝႃႈပ︀ီꩫ︀်ႈၸ︀ူႛယ︀ုမ︀်ယ︀မ︀်ႈ၊ ဝႃႈꩡ︀ႂ်ႈက︀ုမ︀်၊ ၵ︀ၢမ︀်းပ︀ူဝ်မ︀ေဝႃႈထွမ︀်က︀ꩫ︀်ႈꩫ︀မ︀်။

⁷ ၸ︀ူႛင︀မ︀်းꩡ︀ိူဝ်းꩫ︀ꩫ︀ႆ︀ႇ ၸ︀ူႛဢ︀ꩫ︀်ႈꩭီတ︀်ꩭူဝ်ဢ︀မ︀ူးၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛꩫ︀ႆ︀ႇꩬ︀ီ လ︀ွင︀်ႈဢ︀ꩫ︀်ႈတ︀ီတ︀ၢင︀်ဢ︀ပ︀ႅတ︀်ႉမ︀ဝ်ဝႃႈယ︀င︀်းꩫ︀မ︀်။ မ︀ꩫ︀်းယ︀ႃႇ ဢ︀ꩫ︀်ႈမ︀ႃꩫ︀ယ︀ႂ်၊ ဢ︀ꩫ︀်ႈꩡ︀ႂ်ႈပ︀ွတ︀်၊ ဢ︀ꩫ︀်ႈက︀ိꩫ︀်ႈလ︀ဝ်ႛမ︀ဝ်ႇက︀မ︀်ႈ၊ ဢ︀ꩫ︀်ႈꩭီတ︀်ꩭႆ︀ၢႇꩭီတ︀်ꩡ︀ႃႇ၊ ဢ︀ꩫ︀်ႈလ︀ေႃးၸ︀ႃးင︀ိူꩫ︀်းꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ် ꩵ︀ႈဝႃႈယ︀င︀်း။

⁸ ꩡ︀ႃႇလ︀ိူင︀်ႈ ၸ︀ူႛင︀မ︀်းꩡ︀ိူဝ်းယ︀ႃႇ ပ︀ီႈꩫ︀ွင︀်ႇꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်မ︀ႆ︀ႛ က︀ွင︀်ꩰဝႆ︀ၢꩰꩬ︀ီ ဝႃႈꩭၢပ︀်ႉဝႃႈꩡ︀ွႆ︀ႈ၊ ဢ︀ꩫ︀်ႈꩭီတ︀်လ︀ွင︀်ႈꩫ︀ီႈꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်မ︀ႆ︀ႛက︀ေႃႇ ဝႃႈꩭုမ︀်၊ ၸ︀ူႛꩡ︀ဝ်ႛမ︀ႆ︀ႛၸ︀ူႛꩡ︀ဝ်ႛက︀ေႃႇထိꩫ︀်ဝႃႈပ︀ီꩫ︀်ႈ၊ ꩭူဝ်ꩡ︀ႂ်ႈက︀ေႃႇဝႃႈꩬ︀ိုဝ်ႈꩫ︀ꩫ︀်ႈ၊ ဝႃႈမ︀ူတ︀်ꩡ︀ၢင︀်၊ ꩡ︀ႂ်ႈက︀ႃမ︀မ︀ႆ︀ႛက︀ေႃႇ ထိꩫ︀်ဝႃႈပ︀ီꩫ︀်ႈꩫ︀မ︀်။

⁹ မ︀ꩫ︀်းယ︀ႃႇ ၵ︀ၢမ︀်းၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛမ︀ႆ︀ႛက︀ေႃႇ ꩫ︀င︀်ဢ︀ꩫ︀်ႈမ︀ꩫ︀်းꩡ︀ဝ်ႛꩬ︀ွꩫ︀်ဢ︀ဝ်ႈမ︀ႃးꩫ︀က︀ꩫ︀်ႈ ဝႃႈပ︀ꩫ︀်ႛၵ︀ိူင︀်ꩰꩫ︀မ︀်။ င︀ႆ︀းက︀ီးꩬ︀င︀် ပ︀ိူꩫ︀်ႈမ︀ႆ︀ႛꩬ︀မ︀်မ︀ႃတ︀ြႃးꩬ︀ွꩫ︀်ꩬ︀ိုဝ်ႈꩰꩭႂ်ႛပ︀ီꩫ︀်ႈꩬ︀ီ က︀ူꩫ︀်းဢ︀ꩫ︀်ႈၸ︀ုꩫ︀်ႇပ︀ိꩫ︀်ႛꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်မ︀ႆ︀ႛက︀ေႃႇ ဢ︀ꩫ︀်ႈၵ︀ဝ်ၸ︀ိတ︀်ꩫ︀ႆ︀ႇ ၵ︀ဝ်မ︀ႆ︀ႛꩡ︀ိုဝ်ႇလ︀ွင︀်ႈပ︀ျႃးတ︀ၢင︀်းꩭႂ်ႛꩫ︀ႆ︀ႛꩫ︀မ︀်။

¹⁰ က︀ွပ︀်ႉပ︀ိူဝ်ႈက︀ꩬ︀င︀်ꩫ︀ႆ︀ꩫ︀က︀ီး ꩫ︀ႂ်းꩡ︀ိူဝ်းမ︀ႆ︀ႛ က︀ူꩫ︀်းဢ︀ꩫ︀်ႈꩬ︀ၢꩫ︀်တ︀ၢꩫ︀်းဢ︀ၢꩫ︀်တ︀ၢꩫ︀်ယ︀င︀်းꩬ︀ီ ၵ︀ဝ်ယ︀ႃႇ ၵ︀ၢမ︀်းဢ︀ꩫ︀်ႈဢ︀က︀ိဝ်းမ︀ဝ်ယ︀င︀်းꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်ꩫ︀ႆ︀ၢႈꩬ︀ိုင︀်ဝႃႈꩬ︀ီ ပ︀ိူꩫ︀်ႈမ︀ႆ︀ႛၸ︀ၢမ︀်းလ︀ေဢ︀ူ။ ꩫ︀ႂ်းဢ︀မ︀ႂ်းမ︀ႆ︀ႛ ဢ︀ꩫ︀်ႈၵ︀ႅꩫ︀်းလ︀ိူမ︀်ꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်ယ︀ႃႇ က︀ျူးၸ︀ူႛယ︀ုမ︀်ယ︀မ︀်ႈဢ︀ꩫ︀်ႈက︀ျမ︀်းꩬ︀ိꩫ︀်က︀ဝ်မ︀ႆ︀ႛက︀ေႃႇ ၵ︀ႂ်ႈꩡ︀ွမ︀်းꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်ꩫ︀မ︀်။

¹¹ ၵ︀ဝ်မ︀ႆ︀ႛꩡ︀တ︀်တ︀ႃႉ။ ၵ︀ဝ်ယ︀ႃႇ ဢ︀ꩫ︀်ႈၵ︀ဝ်မ︀ဝ်ထုက︀်ꩬ︀ွꩫ︀်ꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်ꩬ︀ွꩫ︀်လ︀ေꩬ︀ီ ꩭွင︀်ႛꩭိူꩫ︀်းက︀ူꩫ︀်းꩡ︀ိူဝ်းꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်မ︀ႆ︀ႛ လ︀ုက︀်ႉတ︀ၢင︀်းꩬ︀မ︀်မ︀ႃတ︀ြႃးမ︀ႆ︀ႛ ဢ︀ဝ်ႈၸ︀ႆ︀က︀ႃဢ︀ူ။ ၵ︀ဝ်ꩭီတ︀်င︀ႆ︀းꩫ︀ႆ︀ႇ ၵ︀ႂ်ႈꩫ︀ႆ︀ႛင︀ိူꩫ︀်းꩬ︀ီꩫ︀ႆ︀ၢႈꩫ︀မ︀်။

¹² ꩬ︀ြႃလ︀ူင︀်ၵ︀ဝ်ၸ︀ူႛꩡ︀ဝ်ႛ က︀ူဝ်ႇလ︀ိူင︀်ႈဝႃႈဝႆ︀ႇꩫ︀ႆ︀ႇယ︀ႃႇ “က︀ူꩫ︀်းင︀ွꩫ︀်ႈက︀ရ︀ေတ︀ေꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်ယ︀ႃႇ ၸ︀ႅတ︀်ႉꩭႆ︀ၢႇလ︀ူင︀်ꩫ︀မ︀်။ ꩫ︀င︀်ၵ︀ွင︀်ထိူꩫ︀်ꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်ꩫ︀က︀ꩫ︀်ႈ ၵ︀ၢꩫ︀်ႇလ︀ူင︀်၊ က︀ိꩫ︀်ႈက︀ေႃႇꩭႆ︀ၢႇလ︀ူင︀်ꩫ︀မ︀်” ꩫ︀ဝꩫ︀်ႇ။

¹³ ꩬ︀ဝ်ၵ︀ၢမ︀်းꩫ︀ႆ︀ႇ ဢ︀ꩫ︀်ႈꩡ︀ႂ်ႈတ︀ေႇတ︀ေႇꩫ︀မ︀်။ င︀ႆ︀းꩫ︀ႆ︀ႇꩬ︀ီ ꩭႂ်ႛပ︀ူဝ်းၵ︀ဝ်ၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛမ︀ႆ︀ႛ ယ︀ုမ︀်ယ︀မ︀်ႈပ︀ိုင︀်ႈဢ︀ိင︀်ႈၵ︀ိူင︀်ꩰက︀ꩫ︀်ႈꩫ︀ႆ︀ႇ ၵ︀ဝ်မ︀ႆ︀ႛꩬ︀ုင︀်းမ︀ႃး​ပ︀ေႇပ︀ေႇတ︀ႃႉ။

¹⁴ ထဝ်ပ︀ုင︀်က︀ျူးဢ︀ꩫ︀်ႈဢ︀က︀ိဝ်းမ︀ဝ်ယ︀င︀်းꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်၊ ဢ︀မ︀ိင︀်းက︀ူꩫ︀်းဢ︀ꩫ︀်ႈၵ︀ၢမ︀်းၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛမ︀ႆ︀ႛပ︀ႆ︀ၵ︀ွတ︀်ꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်မ︀ႆ︀ႛ ပ︀ီꩭႂ်ႛထွမ︀်။

¹⁵ ꩡ︀ႃႇꩭၢင︀်းက︀ူꩫ︀်းဢ︀ꩫ︀်ႈမ︀ူတ︀်ꩡ︀ၢင︀်ꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်ယ︀ႃႇ က︀ူႈဢ︀ꩫ︀်ႈမ︀ူတ︀်ꩡ︀ၢင︀်ဢ︀ူ။ ꩫ︀ႆ︀ႇꩫ︀က︀ေႃႇ ꩡ︀ႃႇꩭၢင︀်းက︀ူꩫ︀်းဢ︀ꩫ︀်ႈမ︀ဝ်မ︀ူတ︀်ꩡ︀ၢင︀်၊ ဢ︀ꩫ︀်ႈၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛမ︀ႆ︀ႛ မ︀ဝ်ယ︀ုမ︀်ယ︀မ︀်ႈꩫ︀ႆ︀ႇၵ︀ဝ်ယ︀ႃႇ က︀ꩬ︀င︀်က︀ေႃႇꩵ︀ႈမ︀ူတ︀်ꩡ︀ၢင︀်။ ꩡ︀ႂ်ႈၵ︀ဝ်၊ ꩡ︀ႂ်ႈၵ︀ွꩫ︀်ၵ︀ဝ်ယ︀ႃႇ ၸ︀ႅင︀်းက︀ႃမ︀ူတ︀်ယ︀ဝ်ႇ။

¹⁶ က︀ူꩫ︀်းၸ︀ꩫ︀်းဢ︀မ︀ႂ်းၵ︀ဝ်ယ︀ႃႇ ၸ︀ူႛꩡ︀ဝ်ႛမ︀ႆ︀ႛၸ︀ူႛꩡ︀ဝ်ႛ ꩭႅꩫ︀်းꩭီတ︀်တ︀ွင︀်းၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛꩫ︀က︀ေႃႇ တ︀ၢင︀်းက︀ႅင︀်းၵ︀ဝ်ယ︀ႃႇ ၵ︀ဝ်တ︀ေႇတ︀ေႇꩵ︀ႈတ︀ွင︀်းꩫ︀ꩫ︀ႆ︀ႇ ပ︀ျႃးꩬ︀ၢက︀်ႉꩬ︀ေဢ︀ူ။ ၵ︀ဝ်ယ︀ႃႇက︀ူꩫ︀်းယ︀ုက︀်ႉက︀ူꩫ︀်းꩭင︀်ႛ ဢ︀ꩫ︀်ႈၵ︀ၢမ︀်းၸ︀ြႃးပ︀ီꩫ︀်ႈꩡ︀ဝ်ႛမ︀ဝ်ထွမ︀်ꩬ︀ီ ꩭီတ︀်လ︀ွင︀်ႈꩫ︀ီႈက︀ꩬ︀င︀်က︀ေႃႇ မ︀ဝ်ထႅက︀်ႉꩫ︀မ︀်။