Daniyɛli 2 - ALLALA KUMƐ

Mansɛ Makawandilɛnu Manyinika-Koe Ata Kiyola Ko La

¹ Mansa Nɛbukanasala mansayɛ san fila nyɔgɛ ma, a tora kiyo-makilannɛ sala. Kiyo wo tora a tɔrɔla ha, a ti ke kinɔgɔla.

² A ya kilayɛ lata ala durinu anubɛ ala bolo-tafɛlɛnnɛnu anubɛ ala ko-rayennɛnu anubɛ ala hɛnkilimɛnu ma ka anu kele alako anu ni ala kiyo wo kɔrɛ rakaran a ye. Anu sɔra mansɛ yarɔ tumɛ min,

³ a ya a fɔ anu ye ko, “N ya kiyo do le sa, woletɔ n yisi tinyanɛ. A sɔgɛ ye n na, n ni kiyo wo kɔrɛ lɔn.”

⁴ Mɔgɛ wonu ya mansɛ wo yabi Aram-kan rɔ. Anu ko, “Ma tigi, alamɛ i ya simayɛ sɔrɔn. Alamɛ i kɛndɛyara. Ila kiyo wo rakaran ma ye tun. Male si a kɔrɛ fɔ i ye.”

⁵ Mansɛ ya a fɔ anu ye ko, “N bara ban a latɛgɛla, n ko, fɔ wo wa kiyo wo fɔ n ye. Wo kɔma, wo ni a kɔrɛ rakaran. Ni wo ma ke wo mala, n si wo gbegbe ka wola bɔnnu ma sundu-kunyɛ la.

⁶ Kɔnɔ ni wo kera kiyo wonubɛ a kɔrɛ fɔla n ye, n si wo gbiliya-belebele-wɛ-kɛ ka fen-koloma-siyaman di wo ma. Nba kaka, wo ni kiyo wonubɛ a kɔrɛ fɔ n ye gbɛ!”

⁷ Anu ya a fɔ mansɛ ye ko, “Ni ma tigi ya kiyo rakaran ma ye, ma si a kɔrɛ fɔ le.”

^8-9 Anu ban wo fɔla, mansɛ ya a fɔ anu ye ko, “N bara wo miriya lɔn gbɛ! Wo ara a yen min kɛ, n bara ban a latɛgɛla ko ni wo ma ke nna kiyo fɔla n ye, wo dama si tɔrɔya-su-kelen sɔrɔn, woletɔ wo ye n matanbanina. Wo ara ban a lagburula n ma ka to foninyɛ fɔla n ye alako n si n miriya yɛlɛma nya min. Nba, wo ni ndeta kiyo rakaran. N si a bira wo ma ko wo ye a kɔrɛ lɔnna le.”

¹⁰ A makawandilɛnu ya a fɔ a ye ko, “Ile ma tigi ara ma manyinika min na, mɔgɔ-wo-mɔgɔ sa duninya kɛ rɔ min si kɛ ma. Hali mansɛ makawara nya-wo-nya, a ti durinu anubɛ bolo-tafɛlɛnnɛnu anubɛ hɛnkilimɛnu manyinika kɛ nya na.

¹¹ A ara ma manyinika minna ko la, wo gbɛlɛ. Fɔ nyinɛnu dɔrɔn, wonu denu si ke wo fɔla, ado hadama-dannu sa anu yenna.”

¹² Anu ban wo fɔla, mansa-fonde bɔra dɔgɔma-ma-de! A ya a fɔ ko mansɛ makawandilɛ wonu damasi ni faga Babilɔn nyamanɛ rɔ.

¹³ Mansɛla kumɛ wo kera nyamanɛ wo tonke bɛɛ rɔ ko ka a makawandilɛ damasi faga. Wo le ya a ma, mansɛla mɔgɛnu tara Daniyɛli anubɛ a diyana-mɔgɛnu fanan bi tinɛ.

Kiyo Wo Kɔrɛ Yira-Koe Daniyɛli la Alla Bolo

¹⁴ Ale mansɛ makandannɛnuna kun-tigi wo tɔgɛ Ariyoki. Wo ye tala bolo-tafɛlɛnnɛ wonu faga tinɛ tumɛ min, Daniyɛli tara a taran. A ya a ma a fɛrɛma kuma tinɛ a wara la

¹⁵ ka a fɔ a ye ko, “Nfenna mansɛ ara sereya-gbɛlɛma-su kɛ sa?” Koe min bɛɛ mara, Ariyoki ya wonu takaran a ye.

¹⁶ Woletɔ Daniyɛli tara mansɛ wara ka a matara alako ka anu faga-koe matanbani ha ale ni fɛrɛ sɔrɔn ka kiyo wo kɔrɛ rakaran a ye. Mansɛ sɔnta wo ma.

¹⁷ Koe min bɛɛ tenbira, Daniyɛli tara bɔn la ka wonu takaran a diyana-mɔgɛnu ye, Hananaya wo, Misiyɛli wo, anubɛ Asaraya.

¹⁸ A ya a fɔ ko anu ni to Arinyɛnɛ-Tigi Alla matarala alako a ni kinikini anu ma ka ko-dogonnɛ kɛ kɔrɛ lɔn min si a ma, anu denu ti kofu hɛnkilimɛnu ma faga tinɛ.

¹⁹ Wulɔn suyi nyɛrɛ rɔ, Alla ya ko-dogonnɛ ragbɛ Daniyɛli ye ka kiyo wonubɛ a kɔrɛ yira a la. Daniyɛli ya Arinyɛnɛ-Tigi Alla matɔgɔ ko,

²⁰ “Hɛnkili-tigi anubɛ fanka-tigi le ale Alla la. Woletɔ n si ale tanto burubukai!

²¹ Ale le ye samɛ ladonna. Ale le ye telemɛ labɔla. Ale le ye mɔgɛ mala mansɛ la. Ale le ye mɔgɛ bɔla mansayɛ la. Ale le ye hɛnkili dila mɔgɛ ma, ado ale le ye a mala fanan, mɔgɛ ni ko nya-yen.

²² Koe minnu nya-yen ma di anubɛ koe minnu dogonnɛ, ale le ye wonu nabɔla gbɛ ma mɔgɛ ye. Hali pinpirɔ-koenu, wonu bi gbɛ ma ale bolo bawo ale mayiginɛ wan-takanɛ rɔ.

²³ Woletɔ n benbanuta Alla, n bi i matɔgɔla ka i gbiliya. I wara hɛnkilimayɛ anubɛ fanka di n ma. I wara mata matarali-kan yabi. N bi minnu fɔla mansɛ ye, i wara wonu yira ma la.”

Kiyo Wonubɛ A Kɔrɛ Fɔ-Koe Daniyɛli Bolo

²⁴ Woletɔ Daniyɛli tara Ariyoki wara min bi mansa-hɛnkilimɛnu fagala nun. A ya a fɔ wo ye ko, “I kana mansa-hɛnkilimɛnu faga. Ta nde la mansɛ wara. Nde si ala kiyo anubɛ a kɔrɛ fɔ a ye.”

²⁵ Tiriyante wo rɔ, Ariyoki tara Daniyɛli la Mansa Nɛbukanasa wara. Anu ke mansɛ ma, Ariyoki ya a fɔ ko, “Kɛlɛ ya Yahudiya minnu bira, n bara wo mɔgɔ kelen yen min si ke ma tigita kiyo wo kɔrɛ fɔla a ye.”

²⁶ Daniyɛli min tɔgɛ yɛlɛmanta Bɛlitisasa, mansɛ ya wo manyinika, a ko, “I lara a la, ile si ke nna kiyo anubɛ a kɔrɛ fɔla n ye, wa?”

²⁷ Daniyɛli ko, “A hɛnkilima wo, a duru wo, a bolo-tafɛlɛnna wo, wo fenfen sa nyɔ min si ke n tigita kiyo wonubɛ a kɔrɛ fɔla a ye

²⁸ kɔnɔ Alla min bi Arinyɛni tɔ, wo le si ke ko-dogonnɛ labɔla gbɛ ma. Koe min bi mala yarɔ, ale le wara wo fɔ ma tigi ye fanan. A ya ko-rayen min kɛ ala kiyo rɔ, n si wo fɔ a ye.

²⁹ “Ile, mansɛ, sanɛ tumɛ min nun, koe minnu bi nala mala yarɔ, Alla min bi ko-dogonnɛnu nabɔla gbɛ rɔ, wo le ya wonu yira i la kiyo rɔ.

³⁰ Alla ara ko-dogonnɛ wo le yira nde fanan na. Ka a fɔ ko a ya wo yira n na bawo n hɛnkili kolo mɔgɔ-damatɛ ko, wo ma de! A ya a yira n na le alako ma tigi ni ala kiyo anubɛ a kɔrɛ anubɛ a miriyanu lɔn.

³¹ “Ma tigita ko-rayen wo rɔ, a ya mɔgɛla muninyɛ sɔnɛ yen, a kolo, a silɛɛ ye tɛgɛla a ma, ado a makilanta.

³² A kunyɛ, sɛnɛ-bɛrɛbɛrɛ le wo la. A kɔgɛ anubɛ a kɛɛ, wodi-gbɛ le wonu na. A tɛmɛ anubɛ a wore, silɛɛ le wo la.

³³ A kian, nɛgɛ le wo la. A kin-farɛ, bɔnkɛ anubɛ nɛgɛ le wonu na.

³⁴ A ye kɛ mafɛlɛnna tumɛ min, a ya a yen, farɛ ara keri a la a nyɛrɛ ma kɔnkɛ kun tɛma. Wo yigira kurukurunna ka fɛrɛn mɔgɔla muninyɛ kin-farɛ wo la. Bɔnkɛ anubɛ nɛgɛ wo rabundenta.

³⁵ Tiriyante wo rɔ, a bɔnku wo, a nɛgɛ wo, a sila wo, a wodi-gbɛ wo, a sɛnɛ wo, wo damasi ranyɛnsɛnta ka ma gbangban la iko gbere-kole si ma gbangban la nya min telemɛ rɔ. Fɔnyɔ tara gbangban wo dama la a yala. Fenfen ma to. Kɔnɔ farɛ wo min kerita a la wo la, wo koloyara ka ma kɔnkɛ la. Kɔnkɛ wo kera duninya tonke bɛɛ rɔ.”

³⁶ Mansɛla kiyo le kɛ la. N si a kɔrɛ fanan fɔ ale ye Alla baraka rɔ.

³⁷ Ile ma tigi le tenbira mansɛ bɛɛ la. Alla min bi Arinyɛni tɔ, wo le ya ile ma nyamani-tigi la. Ale le ya sɛnbɛ anubɛ gbiliyɛ di i ma.

³⁸ Ale le ya i ma duninya mumɛ mansɛ la ka mɔgɛnu anubɛ sogenu anubɛ konanu ma itɛ la duninya kɛ rɔ. Ile, ma tigi, kiyora kunyɛ min na, a manɛ sɛnɛ la, ile le wo la.

³⁹ Ileta wati wa ban, nyamani-tigi-gbɛrɛkɛ si ila nyamanɛ bi. I kiyora a kɔgɛ anubɛ a kɛɛ min na, wodi-gbɛ, kɔni, wo le wo la. Wota mansayɛ ti ke iletɛ rɔ. Wo fanan ba tenbi, mansɛ do fanan si nyamanɛ bi wo bolo. Ile, ma tigi, kiyora tɛmɛ min na, silɛɛ, kɔni, mansɛ wo le wo la. Wota mansayɛ ti ke doi wotɛ rɔ.

⁴⁰ Mansɛ nani nyɔgɛ si na nyamanɛ kɛ fanan bi. Wota mansayɛ si gbɛlɛya iko nɛgɛ. Iko nɛgɛ si fan damasi rakeri nya min, ale fananta mansayɛ ye mansɛ doinuta mansayɛnu takerila wo nya na le.

⁴¹ Ile, ma tigi, ya a yen mɔgɔla muninyɛ wo kin-farɛ anubɛ a kin-nɔlɔnɛnu manɛ nɛgɛ anubɛ bɔnkɛ la. Wo kɔrɛ le ko mɔgɛnu ti to kan kelen tɔ wola nyamanɛ kɛ rɔ wo wati rɔ. Kɔnɔ hali wo, a si fanka sɔrɔn iko nɛgɛ bawo nɛgɛ basannɛ bɔnkɛ la.

⁴² A kin-nɔlɔnɛ minnu nadannɛ nɛgɛ anubɛ bɔnkɛ la, wo kɔrɛ le ko nyamanɛ tɔnkɔn kelan ragbɛlɛ. A tɔnkɔn doi wo ra ma gbɛlɛ.

⁴³ Min sanɛ wo kuma, ile, ma tigi, ya nɛgɛ anubɛ bɔnkɛ min yabasannɛ yen wo la, wo kɔrɛ le nyamanɛ kɛ mansa filɛ, wonu si anu taya ka furu-nyɔgɔnyɛ-lundan bila anu nyɔgɔn tɔ. Kɔnɔ ni nɛgɛ anubɛ bɔnkɛ ya si basan ka ma kelen na, mani anuna furu-nyɔgɔnyɛ wo si bɛn anu nyɔgɔn tɛma nyamanɛ kɛ rɔ.

⁴⁴ “Mansayɛ wonu wati rɔ, Alla min bi Arinyɛni tɔ, wo si na mansayɛ do la min ti ban, ado mɔgɛ ti ke ata mansayɛ bila a bolo. Mansaya-gbɛrɛ ti wo nɔ kɔnɔ ale Alla si mansayɛ doi wonu kasara. Ata mansayɛ si to habadan!

⁴⁵ Farɛ min kurukurunta ka bɔ kɔnkɛ kuma a nyɛrɛ ma a kerita kan min, Allata mansayɛ le wo la. A fɛrɛnta mɔgɔla muninyɛ wo la min nadannɛ nɛgɛ anubɛ bɔnkɛ anubɛ silɛɛ anubɛ wodi-gbɛ anubɛ sɛnɛ la. Koe minnu bi nala mala yarɔ, Alla-makawanɛ ya wonu denu yira ile, ma tigi, la wo la. N bara ala kiyo anubɛ a kɔrɔ-bɛrɛbɛrɛ le fɔ a ye kɛ la gben, ado a ye bɔla a la le serr!”

Daniyɛli Gbiliya-Koe Mansɛ Bolo

⁴⁶ Mansa Nɛbukanasa ya a sa Daniyɛli kɔrɔ ka a gbiliya. A ya a fɔ ala wɔli-kɛlɛnu ye ko anu ni sarakɛnu anubɛ isɛnti di Daniyɛli ma.

⁴⁷ Mansɛ wo ya a fɔ Daniyɛli ye ko, “Tonyɛ, i wara kɛ bɛɛ rakaran n ye min kɛ, wo ara a yira n na ko ileta Alla tenbira mata bɛsɛnu na, ado mansɛ-bɛɛta-Mari le ale la. Ale le ye ko-dogonnɛ bɛɛsi labɔla gbɛ ma.”

⁴⁸ A ya fen-koloma-siyaman di Daniyɛli ma. Wo kɔma, a ya a ma ala kandɛ la ka a sigi a hɛnkilimɛnu kun na ala nyamanɛ bɛɛsi rɔ.

⁴⁹ Sadiraki wo, Mɛsaki wo, anubɛ Abɛdinigɔ, Daniyɛli ya wonu masigima-kuma fɔ mansɛ ye alako ka wonu ma sigisɔn-mansɛnu na Babilɔn nyamanɛ rɔ. Ale Mansa Nɛbukanasa sɔnta wo ma kɔnɔ a ya Daniyɛli to ata bolɔn la.