Matthew 13 - Iñupiatun Mumiksat Uqalugiksuat

Uuktuun Nautchiaksriqirikun

¹ Taavrumanisuli uvlumi Jesus aniŋaruq iglumiñ aasii aquptaaŋaruq tatchim siñaanun iḷisaurrisukłuni.

² Tavra iñugiapiaġataqtuat iñuich katirvigiŋagaat avałługu, kiisaimma ikivuq umiaqpauramun aasii tavruŋa aquptaaqłuni, aasiiḷi iñusalaich makitavlutiŋ siñaani.

³ Tavra ilaan uqautiŋagai iñugiaktuanik uuktuutitigun, uqaqłuni, Nunaliqiri aullaqtuq kanġaqsruiyaqtuqłuni nautchiaksranik palauvaksraġuġniaqtuanik.

⁴ Tavra kanġaqsruipkaqtillugu iḷaŋich kataŋarut apqutinun, aasii tiŋmiat qaivḷutiŋ niġiŋagaich.

⁵ Iḷaŋich aasii kataŋarut uyaġauruamun nunamun nunaqapiaŋitchuamun. Tavrauvvaa naurut, qanuq mapturuamik nunaitchuq.

⁶ Siqiñiq salapqiġman maŋŋuił̣ł̣utiŋ panaqłuŋagai, aasii tuquvlutiŋ.

⁷ Aasii iḷaŋich nautchiaksrat kataŋarut akunġannun kakiḷḷaġnaqtuat nauruat, aasii kakiḷḷaġnaqtuat nauvlutiŋ nagguviksraiŋagaich, naupkaŋił̣ḷugich nautchiaksrat.

⁸ Allat kataŋarut nunagiksuamun, aasii nauvlutiŋ palauvaksrat iñugiaksivḷutiŋ. Iḷaŋich nauŋarut iñuiññaq qulinik palauvaksranik, iḷaŋich aasii piŋasukipiamik, aasii iḷaŋich tallimakipiamik.

⁹ Tavra Jesus uqallautiŋagai, Siutiqaqtusi tusaggatiksraŋnik, naalaġnisiŋa.

Sivuniŋat Uuktuutit

¹⁰ Tavra iḷitchitqurat qaivḷutiŋ Jesus apiġiŋagaat, Summan uqaqpich iñuŋnun uuktuutitigun?

¹¹ Ilaan kiuŋagai, God-im kaŋiqsipkaŋagaa ilivsiññun kaŋiqsiñaiñŋaruaq sivuani atanniqsimmatini iñuŋnun, aglaalli allat iñuich tusaqsraġigaat uuktuutitigun.

¹² Qanuq iñuk kaŋiqsiñiḷuktuaq kaŋiqsipkavsaaqtauniaqtuq kaŋiqsiḷḷuataġumiñaqsiḷugu. Aglaan iñuk kaŋiqsiñiḷuŋitchuaq piiguiñiaqtuq kaŋiqsił̣auraġaluakkaġmiñik.

¹³ Unauvva pisigivlugu uqautigitka uuktuutitigun, qanuq qiñiġaluaqłutiŋ iḷisaqsriḷaitchut, naalaġnigaluaqłutiŋ tusaalaitchuatun ittut aasii kaŋiqsiḷaił̣ł̣utiŋ.

¹⁴ Ilaiññun nalaunŋapiallaktuq aglaaŋa Isaiah-m inna uqaqtuaq, “Tusaaniaġaluaqtusi iḷumun aglaan suuramikunnii kaŋiqsiyumiñaitchusi, suli iḷumun qiñiġniaġaluaġmiusi iḷisaqsriyumiñaitchusi.

¹⁵ Qanuq ilivsi iñuich puqiiḷiŋarusi, suli tusaallaiŋarusi, siqunġiqł̣usiḷu. Iḷaanni iḷisaqsriñasugalusi suli tusaanasugalusi aasii kaŋiqsiḷusi, aasii saallusi uvamnun iłuaqsitqulusi.”

¹⁶ Aglaalli quviasugitchi uvaŋa iḷitchitquratka, qanuq iḷisaqsrirusi, kaŋiqsivḷusiḷu.

¹⁷ Iḷumun uqallautigivsi, iñugiaktuat uqaqtiŋisa God-im nalaunŋaruakullu iñuuniaqtuaguruat kipiġniuġutigiŋagaat tautugukkaluaqługu ilivsi tautuaqsi, aasii tautukkumiñaiñŋagaat, suli tusaasukkaluaŋagaat tusaaraqsi, aasii tusaayumiñaiñŋagaat.

Jesus Sivunniuġaa Uuktuun Nunaliqirikun Nautchirriiruakun

¹⁸ Naalaġnisitchi aasii iḷiḷḷugu sivuniŋa uuktuutim nunaliqirikun nautchirriiruakun.

¹⁹ Iñuich tusaaruat uqaluanik God-im atanniqsimmataata aglaan kaŋiqsiŋił̣ł̣ugu, nautchiaksratun ittut kataktuatun apqutinun. Tuunġaum qaivḷuni piiguipkaġai tusaakkaŋannik.

²⁰ Aasiiḷi nautchiaksrat kataktuat uyaġaulaamun nunamun, iñuktitun ittut akuqtuiruatun uqaluŋmik quviasuutigivlugu tusaapqauraqamirruŋ.

²¹ Aglaan akuqtuaġiŋiññiġaat uqaluk naamasiḷugu tuniqsimmatiksraqtiŋ, nautchiaksratun maŋŋuqavigruaŋitchuatun iłłutiŋ. Tavraasii iłuiḷḷiuġutit nagliksaaqtirrusiallu qaimmata uqaluk pisigivlugu, iliŋich tavrauvvaa nikatchaktut aasii qapiqłutiŋ.

²² Aasiiḷi nautchiaksrat kataktuat akunġannun kakiḷḷaġnat nauruat, ittut iñuktitun tusaaruatun uqaluŋmik, aglaan uŋiarrisit mattumani iñuuniaġniġmi piviuttaqsriñġuvlu suġaliġnik nagguviksraiġaat uqaluk, aasii iñuusiŋich allaŋŋuqtauŋił̣ł̣utiŋ.

²³ Aasiiḷi nautchiaksrat kataktuat nunagiksuamun iñuktitun ittut tusaaruatun uqaluŋmik akuqtupiaġataqługu, aasii iñuusiŋich allaŋŋuqtauvlutiŋ, nautchiaksratun kataktuatun nunagiksuamun, aasii naurivḷuni iḷaŋiññik tallimakipiatun, iḷaŋich piŋasukipiatun, suli iḷaŋich iñuiññaq qulitun.

Uuktuun Palauvaksraġiitchuatigun

²⁴ Allamiksuli uuktuunmik Jesus uqautiŋagai, Atanniqsimmataa Taavruma qiḷaŋmiittuam ittuq iñuktun kanġaqsruiruatun palauvaksraġiksuanik nautchiaqaġviŋmiñun.

²⁵ Tavra iñuich siñiktillugich, uumigiriŋa qaiñiqsuq aasii kanġaqsruivḷuni palauvaksraġiitchuanik akunġannun palauvaksraġiksuat, aasii kanġaqsruiqqaaqłuni aullaqłuni.

²⁶ Tavraasii palauvaksrat naummata naummaġiksikavsakłutiŋ, palauvaksraġiitchuat salapqiŋammiut.

²⁷ Tavraasii kivgaŋisa nunaqaqtuaq ullakługu uqallautiŋagaat, Aŋuun, palauvaksraġiksuanik kanġaqsruiŋarutin nautchiaqaġvigñun. Qanuqłutiŋ palauvaksraġiitchuat salapqiqpat?

²⁸ Ilaan uqallautiŋagai, Uumigirim savaaġiŋagaa taamna. Kivgat apiġiŋagaat, Aullaquvisigut nutchugaġiaġlugich palauvaksraġiitchuat?

²⁹ Ilaan uqallautigiññaŋagai, Naagga, iḷaanni katitchaġuvsigik palauvaksraġiitchuat maŋŋuiyaqpiaġisi palauvaksraġiksuat nutchugaqatigilugich palauvaksraġiitchuanun.

³⁰ Iluqatik naulich atautchikun kivriviksramunaglaan, aasii kivrivik tikitpan uqallautiniaġitka kivririt, Katitqaaqsigik palauvaksraġiitchuat aasii qiḷiqsruġlugich atautchimun ikipkagaksriuġlugich, aglaan katillugich palauvaksraġiksuat suġalliqpimñun.

Uuktuun Nautchiaksrakun Atiqaqtuakun Mustard-mik

³¹ Allamiksuli uuktuunmik Jesus quliaqtuaġutiŋagai, uqaqłuni, Atanniqsimmataa Taavruma qiḷaŋmiittuam nausaiññaġniŋa arriqaqtuq mustard-mik nautchiaksramik iñuum nautchirriutikkaŋatun nautchiaqaġvigmiñun.

³² Mikiniqsraugaluaŋŋaġmi nautchiaksrapayaaniñ, naukami aŋiniqsraġuġuuruq nauriapayaaniñ aasii napaaktuġuqłuni. Tiŋmiat qaivḷutiŋ ugluliuqtut qisiqsiutiŋiññun.

Uuktuun Imaksrakun

³³ Jesus uqallautivsaaŋagai allamiksuli uuktuunmik. Atanniqsimmataa Taavruma qiḷaŋmiittuam nausaiññaġniŋa arriqaqtuq imaksramik. Aġnam imaksraq akutqatigigaa palauvaŋmun, iluqaan puvlagataqtillugu.

Jesus Summan Uqaqtilaaŋa Uuktuutinik

³⁴ Iluqaisa tamatkua Jesus uqautigiŋagai iñusalaŋnun uuktuutitigun. Ilaan uqautisuŋiñŋagai sunik uuktuutauŋitchuakun.

³⁵ Ilaa tainna piŋaruq taŋŋiutausaqługu God-im uqaqtaata uqaluanun inna, “Uqautiqaġniaqtuŋa uuktuutinik iliŋiññun; Uqautiniaġitka sunik kaŋiqsiñaiñŋaruanik nunaqaŋa savaagumman.”

Jesus Sivunniuġaa Uuktuun Palauvaksraġiitchuatigun

³⁶ Tavrani Jesus qimaŋagai iñusalaich aasii isiqłuni iglumun. Aasii iḷitchitquraŋi ullautiŋarut ilaanun uqaqłutiŋ, uqauttutigut sivuniŋanik uuktuutim palauvaksraġiitchuatigun nautchiaqaġviŋmi.

³⁷ Ilaan kiuŋagai, Iñuk kanġaqsruiruaq palauvaksraġiksuanik Iġñiġigaa iñuum.

³⁸ Nautchiaqaġvik nunauruq, aasii palauvaksraġiksuat sivuniqaqtut iñuŋiñik God-im atanniqsimakkaŋiñik. Palauvaksraġiitchualli iñugigai Tuunġaum.

³⁹ Aasii taamna uumigiri kanġaqsruiruaq tamatkuniŋa palauvaksraġiitchuanik Tuunġaq, kivrivik aasii sivuniqaqtuq nunam isuanik, aasii kivririt isaġulgich.

⁴⁰ Palauvaksraġiitchuat katitaummatun aasii ikipkaqługich igniġmun, tainnatuttauq piñiaġmiuq nunam isuani.

⁴¹ Iġñiŋan Iñuum tiliñiaġai isaġuligni, aasii ilaisa katinniaġaich atanniqsimakkaġmiñiñ piiyaġlugich iluqaisa piḷuksisauruat, iluqaisalu pigiitchualiqirit,

⁴² aasii igillugich inaanun igniqpaum. Tavrani iñuich qianiaqtut tiriqtinniaġaiḷḷu kigutitiŋ.

⁴³ Tavraniasii God-im iñuŋi iłuaqtuat qaumaniqaġniaqtut siqiñiqtun Aapamiŋ Atanniqsimaviani. Iñuum siutiqaqtuam naalaġniḷiŋa.

Uuktuun Iriqsimaruakun Suġalikun

⁴⁴ Atanniqsimmataa Taavruma qiḷaŋmiittuam ittuq suġaliqtun akisuruatun iriqtauruatun nautchiaqaġviŋmi. Iñuum paqinnamiuŋ sautqiŋagaa. Aasii quviatchakpaił̣ł̣uni aullaqłuni tuniŋagai iluqaisa pigikkani tauqsiutiqaġukłuni naamaruanik maniŋñik aasii tauqsiqł̣ugu taamna nautchiaqaġvik.

Uuktuun Akisuruakun Uyaġagiksuakun

⁴⁵ Aasiisuli, Atanniqsimmataa Taavruma qiḷaŋmiittuam inmiuq tauqsiġñiaqtitun ivaqłiaruatun akisuruanik uyaġagiksuanik.

⁴⁶ Paqinnami atautchimik akisuruamik uyaġagiksuamik akisuqpaktuamik, aullaqłuni tuniŋagai suġauttapayaani, aasii tauqsiqł̣ugu taamna akisuruaq uyaġagiksuaq.

Uuktuun Kuvrakun

⁴⁷ Aasiisuli Atanniqsimmataa Taavruma qiḷaŋmiittuam ittuq kuvratun kuvriutauruatun, aasii kuvraqługich qanusipayaat iqaluich.

⁴⁸ Kuvraġviksraiġutimman, iñuich nuqinŋagaat nunamun aasii aquptaaqłutiŋ ilaaguaqługich nakuuruat iqaluich utkusigñun, aasii igiłługich pigiitchuat.

⁴⁹ Tainnatun inniaqtuq nunam isuani. Isaġulgich qaiñiaqtut aasii ilaaguaġlugich pigiitchuat iñuich nakuuruaniñ,

⁵⁰ aasii igillugich inaanun igniqpaum. Tavrani iñuich qianiaqtut suli tiriqtinniaġaich kigutitiŋ.

Nutauruallu Utuqqauruallu Suġalġich

⁵¹ Jesus apiġiŋagai, Kaŋiqsivisigik taapkua iluqaisa? Ilaisa kiuŋagaat, Aaŋ.

⁵² Tavra ilaan uqallautiŋagai, Tavraasii kaŋiqsiñiġuvsi, itqaumasitchi tamatkua iḷisaŋaruat Atanniqsimmataanik Taavruma qiḷaŋmiittuam igluqpiraqtuatun ittut, salapqiiḷḷaruatun sunik nutauruanik naagga utuqqauruanik suġalliqpiŋmiŋniñ.

Jesus Ukpiġiŋitkaat Nazareth-mi

⁵³ Tavra Jesus naannamigich taapkua uuktuutit, ilaa aullaŋaruq tavraŋŋa.

⁵⁴ Aasii tikiññami ilaan nunamiñun, iḷisautiŋagai iñuich aŋaiyyuvianni. Iñuich aliuġutchaŋarut, aasii uqallakłutiŋ, Sumiñ uvvauna iñuk piññakpa inna isumattunmik makkuniŋalu aliuġnaqtuanik savaanik?

⁵⁵ Uvvauna kaamniġum iġñiġiŋitpauŋ? Aakaŋa taiguutiqaŋitpa Mary-mik? Aasiisuli aniqatigiŋitpagich James-lu, Joseph-lu, Simon-lu, Judas-lu?

⁵⁶ Suli nayaaluŋi maani iñuuŋitpat? Sumiñ aasiuvvauna iñuk piññakpa isumattunmik piḷḷasivḷuniḷu aliuġnaqtuanik?

⁵⁷ Tavra iliŋich qanuqpaaŋaliŋarut. Tavra Jesus uqallautiŋagai, God-im uqaqtaa nanġausiaqallaruq sumiḷiqaa aglaan nunamiñi iḷamiñiḷu.

⁵⁸ Tavra ilaa piŋaitchuq iñugiaktuanik aliuġnaqtuanik savaanik tavrani, pisigivlugu ukpiġutairrutaat.