1 Samuel 17 - Iñupiatun Mumiksat Uqalugiksuat

Goliath-gum Piyumisaaŋagaich Israel-miut

¹ Philistia-ġmiut katinŋarut aŋuyaksaqhutik Socoh-mi, inauruaq Judah-mi; nullaŋarut inimi atiqaqtuamik Ephes Dammim-mik, qitqagni Socoh-vlu Azekah-vlu.

² Saul-lu Israel-miullu katinŋarulli Elah Valley-mi, itqanaiyaqhutik aŋuyagukługich Philistia-ġmiut.

³ Philistia-ġmiut takłauriŋarut qimiqqami aasiiḷi Israel-miut allamiḷi qimiqqami, natiġnaq uvva akunġanni.

⁴ Aŋun atiqaqtuaq Goliath-mik, qairuaq inimiñ Gath-mik atiqaqtuamiñ, qaiŋaruq Philistia-ġmiut nullaġvianniñ piyumisaaġiaqługich Israel-miut. Aktigiŋaruq quliŋŋuġutaiḷatun isigagniqtun;

⁵ annuġaaqaŋaruq patukpagmik uqumaisigikavsaktuamik tallimakipiaq iñuiññaq tallimatun (125) pounds-tun suli patukpagmik nasautaqtuqhuni.

⁶ Niuŋiksuli puuqaġmivḷutik patukpagmik, aasii suli nanmaqaqhuni nauligaunmik patukpagmiñ savaamik.

⁷ Nauligautaa siḷiktigiŋaruq kalikuliuġutit qiruatun, suli savił̣haq nuvua uqumaisigiŋaruq akimiatun (15) uqumaisilaaġunmi. Aŋuyakti saaŋagun pisuaŋaruq tigumiaqaqhuni akkiaġaunmik.

⁸ Goliath-gum makitavluni saqłautiŋagaich Israel-miut, “Suvisiimña maani takłauriŋavisi aŋuyagumavlusi? Uvaŋa Philistia-ġmiuguruŋa, ilivsi kivgauruasii Saul-mun! Piksraġitchi iḷavsiññik suġuktiksramnik.

⁹ Akimaluni tuqutpaŋa, uvagut kivgauniaqtugut ilivsiññun; aglaan uvaŋa tuqullugu akimaguma, ilivsi kivgauniaqtusi uvaptignun.

¹⁰ Uvani akkupak saatkivsi aŋuyaunmun ilivsi Israel-gum aŋuyaktigiraasi. Piksraqusaaġivsi iḷavsiññik suġuqatiksramnik!”

¹¹ Saul-guvlu iñuŋisalu tusaagamisiuŋ tainnaġman iqsitchakpaŋarut.

David Nullaġviani Saul-gum

¹² David iġñiġigaa Jesse-m, Ephrath-miuguruam Bethlehem-miñ Judah-miittuamiñ. Jesse iġñiqaġniqsuq tallimat piŋasunik, aasii taimani Saul umialgumman, ilaa aŋayuqaksraġuaniŋamaruq.

¹³ Piŋasut aŋayukłiich iġñiŋich Saul-kun aŋuyagiaŋarut. Aŋayukłiq Eliab, tuglia Abinadab, aasii piŋayuat Shammah.

¹⁴ David nukaqłiuruq iġñiġuruaniñ, aasii taapkunuŋa piŋasunun aŋayukłiuruanun nayuqtiłługu Saul,

¹⁵ David utiqtaġuuruq Bethlehem-mun iḷaanni, qaunagiyaqtuqługich aapami imnaiŋich.

¹⁶ Goliath-gum piyuumisaaġaġigaich Israel-miuguruat uvlaamiḷu anaqamiḷu malġukipiani (40) uvluni.

¹⁷ Uvlut iḷaŋanni Jesse-im uqallautigaa David, “Piḷutin avvaŋanik bushel-gum iliktinŋaruanik palauvaksranik suli ukuniŋa qulinik punniġnik, aasii qilamiksruġlutin aatkich aniqatigiraġnun nullaġviannun.

¹⁸ Aasii ukua qulit cheese-gich aallugich qaukłiuraŋannun. Iḷitchuġisaġumautin qanuq aniqatiitin pimmagaisa aasii utqurriḷutin sumik iḷitchuqqutiksramnik iliŋnun tautugniḷugich suli nakuuniḷugich.

¹⁹ Umialguruatiin Saul, aniqatiitillu, suli allat Israel-miut Elah-m Natiġnaŋaniittut aŋuyakługich Philistia-ġmiut.”

²⁰ David makinŋaruq uvlaakumman uvlaatchaurami, allamik qaunaksriksraqługich imnaich, niqiḷḷu pivḷugich, aasii aullaqhuni Jesse-m pitqutaagun. Tikiññiqsuq nullaġviannun Israel-miut aullaqsaġmiullu aŋuyagviksramignun, saqłaalavlutik aŋuyaktuat nipaannik.

²¹ Philistia-ġmiullu Israel-miullu aŋuyaktiŋich inillaŋarut aŋuyaksaqhutik, saarrutiŋavlutik.

²² David-gum uniñŋagaich niqit qaukliuruamun suġauttanun, aqpamik aŋuyaksaqtuanukhuni, aniqatiimiñukhuni, aasii apiġivlugich qanuq pimmagaisa.

²³ Uqaqatigipkaqługich, Goliath saavittuq aasii saałługich Israel-miut sivuani piusimisun. Aasii David-gum tusaaŋagaa.

²⁴ Israel-miut tautukkamirruŋ Goliath, tatamaalavlutiŋ qimaaŋarut.

²⁵ “Tautuksiuŋ!” inmignun uqallaŋarut. “Tusaasiuŋ piyumasaaġutaa! Umialik Saul unniqsuqłiiŋaruq akiḷiqpagniaġnivḷugu ilaanik tuqutchiruaq; umialgum qaiññiaġmigaa suli paniñi tuvaaqatigitqulugu suli aapaŋata iḷaŋich akiḷiipkaġniaŋiñmigaich taxes-nik.”

²⁶ David-gum apiġiŋagai aŋutit qanittuat ilimiñun, “Sumik piññagniaqpa aŋun tuqutchikpan taaptumiŋa Philistia-ġmiumik aasii Israel piiġḷugu tavraŋŋa kanŋunaqtuamiñ? Kiñauna taamna ukpiŋaitchuaq Philistia-ġmiuguruaq kipakłiqpa aŋuyaktiŋiññik iñuuruam God-im?”

²⁷ Uqallautigaat suniaqtilaaŋat aŋun tuqutchiruaq Goliath-mik.

²⁸ Eliab-gum, David-gum aŋayukłiq aapiyaŋata, tusaaŋagaa David uqautimmagich aŋutit. Qinnautiŋagaa David aasii uqallakłuni, “Suliqivich imña maani? Kia amma qaunagivagich imnaitin taamani nunagluktuami? Iḷisimaqpałhaaġnasugirutin uvva! Qaiŋarutin qiñiqtuaġuksiññaqługich aŋuyaktuat!”

²⁹ “Sulgitpik imña?” David apiqsriruq. “Apiqsriyumiñaiññiqpik unniimña?”

³⁰ Saattuq allamun aŋunmun aasii apiqsrulgił̣ł̣ugu apiqqutigiramiñik, aasii tavra apiqsrituaġman, kiuraġigaat atiruamik.

³¹ Iḷaŋisa aŋutit tusaaŋagaat David uqallagman, aasii kilikługu Saul, qaitquriruaq David-mik.

³² David uqallaktuq Saul-mun, “Umialikpauruatiin, kia unnii iqsigiruksraġiŋitkaluaġaa taamna Philistia-ġmiuguruaq! Uvaŋa suġugiaġniaġiga.”

³³ “Naumi,” kiugaa Saul-gum. “Qanuġlugu suġugniaqpiuŋ? Aŋutaiyaagusiññaqtutin, aasii ilaa aŋuyaktauŋaruq iñuuniqtutilaamisun!”

³⁴ “Qutchiksuaguruatiin,” David uqallaktuq, “Qaunagisuugitka aapaa imnaiŋich. Lion-gum naagga akłam aullautimmarruŋ imnaiyaaq,

³⁵ maliqataġuugiga suġukługu, suli annautivlugu imnaiyaaq. Aasii lion-gum naagga akłam saanmaŋa, tigusuugiga iggiaŋagun aasii piyukługu tuqulġataqługu.

³⁶ Tuqutchiŋaruŋa lion–nik suli akłanik, suli tainna piyumiñaġmigiga taamna ukpiŋaitchuaq Philistia-ġmiuguruaq, kipakłiqsuaq aŋuyaktiŋiññik iñuuruam God-im.

³⁷ Atanġum annautiŋagaaŋa lion-niḷḷu akłaniḷḷu; annautiniaġmigaaŋa taavsrumaŋŋa Philistia-ġmiumiñ.” “Kiami,” Saul-gum kiugaa. “Ki, aullaġiñ, aasii Atanġum itqatigilisin.”

³⁸ Saul-gum qaitkaa aŋuyaunnaq annuġaani David-mun atuquvlugich: patukpak niaquġun, David niaquanun iḷigaa, suli qaliġuaq aŋuyaunnaq.

³⁹ David-gum qiḷiqsruutigaa savikpak aŋuyaunnam qaaŋanun aasii pisuaġniḷuaqsivḷuni, aglaan pisuayuitchuq, qanukkii atuqqigutiŋaił̣ł̣ugich. “Aŋuyakkumiñaitchuŋa iluqaisa atuġlugich,” uqallaktuq Saul-mun. “Atuqqigutiŋaitkitka.” Tavraasii mattaqługich.

⁴⁰ Tigugaa qiruurani imnaiḷiqigami aasii tigusimmivḷuni tallimanik uyaġagnik kuuġuluuramiñ aasii puuġuramiñukługich. Illuutini itqanaiqł̣ugu, aullaqtuq kasuġiaqługu Goliath.

David-gum Akiiḷigaa Goliath

⁴¹ Philistia-ġmiuguruaq, Goliath, pisuanagutiruq tuŋaanun David-gum, akkiaġaunmik tigumiaqtiŋa sivuani pisuaqhuni. Qalliiññaqtuq,

⁴² aasii qiñilluataġamiuŋ David, immiŋaruq kipakkunmik ilaanun qanukkii David iñugiksuq, aŋutigiŋuluktuq aŋutaiyaaq.

⁴³ Uqallaktuq David-mun, “Suksraun una taamna qiruuraq? Qimmiunasugiviŋa?” Aasii uqallamaqłuutinik ququaqtuq god-imiñiñ David-mun.

⁴⁴ “Qaiñ,” piyumisaaġaa David, “qaitchumagiga timin qupaługnullu niġrutinullu niġitqulugu.”

⁴⁵ David-gum kiugaa, “Qairutin akiḷḷiqsruqłuŋa tigumiaqhutin savikpagmik, panamik, suli nauligaunmik. Aglaan uvaŋa qairuŋa akiḷḷiqsruqsaqłutin atqagun Atanġum Sapiġñaqtuam, God-auruam Israel-miut aŋuyaktiŋiññun, ilvich kipakkutikun akiḷḷiqsruqtaqpich.

⁴⁶ Uvanipiaq uvlumi Atanġum iḷiñiaġaatin suaŋŋatimnun; akiiḷiñiaġikpiñ aasii niaquiġutin. Aasii uvaŋa qaiññiaġitka timiŋi Philistia-ġmiut aŋuyaktit qupaługnullu niġrutinullu niġitqulugich. Tavraasii nunapayauraq iḷitchuġiniaqtuq Israel God-iqaqtilaaŋanik,

⁴⁷ aasii iñupayaaq maani iḷitchuġiniaqtuq Ataniq savikpaiḷḷuniunnii naagga nauligautaiḷḷuniunnii annautiyumiñaġaich iñugni. Ilaa akimmatiqaqtuq aŋuyagniġmi, suli ilaan iḷiñiaġmigaasi iluqasi uvagut suaŋŋatiptignun.”

⁴⁸ Goliath pisuanagutilgitchuq tuŋaanun David, aasii David aqpanŋaruq tuŋaannun Philistia-ġmiut aŋuyagviata aŋuyagiaqługu Goliath.

⁴⁹ Isaksivḷuni uyaġagmik puuġuramiñiñ, illuutitchaqtuq tuŋaanun Goliath-gum. Uyaġak tunŋaruq qauŋanun aasii niaqquaqługu, aasii Goliath palluqhaaŋaruq.

⁵⁰ Tavraasii, savikpaiḷaaqłuni, David-gum akiiḷiŋagaa Goliath illuunmiglu uyaġagmiglu!

⁵¹ David-gum aqpamik ullakkaa, qulaani makitavluni, piiġaa Goliath-gum savikpaŋa puuŋaniñ, aasii niaquiqł̣ugu tuqutkaa. Philistia-ġmiut iḷitchuġikamik aŋuyaktiqpaktik tuqutilaaŋanik, qimaaŋarut.

⁵² Aŋutiŋich Israel-miullu Judah-ġmiullu saqłaalavlutik aqpamik maliqatanagutigaich Gath-munaglaan suli upkuaqpaŋiññun Ekron-gum. Philistia-ġmiut kiḷḷiaqtat ulġuġaaŋammiut saniġaanun apqutim Shaaraim-mugiam, Gath-munaglaan suli Ekron-munaglaan.

⁵³ Maliqatairuat Philistia-ġmiunik Israel-miut utiġamik, piññaktaaġiŋagaich suġauttaŋich.

⁵⁴ David-gum piŋagaa Goliath-gum niaquŋa aasii Jerusalem-muutivlugu, aglaan Goliath-gum aŋuyautiŋich tupiġmiñiitinŋagaich.

Saul-muutigaat David

⁵⁵ Saul-gum tautukkamiuŋ David aŋuyagiaqtuaq Goliath-mik, apiġiŋagaa Abner, qaukłiuruaq aŋuyaktimiñun, “Abner, kia iġñiġivauŋ David?” “Nalupiaġataqtuŋa, Qutchiksuaguruatiin,” Abner-m kiugaa.

⁵⁶ “Ki, iḷitchuġiyyaġiñ,” Saul-gum tiligaa.

⁵⁷ Tavraasii David utiġman tuqunŋaqqaaqługu Goliath, Abner-m Saul-muutiŋagaa. David-gum suli tigumiaġiŋŋaan Goliath-gum niaquŋa.

⁵⁸ Saul-gum apiqsruġaa, “Nukatpiaq, kia iġñiġivatin?” “Iġñiġigaaŋa kivgaqpich Jesse-m Bethlehem-miuguruam,” David-gum kiugaa.