Matiu 13 - EBƆRƐ BE KAWƆLEduupo be keŋasa na be asheŋ ( Maak 4:1-9 ; Luuk 8:4-8 ) 1 Kumo be kamɔnchɛ na kikɛ nɛ Yesu lar laŋ na to n yɔ Galili be kepagboŋ na ase n ya kaa tase. 2 Jimaŋ nɛ k daŋ shɛr ŋ kulti mo na daa shi ga nɛ e kpal loŋ so n luri ekuloŋ to n chena n ta aŋasa ŋ ŋini jimaŋ na asɔ damta. Saŋɛ na so nɛ bumo alɛ yil kedeŋi so. 3 Aŋasa nɛ e daŋ ta ŋ ŋini bumo asɔ damta a kaŋɛ: “Kanyɛn ko e daa wɔtɔ n lar n yɔ mbe kudɔsawule so nɛ e ya duu asɔ. 4 E ka ya kaa ŋmenyaŋ asɔ duuso na nɛ amo be ako tɔr ekpa to nɛ mbuibi ba tise amo n ji. 5 Nɛ ako malɛ tɔr kejasawule so, kakpa nɛ eshishɛr maŋ shi. K maŋ chɛr ko nɛ a kɔr, ŋkpal manɛ so, a maŋ yɔ nchiŋ ko. 6 Ama epeŋi ka baŋ lar nɛ asɔ kɔrso popɔrbi na bolo to, ŋkpal manɛ so, amo be nliŋi maŋ yɔ nchiŋ ko nɛ asɔ na kikɛ wɔl. 7 Asɔ duuso na be ako malɛ tɔr ewi to nɛ ewi na daŋ m pɛ amo. 8 Ama asɔ duuso na be ako malɛ tɔr eshishɛr lela to ŋ kɔr n daŋ n wora. Amo be ako wora bibi kalfa kalfa, ako adesheshe, ako malɛ adesasa.” 9 Keŋasa ere be kaman nɛ Yesu kaŋɛ: “To, fo nɛ fo kɔ asoe, fo nu.” Kusɔ nɛ k ba nɛ Yesu daa bɔ aŋasa be asheŋ ( Maak 4:10-12 ; Luuk 8:9-10 ) 10 Ade be kaman nɛ bebɛsopo na ba bishi Yesu le: “Manɛ e ba nɛ fee ta aŋasa a malga abɔrɛsheŋ a sa basa ere?” 11 Nɛ Yesu kaŋɛ bumo le: “Ebɔrɛ bugi mbe kuwura na to be kesheŋ ŋini be ewulo nna n sa menyi, ama e maŋ wora loŋ n sa basa pɔtɛ bre. 12 Ŋkpal manɛ so, ekama nɛ e kɔ beeŋ naŋ nya ga n ti so, ama ekama nɛ e maŋ kɔ, gbrɛ nɛ e kɔ na gba, baaŋ sɔ amo mo kutɔ. 13 Kusɔ nɛ k ba nɛ mee ta aŋasa a bɔ a sa bumo na nde: Baa keni, ama b maa wu shɛŋ, baa nu, ama b maa nu to ŋko a pin to. 14 Amoso, kusɔ nɛ anebi Aizaaya daŋ wu ŋ kaŋɛ na bɔla ekpa ŋkpal bumo be kebaawɔtɔ ere so nna na. E yɛ: ‘Basa ere beeŋ nu hale n ya gben, ama b maaŋ pin to, baaŋ keni hale n ya gben, ama b maaŋ wu shɛŋ. 15 Ŋkpal bumo be ŋgbene ka du kpakpa so, b ti bumo be asoe so nseŋ buu bumo be anishi so. Nɛ mannɛ aloŋ, bumo be anishi beeŋ bugi asheŋ be kewuto nɛ bumo be asoe e bugi asheŋ be kenuto nɛ bumo be ŋgbene e bugi asheŋ be kepinto. Ebɔrɛ yɛ: Loŋ na, baaŋ ba ma kutɔ nɛ n lara bumo ashi bumo be kebaawɔtɔ dra to n sa bumo kebaawɔtɔ popɔr.’ 16 Menyi nɛ men kɔ anishi a wu nɛ asoe a nu ere, kagbenefuli la menyeya nna. 17 Kashenteŋ nɛ mee kaŋɛ menyi na fanɛ anebi damtaana nɛ Ebɔrɛ be basa damtaana daŋ yɛlga kewu asɔ nɛ menyee wu ere a maŋ nya amo n wu. B daŋ yɛlga kenu asheŋ nɛ menyee nu ere a maŋ nya amo n nu.” Yesu ka ŋini eduupo be keŋasa be kifito be asheŋ ( Maak 4:13-20 ; Luuk 8:11-15 ) 18 Nɛ Yesu kaŋɛ: “To, naniere, men nu asɔ nɛ eduupo be keŋasa na bee ŋini. 19 Ekama nɛ e bee nu Ebɔrɛ be kuwura na to be asheŋ ŋkaa maa pin kumo be asheŋ to na du fanɛ asɔ duuso nɛ a daŋ tɔr ekpa to na nna. E baŋ nu n loge, alubipo na bee ba nna m ba lara kamalga na mbe kagbene to. 20 Asɔ duuso nɛ a tɔr kejasawule so na du fanɛ esa nɛ e bee nu kamalga na nsaa sɔ kumo nɛ kagbenefuli epul na to na nna. 21 Ama k maa luri mo to nɛnɛ, amoso, e maa yirda a yɔ kufɔ. Awurfoŋ nɛ tɔrɔ baŋ tu mo ŋkpal kamalga na so, epul na to nɛ e bɛ so ŋ gben. 22 Asɔ duuso nɛ a tɔr ewi to na malɛ du fanɛ esa nɛ e bee nu kamalga na nna nɛ durnya ere to be kafɔŋ nɛ kumo be kemansherbisha ba luri n sɔ kamalga na be kaboŋ, nɛ e bɛ so ŋ gben. 23 Asɔ duuso nɛ a tɔr eshishɛr lela to na du fanɛ esa nɛ e bee nu kamalga na nsaa pin kumo to na nna. Le be esa e naa bar tɔnɔ kashenteŋto na fanɛ kananɛ asɔ duuso bee wora bibi na, saŋko a bee wora bibi kalfa, saŋko bibi adeshe, nɛ saŋko malɛ bibi adesa.” Asɔ duuso lubi be keŋasa be asheŋ 24 Ndoŋ nna nɛ Yesu naŋ bɔ keŋasa ko ŋ kaŋɛ bumo. E yɛ: “Ebɔrɛso be kuwura na du fanɛ kanyɛn ko ka ya duu asɔ duuso lela mbe ndɔ to nna. 25 Kanyɛso ko ekama ka bee di nɛ mo doŋ ya duu asɔ duuso nɛ b maa ji n wɔtɔ asɔ duuso lela na to nseŋ choŋ. 26 Asɔ duuso lela na ka ba kɔr n fara a daŋ a sɔr nɛ asɔ duuso nɛ b maa ji na malɛ fara a lar. 27 Ndoŋ nna nɛ kudɔ na wura be anya ba bishi mo le: ‘Ebunyampo, mannɛ asɔ duuso lela nɛ fo daŋ duu fo ndɔ to na a? To, nɛ nnɛ nɛ asɔ duuso lubi ere malɛ shi?’ 28 Ndoŋ nna nɛ kudɔ na wura kaŋɛ mo le: ‘Ma edoŋ ko e wora loŋ na.’ Nɛ anya na bishi mo: ‘Fee sha fanɛ an ya tia amo n lɛ a?’ 29 Nɛ kanyɛn na kaŋɛ bumo: ‘Ayai, nɛ mannɛ aloŋ, men ya kaa tia alubi na, menyeeŋ tia alela na be ako n ti so. 30 Men yige amo nɛ alela na kikɛ nɛ a baa yil a daŋ hale nɛ kasɔteŋi be jemanɛ e ya fo nɛ ŋ kaŋɛ beteŋipo na le: Men tia alubi na pɔɛŋ ŋ kre amo ntuŋ so n ta amo n wɔtɔ edɛ to. Amo be kaman nɛ men teŋi alela na n wɔtɔ ma kapuro to.’ ” Kakilia be keduuso be keŋasa be asheŋ ( Maak 4:30-32 ; Luuk 13:18-19 ) 31 Nɛ Yesu naŋ kaŋɛ bumo keŋasa popɔr fanɛ: “Ebɔrɛso be kuwura na du fanɛ kakilia be keduusobi nna, aduusoana kikɛ be kefimbi nɛ esa bee ta a duu mbe kasawule so. 32 Nɛ k bee daŋ a ki keeyagboŋ a chɔ keeya kama na nna nɛ mbuibi ba kaa tɔ amo be asha a wɔtɔ kumo be ayabi to.” Yiisi be keŋasa be asheŋ ( Maak 4:33-34 ; Luuk 13:20-21 ) 33 Nɛ Yesu naŋ bɔ bumo keŋasa ko ŋ kaŋɛ: “Ebɔrɛso be kuwura na du fanɛ yiisi nna. Eche baŋ ta yiisi n wɔtɔ katishaŋgboŋ nɛ nyifu to ŋ gbiti amo, a bee dii nna le fɔŋgrɔŋ.” 34 Aŋasa nɛ Yesu daŋ ta a kaŋɛ e jimaŋ na asheŋ ere kikɛ. E daa sha nɛ e malga kamalgabi kama n sa bumo, aŋasa nɛ e daa bɔ. 35 E daŋ wora loŋ nna nɛ kusɔ nɛ anebi ko daŋ kaŋɛ na e bɔla ekpa. Anebi na yɛ: “Ebɔrɛ kaŋɛ: ‘M ba kaa malga bumo kutɔ, aŋasa nɛ meeŋ baa bɔ bumo. Meeŋ bugi asheŋ nɛ a la wulo be asɔ, yili kasɔto be jemanɛ na m ba fo mbre n sa basa.’ ” Yesu ka bugi asɔ duuso lubi be keŋasa na be kifito be asheŋ 36 Ade be kaman nɛ Yesu yige jimaŋ na nseŋ luri laŋ to. Ndoŋ nna nɛ mbe bebɛsopo ba bishi mo le: “Fo maaŋ kaŋɛ anyi asɔ duuso lubi nɛ b duu kudɔ to na be kifito a?” 37 Nɛ Yesu kaŋɛ bumo: “Esa nɛ e duu asɔ duuso lela na e la ma, Nyiŋgbasa Pibinyɛn. 38 Kudɔ na e la durnya ere nɛ asɔ duuso lela na malɛ la Ebɔrɛ be kuwura na to be basa. Asɔ duuso lubi na malɛ e la alubipo na be basa. 39 Edoŋ nɛ e duu asɔ duuso lubi na e la Setani. Kasɔteŋi be jemanɛ na e la lalaloge be jemanɛ na nɛ beteŋipo na malɛ la emalaika. 40 Kananɛ b baŋ chala asɔ duuso lubi na n chɔɔ edɛ na gbagba chap nɛ asheŋ beeŋ wora lalaloge be jemanɛ na. 41 Kumo be jemanɛ na ma, Nyiŋgbasa Pibinyɛn beeŋ shuŋi ma emalaika nɛ b chala asɔ kama nɛ a bee shin nɛ basa bee wora a da Ebɔrɛ so na nɛ alubiworapoana kikɛ nyam ashi ma kuwura ere to 42 n lɛ edɛ wuloŋwuloŋ to. Ndoŋ nɛ basa wɔtɔ a shu nsaa we anyi to na. 43 Saŋɛ na so nɛ Ebɔrɛ malɛ be basa wɔ bumo Tuto be kuwura to a nyɛkpɛ so fanɛ epeŋi na. To, fo nɛ fo kɔ asoe, fo nu.” Kpanjawu to be kusɔ shaso be keŋasa be asheŋ 44 Nɛ Yesu naŋ kaŋɛ: “Ebɔrɛso be kuwura na du fanɛ kusɔ shaso ko ka ŋana a wɔ kasawule ko to nna. Ndoŋ nna nɛ kanyɛn ko ya wu kumo nɛ mbe kagbene fuli mo ga nɛ e lɔŋɛ kumo ŋ ŋana kasawule to nɛnɛ. Kumo be kaman nɛ e ya ta mbe asɔ kikɛ n fa nseŋ ya tɔ kasawule na.” 45 Nɛ Yesu naŋ kaŋɛ: “Kede be kaman, ebɔrɛso be kuwura na du fanɛ yawujipo nɛ e na a fin yawu kpakpaso be ashembi lela nɛ e tɔ na nna. 46 E na a fin amo loŋ n ya wu kumo nɛ k walɛ ga nseŋ ya fa mbe asɔ kikɛ nɛ e ya tiŋ n tɔ kumo.” 47 Nɛ Yesu naŋ kaŋɛ: “Kede malɛ gba be kaman ebɔrɛso be kuwura na du fanɛ b ka lɛ keshewu n wɔtɔ kepagboŋ to nna nɛ k pɛ ekɔrɔtɔ be yiri kikɛ. 48 K baŋ pɛ m bɔlɔ, ekɔrɔtɔpɛpoana na bee gberge kumo nna n dii kedeŋi so n ya chena n tise ekɔrɔtɔana na to n ta alela na n wɔtɔ bumo be nlantaŋɛana to nseŋ ta amo be alubi na n lɛ. 49 Lalaloge be jemanɛ na, loŋ nɛ asheŋ beeŋ baa du. Amo be jemanɛ na, emalaika beeŋ nite n chala basa lubiana ashi belela to n ta bumo n lɛ n wɔtɔ edɛ wuloŋwuloŋ to. 50 Ndoŋ nɛ basa wɔtɔ a shu nsaa we anyi to na.” Kashenteŋ dra nɛ kashenteŋ popɔr be asheŋ 51 Ade kikɛ be kaman nɛ Yesu bishi bumo: “Men pin asheŋ ere kikɛ to a?” Nɛ b shuli ŋ kaŋɛ: “Mm, an pin amo to.” 52 Nɛ e kaŋɛ le: “Mbraŋinipo kama nɛ b ŋini mo ebɔrɛso be kuwura na to be asheŋ baa du fanɛ laŋwura ko ka bela asɔ popɔr nɛ asɔ dra ashi mbe kpanjawu to be ebu to n lar na nna.” B ka kini Yesu ashi Nazarɛt be asheŋ ( Maak 6:1-6 ; Luuk 4:16-30 ) 53 Yesu ka bɔ aŋasa ere n loge nɛ e lar kade na to 54 n yɔ mo gbagba be kade to n ya ŋini basa abɔrɛsheŋ ashi bumo be nshɛrbu to nɛ mbe keŋini na chinchiŋ basa kama nɛ b nu amo na ga nɛ b bishi abar: “To, nnɛ nɛ kanyɛn ere nya le be kanyiasheŋ ere? Nɛ mbe emamachi be asheŋ woraso ere malɛ ai? 55 Mannɛ mo e la kapɛnta na pibi na a? Mannɛ mo nio e la Mɛɛri na a? Kumo be kaman, mannɛ mo sipoana e la Jeems nɛ Josɛf nɛ Saimɔn nɛ Judas na a? 56 Mannɛ anyi nɛ mo sipocheana kikɛ e wɔ nfe na? To, nɛ nnɛ nɛ e nya le be asheŋ ere kikɛ?” 57 Ndoŋ nna nɛ b kpal kumo so ŋ kini kesɔ mo. Nɛ Yesu kaŋɛ bumo: “Anebi kikɛ bee nya bunyaŋ kaplɛkama she mo gbagba be kade to nɛ mbe laŋ to ebi kutɔ.” 58 E daa maŋ wora emamachisheŋ damta ndoŋ ŋkpal basa na ka daa maa kɔ yirda so. |
© 2015 GILLBT Ghana Institute of Linguistics, Literacy and Bible Translation