1 Samuɛl 17 - EBƆRƐ BE KAWƆLGoliɛf ka to Israɛl be benapo emaŋ be asheŋ 1 Kachako nɛ Filisti be basa ba abar so ashi Sukɔɔ nɛ k wɔ Juda be efuli so na nɛ b ba kɔ Israɛl be basa kena. B daŋ wora bumo be keeyi to ashi Efis Dammim nɛ k wɔ Sukɔɔ nɛ Azeka be kefɛato na nna. 2 Nɛ Sɔɔl nɛ Israɛl be benapo malɛ ba abar so m ba wora bumo be keeyi to ashi ketaŋɛ nɛ baa tre Ela na be kaba nseŋ yili ndoŋ m bela ase m bɛ abar so kelargato nɛ b ya kɔ Filistiebi na kena. 3 Filistiebi na daa wɔ kebee ko so nna nɛ Israɛlebi na malɛ wɔ kebee ko so, nɛ ketaŋɛ na dese bumo nɛ bumo be kefɛato. 4 Kanyɛn ko nɛ baa tre Goliɛf nɛ e shi Gaaf be kade to daŋ lar Filistiebi na be keeyi to nna m ba kaa to Israɛlebi na emaŋ. E daa shibi a chɔ dimɛdi kikɛ nɛ mbe nteŋ daa sa fanɛ ayadra akpanu nɛ gbrɛbi, 5 nɛ e buu kenyɛnkale nɛ b ta danyaŋ n wora nɛ kumo be egbɛ sa fanɛ kilo adunu nɛ ashunu nseŋ buu danyaŋ be kekpaŋwuro gba n ti so. 6 E daa kɔ danyaŋ be asɔ nɛ e bee ta a wɔtɔ a kuŋ mbe aya gba nna, nseŋ ta danyaŋ be tokobi a di mbe kaman. 7 Mbe kekpa be kedibi be bumburuŋ daa sa fanɛ keyapuye, nɛ kumo be kumu be egbɛ malɛ sa fanɛ kilo ashunu. Enapo ko daa juŋkpar mo nna a keta mbe kebɛlso be kusɔ kuŋso na. 8 Ndoŋ nna nɛ Goliɛf yili a ponte a kaŋɛ Israɛlebi na le: “Nuso be kena nɛ menyi alɛ gbare abar a ba nɛ men ba kɔ ere? Filisti be esa e la ma nɛ menyi alɛ la Sɔɔl be nyɛrbi! Amoso men lara menyi be enapo ko nɛ e gbelge m ba nɛ ma nɛ mo e kɔ. 9 Enapo na kaŋ tiŋ m pɔɔ ma so m mɔ ma, kumo ere, anyeeŋ ki menyi be anya, nɛ ma alɛ kaŋ pɔɔ mo so m mɔ mo, menyi alɛ beeŋ ki anyi be anya. 10 Menyi Israɛlebi be benapo fupo ere nɛ mee to emaŋ na. Men lara esa ko nɛ ma nɛ mo e kɔ abar!” 11 Sɔɔl nɛ mbe basa ka nu kusɔ nɛ Goliɛf kaŋɛ na, nɛ kufu pɛ bumo ga nɛ bumo be aba pɔ bumo. Deevid ka yɔ Sɔɔl be keeyi to be asheŋ 12 Deevid mo tuto e daa la Jɛsi nɛ e la Efrat be kanaŋ to be esa nsaa shi Bɛtlɛhɛm nɛ k wɔ Juda be efuliso na. Jɛsi daa kɔ mbia aburwa nna, ama saŋɛ nɛ Sɔɔl daa la ewura na nɛ e teŋ bel ga. 13 Jɛsi be mbia nimuso asa na nɛ Sɔɔl e daŋ yɔ kena to. Eliab e daa la bumo kikɛ to be enimu nɛ Aminadab bɛ so n ta Shamaa m bɛ so. 14 Deevid e daa la bumo kikɛ to be kebia, 15 nsaa wɔ Sɔɔl pe a bɛta a yɔ Bɛtlɛhɛm saŋko saŋko n ya ka kpa mo tuto be mbolpɔ. 16 Nchɛ adena kikɛ nɛ Goliɛf bee yili a to Israɛlebi na emaŋ kapa nɛ kanyɛ. 17 Kachako nɛ Jɛsi kaŋɛ Deevid le: “Ta aboyu keeso be kilo kudu nɛ bodobodo kudu ere n shile n ya sa fo daana ashi bumo be keeyi to, 18 nseŋ ta wagashi kudu ere malɛ n ya sa fo daana be katuŋ na be enimu. Kumo be kaman nɛ fo keni kananɛ fo daana du ndoŋ nseŋ fin shɛdaso be kusɔ ko ndoŋ m ba ŋini fanɛ fo wu bumo nɛ b kɔ alenfia. 19 Ewura Sɔɔl nɛ fo daana nɛ Israɛl be benapo kikɛ wɔ Ela be ketaŋɛ na ase a wora shiriya nɛ b ya kɔ Filistiebi na.” 20 Kumo be ŋklade kachipurdidi nɛ Deevid koso nseŋ shin nɛ esa ko bee keni mbe mbolpɔ so nɛ e ta ajibi na n yɔ fanɛ kananɛ Jɛsi ŋini mo na gbagba chap. Saŋɛ so nɛ Israɛl be benapo na baŋ lar a boŋ kena to be nshɛ a yɔ kakpa nɛ baaŋ ya yili ŋ kɔ kena na, nɛ Deevid fo ndoŋ. 21 Ndoŋ nna nɛ Filisti be benapo na nɛ Israɛl be benapo na kikɛ belase manaŋ n ya yili ketaŋɛ na be kaba nɛ kaba a keni abar. 22 Nɛ Deevid yige ajibi na n yili benapo be enimu nɛ e bee keni ajibi be asheŋ so na kutɔ nseŋ shile n yɔ mo daana kutɔ ashi kaboŋ nɛ b wɔ na n ya bishi bumo kananɛ asheŋ du. 23 Saŋɛ nɛ e bee malga mo daana kutɔ na, nɛ Goliɛf lar kakpa nɛ mbe basa wɔ na m ba ka to Israɛlebi na emaŋ a tege bumo fanɛ kananɛ e chɛr a wora na. Nɛ Deevid nu kumo. 24 Israɛl be benapo na ka wu Goliɛf, nɛ kufu pɛ bumo nɛ bumo kikɛ shile. 25 Ndoŋ nna nɛ b kaŋɛ abar le: “Men keni, kananɛ kanyɛn ere bee ba kaa to anyi emaŋ nsaa tege anyi. Esa kama nɛ e tiŋ m mɔ mo, ewura na beeŋ sa mo kakɛ gboŋ. E beeŋ ta mo pibiche n sa mo nɛ e kil nɛ mbe kanaŋ malɛ kikɛ gba maaŋ naŋ ka lampo kikɛ ashi Israɛl be efuli so.” 26 Nɛ Deevid bishi benapo nɛ b yili n taga mo to na le: “Manɛ nɛ baaŋ sa esa kama nɛ e beeŋ mɔ Filisti be esa ere nseŋ lara Israɛl ashi le be anishinyɔr ere to? Kanyamase jiga ere malɛ e la wanɛ nɛ e bee keni Ebɔrɛ nɛ e wɔ ŋkpa to na be benapo jiga?” 27 Nɛ b kaŋɛ mo kusɔ nɛ ewura na beeŋ wora n sa esa kama nɛ e mɔ Goliɛf. 28 Deevid mo da Eliab ka nu Deevid nɛ benapo na ka bee malga, nɛ agbo pɛ Eliab ga nɛ e kaŋɛ le: “Manɛ nɛ fee fin nfe? Wanɛ nɛ fo yige fo mbolpɔ kiyi na to n sa fanɛ e ba keni so? Fo kebia kpeŋso ere! Fo ba nfe nna nɛ fo baa keni kananɛ baa kɔ kena, ŋko?” 29 Nɛ Deevid malɛ bishi le: “Manɛ nɛ n wora? Ama m maŋ kɔ ekpa nɛ m bishi shɛŋ a?” 30 Nɛ e naŋ bishi enapo ko loŋ be kesheŋ koŋwule na. Saŋkama malɛ nɛ e baŋ bishi kesheŋ na, kusɔ koŋwule nɛ e nu na gbagba chap nɛ baa kaŋɛ mo. 31 Benapo na be beko ka nu kusɔ nɛ Deevid kaŋɛ na, nɛ b ya kaŋɛ Sɔɔl. Ndoŋ nna nɛ Sɔɔl shuŋi nɛ b ya tre Deevid. 32 Nɛ Deevid kaŋɛ Sɔɔl le: “Yiramu! Men sa maŋ shin nɛ Filisti be kanyɛn na e ta anyi ŋ ki befupo. Ma ere beeŋ ya tu mo ŋ kɔ.” 33 Nɛ Sɔɔl kaŋɛ le: “M-m, fo maaŋ tiŋ n tu kanyɛn ere ŋ kɔ kikɛ, ŋkpal manɛ so kabrantiɛbia e kraa la fo, ama kanyɛn ere bre be kebia to kikɛ nɛ e kɔ kena hale m ba fo kabre!” 34 Nɛ Deevid kaŋɛ le: “Yiramu! Mee keni n tuto be mbolpɔ so nna. Saŋkama malɛ nɛ buluŋ ŋko shishiri baŋ pɛ mbolpɔ na be kekama, 35 mee shile nna m bɛ kumo so n ya sɔ kubolpɔ na. Nɛ buluŋ na ŋko shishiri na baŋ kilgi n tu ma, mee pɛ kumo be kubɔ to nna n nyaŋ kumo m mɔ. 36 M mɔ ebuluŋ nɛ eshishiri kikɛ, amoso loŋ be ekpa koŋwule na so nɛ meeŋ bɔla so m mɔ Filisti be kanyamasenyɛn nɛ e bee keni Enyɛnpe Ebɔrɛ nɛ e wɔ ŋkpa to na be benapo jiga na. 37 Enyɛnpe Ebɔrɛ na ka baŋ mɔlga ma ashi ebuluŋ nɛ eshishiri to ere bre, e beeŋ mɔlga ma ashi Filisti be kanyɛn ere gba be enɔ to.” Nɛ Sɔɔl malɛ kaŋɛ mo le: “Enyɛnpe Ebɔrɛ na beeŋ chɛ fo to, amoso baa yɔ n ya kɔ mo.” 38 Ndoŋ nna nɛ Sɔɔl ta mbe kenyɛnkale n sa Deevid fanɛ e buu. E daŋ ta mbe danyaŋ be kekpaŋwuro gba nna n sa mo fanɛ e buu. 39 Nɛ Deevid ta Sɔɔl be tokobi n di n deŋi akɔsɔ nɛ e buu na so, nseŋ wora ania nɛ e nite, ama e nite ŋ gben ŋkpal amo be kebuu ka maŋ deŋ mo so. Nɛ e kaŋɛ Sɔɔl le: “Ma ere maaŋ tiŋ m buu le be asɔ n yɔ kena to, ŋkpal manɛ so amo be kebuu maŋ deŋ ma.” Nseŋ gbaŋ asɔ na kikɛ. 40 Kumo be kaman nɛ e ta kekpabi nɛ e kɔ a kpa mbolpɔ na nseŋ yɔ kabombi ko ase n ya tise ajembu mɔlmɔlbi anu n wɔtɔ mbe kɔlgu to nseŋ ta mbe ketababu a shɛr Goliɛf to. Deevid ka pɔɔ Goliɛf so be asheŋ 41 Le be saŋɛ ere nɛ esa nɛ e bee keta Goliɛf be kebɛlso be kusɔ kuŋso na juŋkpar mo nɛ e bɛ so a shɛr Deevid to. E ka taga Deevid to ŋ 42 keni n wu fanɛ e la kabrantiɛbia nna nsaa walɛ kayɛrbi, nɛ e wora mo eyurto 43 ŋ kaŋɛ Deevid le: “Jɔnɔ e la ma nɛ fee ta ndibi a ba ŋ kutɔ a?” Nɛ e melgi Deevid n sa Filistiebi na be agbir. 44 Kumo be kaman nɛ e ponte ŋ kaŋɛ Deevid le: “Ba nfe, nɛ m mɔ fo, n ta fo eyur ere n sa mbuibi nɛ kupuŋ to be asɔbɔya nɛ b ji!” 45 Nɛ Deevid kaŋɛ mo le: “Fo ere ta tokobi nɛ kekpa nɛ chutre nna m ba nɛ fo ba kɔ ma, ama ma ere ba nna nɛ m ba kɔ fo ashi Enyɛnpetale nɛ e la Israɛl be benapo be Ebɔrɛ mo nɛ fee keni jiga na be ketre to. 46 Kabre be kachɛ ere, Enyɛnpe Ebɔrɛ beeŋ ta fo m bɔɔ ma enɔ nɛ m pɔɔ fo so ŋ ku fo kumu ere, nseŋ ta Filisti be benapo be eyurana n sa mbuibi nɛ kupuŋ to be asɔbɔya nɛ b ji. Saŋɛ na so nɛ durnya kikɛ e pin fanɛ Ebɔrɛ wɔ Israɛlebi kutɔ. 47 Ekama malɛ nfe beeŋ pin fanɛ mannɛ etokobi ŋko akpa nɛ Enyɛnpe Ebɔrɛ na bee ta a kɔ a mɔlga mbe basa. E la ekɔmpɔɔsopo kena kikɛ to nna. Mo alɛ beeŋ chɛ anyi to nɛ an kɔ m pɔɔ menyi so.” 48 Goliɛf ka bee ba Deevid kutɔ na, nɛ Deevid malɛ bee shɛr mo to nɛ e kɔ mo. 49 Ndoŋ nna nɛ Deevid lara kejembu mbe kɔlgu na to n wɔtɔ mbe ketababu to n to Goliɛf nɛ k ŋmɛa mbe kasɔto m bure n luri nɛ e tɔr mbe epun so. 50 Ketababu nɛ kejembu nɛ Deevid daŋ ta m pɔɔ Goliɛf so. E daa maŋ ta tokobi. 51 Deevid daŋ shile nna n ya pe Goliɛf be tokobi ashi kumo be efar to ŋ ku Goliɛf be kumu. Filistiebi na ka wu fanɛ bumo kikɛ to be elempo na wu, nɛ b lara keya n shile. 52 Ndoŋ nna nɛ Israɛl nɛ Juda be benapo cha awɔr ga nseŋ shile n ju m buu Filistiebi na so hale n ya fo Filisti be nde nɛ baa tre Gaaf nɛ Ekrɔn be mbunagboŋ na. Nɛ Filistiebi wu n dese Shaaraim be ekpa na to hale n ya fo Gaaf nɛ Ekrɔn. 53 Israɛl be benapo na ka yige kebaaju Filistiebi na, nɛ b bɛta m ba bumo doŋana na be keeyi to m baa muu bumo be asɔ. 54 Ndoŋ nna nɛ Deevid ta Goliɛf be kumu na n yɔ Jerusalɛm, nseŋ ta mbe akɔsɔ na bre n nase mo ere Deevid be wajɛbu to. B ka bar Deevid m ba sa ewura Sɔɔl be asheŋ 55 Saŋɛ nɛ Deevid daa yɔ nɛ e ya kɔ Goliɛf na, nɛ Sɔɔl bishi mbe benapo be enimu Abna le: “Abna, wanɛ pibinyɛn nde?” Nɛ Abna yɛ: “Yiramu, m maŋ nyi.” 56 Nɛ Sɔɔl kaŋɛ le: “Kumo ere fo ya bishi to n nu.” 57 Deevid ka shi mo nɛ Goliɛf be kena na to m ba nɛ Abna keta mo n yɔ Sɔɔl kutɔ nɛ e kraŋ keta Goliɛf be kumu na. 58 Ndoŋ nna nɛ Sɔɔl bishi mo le: “Wanɛ pibinyɛn e la fo?” Nɛ Deevid yɛ: “Fo kayɛrbi Jɛsi nɛ e shi Bɛtlɛhɛm na pibinyɛn e la ma.” |
© 2015 GILLBT Ghana Institute of Linguistics, Literacy and Bible Translation