1 Samuel 17 - AHYERƐLƐ KRONGRON

Dawide ne Goliate

¹ Filistifoɛ boaboale bɛ noa kyɛ bɛkwaaho koɛ. Bɛɛboale bɛ noa wɔ Soko bɔ ɔwɔ Yuda, na bɛkyekyele asikyeleɛ wɔ Efese Damim bɔ ɔwɔ Soko ne Aseka b’afia.

² Sɔɔlo ne Yisraelfoɛ koso boale bɛ noa, na bɛkyekyele asikyeleɛ wɔ Ela bɔnza ne anu, na begyinagyinane kyɛ bɛ ne Filistifoɛ bɛkwaaho.

³ Filistifoɛ gyinagyinane bokaa ne bue ko, yeɛ Yisraelfoɛ koso begyinagyinane bokaa ne bue ko, na né bɔnza la b’afia.

⁴ Na bienzua kwabranoa bie fili Filistifoɛ asikyeleɛ ne anu oogyinane anyunu. Oli Goliate, ofi Gate, na ye tendenn te agyirɛ ngona ne bɛ sa mmɛseka ko.

⁵ Né owura kɔɔbere kyerɛ, koɛ ataadeɛ bɔ ɔte buralɛ, na né ataadeɛ ne anu nonɛ kɔyɛ kilo aburannu ne nzoo.

⁶ Né wafa kɔɔbere wadwura ye gya nwo, yeɛ né buralɛ tendenn tworɔntworɔn bie la ye kɔme anwo.

⁷ Ye pealɛɛ ne, ɔte kyɛ mbuna bɔ bɛfa nyamaa bɛsosɔ nu bɛnwo ɛtena ɔ. Ye pealɛɛ ne noa ne, nu nonɛ kɔyɛ kilo nzoo; na né sona bɔ otira ye akokyɛm ne li ye nyunu.

⁸ Goliate oogyinane berɛ teane nu sele Yisrael koɛhonɛfoɛ nemɔ kyɛ, “Nzu ati yeɛ ɛmɔawa kyɛ ɛmɔbaaho koɛ ɔ? Me, nde Filistiniɛ, yeɛ ɛmɔ koso ɛmɔte Sɔɔlo ngoaa. Ɛ́mɔye ɛmɔ nu bienzua ko ma odwu bra ma me ne ye yɛli ahoɛ.

⁹ Sɛ ɔkora ɔne me ko ná oku me a, ye de yɛkɔyɛ ɛmɔ ngoaa; nakoso sɛ medi ye so ngonim ná meku ye a, ye de ɛmɔkɔyɛ yɛ ngoaa bɛkɔso yɛ.”

¹⁰ Na Filistiniɛ ne toale so sele kyɛ, “Ɛnɛ kyẽa ye, Yisrael koɛhonɛfoɛ, sɛ ɛmɔte mmienzua a, ɛ́mɔye sona ko ma me ne ye yɛli ahoɛ!”

¹¹ Na Sɔɔlo ne Yisrael koɛhonɛfoɛ amukoraa tele sɔ dwirɛ bɔ Filistiniɛ ne hane nen, ɛserɛ hane bɛ, na besurole paa.

Dawide kɔ Sɔɔlo asikyeleɛ nu

¹² Dawide baba li Yese. Ɔte Efrateniɛ. Ofi Betlehem bɔ ɔwɔ Yudea. Né Yese le mmaa mmienzua mmɔtwɛ. Na Sɔɔlo aberɛ so ne, né sɔ biaa ne wanyi wayɛ aworowaa.

¹³ Yese mma mmienzua nemɔ, nu mbanyi nza ne, bɛ ne Sɔɔlo yeɛ bɛhɔle koɛ ne ɔ. Bɛ ole Eliabo bɔ ɔte bamuɛbaa ne, ye sibaa Abinadabo, yeɛ ye wora ye sibaa Sama.

¹⁴ Né Dawide yeɛ ɔte bɛ kasiɛ ɔ. Mbanyi nza nemɔ lili Sɔɔlo si.

¹⁵ Nakoso Dawide de, né ɔyɛ a ofi Sɔɔlo nwo ɔkɔnea ɔse mmoaen so wɔ Betlehem osa ba.

¹⁶ Ngyẽa eleburanna, ngyerɛmɔ ne nɔsoa biala, né Filistiniɛ ne bagyina berɛ fa ye nwo kyire.

¹⁷ Ɛlɛho bie, Yese sele ɔwa Dawide kyɛ, “Ngyeweɛ graa ko he, ɔne paanoo buru he, fa kɔma eliɛma nemɔ. Ma wɔ nwo yɛ nyera ná kɔ asikyeleɛ ne anu fa kɔma eliɛma nemɔ.

¹⁸ Na nandwie nyɔfonesue bɔ babɔ ye kunguma buru he koso, fa kɔma bɛ safohene bɔ ɔla koɛhonɛfoɛ apee ko noa ne. Nea kyɛbɔ eliɛma nemɔ bɛ nwo si te ɔ, ná fa bɛ nwo nikyee bie baahyire me maa nwu kyɛ bɛte ase.”

¹⁹ Sɔɔlo ne Dawide aliɛma nemɔ ne Yisrael koɛhonɛfoɛ ne amu, né bɛwɔ Ela bɔnza ne anu bɛ ne Filistifoɛ bɛ́ko.

²⁰ Dawide dwɔsole alebahyene, ɔfale mmoaen nemɔ wurale ebie sa kyɛ ɔnea bɛ so, na ɔfale aleɛ ne sili nu hɔle, kyɛbɔ Yese hyɛle ye ne. Mmerɛ bɔ oodwuli asikyeleɛ ne anu ne, né Yisrael koɛhonɛfoɛ nemɔ bétu bɛ bo bekogyina koɛ noa, bɔ né bɛteatea nu bɛ́to koɛ dwein ɔ.

²¹ Né Yisrael ne Filistifoɛ bate bagyina kyɛ bɛkɔho, bɔ ɛlɔen ko gyi bue ko, ná ko koso gyi bue ko ɔ.

²² Dawide yakyili ye nningyein ne mane sona bɔ ɔnea nningyein so ne, na otuli amirika hɔle koɛhonɛfoɛ nemɔ nwo dɔ oobisale oliɛma nemɔ kyɛbɔ bɛ nwo si te ɔ.

²³ Na ye noa wɔ so bɔ ɔne bɛ bedwudwo nen, Filistiniɛ kwabranoa ne, bɔ oli Goliate, bɔ ofi Gate ne, ofili Filistifoɛ bɛ koɛhonɛfoɛ nemɔ anu dɔ wale oogyinane berɛ. Ɔhane edwirɛ komapɛ bɔ ɔyɛ a ɔka ne ala, na Dawide tele bɔ ɔhane ne.

²⁴ Na Yisrael koɛhonɛfoɛ ne amukoraa nye bɔle biaa ne aso nen, ɛserɛ hane bɛ maa bɛnwatili befili ye nyunu.

²⁵ Yeɛ Yisrael koɛhonɛfoɛ nemɔ sisele kyɛ, “Yeɛ ɛmɔanwu biaa he bɔ ɔ́fo ba ye? Susu amba, wawa kyɛ ɔbaapɛ Yisrael poa. Sona bɔ okohu sɔ biaa he nen, Nana Sɔɔlo kɔbɔ ye aba so maa okonya ye nwo, ɔkɔfa ɔwa brasua maa okogya, na ɔkɔma ɔse awuro ama konya bɛ fawɔnwodi wɔ Yisrael.”

²⁶ Na Dawide bisale mmenia bɔ begyigyi ye nwo berɛ ne kyɛ, “Sona bɔ okohu sɔ Filistiniɛ he, ná ɔkɔye animguaseɛ kofi Yisrael so ne, nzikyɛ yeɛ bɛkɔfa bɛkɔbɔ ye aba so ɔ? Sɔ Filistiniɛ he bɔ ɔmbɛ ye bienzua ye, ye ole nwa bɔ ɔpɛ Nyameɛ teasefoɛ ye koɛhonɛfoɛ poa ɔ?”

²⁷ Na koɛhonɛfoɛ nemɔ mane Dawide mmuayɛɛ komapɛ ne ala kyɛ, “Nikyee bɔ bafa babɔ anohoba ne, yeɛ bɛkɔfa bɛkɔma sona bɔ okohu ye ɔ.”

²⁸ Dawide aliɛma panyi Eliabo tele kyɛ ɔ́ka edwirɛ kyire koɛhonɛfoɛ nemɔ nen, ɔfɛle Dawide so yaa, na ɔhane kyɛ, “W’amaneɛ wɔ wa? Mmoaen kãa bie ne, nwa yeɛ ɛfale bɛ yakyili ye wɔ ɛserɛ ne aso ɔ? Mese kyɛbɔ esi te dwɛɛ ɔne adwene tɛɛ bɔ ɔwɔ wɔ ti anu ɔ. Koɛ ne ala yeɛ ɛwale kyɛ ɛbaanea ɔ!”

²⁹ Na Dawide buale ye kyɛ, “Mayɔ nzu? Edwirɛ mbaen yeɛ mébisa ɔ.”

³⁰ Dawide fili Eliabo nwo berɛ oobisale sona foforɛ edwirɛ komapɛ ne ala, na mmuayɛɛ komapɛ ne ala yeɛ koɛhonɛfoɛ nemɔ sa fa mane ye ɔ.

³¹ Na bɛtele edwirɛ bɔ Dawide hane nen, bɛɛbɔle Sɔɔlo amaneɛ, na ɔmaa bɛɛfale Dawide bɛwale.

³² Na Dawide ha hyirele Sɔɔlo kyɛ, “Nnɛma ebiala suro ye. W’akoaa, me ne sɔ Filistiniɛ he yɛkɔɔho.”

³³ Yeɛ Sɔɔlo sele Dawide kyɛ, “Sɔ Filistiniɛ he, ɛngɔhora ngogyina ye nyunu ɛne ye bɛngɔho; ofikyɛ ɛte akwadaa, nakoso ye de waho koɛ toonn fite ye ngwadaa nu.”

³⁴ Nakoso Dawide buale Sɔɔlo kyɛ, “W’akoaa, me yeɛ menea me baba mmoaen so ɔ; na mmerɛ biala sɛ gyata anaa kwabrafo bakye boaen ba fi mmoaen kure ne anu a,

³⁵ mefoa ye mepura ye, na mede boaen ne mefi ye noa nu. Na sɛ kaka ne ba me so kyɛ ɔbaahye me a, mesɔ ye awogyee nu mebɔ ye meku ye.

³⁶ W’akoaa ahu gyata mɔ ne kwabrafo mɔ, na sɔ Filistiniɛ he bɔ ɔmbɛ ye bienzua ye de, ɔkɔyɛ kyɛ bɛ nu ko ala, ofikyɛ wapɛ Nyameɛ teasefoɛ koɛhonɛfoɛ nemɔ poa.

³⁷ Na AWURADE bɔ olele me fili gyata sa nu, ɔne kwabrafo sa nu ne, okole me kofi sɔ Filistiniɛ he sa nu.” Yeɛ Sɔɔlo sele Dawide kyɛ, “Kɔ, na mesrɛ kyɛ AWURADE ogyina wɔ si!”

³⁸ Sɔɔlo fale ye koɛ ataadeɛ ne wurale Dawide. Ɔfale kɔɔbere kyerɛ wurale ye, na ɔfale buralɛ katale ye hue so.

³⁹ Dawide fale Sɔɔlo ngrandɛ ne sinzele ye ataadeɛ ne aso. Ɔyɛle kyɛ ɔ́fa nate, nakoso né ɔffale bie owwurale le. Na Dawide sele Sɔɔlo kyɛ, “Mengɔhora sɔ nningyein hemɔ fa nate, ofikyɛ mmvale bie nnwurale le.” Yiti Dawide puropurole bɛ fili ye nwo.

⁴⁰ Afei Dawide fale ye bɔbɔ ye pɔmaa ne tirale, ɔsesale kokwaboba nnu wɔ asue ba ne anu, na ɔfa guale bɔtɔ bɔ ɔwɔ ye mmoaenneafoɛ kotoku ne anu. Ɔfale ye taya ne tirale, na afei ɔbɔ pingyele Filistiniɛ ne.

Dawide di Goliate so ngonim

⁴¹ Né Filistiniɛ ne koso ɔ́bɔ pingye Dawide; na né sona bɔ otira Filistiniɛ n’akokyɛm ne, oli ye nyunu.

⁴² Na Filistiniɛ ne tole ye nye ná onwuni Dawide nen, wammu ye sona bie, ofikyɛ né ɔte akwadaa ba bie. Né ɔboro, yeɛ né ye nwo yɛ nyemene.

⁴³ Na Filistiniɛ ne sele Dawide kyɛ, “Mmokuroma yeɛ ɛfa ba me so ɔ, nde kyea hɔ ɔ?” Afei Filistiniɛ ne fale ye nyameɛ mɔ payele Dawide.

⁴⁴ Na Filistiniɛ ne sele Dawide kyɛ, “Wɔ de bra me nyunu, na ngɔfa wɔ naen ngɔma ewienu nnomaa ne eburo ngaka.”

⁴⁵ Nakoso Dawide buale Filistiniɛ ne kyɛ, “Wɔ de, ngrandɛ ne pealɛɛ ne buralɛ tendenn tworɔntworɔn yeɛ ɛ́fa ba me so ɔ; nakoso me de, Asafo AWURADE, Yisrael koɛhonɛfoɛ Nyameɛ bɔ apɛ ye poa ne, ye dumaa nu yeɛ méba wɔ so ɔ.

⁴⁶ Ɛnɛ kyẽa ye, AWURADE kɔfa wɔ kowura me sa. Ngohũ wɔ ngɔpɛ wɔ ti. Ɛnɛ kyẽa ye, ngɔfa Filisti koɛhonɛfoɛ nemɔ bɛ fuin ngɔma ewienu nnomaa ne aseɛ so ngaka. Na ɔnate so ewiase amukoraa konwu ye kyɛ Nyameɛ bie wɔ Yisrael.

⁴⁷ Na mmenia bɔ bayia wa ye amukoraa konwu ye kyɛ, AWURADE mva ngrandɛ ne pealɛɛ yeɛ ode ye mmenia ɔ; ofikyɛ AWURADE yeɛ koɛ ne te ye koɛ ɔ, na ɔkɔfa ɛmɔ kowura yɛ sa.”

⁴⁸ Filistiniɛ ne hɔle ye nyunu ná ɔbɔ pingyele Dawide nen, Dawide tuli amirika oogyinane koɛ noa kyɛ ɔne Filistiniɛ ne bɛkwaaho.

⁴⁹ Dawide fale ye sa wurale ye bɔtɔ ne anu, ɔyele nyɔboɛ ko fili nu, ɔfa wurale ye taya ne anu, na ɔto bɔle Filistiniɛ ne nwoma so. Nyɔboɛ ne mi hɔle ye nwoma ne anu, na ɔpɛ fini aseɛnwo berɛ mane ye nyunu butuli ase.

⁵⁰ Yiti taya ɔne nyɔboɛ yeɛ Dawide fa lili Filistiniɛ ne so ngonim ɔ. Ɔto bɔle Filistiniɛ ne huni ye. Né Dawide de ottira ngrandɛ biala.

⁵¹ Afei Dawide tuli amirika oogyinane Filistiniɛ ne aso. Ɔsɔle sɔ Filistiniɛ ne ngrandɛ nu hwe fili ye bɔha nu, na ohuni ye. Afei ɔfa pɛle ye ti fili so. Na Filistifoɛ mɔ nwuni kyɛ bɛ sona bɔ ɔla bɛ noa ne wawu nen, bɛnwatili.

⁵² Yeɛ Yisrael koɛhonɛfoɛ ne Yuda koɛhonɛfoɛ hyɛle ye bo bɛbɔle ese, na bɛfoane Filistifoɛ toonn bedwuli Gate ne Ekron pambim nemɔ. Filistifoɛ bɔ bepurapurale ne, bɛtotɔle atee so fili Saaraim toonn beedwuli Gate ne Ekron.

⁵³ Afei Yisraelfoɛ yakyili Filistifoɛ foalɛ, na besa bɛwale bɛɛfene Filistifoɛ asikyeleɛ ne anu nningyein.

⁵⁴ Dawide fale Filistiniɛ ne ti ne, ɔfa wale Yerusalem, nakoso Filistiniɛ n’akodeɛ ne de, ɔfa guale ye bɔbɔ ye tena sua nu.

⁵⁵ Mmerɛ bɔ Sɔɔlo nwuni Dawide kyɛ ɔkwaayia Filistiniɛ ne ɔne ye bɛko ne, obisale safohene Abenɛ kyɛ, “Sɔ aberandeɛ he, nwa awa ɛne?” Na Abenɛ buale kyɛ, “Nana, meta wɔ ndaen kyɛ menze.”

⁵⁶ Na Nana Sɔɔlo sele kyɛ, “Nzaade bisa pena sona horɛ bɔ ɔwa ole sɔ aberandeɛ ne ɔ.”

⁵⁷ Dawide oohuni Filistiniɛ ne ná osa wale ne, Abenɛ fale ye hɔle Sɔɔlo nyunu. Né ɔtɛ tira Filistiniɛ ne ye ti ne.

⁵⁸ Na Sɔɔlo bisale ye kyɛ, “Aberandeɛ, nwa awa ole wɔ?” Yeɛ Dawide buale kyɛ, “W’akoaa Yese, Betlehemniɛ ne, ɔwa ole me.”