1 Samuɛl 17 - Naawuni Kundi Kasi Din Mali Diutɛrɔkanɔnikal Litaafinima

Goliat mɔri Izraɛlnima

¹ Ka Filistianim’ daa ti laɣim bɛ tɔbbihi n-lo tɔbu; bɛ daa laɣimla Soko din be Juda tiŋgban’ ni la, ka ti bɛ suɣa Soko maa mini Azɛka tiŋ’ shɛli din be Ɛfɛsidammim’ tiŋgban’ ni la sunsuuni.

² Ka Sool mini Izraɛlnim’ mi daa laɣim lo tɔbu chaŋ ti ti bɛ suɣa Ɛla Vinvamli ni n-doya ni bɛ tuhi Filistianim’ maa.

³ Filistianim’ maa daa du n-tamla zoli zuɣu yaɣ’ shɛli polo ka Izraɛlnim’ mi tam zoli zuɣu yaɣ’ shɛli polo, ka vinvamli be bɛ sunsuuni.

⁴ Ka Tiyaawumya daa yi Filistianim’ maa sanna, o yuli n-daa booni Goliat ka o yi tiŋ’ shɛli din yuli booni Gaat na. O wɔɣilim daa nyɛla kaman mita ata laasabu.

⁵ O daa pilila daanya zuɣupiligu ka ye kurigu gbaɣino din tibisim nyɛ kilɔgiram pihinu ni ayopɔin.

⁶ Ka o daa lan piri daanya muɣiri ka zaŋ daanya kpani pa o bɔɣusapima zuɣu.

⁷ O kpani maa daa ŋmanila kpalu’ dapua, ka o kpani maa zuɣu tibisim nyɛ kilɔgiram ayopɔin. Ka ŋun ʒir’ o nyɔtaɣirigu be o tooni.

⁸ Ka o daa kana ti zani, ka kuhi bahi Izraɛl tɔbbihi na, “Bɔ n-niŋ ka yi lo tɔbu na ni yi ti tuhi ti? Pa Filistia nira n-nyɛ ma? Ka yi mi pala Sool tɔbbihi? Dinzuɣu piimiya yi ni ninvuɣ’ yino n-chɛ ka o siɣi n sanna.

⁹ O yi nyaŋ ma ku ma, dindina ti ni leei yi daba, amaa ka m mi yi nyaŋ o ku o, yi gba ni leei ti daba tumdi ti tuma.”

¹⁰ Ka Filistia doo maa daa lan yɛli, “Yinim’ Izraɛl sapashin’ kpamba ka n ta daɣiri ŋɔ. Bomiya do’ so na ka m min’ o ti tuhi.”

¹¹ Sool mini Izraɛlnim’ zaa ni daa wum Filistia doo maa yɛtɔɣa maa, di daa gari ba mi ka dabiɛm gbaai ba pam.

Dauda be Sool sansan’ ni

¹² Dauda daa nyɛla Jɛsi bia, ka Jɛsi mi nyɛ Ɛfirat daŋ ni nira, ka be Bɛtilihɛm din be Juda tiŋgban’ ni la. O daa malila bidibis’ anii. Sool ʒiɛmani maa ni Jɛsi daa kurigiya pam.

¹³ Jɛsi bidib’ kpamba ata daa dolila Sool chaŋ tɔb’ maa ni; o bidibis’ ata bɛn daa doli chaŋ tɔb’ maa ni yuya n-daa booni Ɛliab, ŋun daa nyɛ o bidib’ kpɛm’ la, ka ŋun daa pa o zuɣu yuli booni Abinadab, ka ŋun pah’ ata mi yuli booni Shamma.

¹⁴ Dauda n-daa nyɛ biasani, ka bidib’ kpamba ata maa daa doli Sool chaŋ.

¹⁵ Amaa Dauda daa yi kul yirila Sool sani n-kun’ o ba sani Bɛtilihɛm ti gul’ o piɛri saha saha ka labira.

¹⁶ Filistia doo maa daa yi kul yirimina ti zaana asiba ni zaawuni n-kul niŋdi lala hal ti paai biɛɣ’ pihinahi.

¹⁷ Dahin shɛli ka Jɛsi daa ti yɛl’ o bia Dauda, “Zaŋmi kawaan’ chimda kpalaŋ’ ŋɔ mini bɔrɔbɔro kpil’ pia ŋɔ chaŋ sansan’ maa ni yomyom ti ti a biɛyanima.

¹⁸ Ka zaŋ waagasi kpil’ pia ŋɔ mi ti ti bɛ yaɣili maa sapashin’ kpɛma, ka nya a biɛyanim’ maa daalaafee ni nyɛ shɛm, ka ʒi shɛhirili bini bɛ sani mali kuna.”

¹⁹ Di saha bɛ mini Sool ni Izraɛl dɔbba zaa daa bela Ɛla Vinvamli ni n-tuhiri Filistianima.

²⁰ Ka Dauda daa daŋ yiɣisibu biɛɣ’ asiba n-chɛ ka so guli piɛri maa, ka o zaŋ bindira maa chaŋ kaman o ba Jɛsi ni daa wuh’ o shɛm maa. O daa paai sansani maa shee la saha shɛli bɛ ni daa maani shili ni bɛ chaŋ tɔb’ gɔɣ’ ni, ka buri zambu.

²¹ Ka Filistianim’ maa mini Izraɛlnim’ maa zaa daa yi n-chaŋ ti teei zani ni bɛ zaŋ nya taba.

²² Ka Dauda daa zaŋ bindira maa zali ŋun daa guli bɛ nɛma sani, ka guui ti kpe tɔb’ gɔɣu maa ni chaŋ ti puh’ o biɛyanim’ maa.

²³ O min’ o biɛyanim’ maa ni daa na mali alizama saha shɛli maa, ka Filistianim’ tiyaawumya ŋun yuli booni Goliat ka o nyɛ Gaat nir’ la daa yi Filistianim’ maa sanna nti lan yɛr’ o ni daa pun yɛri yɛtɔɣ’ shɛŋa la. Ka Dauda daa wum o ni yɛli shɛm maa.

²⁴ Izraɛlnim’ zaa daa yi nya doo maa, dabiɛm gbaari ba mi pam ka bɛ ŋmaligi guui.

²⁵ Ka Izraɛlnim’ maa daa yɛri taba, “Yi nya do’ so ŋun yina ŋɔ? O yaa yimina ni o ti mo Izraɛlnima, ka ninvuɣ’ so yi ku o, naa ni ti dilan’ buni pam, ka zaŋ o bipuɣiŋga ti o pahi, ka lan chɛ ka dilan’ daŋ zaa niŋdi bɛ yubu Izraɛl tiŋgbɔŋ ŋɔ zaa ni.”

²⁶ Ka Dauda daa bɔhi ninvuɣ’ shɛb’ bɛn daa ʒe o sani maa, “Ninvuɣ’ so yi ku doo ŋɔ ka yihi filiŋ ŋɔ Izraɛl tiŋgbɔŋ ni, bɔ ka bɛ yɛn niŋ ti dilana? Dama Filistia nir’ ŋun bi guni ŋɔ mi leei nyɛ ŋuni hal ti kana ni o ti ta Naawuni ŋun be ŋɔ tɔbbihi daɣiri?”

²⁷ Ka bɛ gba daa yɛl’ o yɛtɔɣ’ yinsi maa ka yɛli, “Lala ka bɛ shiri yɛn niŋ ti ninvuɣ’ so ŋun ku doo ŋɔ.”

²⁸ Ka Dauda biɛli Ɛliab daa wum o ni yɛri niriba maa shɛm maa, ka o suhu yiɣisi bah’ o zuɣu ka o bɔh’ o, “Bɔ ka a lee ka kpe na ni a ti niŋ? Ka ŋuni ka a lee chɛ piɛri biɛla maa ti mɔɣu maa ni? M mi a ni lo shɛli, ka lan mi zaɣ’ biɛɣu din be a suhu ni; a kamina ni a ti nya tɔb’ tuhibu.”

²⁹ Ka Dauda daa bɔh’ o, “Bɔ ka n niŋ? Pa bɔhigu yini kɔŋko ka m bɔhi?”

³⁰ Ka Dauda daa ŋmalig’ o sani n-chaŋ shɛb’ sani nti lan yɛli lala yaha; ka niriba maa gba garigi yɛl’ o kaman bɛn’ la ni pun yɛl’ o shɛm maa.

³¹ Niriba maa ni daa wum Dauda yɛtɔɣa maa ka bɛ chaŋ ti yɛli Sool, ka o daa tim ti bol’ o na.

³² Ka Dauda daa yɛli Sool, “Miri ka a chɛ ka so suhu saɣim doo ŋɔ zuɣu, mani a dabili ŋɔ ni chaŋ ti tuhi Filistia doo maa.”

³³ Ka Sool yɛli Dauda, “A ku tooi chaŋ ti tuhi Filistia doo maa, dama a na nyɛla bia, ka o mi nyɛ doo ŋun pun tuhiri tɔbu o bilim ni hal ni zuŋɔ.”

³⁴ Amaa ka Dauda daa yɛli Sool, “Mani ŋun nyɛ a dabili ŋɔ gulila m ba piɛri, ka gbuɣinli bee kunduŋ daa yi ti kana ti gbaai piɛbila guui;

³⁵ n karitimi dol’ o hal ti ŋme n-fa piɛbila maa o nol’ ni; ka o yi lɛbigi doli ma na, n gbaarila o nyiŋgol’ ni ŋme n-ku o.

³⁶ Mani ŋun nyɛ a dabili ŋɔ pun ku gbuɣima mini kunduna, ka Filistia do’ so ŋun bi guni ŋɔ gba ni lee bɛ ni yino, dama o ta Naawuni ŋun be ŋɔ tɔbbihi daɣiri.”

³⁷ Ka Dauda daa lan yɛli, “Yawɛ ŋun daa fa ma gbuɣinli nyinyɛhi ni bahi ka lan fa ma kunduŋ nyinyɛhi ni bahi ŋɔ ni lan fa ma Filistia doo ŋɔ gba nuu ni bahi.” Ka Sool daa yɛli Dauda, “Chama, Yawɛ be a sani.”

³⁸ Di saha ka Sool daa zaŋ omaŋmaŋ’ tɔbutuhiri’ nɛma min’ o kurigu gbaɣino yɛli Dauda, ka zaŋ kurigu zuɣupiligu pil’ o.

³⁹ Ka Dauda daa zaŋ Sool takɔbi nyaɣi pa gbaɣino maa zuɣu, ka yɛn chaŋ ka di nyaŋ o, dama o daa na ʒi n-zaŋ li niŋ omaŋa. Di saha ka Dauda daa yɛli Sool, “N ku tooi zaŋ nɛma ŋɔ niŋ mmaŋ’ chaŋ; dama m bi mil’ li.” Ka daa yihi di zaa sɔŋ.

⁴⁰ Di saha ka Dauda daa zaŋ o jaaŋgbee niŋ o nuu ni ka gahim kuɣ’ polipoli diba anu n-niŋ o piɛgul’ koligu ni, ka o kuɣilɔŋ be o nuu ni ka o vu m-miri Filistia doo maa ha.

Dauda nyaŋ Goliat

⁴¹ Ka Filistia doo maa daa vu m-miri Dauda, ka o nyɔtaɣiriʒira be o tooni.

⁴² Ka Filistia doo maa daa nya Dauda ka ʒiɛm’ o, dama o daa kul nyɛla bisariŋga ka mal’ alaafee, ka viɛli pam.

⁴³ Ka Filistia doo maa daa bɔhi Dauda, “Baa n-nyɛ ma ka a zaŋ kpahi kani n sanna?” Ka o daa kar’ o buɣa bahiri Dauda zuɣu.

⁴⁴ Ka Filistia doo maa daa yɛli Dauda, “Kamina ka n ti zaŋ a niŋgbuŋ ti juri mini mɔɣu ni biŋkɔbiri.”

⁴⁵ Di saha ka Dauda mi daa yɛli Filistia doo maa, “Nyin’ kanila n sanna ni takɔbi mini kpan’ titali ni kpam’ bila, amaa man’ zaŋla Yawɛ ŋun nyɛ Tɔbbihi Naa, ka nyɛ Izraɛl tɔbbihi Naawuni so a ni ta daɣiri ŋɔ yuli kan’ a sanna.

⁴⁶ Zuŋɔ dabisili ŋɔ Yawɛ ni zaŋ a niŋ n nuu ni, ka n ŋme a luhi, ka ŋmaag’ a zuɣu, ka zaŋ Filistia tɔbbi’ kpima pam niŋgbuna ti juri mini mɔɣu ni biŋkɔbiri. Ka dunia zaa baŋ ni Naawuni be Izraɛl tiŋgbɔŋ ni;

⁴⁷ ka salo ŋɔ zaa baŋ ni Yawɛ ŋun bi zaŋdila takɔbi bee kpani n-tiligir’ o niriba, dama tɔb’ ŋɔ nyɛla ŋun’ Yawɛ tɔbu, ka o mi ni zaŋ ya niŋ ti nuu ni.”

⁴⁸ Filistia doo maa ni daa yiɣisi vu m-miri Dauda ni o ti tuh’ o saha shɛli, ka Dauda gba daa dii guui yi tɔb’ gɔɣu maa ni ni o ti tuhi Filistia doo maa.

⁴⁹ Ka Dauda daa zaŋ o nuu tim o koligu ni yihi kuɣili niŋ o kuɣilɔŋ ni n-zaŋ labi Filistia doo maa gbɛɣu, ka kuɣili maa chaŋ ti firi o gbɛɣu maa ni, ka o lu m-pil’ o puli zuɣu, ka o nini kpa tiŋa.

⁵⁰ Lala ka Dauda daa zaŋ kuɣilɔŋ ni kuɣili labi Filistia doo maa ku o, ka takɔbi daa ka Dauda nuu ni.

⁵¹ Di saha ka Dauda daa dii guui chaŋ ti du n-tam Filistia doo maa zuɣu, ka darigi ŋooi ŋun’ Filistia doo maa maŋmaŋ’ takɔbi di tɔɣu ni n-zaŋ li ku o, ka ŋma o zuɣu. Filistianim’ maa ni daa nya ka bɛ tiyaawumya maa kpi maa, ka bɛ ŋmaligi guui.

⁵² Ka Izraɛlnim’ mini Judanim’ daa dii yiɣisi kuhi bahi Filistianim’ maa zuɣu, n-kari dol’ ba hal ti paai Gaat mini Ɛkurɔn dunoya ni, ka di zuɣu daa chɛ ka Filistia tɔbbi’ shɛb’ bɛn nya dansi kul luri soli ni, zaŋ Shaaraim hal ti paai Gaat mini Ɛkurɔn.

⁵³ Ka Izraɛlnim’ maa daa kari Filistianim’ maa ti bahi, ka lab’ bɛ suɣa ni ti di nɛma.

⁵⁴ Ka Dauda daa kpuɣi Filistia doo maa zuɣu maa n-kuli Jɛrusalɛm, amaa ka daa lee zaŋ o tɔbutuhiri’ nɛma ti niŋ ŋun’ Dauda maŋmaŋ’ suɣili ni.

Bɛ zaŋ Dauda wuhi Naa Sool

⁵⁵ Sool ni daa nya ka Dauda chani ni o ti tuhi Filistia doo maa, ka o bɔhi Abinɛr ŋun daa nyɛ sapashin’ kpɛm’ la, “Ŋun’ bia n-lee nyɛ nachimbil maa?” Ka Abinɛr garigi yɛli, “Naa, nyini ŋun be ŋɔ zuɣu, m bi mi.”

⁵⁶ Ka naa daa yɛl’ o, “Bɔhimi nya ŋun’ bia bala.”

⁵⁷ Dauda ni daa ku Filistia doo maa naai ka labina, ka Abinɛr daa zaŋ o chaŋ Sool sani, ka o na kul gbibi Filistia doo maa zuɣu la o nuu ni.

⁵⁸ Ka Sool daa bɔh’ o, “Nachimbila, ŋun’ dapala n-lee nyɛ a?” Ka Dauda daa garigi yɛl’ o, “A dabili Jɛsi ŋun nyɛ Bɛtilihɛm nir’ la dapala n-nyɛ ma.”