Lukə 22 - Yálá laawoo hɛɓɛ (dc)Di lɔgilii kɛ Jesus ɓa ( Matie 26.1-5 ; Markə 14.1-2 ; Ɉaan 11.45-53 ) 1 Ɉɛlii di kɛi bu a lɛɠɛi dɛ hɛn və ɉu, diɛ kɛ naa ɓaa a: pakə, mąą ə kɛi kɛa kpuɔ. 2 Ɉalaa laa həli nuą kpɛa-kpɛa da dɔ́n galamɔ̨ɔ̨ɠaa di kɛi Jesus paa pələ kwɛli. Kɛlaa, di kɛi ɲɔw nuą diɛ. Ɉudasə ə lɔgilii kɛ Jesus ɓa ( Matie 26.14-16 ; Markə 14.10-11 ) 3 Ya ɓə, ɓilihi ə lɔ Ɉudasə Iskariɔtə mun hu, yai kɛ Jesus nwɔ kalan nɛa pɔw kɔ́w hveelɛi dɔ̨nɔ̨, 4 Ɉudasə ə li ɉala laa həli nuą kpɛa-kpɛa da Yálá hee pɛlɛ́ mɛ̨i kaa nuą pɔ, bələi mąąnɛ̨ɛ̨ ə Jesus too la di yee ŋą, ə bələ lɛ diɛ. 5 Yiliɠaai kwəi ə nɛ̨ɛ̨ kpɔ kɛnɛ̨, diɛ mą: ku kaa pai wali tɛɛi ə pɔ. 6 Ɉudasə ə hvaa mą. Bələi kɛa ə Jesus lɔ la di yee ŋą nuą tɛɠii, yɛ bələ kwɛli. Pakə kɔ̨nɔ̨n bɛli mɛ̨nį ( Matie 26.17-25 ; Markə 14.12-21 ; Ɉaan 13.21-30 ) 7 Nɛɠɛi dɛ hɛn və ɉu, mąą hɛli, da pakə halaai da mɛlaa lon baa ɉu, ɉəliɛ kɛa; 8 Jesus ə Piɛrə da Ɉaan di tɔɔ, yɛ diɛ: «'Ka li ka pakə kɔ̨nɔ̨n bɛli gu yəi.» 9 Yiliɠaai diɛ mą: «Mįnɛ̨ ɓə ə́ kaa bɔ ku bɛli laa?» 10 Yɛ diɛ: «'Ka ka wəli tɔɔ, ka kɛi tɛ taai, ka káá lii hulɔnu ta kaai, yalaɠi heɛ galan ŋą, 'ka hvilɛn bulu. Bɛlɛi a lɔ mu, ka lɔ mu. 11 Kaa bɛlɛ nąmu ɓa: Mąąkwɛli kɛmun yɛi: ‹Bɛlɛ nɛlɛ ɓə gaa pai nwɔ pakə kɔ̨nɔ̨n mįi mu, da nwɔ kalan nɛai?› 12 Yaa kpinįi, gaa pai yələi pɛlɛ́ ta lɛi kaa, mu ponoɔ̨, 'ka bɛli laa.» 13 Di li di gaa yɛ pələi kpɔlɔ tii Jesus ə mo la diɛ. Di pakə kɔnɔ̨n bɛli laa. Pakə hɛli nįnɛ̨ ( Matie 26.26-30 ; Markə 14.22-26 ; Korɛntə dɔlɔɔ 11.23-25 ) 14 Kɔ̨nɔ̨n mįi kɛi lɔwai həliɛ, Jesus da nwɔ kɛlaɠaai di hee gɔ̨nɔ̨n ma. 15 Yɛ diɛ: «Ŋí kɛ kpɔ bɔ, gwa kaani gu gbɛa pakə kɔ̨nɔ̨n ŋɛ̨i mįi mɛ̨nį gee ɓa, gɛɛ və́ kɛ pai mɔ̨nɔ̨ mįi. 16 Gáá moi kaa, niihɛlɛn tii nwun mąą, gwa kaa ni gu hvo kɛa pai gɔ̨nɔ̨n daaləi ŋɛ̨i ta mįi gee ɓa, ə lɛɛ la ɉu, ɲələ leelee yɛ ɉəli Yálá ŋą tɔɔlaa hu.» 17 Yili pulu, ə gbələ hɛnɲąŋą həɠə, ə́ Yálá hɛɠɛɛɓo, yɛ diɛ: «Ka ɉon, nu kəlee ə da kpələ. 18 Mąąhɔlɔɓo, gáá moi kaa, ə́ həɠə yiihu ɓa, və́ kɛa pai nɔɔ taaləi ŋɛ̨i ta kpələi, ə lɛɛ la ɉu, Yálá nwɔ tɔɔlaai ə pa.» 19 Yili pulu, ə nɛɠɛ həɠə, gbɛɛ kɛa a Yálá hɛɠɛɛɓoɔ, ə ɉu yali ə dɛɛ di pɔ, yɛ diɛ: «Yii ŋɛ̨i, gɔ́lɔ́ li gáá dɛɛi ka mąą mɛ̨nį ɓa, ka kɛ gɛi, kaa gíli too la ka ɲą.» 20 Di kpɛɛ nwɔ̨nɔ̨ a di kɔ̨nɔ̨n mįiɛ, ə gbələ hɛnɲąŋą həɠə, ə dɛɛ di pɔ, yɛ diɛ: «Gbələ hɛnɲąŋą ŋɛ̨i kaa a mįnɛ̨ nįnɛ̨ həɠə hɛnɲąŋą, a ŋą́mą, yaai pui ka mąą mɛ̨nį ɓa. 21 Kɛlaa, ya ka, nui pai ną́ą́ lɛi, gwa yaa ku yee kaa kɔ́wɔ tɔ̨nɔ̨ hu. 22 Tɛ̨ą li, Nu Lon kaa pai haai yɛ bələi bɛ̨ɛ̨ la nwuɔ̨. Kɛlaa, nui pai nąą lɛi, mąą nu nɛ̨ŋɛ̨n naai!» 23 Galan nɛa di kɛi kɛa di kee mąąni kɛ diɛ kɛ mą: gbɛɛ ɓə mɔ̨ɔ̨ pai gɛi tii? Gbɛɛ ɓə a nu kɛnɛ̨? ( Matie 18.1 ; Markə 9.34 ; Lukə 9.46 ) 24 Galan nɛa di kɛi hɛa too di kee lɔwai diɛ kɛ mą: gbɛɛ ɓə pai kɛi a nu kɛnɛ̨ɛ ku lɔwai. 25 Jesus yɛ diɛ: «Lɔi mɛ̨i tɔɔɓɛlaa da hee di wɔ lɔi mɛ̨i a heeɓo laa, ɛlɛɛ, nuąi tii ɲɛ̨itɔwɔ laa kaa di yəi, diɛ gɛ diɛ di təli a: Mɛ̨inɛ̨ɛ̨ kɛ nuą. 26 Ka wɛi hvo kɛ tii; kɛlaa, nu kɛnɛ̨ laamun ka lɔwai, ə gbɔwɔ kɛ yɛ nokolo laamun. Nui ɲɛ̨itɔwɔ laa kaa ɲəi, ə gbɔwɔ kɛ a goló kɛmun. 27 Gbɛɛ ɓə a nu kɛnɛ̨ laamun? Nui heeni gɔ̨nɔ̨n ma, awala kɛtii, nui goló kɛi? Kɛlɛi nui heeni ya ɓə? Ya ka tii gáá ka lɔwai yɛ nui goló kɛi! 28 «Ka wɛi, ka káá a nuąi daa lɛɛ búlu a yələ kəlee nwɔ mɔ̨nɔ̨ɠaai hu. 29 Bələi tii Nąn ə tɔɔlaa tɛɛ la bɔ́, bələ lɔ ɓə gáá dɛɛi la ka pɔ. 30 Ka káá pai ka laa mįi, kaa ka kpələ, ŋį́ tɔɔlaai hu, ka ɓo heeni tɔɔkpəlinŋąa hu, kaa Israɛlə lɔi pow kɔ́w hveelɛi ɲąąwooɓo.» Jesus yɛ Piɛrə kaa pai lənəi mą ( Matie 26.31-35 ; Markə 14.21-31 ; Ɉaan 13.36-38 ) 31 Gu Nąmu yɛ diɛ: «Simɔn! Simɔn! Ɓilihi aa ka hu hvɛli, əgɛ, ə ka hiɠi-hiɠiɓo yɛ bələi da mɔ̨nun vɛɛ la. 32 Kɛlaa, ŋą́ą́ Yálá hvɛli yɛ́, əgɛ, ə́ wɔ kilitɔɔmąą hvo kulɔ ə́ yəi. Yɛ́n, yá pənə yá pai, ə́ ləɠəni hvaŋąlɔ.» 33 Piɛrə yɛ mą: «Ną́mu! Váái mą gwa yɛ́ gu tɔɔ, ə kɛ gaho, ə kɛ a haa.» 34 Jesus yɛ mą: «Piɛrə! Gáá moi yɛ́, háákələi, ə́ kaa pai lənəi mą́ą́ gee mɛ̨i haaɓa, tɛɛ yɛ tɛɠa hvaa.» Ka ka hɛ̨ą yili kɔ́ mɛ̨nį ɓa ( Matie 10.9 ; Markə 6.8 ; Lukə 9.3 ; 10.4 ) 35 Yɛ diɛ: «Ɓɛlɔwai ŋį́ ka tɔɔ la, pɔlɔtimąnįn və kɛ ka yəi, ɓíi hvo kɛ ka yəi, ə mą kɛ kɔ́lɔ, lə ɓə ka hvɛɠɛɛ la?» Galan nɛa diɛ mą: «Ku hvo hvɛɠɛ li a hɛn da.» 36 Yɛ kɛa diɛ: «Kɛlaa yiihu kɛa, nui pɔlɔtimąnįn gaa ɲəi, ə ɉəɠə, nui ɓíi kaa ɲəi, ə ɉəɠə, nui ɓɔwa kwɛa hvo ɲəi, ə nwɔ həɠə lɔwɔ́tɔɔ ə da ya. 37 Mąąhɔlɔɓo, gáá moi kaa, mɛ̨nįi ŋɛ̨i di bɛ̨ɛ̨ yɛ hvilɛn na mą́ą́, mąąnɛ̨ɛ̨ ə kɛ, yai di kɛ la diɛ: ‹Da mɛ̨nį ɲɔ̨n gɛ nuą di di tɔɔi kɛ tanɔ̨n.› Mɛ̨nįɠaai hvilɛn mą́ą́, bɔ mɛ̨nį kaa kɛi.» 38 Diɛ mą: «Ku Ną́mu, ɓɔwa kwɛaa hveelɛ kaa ɓɛ ku yəi!» Yɛ diɛ: «Aa pɛli!» Jesus ə Yálá hvɛli Olivə yee ɓa ( Matie 26.36-46 ; Markə 14.32-42 ) 39 Nąąlɔwai tii, Jesus ə kulɔ, yɛ li Olivə yee ɓa, yɛ bələi a gɛ la a bɔlɔ; nwɔ kalan nɛai di ɓo bɔ. 40 Di həliɛ gɛɛnąą tii ɓa, yɛ diɛ: «Ka Yálá hvɛli, əgɛ, ka hvo pa too ŋąąhɛɠi mɛ̨nį hu.» 41 Yili pulu ə mąą tawolo tɛ, yɛ nu a kwɛni pili, ɓɛi a too laa, ə pu laa nwungbəla la yɛ Yálá hvɛli. 42 Yɛ kɛ mą: «Nąn! Yá hvaa mą, mɔ̨nɔ̨ taaləi ŋɛ̨i ə hvóló mą́ą́; kɛlaa, hvo kɛ a nííɓa, ə lɛɛ Ə́ nwɛi ɓa!» 43 Nąąlɔwai, Yálá ə nwɔ malaka ta tɔɔ, yɛ vaŋąlɔ. 44 Ə kɛ yɛ nu a kɛ ɉaa kɔ́wɔ ŋą, yɛ Yálá hvɛli kpɔ a mɔlɔɔ. Hvɛnɛ̨ yɛ kulɔ mą yɛ ŋąmą, yɛ hvilɛn nɔi ɓa. 45 Gbɛɛ kɛa a Yálá hvɛliɛ, ə pa nwɔ kalan nɛai pɔ, ə di kaa, daa lɛɛ lii kələn gwəi hu, yii aa di hon. 46 Yɛ diɛ: «Kwə́! Yii ɓə ka moi? 'Ka ka muhəɠə, 'ka Yálá hvɛli, əgɛ, ka hvo pa too ŋąąhɛɠi mɛ̨nį hu.» Jesus hon mɛ̨nį ( Matie 26.47-56 ; Markə 14.43-50 ; Ɉaan 18.3-11 ) 47 Ə lɛɛ lɔ yili ɓoi, nu kpɔn gɛnɛ̨ yɛ pa, Ɉudasə ŋɛ̨i kɛ a nu pow kɔ́w hveelɛ dɔ̨nɔ̨, vilɛn ŋąą di ɲɛ̨i tɔwɔ diɛ pa. Ə lɛɠɛ Jesus ɓa, ə nɛ̨nɛ̨ɓo. 48 Jesus yɛ mą: «Ɉudasə, yá Nu Lon nąą lɛ a nɛ̨nɛ̨ɓo pələ?» 49 Yii kɛa Jesus pulu nuą di gbaɠala kaa, diɛ mą: «Ku Ną́mu, ku pɛlɛ diɛ a ɓɔwa kwɛaa?» 50 Di tɔ̨nɔ̨ ə ɉala laa həli mun gɛnɛ̨ nwɔ tímun ɓa-mįi-yee wəli tee mą. 51 Kɛlaa, Jesus ə mo yɛ mą: «Ka kpəla laa!» Jesus ə nwəli ɓa, ə ɓalo. 52 Yili pulu, Jesus ə mo nuą tii pa ɉon ɉii diɛ, ɉala laa həli nuą kpɛa-kpɛaa, ə mą kɛ Yálá hee pɛlɛ́ mɛ̨i kaa nuą nwun nąmu, da nɔi kalanɉonŋąą diɛ, yɛ diɛ: kaa pa a ɓɔwa kwɛaɠaa da gbɔnŋąą yɛ da kɛi pa nwuɔ̨mun ɉon ɉi. 53 Ɓɛlɔwai ŋį́ kɛ la ka lɔwai a yələ kəlee, Yálá hee pɛlɛ́ mu, ka hvo kɛi tunwon mą́ą́. Kɛlaa, ka wɛi nąą lɔwai aa həli, ka kpinį nwɔ yeetɛɛmąą laa. Piɛrə ə lənə Jesus ɓa ( Matie 26.57-58 , 69-75 ; Markə 14.53-54 , 66-72 ; Ɉaan 18.12-18 , 25-27 ) 54 Di Jesus hon, də li la ɉala laa həli nuą nwun nąmu yəi bɛlɛ́ laaləi. Piɛrə hvilɛn ŋąą di pulu, da diɛni di lɔwai kwɛaa gee ɓa. 55 Nuą daa kɛ nwɔ̨n bu gwəli hąąi kɛnɛ̨i tii ɓa. Nuą di kɛ hee ni nwɔ̨n tii kwɛlɛ, Piɛrə ə lɔ ə hee di lɔwai. 56 Kóló kɛ nɛ̨ɛ̨nu ta ə Piɛrə kaa hįį, yɛ mą: «Nui ŋɛ̨i yaa kpɛli ə kɛ Jesus pɔ.» 57 Kɛlaa, Piɛrə ə lənə mą, yɛ mą: «Nɛ̨ɛ̨nu, və́ ɉulɔnui tii kɔ́lɔn.» 58 Ɉu hvo kpɛli kwɛa, nu takpɛli ə Piɛrə kaa, yɛ mą: «Yɛ́ kpɛli, ə́ kaa a nuą tii ta.» Piɛrə yɛ mą: «Kpaa! Da hvaa ɲą́ą́.» 59 Nąą ta wolo hu kwɛaa, nu takpɛli yɛ mą: «A tɛ̨ą, nui ŋɛ̨i ə kɛ di pɔ. Mąąhɔlɔɓo, Galile mun ni.» 60 Piɛrə yɛ mą: «Hulɔnu! Və́ ə́ woo kpaɠala kaai.» Nąąlɔwai pɔlɔɔ, tɛɛ tɔlɔɔ ə hvaa. 61 Gu Ną́mu Jesus ə tínɛ̨n ə ɲɛ̨i hee Piɛrə ɓa. Mɛ̨nį tii gu Ną́mu Jesus ə mo mą, nąą kili ə too ŋą. Yai ə kɛ mą: «Háákələi, gɛɛ tɛɛ hvo tɔlɔɔ hvo hvaa, ə́ kaa pai lənəi mą́ą́ gee mɛ̨i haaɓa.» 62 Piɛrə ə kulɔ, ə wɔlɔ kpɔ a lii kələn gwəi. Di Jesus lalan diɛ gɛlɛ ( Matie 26.67-68 ; Markə 14.65 ) 63 Nuąi Jesus ə kɛ di yəi, di kɛi yɛlɛ mą, diɛ gɛlɛ. 64 Di ɲɛ̨i yili, diɛ naalɔwa, diɛ kɛ mą: «Yálá kwəi mɛ̨nį hukulɔ mun, gbɛɛ ɓə ə́ kɛlɛ!» 65 Di kɛi nwoo ɲɔ̨n damąą haa mą. Di li a Jesus tɔnvili nąmįną lííla ( Matie 26.59-66 ; Markə 14.55-64 ; Ɉaan 18.19-24 ) 66 Yələ ɓɔɔ kɛa, Ɉuifə kalanɉonŋąą da ɉalaa laa həli nuą kpɛa-kpɛaa, ə mą kɛ dɔ́n galamɔ̨ɔ̨ɠaa di di ŋąąkpɔn, di li a Jesus tɔ́n vili nąmįną lííla. 67 Diɛ mą: «A kɛ Yɛ́ Nwun mąąɓomun Yálá ə naakwɛlanmo? Ku kaa bɔ ə́ ku kilaa pono.» Jesus ə di woo pulu pənə yɛ diɛ: «Ŋą́ mą kɛ kaa, ɲą́ą́ ɓə! Ka hva laai ná. 68 Ɛlɛɛ ɲą́ą́n ŋą ka mąąni kɛ, ka hvo pai nwóó ŋąą pənəi. 69 Kɛlaa, ə həɠə yiihu ɓa, Nu Lon gaa pai kɛi heeni Huwalawala Kəlee Ną́mu Yálá ɓa-mįi-yee mɛ̨i.» 70 Di kəlee di mo, diɛ mą: «Yálá Lon maa kani a yɛ́?» Jesus yɛ diɛ: «Ya ka tii kaa mo, ɲą́ą́ ɓə.» 71 Di kəlee diɛ mą: «Lə kɛla woo ɓə nwɔ̨nɔ̨ gu gwɛlii, guɔ kpinįi gwaa nwoo mɛ̨n.» |