Samuɛlə dɔlɔɔ 17 - Yálá laawoo hɛɓɛ (dc)Davidə da Goliatə 1 Filisti nuą di di wɔ kɔ́ kɔ́ nuą ɲąąkpɔn, kɔ́ kɔ́ mɛ̨nį ɓa. Di di ɲąąkpɔn Soko, Ɉuda lɔi hu. Di di wɔ kɔ́ ɓuwui pɛlɛ Soko da Azeka di lɔwai Efɛsə-Damimə daai. 2 Saulə da Israɛlə kɔ́ kɔ́ nuą di di ɲąąkpɔn, di di wɔ kɔ́ ɓuwui pɛlɛ ɲá ɓoloon bɔ nwulu kpulu mu, di di hąą yili kɔ́ pɛlɛ mɛ̨nį ɓa Filisti nuą diɛ. 3 Filisti nuą di kɛ ɲee bələ tɔ̨nɔ̨, Israɛlə nuą di ɓo bələ tɔ̨nɔ̨ ɓoloon yɛ ɓo di lɔwai. 4 Kɔ́kuláá ta ə kulɔ Filisti nuą lɔwai, diɛ kɛ naa ɓaa Goliatə, ə kɛ a Gatə mun. Dɔɔmɛ̨i kwɛai kɛ a mɛtɛlɛ hveelɛ da gbulɔ kɛnɛ̨. 5 Ɓala kwɛli ɓɔlɔ ɓə kɛ bɛlɛɛ nwuɔ̨, ɉəɠəi kɛ gwąną a gəŋə mɛ̨i kpulu hɛn, yɛ ɓo yɛ hvalə kala. Gəŋə mąą kpulu hɛn tii wiɛ yee ə kɛ a kilə pow mɛ̨ida. 6 Gɔɔ ɲɛ̨i tɔwɔ pɛlɛɛ kɛ a ɓala kwɛli ɓɛla. Kpala ə kɛ ɲəi, ə ɓo a ɓala kwɛli. 7 Nwɔ kpalai nwulu ə kɛ yɛ həɠə pala mun nwɔ nínígban, ə lɛɛ gbala kwɛli wiɛ yee ə kɛ a kilə mɛ̨ida da gulɔ. Nui kɛi nwɔ hə́mə́i həɠə, vilɛn ŋąą kɛ dɔwɔ. 8 Goliatə a kulɔ kɛ a tɔɔ, yɛ Israɛlə kɔ́kulááɠaa təli, yɛ kɛ diɛ: «Lə mɛ̨nį ɓa ka kulɔ a kɔ́? Kɛlɛi Filisti mun ɓaa ɲą́ą́, kaan, kaa ɓo a Saulə nwɔ luwɔɠaa. Ka nu tɔ̨nɔ̨ kulɔ ka lɔwai, ə yɛɛ ɓɛ bɔ́. 9 Ɉu a kɛ a nwalawalaa, kwa yaa ku gɔ́, ɲee a tɛɛ mą́ą́, kwa lɛɛ a ka wɔ luwɔɠaa. Kɛlaa, ɲéé a tɛɛ mą, ka lɛɛ a kuɔ luwɔɠaa, kaa kuɔ kóló kɛ.» 10 Filisti mun tii ə mo, yɛ diɛ: «Gáá Israɛlə kɔ́kulááɠaa paa pɔlɔn dɔɔi háákələi, gɛ́ di nu ta tɛɛ bɔ́, kwa yaa ku kɔ́.» 11 Saulə da Israɛlə nuą kəlee di kɛi Filisti mun tii woo mɛ̨n, ɛlɛɛ ɲɔw kɛnɛ̨ yɛ too di hu, di hu yɛ kpɛlin. 12 Davidə ə kɛ a Ɛfrata yəi gwəlii mun Ɉɛse lon, yai bɔ taai ɓaa Bɛtleɛmə Ɉuda lɔi hu. Ɉɛse lon ɉinąą di kɛ a nu mɛ̨ihaaɓa. Ɉɛse ə kɛ a nu mąą pɔlɔɔ, a Saulə nwɔ tɔɔlaa yələi. 13 Ɉɛse lon ɉinąą kpɛa-kpɛa haaɓa di kɛ Saulə yəi kuláálaa hu, diɛ ɓo laa gɔ́ mɛ̨i. Ɉɛse lon ɉaaɓai kɛ laa gɔ́ mɛ̨i, di laa ka: Nu pɔlɔ laa ɓaa Eliavə, yili nwɔ ləɠə ɓaa: Avinadavə, yili nwɔ ləɠə laa ɓaa: Sama. 14 Davidə ɓə kɛ nąn nonnii lɔwai a nogolo laamun. Niɛni haaɓai tii ɓə kɛ Saulə pɔ. 15 Kɛlaa, Davidə nwɛi, ə kɛi lɔ li Saulə pɔ, yɛ pənə yɛ pa, yɛ nąn nwɔ taatɛlɛɛɠaai mɛ̨i kaa Bɛtleɛmə. 16 Goliatə ə kɛi pa a yələ kəlee yələwala da yələwulii yɛ tɔɔ Israɛlə nuą lííla, hvóló pow-nąąn ɲee mu. 17 Yələ ta, Ɉɛse yɛ non Davidə ɓa: «Gɔ̨nɔ̨n gɔw ɓɔlɔi ŋɛ̨i həɠə, da nɛɠɛ powi ŋɛ̨i, ə́ li la ə́ liɛni pɔ gɔ́ ɓuwu la. 18 Fromazə powi ŋɛ̨i, ə́ yili tɛɛ di ɲɛ̨itɔwɔ mun gɛnɛ̨ pɔ. Ə́ nąą kaa, bələi ə́ liɛni kaa gɛi la, ə́ pa ə́ mo mą́ą́ a di yəi hɛn da. 19 Saulə kaa di pɔ, da Israɛlə nuą di kaa ɲá boloon bɔ nwulu kpulu mu, da Filisti nuą diɛ kɔ́ kɔ́.» 20 Davidə ə muhəɠə yələwala pɔ, ə nąn nwɔ taatɛlɛɛɠaai lɛɛ nu ta yəi, yɛ mɛ̨i kaa. Ə diɲɛ həɠə, yɛ li yɛ bələi nąn Ɉɛse ə dɔɔ la. Ə həli ɓɛi gɔ́ ɓuwu ə kɛ laa, nuą daa di muhəɠə kɛa diɛ li gɔ́ ɓa, diɛ tomą. 21 Israɛlə nuą da Filisti nuą, di di tɔɔiɠaa kulɔ, di ɲɛ̨i heɛ di kee ɓa. 22 Diɲɛi tii Davidə ə paa la, ə dɛɛ diɲɛ mɛ̨i kaa mun bɔ, yili pulu, ə gilɛ həɠə, ə li gɔ́ mɛ̨i, ə niɛni tuwɔ ɓo. 23 Yii kɛa da niɛni di kɛi lono kɛ, Filisti kɔ́kuláá ŋɛ̨i kɛ a Gatə mun diɛ kɛ mą Goliatə, ə kulɔ Filisti nuą lɔwai, bələi lɔ hiɛ a kɛ moi la, ə mo tii, Davidə ə mɛ̨n. 24 Nui tii kaai Israɛlə nuą di mo, di ɲɔw kpɔ kɛnɛ̨, diɛ pu dɔwɔ. 25 Di kɛi kɛ mą: «Nui kulɔ ɓɛ li, ka gaa! Ə kɛi pa Israɛlə paa pɔlɔn dɔɔ mɛ̨nį ɓa, mɛ̨nį ə kulɔ la yaa li. Nui a ɉulɔnui tii paa, tɔɔmun a hɛn gɔw kɛnɛ̨ tɛɛ mąą nu pɔ, ə pənə ə non dɛɛ bɔ a nɛ̨ą, yili pulu, ə mąą nu nwɔ pɛlɛ́i laa kulɔ mɛ̨nį kəlee hu Israɛlə lɔi hu.» Davidə ə pɛlɛ Goliatə ɓa 26 Nuąi ŋɛ̨i kɛ Davidə kwɛlɛ, ə mo diɛ yɛ diɛ: «Nui a Filisti mun ŋɛ̨i paa, ə nwumɛ̨ həɠə Israɛlə ɲɛ̨i, lə ɓə da gɛ mąą nu ɓa? Lə kpɔɔ ɓaa Filisti kɛ́nɛ̨ kpolɔwai ŋɛ̨i, yai a Yálá hvulú nwɔ nuą paa pɔlɔn dɔɔ?» 27 Nuą diɛ mą: «Nui a ɉulɔnui tii paa, mɛ̨nįi da gɛ mą, ya ka tii ku mo yɛ́.» 28 Davidə niɛ nu pɔlɔ Eliavə ə Davidə woo mɛ̨n, ɓɛlɔwai Davidə da nuą di kɛi nono kɛ la. Níi ə holi nəɠə pɔ, yɛ mą: «Lə ɓə mun ə́ pa ɓɛ gɛi? Gbɛɛ ɓə ə́ daatɛlɛɛ logoloi tii lɛɛ ɲəi nɔi pun ɉu? Ŋą́ ə́ kɔ́lɔn, ə́ kaa wúu; ə́ wɔ kiliŋąhiɛ hvo lɛlɛ li, gɔ́ naa kaa mɛ̨nį ɓə ə́ paa la.» 29 Davidə yɛ niɛ ɓa: «Lə ɓə ŋą́ gɛ? Lono lɔ ɓə ku kaa gɛi.» 30 Davidə ə niɛ lɛɛ laa, ə pənə ə nu takpɛli mąąnin kɛ, nuą di nwoo ɲąąpənə tɔ̨nɔ̨i tii ɓo mą. 31 Nąąlɔwai, nwooɠaai tii Davidə ə mo, nuą di mɛ̨n, də li di mo Saulə ɓa. Yili ə Davidə təli, 32 Davidə yɛ Saulə ɓa: «Filisti ŋɛ̨i mąą mɛ̨nį hvo nu ta hvįikpɛɛ, ə wɔ luwɔi kaa lii, da yaa di gɔ́.» 33 Saulə yɛ Davidə ɓa: «Ka Filisti tii ka hva pɛli gɔi, lokolo ɓaa yɛ́, yaai tii nwɛi, kɔ́kuláá pɔlɔ li. Ə həɠə ɉulɔnon ɲələ ɓa ə həli yiihu ɓa, kɔ́ ɓə a kɛ gɔi.» 34 Davidə yɛ Saulə ɓa: «Ə́ wɔ luwɔi ə kɛi nąn nwɔ ɓɛlaaɠaai mɛ̨i kaa. Akɛ yala ta, ə mą kpɛli kɛ kwɛli, a pa a mɛlaa ta hon, 35 ŋą́ hvilɛn bulu, ŋą́ ɉon, ŋą́ gɛlɛ, ŋą́ gulɔ na. Akɛ yɛ gaa tinɛ̨n ɉii ə wolo mą́ą́, ŋą́ ɉon a nəɠa, ŋą́ gɛlɛ, ŋą́ baa. 36 Ə́ wɔ luwɔi aa yala paa ə mą kɛ kwɛli. Filisti kɛ́nɛ̨ kpolɔwai ŋɛ̨i ɓaa lə! Gaa kpɔlɔ yɛ ɉuwoɠaai tii ta. Mąąhɔlɔɓo, aa Yálá hvulú kwɛlin baa pɔlɔn dɔɔ. 37 Yai-Laa, yai ə gulɔ yala da kwɛli di yee ɲąnin nɔwai, ya ɓə pai gulɔi Filisti kpolowai ŋɛ̨i yəi.» Saulə yɛ Davidə ɓa: «'Li! Yai-Laa ə lɛɛ ə́ pɔ.» 38 Saulə ə gbɔwɔ kpįnįi nwɔ kɔ́ kɔ́ həɠəi too Davidə kwąną, ə nwɔ kwɛli ɓɔlɔi pɛlɛ nwuɔ̨, yai a ɓala kwɛli. Ə gəŋə mąą kpulu hɛn bɛlɛ gəŋə la. 39 Davidə ə Saulə nwɔ ɓɔwa kwɛai kpulɔn ɉąą, yɛ kɛ kɛa ə li, hvo pɛli mą, mąąhɔlɔɓo, di hvo kɛ mąą kwɛli li yili ɓa. Davidə yɛ Saulə ɓa: «Ɉɛnŋaai ŋɛ̨i da kɛ mą́ą́, vá pɛli hiɛi; mąąhɔlɔɓo, di hvo ta mą́ą́ kwɛli li yili ɓa.» Davidə ə ɉɛnŋaai tii kulɔ mą ə bu. 40 Nwɔ gbɔn ŋɛ̨i kɛ ɲəi, ə yili həɠə, ə kwɛni kwɛləən nɔɔli həɠə ɲá lon gwɛlɛ, ə bu nwɔ ɓɛlaa pulu ɓíi hu. Ə nwɔ vín gwɛnii həɠə, yɛ li pɛlɛi Filisti mun tii ɓa. 41 Goliatə ə kɛi mąą lɛɠɛ mą, nwɔ hə́mə́ həɠə mun yɛ ɓo dɔwɔ. 42 Goliatə ɲɛ̨i heei ə mo, ə Davidə kaa, ɲɛ̨i tɛɠɛ ə ɓo ɉu, yɛ gaa lɔ a hulɔnon golo, nwɔ kɔ́lɔ kwələ mu kpɔluɔ, ɲɛ̨ilai lɛlɛɛ. 43 Goliatə yɛ Davidə ɓa: «Gaa ə́ kwəi yilɛ lon maa a ɲą́ą́, yai ə́ kaa pai bɔ́ gbɔn yɛ ɓo ə yəi?» Goliatə ə́ Davidə nɛ̨ŋɛ̨n naa a nwɔ haliɠaai laa. 44 Yɛ Davidə ɓa: «'Pa ɓɛ! Ŋą́ ə́ huwɔ tɛɛ yələi nwɛ̨niɠaa da lɔwɔ huwɔɠaa di pɔ.» 45 Davidə yɛ Goliatə ɓa: «Ə́ wɛi, ə́ kaa pai pɛlɛi mą́ą́, ɓɔwa kwɛa yɛ ɓo ə́ yəi, kpala yɛ ɓo ə́ yəi, wulu ɲąą kulaa ə́ ɓo ə́ yəi. Nwɛ́i, gáá pai ə́ pɔ Yai-Laa Mɛ̨nį Kəlee ŋą Hééɓomun laa hu, yai a Israɛlə nwɔ Yálái, a Yaa tii ə́ kaa gwɛlin baa pɔlɔn dɔɔi. 46 Háákələi kpɔ-kpɔɔ, Yai-Laa kaa ə́ lɔi ɲə́ə́ ŋą. Gáá ə́ paai, ŋą́ ə́ nwun dee ə́ ŋą. Háákələi kpɔ-kpɔɔ, Filisti nuą di wɔ kɔlaɠai powa kaa lɛɛ a yələi nwɛ̨niɠaa da lɔwɔ huwɔɠaa kɔ̨nɔ̨n. Hį́i kəlee kili kaa pui ɉu diɛ kɛ Yálá kaa Israɛlə yəi. 47 Nu kpului kpɔ buɔ ŋɛ̨i, gəlee kaa pai laai na, diɛ kɛ ɓɔwa da kpala hvəi Yai-Laa a kɔ́ nɛ̨ɛ̨ la nu ɓa, kɛlaa Yai-Laa ɓə a kɔ́ nąmu, yaa tii ɓə pai ka lɔi ku yee ɲą.» 48 Goliatə yɛ kɔ̨nwɔ̨, yɛ pa kpɔ kɛa vɛɛ, əgɛ ə wolo Davidə ɓa. Davidə ə kpuluun, ə li ə tɔɔ kuláá tɔɔ pələ, əgɛ da Goliatə di yili ɲą. 49 Davidə ə nɛɛ mą ə ɲee lɔ nwɔ ɓíi hu, ə gwɛni tɔ̨nɔ̨ həɠə, ə bili ɲələvin ɉu, ə Goliatə hɔɔ la dɔwɔla, gwɛni ə lɔ Goliatə nwun ɉu, ə pɛlɛ nɔi ɓa. 50 Bələ ɓə Davidə yee ə tɛɛ la Goliatə ɓa a ɲələvin da kwɛni, ə Goliatə hɔɔ ə baa, kɔ́ kɔ́ ɓɔwa hvo kɛ Davidə yəi. 51 Davidə ə kpuluun, ə li ə tɔɔ Goliatə mɛ̨i, ə yili nwɔ kɔ́ kɔ́ ɓɔwai kulɔ daa hu, ə gbəli paa la. Ə nwun dee la ɲą. Gaai Filisti nuą di mo diɛ kɛ di wɔ kɔ́kuláái aa haa, di tɛɛ a gilɛ. 52 Israɛlə nuą da Ɉuda nuą, di di muhəɠə, di huluun a kɔ́ mɛ̨i woo, di hvilɛn ŋąą Filisti nuą pulu diɛ di kpɛ; di həɠə kpɔ nɛ̨ŋɛ̨ lɔi kpala tɔɔi, di həli la Ɛkrɔn ɉįi la. Filisti nuą powa puɔ lɔ kɛ Saaraimə pələ pɔ, ə həli kpɔ la Gatə da Ɛkrɔn. 53 Israɛlə nuą di di kpɛ kpɔ a di nwąnąi, yili pulu, di pənə di pa di too Filisti nuą yəi hɛnŋaa hu ɓɛi di kɛ laa. 54 Davidə ə Goliatə nwun galən ɉəɠə ə li la Ɉerusalɛmə, ə Goliatə nwɔ kɔ́ kɔ́ hɛnŋaa tii laa ɲíi pɛlɛ́ mu. Ɉonatan da Davidə di wɛlikɛmąą mįnɛ̨ həɠə 55 Davidə kaai Saulə ə mo yɛ li pɛlɛi Goliatə ɓa, ə mo gɔ́laɠa nwun nąmu Avnɛrə ɓa, yɛ mą: «Avnɛrə! Gbɛɛ lon maa ɉulɔnon ŋɛ̨i?» Avnɛrə yɛ mą: «Tɔɔmun! Ə́ nwun tii báá, və́ gɔlɔn.» 56 Tɔɔmun yɛ mą: «Kɛɛ mąąnin gɛ yɛ́ gbinįi, kɛ gbɛɛ lon ni?» 57 Ɓɛlɔwai Davidə yee ə tɛɛ la Goliatə ɓa, yɛ pa, Avnɛrə ə ɉon ə li la Saulə pɔ. Goliatə nwun galən ə ɓo ɲəi. 58 Saulə yɛ mą: «Nón! Gbɛɛ lon maa a yɛ́?» Davidə yɛ mą: «Ə́ nwɔ tí mun Ɉɛse, Bɛtleɛmə daai mun lon maa a ɲą́ą́.» |