O Kandɔɔ 24 - BII BILAAbraham yil lanɔɔ le Isaak po ndɔ 1 Abraham ndóò yuuva nin taw, ndóò cii nin vɔsila bɔɔ-bɔɔ, nduyɛ Mɛlɛka ndóò dɔw ndu duaa o dɛnndan kpow nin. 2 Paale pilɛ, mó dimul buɛi ndɔ viow nin ndu o ba taw-vo, ó va hɔlten o ɲɛm ndɔn sɔlan kpow coo-o aa: «Luéi ba nɔmndo o lɔlu nuu bɛngu, 3 ma mɛnan a Mɛlɛka, Hala co Masaa o halataala a o lɛŋnden coo-o, maa a yilnin po nuu lanɔɔ o cuavaa Kanaŋaa ya co haa icali tɛɛn-nda nin te. 4 Kɛ maa a kɔanin o lɛŋnde nilen nin, ma kɔ cuel Isaak po ni lanɔɔ lon o vanayan nun nin.» 5 Mí buɛi ndɔ kon dimul ndu aa: «Bɔɔle vanalanɔ kon cɛlnin le hunɔɔ o lɛŋnden nden nin nanu le. Lelan, vɛ̀ɛ̀ i bɛnda mì kɔɛ a Isaak po nɔm o lɛŋnde n fula nin-nden nin?» 6 Mí Abraham mulul ndu aa: «Ɛ-ɛ, kɔa a po nuu o lɛŋnde len nin te. 7 Mɛlɛka Hala co o halataala-o, o faŋa ya yungu nuu ikɛi a o lɛŋnde nilen nin-ndo, o soo o ya lo mó cuel-la kpemaa, mó mɛnan maa o co cuavaa nia imamaa lɛŋnde ya co len nin-nden yɔngu-o, o co nɔm mɛlɛkanɔ ndɔɔ vomɔɔ laci, haliko ma nɔla le lanɔɔ yilɔɔ lon, mà hin a ndu le po nuu. 8 Te vanalanɔ kon cɛl dɔ́ɔ́ le hunɔɔ niaa ndu le, mɛɛ nɔm cii i nɔmnde, sendí ve lɛnin nɔm kɔɔli le mɛnan n mɛnan-ndo le. Kɛ á co lakɔ a po nuu lon te few.» 9 O kon, mí buɛi kon handu baa o lɔlu Abraham vana ndɔ bɛndoo bɛngu, mó mɛnan maa o co ɲɛ vana ndɔ bɛndoo dimul ndu-o tosa. 10 Mó cua ɲɔɔmɛaa Abraham-nda tɔ́ a ɲɛm kɛndɛ-kɛndɔn taw. Mó can, mó bii nɛiyo le kɔlan o ciee Nahɔr-o nin o lɛŋnde Mesopotamii len nin. 11 Mɛɛ o tiiya ciee-lekɔɔ, o soon kólaa ikɛi, mó baŋ ɲɔɔmɛɛa vulan le pɛngio. Kon yɔŋnun a paale delaalen, telen vanlaandua kɔa mɛnndan kɔndɔɔ o peelo-o. 12 Mó dimi aa: «Mɛlɛka, Hala Abraham vana ni bɛndoo, tosa mì saalun vanalanɔ sɔvɛɔ. Lo o diomnde nɔmnden coo lende a vana ni bɛndoo Abraham. 13 I co va isisi o soon kólaa ho ikɛi, mì cuavaa laandua vannda ha ciee nanu a hin le mɛnndan kɔndɔɔ. 14 O kɛ́-kɛ̀ ya dimul pɛ aa: ‹Yandi nengul-la bonyii nɔmnde mì kol›, mò mulul-la aa: ‹Kol mì koesi vɛlɛ ɲɔɔmɛaa nɔmnda›, mɛɛ ndu n kɛsi le siŋnɔnndo lanɔɔ vana nɔm baalaa Isaak ni. O kon, i sina dɔ́ɔ́ maa a lo o diomnden coo a vana ni bɛndoo». 15 O cii bɛɛ piɛilen tosa le, mí Rebeka hun a bonyei o congú. Cua Betuɛl-lo Rebeka kon va ni, cua imama Milka nda Nahɔr-o pɛɛn. Nahɔr kon va pɔmbɔɔ Abraham ni. 16 Naŋɔɔ pila cuaambɔ lembu kon ndóò naŋ ni, ndóò hiw-vɔ vanapɔnɔ kɔɔli le. Mó toal o soon kólaa kon, mó kɔandu mɛnndan, mó hel o kɔngɔ. 17 O kon, mí buɛi Abraham vem kon-ndo ɲaanun o ndu lo, mó kɔ dimul ndu aa: «Yɔngu ya mɛmma nɔmndan man o bonyei nin ɲɛ-pɔmbɔ mì kol, yandi.» 18 Mí cuaambɔɔ mulul ndu aa: «Bii mà kol, vana ni bɛndoo.» Mó tuisi bonyii va ndu ken o congú-e a kiltan, mó bii ndi o ba, mó ke ndu, mó kol. 19 Mɛɛ langbanɔ kon cii kolɔɔ, mí cuaambɔɔ dimul ndu aa: «Mɛi-yɔ mì kɔndu mɛnndan, mì koesi vɛlɛ ɲɔɔmɛaa nɔmnda háá ma pim.» 20 Mó hulu mɛmma tɔ̀ma lo o bonyii ndɔɛi nin-ndan o ɲɛ cɔlua kol nin-ndo nin a kiltan, mó ɲaanun o soon kólaa, mó kɔ kɔandu mɛnndan le ɲɔɔmɛɛa kpow. 21 Mí buɛi Abraham-ndo va Rebeka mɛɛndanndo, o dimul ndu ɲɛ-ɲɛ le. Kani o va tofaa le sinaa te Mɛlɛka yeeliaa kela ndɔɔ, te kon te, te o yeeliaa ndu le. 22 Mɛɛ ɲɔɔmɛɛa cii kolɔɔ, mó cua kelɛi n'sianiei, ì va le kalamulan laŋɔmpum, mó cua vɛlɛ kelan laban nda cɔw a sianion-ndon mún miun, ipilɛ ndíì hiow lusoo le kalamulan kɛmɛ, mó yɔngu Rebeka. 23 Mó ɲuna ndu aa: «Nɛ̀ɛ́ velu yɛ nɔm? Cɔm ya vana kon. Yandi dimul-la te fondaa co pɛ o fuɲa nɔm ndo cɛinin haliko mi n kɔ lɔl lon?» 24 Mí cuaambɔɔ mulul ndu aa: «Betuɛl co fuɲa nuu ni, po Milka vilul Nahɔr-o pɛɛn.» 25 Mí Rebeka dimul ndu vɛlɛ aa: «Foeende a bil puiyaa co o naa lo taw le cɔlua, fondaa co vɛlɛ lon le lɔan.» 26 O kon mí buɛi Abraham kon baŋ vulan, mó Biilu Mɛlɛka. 27 Mó dimi aa: «Biiloo co le Mɛlɛka, Hala Abraham vana ni bɛndoo. Kani o sanga le vana ni bɛndoo Abraham kɛndɛi tosallo a le lou o diomnde ndɔlen coo le. I sina nihau maa o sim ya laci o kela nuu ho nin, mó yaa ya o vanayɛi vana ni bɛndoo lo cɛinin.» 28 Mí cuaambɔɔ kɔa a kiltan o kala ndɔ lo, mó cɔm ndu ɲɛ yɔŋnun ndu-o kpede. 29 Rebeka ndóò nɔ yema piaandoo pum diolan Laban. Mí Laban kon fula a kiltan, mó kɔa nɛɛ buɛi Abraham kon va o soon kólaa sondoo-a. 30 Mó ca kelɛi suei a kelan baan Rebeka yema ndɔ o ba, mó tuɛi vɛlɛ Rebeka ɲɛ langbanɔ kon dimul ndu-o kala ndɔ cɔmndo. Le hee, mó kɔ komal langbanɔɔ isisi a ɲɔɔmɛaa ndɔa o soon kólaa kon ikɛi, 31 mó dimul ndu aa: «Hun o yiya o naa lo cɛinin, nɔm Mɛlɛka dɔw hoo duaa-o. Vɛ ma va isisi ciee-lekɔɔ nanu? I cii nɔm cɛi hinia toosial, mí bɛɛndiaa vɛlɛ fondaa le ɲɔɔmɛaa nɔmnda.» 32 O kon, mí langbanɔɔ kɔ luɛi cɛinin ndon. Mí Laban tuisi volɔɔla va ɲɔɔmɛɛa o kɔɔ lan, mó yɔngu nda foeende a bil puiyaa le dioo. Mó soli vɛlɛ mɛnndan le ndu pila a le vanaa va ndu kɔɔli-a pelon pulɔɔ. 33 Mó ke nda ɲɛdiaa. Kɛ mí buɛi Abraham kon cua sɔɛi, mó dimi aa: «Fɔ mì dimi fɔlɔn yiyan ya hin o kɔl-lo malan ya dia ɲɛdiaa.» Mí Laban dimul ndu aa: «Mɛɛ a co o yiya. Dɔwnun niko kona.» 34 Mó dimi aa: «Buɛi Abraham-ndo ya co ni. 35 Mɛlɛka dɔw vana ni bɛndoo Abraham duaa háá mó sɔla bolofaa taw. O yɔngu ndu saa, cuinnda a nawva, volion, sianion, buɛyaa piaandua a à laandua, ɲɔɔmɛɛa a sofɛlɛa. 36 A va nin a yuuvɛiya, mí Sara laa ndɔ vilul ndu hɔ́ɔ́ piaandoo, mó yɔngu po kon bolofaa ndɔɔ kpow. 37 Mó mulin, mó dimul-la aa ya mɛnan maa i yilnin lanɔɔ le po ndɔ kon o cuavaa Kanannda tɛɛn te. 38 Kɛ aa ya kɔ o polale fuɲa ndɔlen nin, mì kɔ yil lanɔɔ le po ndɔɔ o vanayan ndɔn tɛɛn. 39 Mɛɛ o cii ya dimul lende, mí mulul ndu aa: ‹Bɔɔle vanalanɔ kon cɛlnin le hunɔɔ naa ndu nanu le.› 40 Kɛ mó dimul-la aa: ‹Hɛnan Mɛlɛka-o ya tiindan lɔ́ɔ́-lɔ́ɔ̀ coo ni. Lelan, Mɛlɛka co nɔm mɛlɛkanɔ ndɔɔ vomɔɔ laci, mò toosiaa sɔɛi kalɛi, haliko ma sɔla lanɔɔ le po nuu o vanayan nun tɛɛn a o polale fuɲa nuu nin. 41 Taa tiiya pɛ o vanaa nia lo, te nda kɛɛ pɛ le nɔm lanɔɔ yɔngoo le hunɔɔ a ndu, mɛɛ nɔm cii i nɔmnde. O kon, sendí n mɛnan-ndo ve lɛnin nɔm kɔɔli le.› 42 Nduyɛ, mɛɛ ya tiiya hau o soon kólaa, mí piɛi Mɛlɛka aa: ‹Mɛlɛka, Hala vana ni bɛndoo Abraham, tosa mì sɔɛi ya hin hee toosiaa-e bɛnda ya o ba. 43 I co va isisi o soon kólaa ikɛi, cuaambɔ laandu co hunɔɔ mɛnndan kɔndɔɔ, mì piɛi ndu mɛmma co o bonyii ndɔɛi nin-ndan ɲɛ-pɔmbɔ le kolɔɔ, 44 mò dimul-la aa: «Kol mì kɔndu vɛlɛ le ɲɔɔmɛaa nɔmnda koesio-o», mɛɛ ndu vanin lanɔ n tuu le po vana ni bɛndoo-o ni.› 45 I cii bɛɛ piɛilen te, mí ca dɔ́ɔ́ Rebeka hunɔɔ a bonyei o congú. Mó hun toal o soon kólaa, mó kɔandu mɛnndan. Mɛɛ o fula, mí dimul ndu aa: ‹Ke ya mɛnndan mì kol, yandi.› 46 Mó tuisi dɔ́ɔ́ bonyii va ndu o congú-e cɔ́-cɔ́, mó dimul-la aa: ‹Kol mì koesi vɛlɛ ɲɔɔmɛaa nɔmnda.› Mɛɛ ya cii kolɔɔ, mó koesi vɛlɛ ɲɔɔmɛɛa. 47 O kon kɔɔli, mí ɲuna ndu aa: ‹Nɛ̀ɛ́ velu yɛ nɔm?› Mó mulul-la aa: ‹Fuɲa nuu co Betuɛl ni, po Milka vilul Nahɔr-o pɛɛn.› Tuma ya tuei lende-o, mí vow ndu kelɛi o milin a kelan baan o laba. 48 O kon, mí baŋ vulan, mí yil Mɛlɛka nuvalio, Hala vana ni bɛndoo Abraham pɛɛn. Mí mel ndu balika le simnda o sim ya laci mó cɔm ya cua imama puapilɛ Abraham vana ni bɛndoo-o lan, haliko mo siŋnun lanɔɔ po ndɔɔ, mì yoo ndu ndu. 49 Lelan sisa, te la yeema pɛ le vana ni bɛndoo kɛndɛi tosallo, mɛɛ la dimul-la mì sina. Te o bɛnda yɛ lende le, mɛɛ la dimul-la vɛlɛ mì sina, haliko mi muli hɔlla kpengii celen.» 50 Mí Betuɛl nda Laban po ndɔ a dimul ndu aa: «Mɛlɛka pila toosiaa hee kpow ni. Naa naa, n nɔla lɛ sɔɛi kɛndɛi celen, te kon te sɔɛi vɔɔŋii celen dimi o hee coo le. 51 Lelan, a ce Rebeka, cua ndu mì la kɔɛ. Yoo po vana nɔm bɛndoo ndu aa o ce lanɔɔ. Kani Mɛlɛka pila cii nɔu ho yii ni.» 52 Mɛɛ buɛi Abraham-ndo tuei sɔɛi ken, mó baŋ vulan Mɛlɛka o labɛngunin. 53 Mó soli ɲɛm nda cɔw a volin humbon-ndon, ɲɛm nda cɔw a sianion-ndon a volɔɔla cuɛinanndan, mó yɔngu Rebeka. Mó yɔngu Laban yema ndɔ a kala ndɔ ɲɛm kɛndɔn taw. 54 Mɛɛ nda cii, má dia niko ɲɛdiaa, má kol nda vanaa liila ndu o sɔɛi ken-nda. Ndáà ciiyo ɲɛdiaa dioo, má luɛi cɛinin, má kɔ lɔl lon. Idiiyo púŋ, mí buɛi Abraham kon congun aa: «La mal-la n'pelu mì tofan kɔɔli, mì muungu vana ni bɛndoo o ibuŋ.» 55 Mí yemaa Rebeka a kala ndɔ a dimul ndu aa: «Bala tiɔn! Kɛ cum-ndɔ naa le telen bingi, nanu a palɛi tɔ́, o kon la kɔɛ.» 56 Kɛ mó ɲɔɔlu nda aa: «Mbɔ̀ la mingi lɛ ya kɔɔli le, yandi. Kani Mɛlɛka pila cii sɔɛi toosiaa mí kela nuu yeela. La mal-la n'pelu cɔ́-cɔ́ mì muungu vana ni bɛndoo o ibuŋ.» 57 Má dimi aa: «Mɛɛ n veelun-ndɔ Rebeka pila mì n sina yiyan ndɔɔ.» 58 Má veelu Rebeka, má ɲuna ndu aa: «Vɛ̀ɛ̀ a yeema mì la kɔɛ niaa langbanɔɔ ho?» Mí Rebeka cɛl aa: «Oi, i yeema mi n kɔɛ naa ndu.» 59 O kon má congun Rebeka yema nda a vanalanɔ nda yɔngu le cuawva biyɔɔ-o, má congun vɛlɛ buɛi Abraham kon a vanaa liila ndu o sɔɛi-ya kpow. 60 Má dɔaw Rebeka duaa, má dimul ndu aa: «Nɔm yema naa, màá siŋnun kala-mamaa le vannda vaalan o vaalan nin fɔ́! Màá polale fulanin o nɔm nin-nden le siŋnun polale kpaaya bɛndu, mì yaamɔaa ndaa cal nda o labɛngunin!» 61 Mɛɛ nda cii ndu duaa dɔvɔɔ lende, mí Rebeka can nda buɛyaa ndɔa laandua, má hel o ɲɔɔmɛɛa coo le kɔlan buɛi Abraham-ndo kɔɔli. Nuaa buɛi Abraham-ndo kɔɛ a Rebeka ni. 62 Isaak va telen kon icali o tàndàá Nekɛv nin. Tuma o va fulaa o soon kólaa Lakai-Royi 63 a paale delaalen-ndo, nɛɛ ndóò kɔɛ kelaa o ciɛɔn nin ndu pilɛ-a pɛɛn, o lo lándán, mó ca ɲɔɔmɛɛa hunɔɔ nɛɛ o va-a. 64 Mí Rebeka ca ndu Isaak, mó huulu, mó toal o ɲɔɔmɛɔ coo. 65 Mó ɲuna buɛi Abraham-ndo aa: «Langbanɔ kuɛɛ co yɛ hoo hunɔɔ naa o ibuŋ yondoo ho nin?» Mí buɛi Abraham-ndo mulul ndu aa: «Vana ni bɛndoo ni.» O kon, mí Rebeka kuumbun kolaa o hɔl. 66 Mí buɛi Abraham-ndo downun Isaak kona, mó cɔm ndu ɲɛ-ɲɛ o tosa. 67 Mɛɛ o cii, mí Isaak cua Rebeka, mó kɔa a ndu o cɛi-kola-toandaa Sara kala ndɔ-o nin. Mí nɔu luɛi nda tɛɛn, mó kaola ndu taw. Sɔɛi ken yɔŋ ni mí Isaak sɔla ɲɔɔloo le vu kala ndɔ vi-o. |
© Alliance Biblique en Guinée
Bible Society in Guinea-Conakry