Ŋwàʼlə̀ Mak 14 - The New Testament in the Babanki language

Və baʼtə̀ əzhwi Yesò

¹ A nè sə ndiʼ a lì mu à fàŋ tò mətsi mbò fa kətsi kə məzaʼsə̀ nə̀ mətsi mì a və zhɨ kəbàyn kè nə̀ fəshɨ̀ŋ fə tsu, tʉtʉ vəpfèm və ngə̀ŋ Nyìngòŋ bènə̀ ndìʼsə̀sə təsoʼ sə kəŋə jì ənyoʼtə ghaʼ Yesò ə zhwi.

² Vəwenə mù sə gàʼà à vəwenə a ntìntìn la, “Kə vəghəŋ à ghàʼ wen a mətsi mə̀ kəzhɨ mèn, a bwen a lì viʼi à zìtə̀ soyn.”

Wùwì zuʼ Yesò a Betanì

³ Yesò lù dyʉ̀ a Betanì sə̀ diʼ a ngə̀ŋ wìʼ a və ndzàŋə̀ nə̀ Simon a ghə̀ nsə̀ diʼ mu ghə̀ kwaʼa li nə̀ kənsòtə̀ kə. Ghə̀ nè ŋwʉʼʉ sə nzhɨ, wùwì tsen vì kwen a ngə̀ŋ ayì nə̀ fəshoʼ fə mənzhiʼ mu və shɨ̀tə̀ nə̀ ngùʼ tsen a və dzàŋə̀ nə̀ alàbàstà. Mənzhiʼ mə ko toghə mə nlèmtəmə̀ mə ntsenə̀ diʼ tsu mu və shɨ̀tə̀ nə̀ nald. Ghə̀ bòʼ fəshoʼ afì ə̀ shʉ̀ʼtə̀ mənzhiʼ a mì a kətʉ Yesò.

⁴ Viʼi vətsenvə a və ndiʼì tsu yen a lì təbèm tə vəwenə tə bàs vəwenə mù sə̀ bèmə̀ à vəwenə a ntìntìn la,“Ghə̀ byisə̀ mənzhiʼ mèn alə̀ byìʼì ghò?

⁵ Və yì zì və baʼlə no a ko ghoʼghə ə̀ kù à viʼi kəmfem.” Vəwenə ghàm wùwì ayì no nànto.

⁶ Yesò bwènsə̀ gàʼ la, “Ghə̀ŋ ke ku ngəʼ ghò à wen a? Ghə̀ŋ ghʉsə wen tò a lì. Ghə̀ ne li no kənyʉ̀ kə jùŋə kə à mò.

⁷ Viʼi kəmfem lu ndiʼ tò diʼì à ghə̀ŋ a ntìntìn, mu ghə̀ŋ kòŋ no a zhʉ̀ kò ghə̀ŋ à gyàmtə̀ vəwenə, alì mà ko a ndiʼ vəghəŋ məzhʉ̀ ntsèm bwèn.

⁸ Wùwì aghèn nè tò kənyʉ̀ kì a ghə̀ zì ghə̀ ne. Ghə̀ shʉ̀ʼtə̀ li mənzhiʼ à mò a wèn əshɨ̀tə̀ ghə̀ kwʉʼ mibu zhʉ məbvɨ̀mə̀ nè sə kwʉ̀ʼ

⁹ Mà gàʼà à ghə̀ŋ nəmwèʼè la no tè fe a tì mbi a və lu nshyə̀ʼtə̀ ntɨm jùŋ ghèn, və lu mboŋə shə̀ʼtə̀ kənyʉ̀ kèn a wùwì ghèn ne lə̀ ndiʼ viʼi nkwòʼtə̀ wen.”

Judàs byɨmə əbaʼlə Yesò

¹⁰ Judàs Iskalìyòt a andìʼ wìʼ muʼ fa tì ndzɨ̀mtə̀sə bàm Yesò shì njʉ̀sə̀bò lù ə̀ dyʉ̀ yèn tʉtʉ vəpfèm və ngə̀ŋ Nyìngòŋ ndi baʼlə Yesò à vəwenə.

¹¹ Vəwenə sə̀ saŋlə̀ no a nkàyn mù ghʉ̀ la vəwenə a ku ko à wen. Judàs mù sə kəŋə jì jùŋ əbaʼlə Yesò.

Yesò zhɨ fozhɨvə məzaʼsə̀ wenə̀ ndzɨ̀mtə̀sə bàm wen

¹² A nè sə ndiʼ a mbì kətsì a və nzhɨ kəbayn kè nə̀ fəshɨ̀ŋ fə tsu, andiʼ kətsi a və nshyə byisə məzaʼsə̀, ndzɨ̀mtə̀sə bàm Yesò sə bèm à wen la, “Wù kəŋə la yès dyʉ̀ ə̀ shɨ̀tə̀ fozhɨvə məzaʼsə̀ wù fe?”

¹³ Yesò tɨm ndzɨ̀mtə̀sə bàm wen səbò gàʼà à vəwenə la, “Ghə̀ŋ kwen dyʉ̀ a tì ntə̀ʼ. Ghə̀ŋ nè sə nkwenə dyʉ̀ ə bùmtə wenə̀ wìʼ mu ghə̀ bwèʼè ətyom à mù. Ghə̀ŋ nè yèn wen, ghə̀ŋ mboʼsə̀ wen.

¹⁴ Ghə̀ dyʉ̀ kwen tè a ngə̀ŋ ko ghə̀ŋ ə kwen tsu ə̀ gàʼ à tì ngə̀ŋ ayì la, ‘Ndìʼsə̀ bèmə̀ la, tì ngə̀ŋ viʼi ghayn ə mò yi ye ə mà zhɨ fozhɨvə məzaʼsə̀ yo ndzɨ̀mtə̀sə bàm mò tsu a?’

¹⁵ Ghə̀ à dìʼ tì ngə̀ŋ kàŋ ghoʼo mu və shɨtə̀ li mbaʼtə fo tsu. Ghə̀ŋ shɨtə fozhɨvə a vì tsu.”

¹⁶ Vəwenə kwen dyʉ̀ a tì ntə̀ʼ ə̀ yèn no ghò ghə̀ diʼ ando Yesò yì gàʼ mù baʼtə̀ fozhɨvə məzaʼsə̀ a vyi tsu.

¹⁷ A nè sə ndiʼ a kəlyɨŋ kə mpfwomə, Yesò vì wenə̀ ndzɨ̀mtə̀sə bàm wen shì njʉ̀sə̀bò kwèn tsu.

¹⁸ Vəwenə nè ŋwʉʼʉ a məzhɨ, Yesò gàʼà vəwenə la, “Mà gàʼà à ghə̀ŋ nəmwèʼè la, wìʼ muʼ dìʼ à ghə̀ŋ a ntìntìn a ghə̀ ne baʼlə mo, yo wen ə zhɨ tò a muʼu.”

¹⁹ Ando ghə̀ ngaʼà a lì, kənyʉ̀ akì sə̀ ku ngəʼ a vəwenə. Vəwenə mù sə bèmə̀ à wen tò mùʼ mùʼ la, “A dìʼ mo mu?”

²⁰ Ghə̀ bwènsə̀ à vəwenə la, “A dìʼ wìʼ muʼ fà ntìntìn ghə̀ŋ ndzɨ̀mtə̀sə bàm mò sèn njʉ̀sə̀bò, wìʼ yì a kəvu kə yo wen kə bùmtə a kəkaŋ.

²¹ Wàyn Wìʼ a pfʉ ando ŋwàʼlə̀ Nyìngòŋ gàʼà alì ngəʼ ghoʼo diʼ à wìʼ yì a ghə̀ a baʼlə wen. Kə yi ndìʼi bòŋsə bòŋ la kə və à bwi wen.”

²² Vəwenə nè sə nzhɨ, Yesò lyɨ̀ kəbàyn ə̀ kù kəzòŋ à Nyìngòŋ ə̀ byəʼ kù à vəwenə gàʼà la, “Ghə̀ŋ ghaʼ ə̀ zhɨ. Ghenə diʼi wen ghomə.”

²³ Ghə̀ bè lyɨ̀ ndoŋ məlyʉ̀ʼ ə kù kəzòŋ à Nyìngòŋ bè kù à vəwenə. Vəwenə mù sə nyʉ chòsə̀ à vəwenə a ntìntìn.

²⁴ Ghə̀ gàʼ à vəwenə la, “Mèn dìʼ mənlyuŋ mwomə̀ a və chʉ̀tə̀ byìʼì nghoʼo viʼi ə chiʼtə məkàyn mə̀ Nyìngòŋ.

²⁵ Mà gàʼà à ghə̀ŋ nəmwèʼè la, mà ko lu be nyʉ məlyʉ̀ʼ mèn əzaʼa fa kətsi kì a mà lu nyʉ a kəshi kə fòn Nyìngòŋ.”

²⁶ Vəwenə nè zhɨ mwètə̀ ə̀ zhɨmə ndzàŋ mù fʉ̀ kùʼ a pfen Olìf.

Yesò shə̀ʼtə̀ la Bità ne tyen wen

²⁷ Yesò gàʼ à vəwenə la, “No ghə̀ŋ vətsèm ne nyɨŋ ə mòʼtə̀ mo tò ndə̀ŋndəŋ ando və nyòʼò li a ŋwàʼlə̀ Nyìngòŋ la, ‘Ma ne zhwi ntsɨ̀ŋ byisə, ə byisə a shìsə saykə no sətsèm,’

²⁸ alì à ne ndiʼ a zhʉ a və lusə̀ mò fa pfʉ, mà dyʉ̀ a Galìlì à ghə̀ŋ a mbì.”

²⁹ Bità gàʼ à wen la, “Mà ko lu mòʼtə̀ wu tè bè a zhʉ a viʼi vətsèm nyɨŋ li.”

³⁰ Yesò bwènsə̀ à wen la, “Nkə̀ʼ ne sə toŋ aghayn à bò nəntʉʼʉ lan mu wù mo li tyen aghaŋ à taʼ.”

³¹ Bità bè bwènsə̀ no a gɨ to la, “Mà dìʼi pfʉ tè yowù kò mà lù gàʼ la mà ko kɨ wù.” Ndzɨ̀mtə̀sə bàm wen no sə tsèm sə bè gàʼ tò a lì.

Yesò jɨ̀m a Gethsèmane

³² Yesò wenə̀ ndzɨ̀mtə̀sə bàm wen ne dyʉ̀ zaʼa a kəshi kə tsenkə a və ndzàŋə̀ nə̀ Gethsèmane, Yesò gàʼ à vəwenə la, “Ghə̀ŋ ŋwʉʼʉ a shèn mà dyʉ̀ jɨ̀m.”

³³ Ghə̀ gàʼ a lì ə̀ lyɨ̀ Bità, Jems nə̀ Joyn wenə̀ vəwenə mù sə dyʉ̀ a muʼu. Nyʉ̀ zìtə̀ sə ku ngəʼ à wen a kwòʼtə̀ no nànto, ghə̀ be diʼ tò a nshinsə a nshinsə.

³⁴ Ghə̀ mù gàʼ à vəwenə la nyʉ̀ tsenəvə ku ngəʼ à mò a kwòʼtə̀ mu və zì və zhwi mo. Ghə̀ŋ ŋwʉʼʉ tò a shèn ə mbvʉ̀tə̀.

³⁵ Ghə̀ kwentə dyʉ̀tə̀ a mbì ə̀ fəŋ ə̀ dyʉ̀ a nse mù sə jɨ̀mə̀ la jì sətsèn ndiʼ Nyìngòŋ ə gyàmtə̀ nè la kə mà à chò fa tì ngəʼ ghèn.

³⁶ Mù jɨ̀m la, “Bàba,Tìʼ ghòm, kənyʉ̀ kə zì ko kə lù chò wù. Shi ndoŋ ngəʼ ghèn fà mò a kəvu, alì ne tò kənyʉ̀ a wù kòŋə̀.”

³⁷ Ghə̀ jɨ̀m mwètə̀ sə bwènə̀ ə dyʉ̀ mu ndzɨ̀mtə̀sə bàm wen shì sətaʼ sə bʉnə̀ li. Ghə̀ bèm à Bità la, Simon, ghə̀ŋ ə bʉnə̀ bʉnə̀ à? Ghə̀ŋ bè yì zi kò ghə̀ŋ lù ŋwʉʼʉ ə̀ mbvʉ̀tə̀ tò a fəshinə fə zhʉ alə̀.

³⁸ Ghə̀ŋ ə mbvʉ̀tə̀ be jɨ̀mə̀ la kə mwòmsə̀ à vì à ghə̀ŋ. Mà kɨ li la à dìʼ à ghə̀ŋ a kwòʼtə̀ ghə̀ŋ kòŋə̀ ənè ando mà gàʼà alì kò kədyòʼ kə lu ndiʼ à ghə̀ŋ a wen.

³⁹ Ghə̀ gàʼ a lì bè bwènə̀ dyʉ̀ sə jɨ̀mə̀ gàʼà tò nyʉ̀ vì a ghə̀ yì ngàʼà lì.

⁴⁰ Ghə̀ nè sə bwènə̀ vì bè yen vəwenə, və bʉnə̀ tò bʉ̀nə byìʼàndo mbəynsə nsù dìʼ à vəwenə a ashɨ. Vəwenə nko kɨ la və a gàʼ la ghò à Yesò lo.

⁴¹ Ghə̀ nè bwènə̀ vi a ndiʼ aghayn à taʼ ə̀ gàʼ à vəwenə la, “Ghə̀ŋ bò bʉnə̀ tò bʉnə zhʉ̀tə̀ à? Kə ghə̀ŋ be bʉnə! zhʉ kwʉʼʉ̀ li ə və ku Wàyn Wìʼ à viʼi nè nyʉ̀ byɨvə.”

⁴² Ghə̀ŋ lukə və ndyʉ̀. Ghə̀ŋ yen wìʼ yì a ghə̀ baʼlə̀ mo a. Ghə̀ yi a ghə̀ vì.

Və ghaʼ Yesò

⁴³ Andìʼ ando Yesò mbu gàʼà tò gaʼa, Judàs a andiʼì wìʼ muʼ fa tì ndzɨ̀mtə̀sə bàm wen shì njʉ̀sə̀bò kuʼu vì wenə̀ nòyn ə viʼi ghə̀ kiʼ nyisə nə̀ mbàŋsə mu à tɨ̀m tʉtʉ vəpfèm və ngə̀ŋ Nyìngòŋ, nə̀ ndìʼsə̀sə təsoʼ bènə̀ vəchəʼ ntɨm vəwenə.

⁴⁴ Kə nsə ndiʼ a lì, mu wìʼ a ghə̀ mbaʼlə̀ wen nku li kəchwitə à nòyn ayi gàʼà la, “Mà nè bwàmtə no tè ndò, ghə̀ŋ ə kɨ̀ la à dìʼ wìʼ yì a ghə̀ŋ ə kəŋə. Ghə̀ŋ ghàʼ tò ghaʼa ghə̀ njèʼè tò a avu viʼi.”

⁴⁵ Judàs vì ə̀ nàʼ dyʉ̀ tò à Yesò no a zhʉ̀ kò toŋtə wen la “Tìʼ” ə̀ mù bwàmtə wen tò bwàmtə.

⁴⁶ Viʼi a vyi vì ghàʼ Yesò ə̀ fàŋtə wen ghə̀ to à vəwenə avu,

⁴⁷ alì wutsen a ghə̀ nti tsu tsuʼ nyì wen, ə̀ tin kətiʼitiʼi kə wù shwèʼ kətʉ kə tʉtʉ vəpfèm və ngə̀ŋ Nyìngòŋ.

⁴⁸ Yesò mù bèm à vəwenə la, “Ghə̀ŋ fʉ̀ sə vì nə̀ nyisə bènə̀ mbàŋsə əghaʼ mo tò sə mà dìʼ tsoŋ ale?

⁴⁹ Gaʼa kò mà tə nzhʉsə̀ tò vəghəŋ a ngə̀ŋ Nyìngòŋ ziʼi tsu no mətsi tsèm, alì kò ghə̀ŋ lu nghaʼa mò. No tè a lì, kənyʉ̀ à və nyòʼò li a ŋwàʼlə̀ Nyìngòŋ diʼi kwʉ̀ʼ.”

⁵⁰ Ndzɨ̀mtə̀sə bàm wen sə nyɨŋkə no sətsèm ə mòʼtə̀ wen tò wen nyɨŋ,

⁵¹ və mù sə dyʉ̀ nə̀ wen, wù mbvòʼò wìʼ tsen boʼsə dyʉ̀ fà wen a bàm mu ghə̀ mòʼ tò fənditə̀.

⁵² Və ghaʼa wen fa ndisə ghə̀ soyn ə̀ shì wenə wen mù nyɨ̀ŋ tò nə̀ wen zɨm ghə̀.

Və dyʉ̀ nə̀ Yesò a kəbòʼ kə nsoʼ

⁵³ Və lyɨ̀ Yesò ə̀ dyʉ̀ nə̀ wen a shɨ kətʉ kə tʉtʉ vəpfèm və ngə̀ŋ Nyìngòŋ, tʉtʉ vəpfèm və ngə̀ŋ Nyìngòŋ no vətsèm nə̀ vəchəʼ və loʼ bènə̀ ndìʼsə̀sə təsoʼ vì tsèntə̀ tsu.

⁵⁴ Və ndyʉ̀ nə̀ Yesò Bità be dzɨ̀mtə̀ dyʉ̀ nə̀ wen no fa kəghaf, ə̀ dyʉ̀ kwen a kəbəŋ kətʉ kə tʉtʉ vəpfèm və ngə̀ŋ Nyìngòŋ akì, ə̀ dyʉ̀ ŋwʉʼʉ sə zosə zhiʼ wenə̀ ntsɨ̀ŋsə sətsensə a kəbəŋ ayì.

⁵⁵ Tʉtʉ vəpfèm və ngə̀ŋ Nyìngòŋ bènə̀ nòyn viʼi soʼò nsoʼsə shì no tsèm mù sə̀ kəŋə viʼi la və vi gàʼ kənyʉ̀ kə byɨkə kùmə̀ Yesò ndi və zhwi wen, alì kò vəwenə lù yèn no kənyʉ̀ kə mùʼ.

⁵⁶ Viʼi no və ghoʼo zhò ndzɨ̀ŋsə a kətʉ Yesò, alì vəwenə mboŋsə fɨŋ təwen tə vəwenə a nyʉ̀ a vəwenə ngàʼà.

⁵⁷ Viʼi vətsenvə mù bè zhò ndzɨ̀ŋsə kùmə̀ wen gàʼà la,

⁵⁸ “Yès tə nzhʉ ando ghə̀ gàʼà la, ‘Ma bə̀ytə̀ ngə̀ŋ Nyìngòŋ ghèn a və bwomə̀ nə̀ avu ə bwènsə̀ bwom ghə̀ kədyàŋ tò a mətsi ntaʼ kèn la à bè dìʼ nə̀ avu.’”

⁵⁹ Tè nkàntə̀ vəwenə nzì kò vəwenə lù nè gaʼa vəwenə kəŋmə.

⁶⁰ Kətʉ kə tʉtʉ vəpfèm və ngə̀ŋ Nyìngòŋ kə lù tɨ̀mə à vəwenə a ntìntìn ə̀ bèm à Yesò la, “Wu be ko kiʼ kənyʉ̀ əgàʼ byìʼì nyʉ̀ venə a və ghàmə̀ wù tsu lə̀.”

⁶¹ Yesò chɨmə la kùʼ. Kətʉ kə tʉtʉ vəpfèm və ngə̀ŋ Nyìngòŋ kì bèm à wen la, “Wù bè dìʼ Klistò yì adiʼ wàyn Nyìngòŋ yì a yès ə kuʼsə̀ lì?”

⁶² Yesò bwènsə̀ gàʼ la, “Mà dìʼi wen. Ghə̀ŋ lu yen Wàyn Wìʼ ghə̀ ŋwʉʼ a shyə kwoŋ toghə Nyìngòŋ a kəshi kə adyòʼ à tsèm, shiʼì vì a tì mbòʼsə a kàŋ.”

⁶³ Kətʉ kə tʉtʉ vəpfèm və ngə̀ŋ Nyìngòŋ ghaʼ ndisə wen ə̀ bàs tò fà wen a ngə̀ŋ bèmə̀ la, “Vəghəŋ bè kəŋə əzhʉ ghò fà ndò bu chòsə̀ soʼ a?”

⁶⁴ Ghə̀ŋ zhʉ li ando ghə̀ gàʼà nyʉ̀ byɨvə kùmə̀ Nyìngòŋ. Ghə̀ŋ kòŋ la və ne ale nə̀ wen a? Vəwenə gàʼ tò vətsèm la, “Ghə̀ diʼi pfʉ.”

⁶⁵ Viʼi vətsenvə mù zìtə̀ sə̀ chʉlə̀ mənte a wèn Yesò, chiʼtə̀ kəʼə wen nə̀ basə ndisə, ghòmə̀ wen, gàʼà la,“shə̀ʼtə̀ lì la à ghòm ndò wù lo.” Ntsɨ̀ŋsə kətʉ kə tʉtʉ vəpfèm və ngə̀ŋ Nyìngòŋ kì bè shi wen ə̀ ghòm.

Bità tyen Yesò

⁶⁶ Bità mbò bu tò a fətin fə kətʉ kə tʉtʉ vəpfèm və ngə̀ŋ Nyìngòŋ kì, wàyn wùwì shwèʼ tsen a ghə̀ nshyèʼè a kəbəŋ ayì vì,

⁶⁷ ə̀ yèn Bità ando ghə̀ zosə zhiʼ ə̀ tuŋ ashɨ wen a wèn Bità mù gàʼ la, “Nkàntə̀ wù tə njèʼè wenə̀ Yesò wù Nazalèt.”

⁶⁸ Bità tensə gàʼà la, “Mà ko kɨ̀ kənyʉ̀ akènkə, zhʉ kò mà lu nkɨ tè la wù gàʼà la ghò lo.” Ghə̀ gàʼ alə̀ lù fʉ̀ dyʉ̀ tɨ̀mə a ji a ghə̀ dyʉ̀ a kəbəŋ. No a zhʉ̀ kò nkə̀ʼ toŋ.

⁶⁹ Wàyn wùwì yì bè nè sə yen wen tò yenə tsu bè zìtə̀ sə̀ gàʼà à viʼi vyi a və nti tsu la,“Ghèn dìʼ wù nòyn Yesò tsen.”

⁷⁰ Bità bè tensə tò tènsə. A sə laʼtə̀ viʼi vyi a və nti tsu bè gàʼ à Bità la, “Kə diʼ tò nəmwèʼè la wù dìʼ wù muʼ fa nòyn Yesò byìʼàndo wù dìʼ wù Galìlì.”

⁷¹ Bità kàyn la, “Nyìngòŋ ku ngəʼ à mò a zhʉ a mà wamə wamə. Mà ko kɨ̀ wìʼ ghèn a ghə̀ŋ ə gàʼà byìʼì wen lə̀.”

⁷² Tò fa zhʉ, nkə̀ʼ bè toŋ andìʼ aghayn à bò. Bità mù kwòʼtə̀ ando Yesò yì gàʼ à wen la,“Nkə̀ʼ ne sə toŋ aghayn à bò mu wù tyen li mò aghayn à taʼ.” Wenə wen bwaʼ, ghə̀ dì no mwèʼè mwèʼè.