Kə̀fwàʼ 27 - To kə Kəzə̀ kə̀ Fughu ko

Ghe nî ndùw Pôl an Lumà

¹ A m bùghò ghe tsughu boō tsughu enyəa ghàʼ ndûw an Etalì, ghe n nì kɔ̀ʼ Pôl ghèe ghê ghǐindùghùtsaʼ à li gho, fughu tsughu â Dzulìus, komndzūghū ù tə̀sùghugòʼ ù lì an naʼ e Lumà. Bəghà wən mò lo ghùw an saʼ kə sùghugòʼ təla ghe tɔŋlo enyəa à lǒ sùghugòʼ tə Də̀ŋ kə̀ ne kò.

² A n nì kɔ̌ʼ kwə̀n kə̀ li ko kə nughu wo an Àdə̀làmitìum, mo kə ki alendùw shueʼe am bala e ukwə̀n è shueʼe zəla e doʼò tsughu nduw aŋ kùw kə Ɛshìa, nùghù ndùw â dàŋ kò, ghàʼ à ghê Àlestālkùs, ghùw Màsɛ̀donìa ù sə an nàʼà fə Tɛ̀sàlonicà.

³ Tsuʼ ù li vʉ̀ ghàʼ n nyə̀ ndùw an Sidɔ̀n. Ghəa Dzulìus fə̀ ki mwam ù dzûŋ wò a zəŋò Pôl, ù n zə̀ghàa tsùghù Pôl enyəa ù ndùw kôʼ fən a wə̄n to ghe fughu wə̄n â yòsò zò.

⁴ A n zə̀ghàa tsùghu fughu, nyə̀ ndùw an dzughù, kʉ̀ɛɛ kə ŋ kè tsoō boo enyəa ghàʼ tsəghà dzǐ fughu, a ŋ kòom ndùw tsə̀ghà tsùghu dzì am mbaŋ è dzùghù an baʼ e Saepə̀lùs.

⁵ A n dâŋ sə kɔʼ mgbàʼà kə dzùghùntsòʼ kò, a n tsə̀ghà sə ndùw dzì aŋ kùw kə Sìlissìa àsùghò Pàmfilìa, a m bùghò těe tsughu am Mylà am mbùʼ è Lysìa.

⁶ Komndzūghū ù tə̀sùghugòʼ vʉ n ndùw kòʼ tsùghu kwə̀n kə li ko kə nughu wo an Àlɛ̀kszandə̀là kə̀ n daŋà an Etalì, ù n dzə̀n kɔ̀ʼ ghaʼ a te.

⁷ A n nyəŋ ko alo edzūghōo alo edzūghōo an tsùʼu n lǐ mò, bùghò tɛ̀ ko aŋ ŋgwə̀là tə Knidùs mo a ŋge də̀m tsùghù nû. A m bùghò kʉ̌ɛɛ chī doʼŋkè boo enyəa ghàʼ daŋso, a m bəghaso tsə̀ghà nyə̀ ndùw dzì am bà kəla kʉ̌ɛɛ kə fə̀ tsəghàa yo a te a tsəla kùw Kə̀lêt aŋ ŋgwə̀là tə Sàmonɛ̀.

⁸ A n tsughu ko fughu alo kəkùw mo a dəmà ndùw nù, bùghò sə kɔʼ an lùʼu kəla kwə̀n ù ndûw sueʼe doʼnlo a te, ghe tɔŋlo enyəa à lǒ Zʉ̀ʉn kə kəlùʼu, kə kuʼù doʼò dzəəŋ tsughu ghèe naʼ e Lɛsìa zò.

⁹ Ghəa à màʼa fə̀ lo mo a n nəgha e ŋge bonlo, mo bwîi e te e sô bǒo mɛ̀ʼn wò nù, tɔŋlo enyəa à fə̀ lo mo nəgha zəla ghe baā tsəghà dzughu zo a te zə n tsə̀ghà, Pôl n tsʉ̀ ndùw ghee enyəa,

¹⁰ “À waagho, Ŋ̀ kôʼ enyəa bwîi zən sô tùghuu nù, sɛ̀ sô gùuŋ nù fʉgha wo àsùghò kwə̀n kən, a sô guŋù sughò àghì.”

¹¹ Komndzūghū ŋ kuūwn tɔ̀ʼ nàŋa ndùw ko kə̀tuw aŋ ghəa ghəla ghùwsěe ù kə̀kwə̀n mò dzɛ̂ tsughu ghèe mughu ù kə̀kwə̀n, kè naŋa kə̀tuŋlō aŋ ghəa yia Pôl mò kə̂aa tsughu.

¹² A m bùghò à sò lo mō Zʉ̀ʉn kə kəlùʼu chī dzɔ̂ɔ yò aledòʼò fughu am fə̂ŋ è ùfwō, ndə̀m è àghì n sāan wò enyəa ghe nyəā ndûw an dzughùu, ghe lô kpaʼā ndûw səā am Fɔ̀enîks to ghe zʉ̂ʉn tsughu fughu. Fɔ̂eniks fə̀ dəŋò kə Kə̀lêt kəla kwə̀n u mo ndûw sueʼe doʼn tsəgha a fughu, kə fə̀ lɛɛn kɔʼɔ̄ ndûw dzuŋ ko am bà kə tsə kə bəŋo ko, lɛɛn tsughuu ndùw kə̀tsən am bà kə tsə kə̀ bəŋo ko sughò.

Zəŋ tsəghaa an dzùghùntsòʼ

¹³ A m bùghò kʉ̀ɛɛ kə kaʼ tsughu aletsə̀ghà mo kə kɔʼɔ wò emàm alo edzūghōo alo edzūghōo, ghe n waa dzàa ko enyəa ghe lo nû alendùw â sə ko â mòʼnlò e ghee zo. Ghe ŋ kɔ̀ nùghù kɔ̀ʼ kənyə̀la, kàʼ ndùw a lùʼù nyəŋo wo, tsughuu ko kuʼkuʼ am bùghù e kùw kə Kə̀lêt chì.

¹⁴ A kâ tsùŋlò, bòobò kə kəkʉ̌ɛɛ kə̀ li kə n kāʼ tsughu e tsəghà mo kə tsughu wò am bà kə edzuŋ kò, tsə̀ghàa nyə̌aa tsughuu wò a zəŋò ghee.

¹⁵ A m bùghò kʉ̌ɛɛ chī bughò nî kɔʼ kwə̀n kò, dzì ŋ kôom yò â ghàʼ alebaŋlo èghue, a m bīsō zə̀ghàa ndùw enyəa kə e tsoō boʼn nduw sugho ghaʼ aŋ ghəa kə ləghaa.

¹⁶ A n ndùw kèle tsughu nyàaŋ fə ebūghūnlō ghəa a tsəghà tsughu nduw a m bà kə emàm kò an nàʼà fə̀ li fo an dzughù ghe fə̀ tɔŋlo enyəa à lǒ Kaudà. À mò lo a fughu a mò bəghasə̄ də̂m tsughu enyəa kwə̀n kə̀ ka bo.

¹⁷ Ghe n sè nùghù sə kɔʼ kwə̀n kə te ko an dzughùu, daŋso kɔ̀n tsə̀ghà wò an ugbāʼ. Ghe mò tsəŋo enyəa ghe lô ndûw nyəŋō nyəā ndûw an təm kə ushuashua kə̀ li ko, kə lɛɛ̄n daŋà ndûw kuw kə Lebìa kò, ghe n zè zə̀ghàa sə̀ tsùghù wò bâ kə ndzʉ̀ è kə̀kwə̀n chi, zə̀ghàa tsùghù kwə̀n kə te ko enyəa kʉ̀ɛɛ kə e boʼn nduw.

¹⁸ Ghəa kʉ̀ɛɛ kə waʼsò ŋgaām tûuŋ kaāŋ tsəghà ghaʼ an dzughù, ghe ŋ kāʼ tsughu tsuʼ ù li vʉ alebòʼn maʼà nyəā tsughu fʉgha u kəkwə̀n ù li wo an dzughù.

¹⁹ A m bùghò an tsuʼ u kə̀təgha wo, ghe ŋ kàʼ ndùw alebòʼn maʼà sə fʉgha ù kəkwə̀n ù li wo.

²⁰ A m bùghò zuuw e sô tsoō səā kɔʼɔ̄ wô yo, sə̀ghàbəlà fə̀ n tsoo səa wò sùghò yò, an ndə̀mà ntsùʼu, mo bughunlo e tsoo dòʼn tsùghuu sùghò yò a zəŋò ghàʼ kʉ̌ɛɛ kə sô tsəghàa daŋso ndûw ko nû, a n zə̀ghàa màʼà mòʼn zəla a mò ki enyəa a lo nû alezə̄ kə̄tūw.

²¹ Aŋghəa gha kə ŋge sə è tsughu mo ghe kaām fəgha kə zə naŋa, Pôl n tsə̀ghàsə̀ è wo, dzɛ̀ â ghee enyəa, “À waagho, abugho ghɛ̀ mò zuūw wô shwaʼ waŋa wo, to a ka mō zəghàa sə̀ wò dzə̌ Kə̀lêt a bughò noō wô fɛ̀, a guŋù kɔʼɔ̄ sughò ùfʉgha.

²² M̀ fɛ so Ǹ dzâa wô â ghɛ̀ êzəŋ enyəa ghɛ̀ dzən tsughu ko fə̀ŋ, tɔŋlo enyəa ghùw wɛʼɛ sò gùuŋ yò tuw kə wə̄n ko, à sò sàʼn tsùghuu ko kə̀kwə̀n;

²³ nu nɛ â tsuʼ wo, tsə̀ndə̄ghā è Zə̀ kəla kə ki mugho, yìa Ŋ̀ kɔʼsō, mô bùghò a vʉ̀a mùghò,

²⁴ vʉ̀ ù dzɛ̀ â mùghò enyəa, ‘Kà tsəŋ a Pôl, ghù kì aletèlè ndûw teē ndûw an sə kə Də̀ŋ kə̀ ne ko an Lumà; kòʼô, am fə̂ŋ è dzùŋ, Zə̀ kə̀ ŋ ghəŋlo enyəa ghùw lo kpuw yo aŋ ghì ghə̀n à dzə̀m ghɛ̀ a ghe bwîin.’

²⁵ Ghɛ̀ ki aledzə̀là tsughuu ko fə̀ŋ à waagho, nu M̀ boo fughu â Zə̀ kò enyəa e sô bɔ̌ɔm səa ko aŋghəa ghe mô dzɛ̂ â mùghò.

²⁶ Kʉ̌ɛɛ sô tùuŋ màʼn sə̌a ndùw sɛ̀ an nàʼ fə̀ li fo an dzughū.”

²⁷ Tsuʼu mə̀ n tsə̀ghà tsùghu eghə̄m à ghè mò n chìakò, a m bùghò à tsuʼ wo, ghǎʼ n lo an dzùghùntsòʼ è Àdə̀lîa, kʉ̀ɛɛ kə̀ tsôo boʼn ndûw ghaʼ. Ghî à seē a kəkwə̀n ghə̀ n nùghù kaʼ tsughu alekòʼ â fə̀ŋòtsuʼ enyəa a ŋ kuʼso ghueekətsə̄ kə̀ zumso ko.

²⁸ Ghe m fòʼnlò è tsughu, kòʼ tsùghu mò à lò tətàm ghuūghûw; ghe ŋ kòom nyɛ̀ʼɛ sə̄əŋ kəŋo è nduw, kòom fòʼ è tsughu, kòʼ tsùghu mò à lò tətàm eghə̄m à ghètò tə tɛ̀.

²⁹ A m bùghò ghe sô tsəŋō enyəa a lo alendùw tsɔ̂ ùghue alo unɔ̄e, ghe n sə̄sō tsùghù wò ùnwàla u chʉ̀akò am bàm kə kəkwə̀n, dìi ko enyəa to tsūʼ u mô zuw.

³⁰ Ghî à seē a kəkwə̀n ghə̀ n nùghù kaʼ tsughu alekə̄ŋ dzì aletiīsə̄ alo kəkwə̀n; ghe n nəəŋ ghəŋlo to ghe so e tsəghàa səsō tsughuu wô ùnwàla an sə kə kəkwə̀n, ndùw sə̀so naŋa tsùghù wò kwə̀n kə̀ baŋā ko an dzughù.

³¹ Pôl n dzɛ̀ â komndzūghū vʉ̀ ghèe ghê sùghugòʼ ti enyəa, “À gɔ̀ʼɔ̀ mo ghî ghən doʼòdòʼò tsùghù alo kəkwə̀n, ghɛ̀ yo alezə̄ kə̄tūw.”

³² Sùghugòʼ tə̀ n daŋso nùghù sùghoon tēen tsughu gbaʼ wəla u mô kwukelē kwə̀n baŋa daŋa kò, kə n nùghù nùghù è nduw.

³³ Ghəa tsuʼ u bughòo àlebùghò zuw, Pôl n tsə̄ən tsughu ghee a dzə̀m enyəa ghe nəə̄ŋ zəā ndûw kə̀fəgha; â ghee enyəa, “Nɛ ghəəŋ ndùw n tsuʼu eghə̄m à ghèmò n chìakò mò ghɛ̀ mgbɛɛ ləəm ko nù, zəa yo fəgha ko.

³⁴ M̀ fɛ so M̀ buʼū wô kə̀ghu a te enyəa ghɛ̀ nəəŋ zə nduw fəgha ko; tɔŋlo enyəa kə sô fùghuu tsughuu nù ghɛ â sə̀ŋ zò, ghəa e lô dzə̂ enyəa kǎakǎa fə sô kɛ̀ yǒ ghùw wɛʼɛ.”

³⁵ A m bùghò Pôl daŋso kə̂aa tsughu ghəa yì, ù n nì kɔ̀ʼ kəbɛ, fughu ndùw kə̀zɔ̀ŋlò â Zə̀ kò an sə kə ghee yì à dzə̀m, bòʼ è tsughu, kàʼ ndùw a lùʼù zəa wo.

³⁶ Ghee a dzə̀m fi dzə̂n tsùghù nû fə̂ŋ tò, ghuūghùe e ghee zə n zə̀ ndùw kə̀fəgha.

³⁷ Ghǎʼ mò a fughu alo kəkwə̀n dzeŋe lo bɔm tə aghì tə bə̀ghà à ghə̀m mǒ sə̀ghàmbəgha à ghì ghò tǔu.

³⁸ A m bùghò ghe ndôʼ zə kūw tsughu, ghe n nùghù bòʼn màʼà nyə tsughu saŋ yia a mò lô alo kəkwə̀n an dzughùu, kwə̀n kə̀ n zàŋsò è kɔʼ.

Kʉ̌ɛɛ kə bu sàʼ màʼà kə̀kwə̀n

³⁹ Ghəa tsuʼ u zuw tsughu, ghe ŋ koʼòkɛ̀lɛ yo ghueekətsə̄ ko, kuuwn kòʼ ndùw ko mbàŋ è dzùghùu à ŋgùŋ, kʉ̀ɛ nàŋa tsughu enyəa abugho dzì lǒ ghe ndûw tee fughu.

⁴⁰ Ghe fi nughù kɔ̀ɔn màʼà tsùghù nû nyàla wəla u mô kwu kele kwə̀n kò, zə̀ghàa tsùghù ghue e ghee an dzughùu, zè màʼà tsùghù gbaʼ wəla u mô kɔ̂n kele fʉgha wəla ghe seē kwə̀n kò a te ghe tɔŋlo enyəa à lò Ludà. Ghe n daŋso kɔʼso naŋa kɔʼ bâ kə ndzʉ̀ è kə̀kwə̀n enyəa kʉ̌ɛɛ kə e boʼò ndùw kə̀kwə̀n aŋ ŋgùŋ è dzùghù.

⁴¹ A m bùghò kwə̀n kə̀ kôom ndûw zâʼ ndûw ghue wo an təm kə kəshīashīa, sə kə kəkwə̀n kə̀ n tàŋ dòʼò ndùw a fughu, kòom nòʼò yò, tùŋutùŋù kə ŋ kuūwn bù sàʼ tsùghù kəbam.

⁴² Sùghugòʼ tə̀ m moʼò alebisō wiīn maʼà tsughu ghiīndùghùtsaʼ a te gho a dzə̀m enyəa ghe lô nughùun təghāa tiī nughùnlo.

⁴³ Komndzūghū vʉ ŋ kuuwn ləghaa alebàʼ mbàŋ an tuw kə Pôl, ù ŋ ghəəŋ tsughu sùghugòʼ to enyəa ghe ka fwâʼ fəgha kela ghe mô moʼō ghè kò. Ù n dzɛ̀ tsùghù enyəa ghî ghəla ghe lô aletəgha ghe tɛ̂ɛn nughù səā ndûw alo kəkwə̀n esə̄, ghe nughù ndûw alendùw səā kɔʼ,

⁴⁴ à li ghən kuūwn baā kɔʼ tɔ̀ŋ wə ŋkàʼ ŋkāa am gbà u kəkwə̀n, ghe e bughōo a te. Êzə ko, êzə ko, ghe n tīin mɛ̀ʼɛ̀ sə kɔʼ fughu an dzughùu ghee a dzə̀m.